Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2017-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

 

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

 

Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə  42  mərhələsi yerinə yetirilmişdir.

 

 

Qeyrİ-üzvİ  kİmya

 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

 

Problem:         

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

 

Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

 

–     Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, qırmızı şlam (QS) suspenziyası SO₂ –nin müxtəlif qatılıqlarında tutulması və zərərsizləşdirilməsi üçün yararlıdır.Bunun sayəsində 25⁰C-də bir mərhələdə Al₂O₃-ün 36-52%-ni məhlula kecirmək olur. QŞ-ın tərkibindəki metal birləşmələrinin  məhlula keçirilməsi çıxımını artırmaq üçün temperaturu və SO₂ –nin məhluldakı qatılığını nisbətən yüksək səviyyədə saxlamaq lazım olduğundan, növbəti təcrübələrin avtoklavda aparılması qərara alınmışdır.

 

–     Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi hazırlanmışdır.

 

–     Daşkəsən kobalt filizi və tullantıların emal prosesində alınan məhsullarda arsenin təlabata uyğun həddə qədər çökdürülməsi şəraiti tapılmışdır.

 

–     Titanın stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə  müxtəlifliqandlı kompleksi,  dəmir xlorid asidokompleksinin isə etoksiakridinin azotörəməsi ilə ion assosiatı tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

 

–      Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir.

 

–     Günəş batareyalarında istifadə edilən CdS birləşməsinin fotohəssaslığından daha yüksək fotohəssaslığa və daha geniş spektr sahəsinə malik Cd₃As₂S₃Se₃ birləşməsi sintez edilmiş, onun optiki və fotoelektrik xassələri öyrənilmiş və fotorezistor kimi günəş batareyalarında istifadə olunmasının perspektivliyi göstərilmişdir.

 

–     SnTe-Sb₂Te₃  və SnTe-Bi₂Te₃ sistemlərinin faza diaqramları yeni yanaşma tətbiq etməklə təkrar tədqiq edilmiş, onlarda SnSb₂Te₄, SnSb₄Te₇, SnSb₆Te₁₀, SnBi₂Te₄, SnBi₄Te₇ və  SnBi₆Te₁₀ tərkibli tetradimitəbənzər quruluşlu üçlü birləşmələr əmələ gəlməsi göstərilmişdir. Həmin birləşmələrin hamısının peritektik reaksiya üzrə parçalanmaqla əriməsi müəyyən edilmiş və peritektik tarazlıqların koordinatları təyin edilmişdir. EHQ üsulu ilə bu sistemlərin bərkfaza tarazlıqları diaqramları dəqiqləşdirilmiş, üçlü birləşmələrin standart parsial və inteqral termodinamik funksiyaları hesablanmışdır. Bi₂O₃-GeO₂-B₂O₃ üçlü sistemində şüşəəmələgəlmə sahəsinin sərhədləri müəyyən edilmişdir.

 

–     Üzvi batareyalarda istifadə oluna bilən birləşmələrin alınması istiqamətində tədqiqatlar aparılmışdır. Üçlü asetoamin əsasında nitroksil radikalları alınmışdır.Üzvi batareyaların hazırlanmasında faydalı olan yeni birləşmələrin alınması üzrə tədqiqat işləri aparılmışdır. Benzidin törəmələri N,N,N^׳,N^׳ -  tetrabenzil,  N,N,N^׳,N^׳ – tetraaseto-benzidin və onların p-dibromksilolla polimerleri sintez olunmuşdur. Alınan birləşmələrin quruluşu və xassələri öyrənilmişdir. Sintez olunmuş  birləşmələrin Co(II), Ni(II), Cu(II)  və Mn(II) kompleksləri alınmışdır.  EPR üsulu ilə onların  kation  radikal əmələ gətirmək qabiliyyəti öyrənilmişdir. Dördəvəzli  benzidin-sink kation radikalının elektrod olaraq  bərk səthli elektrik batareyalarının alınmasinda istifadə edilməsinin  mümkünlüyü göstərilmlşdir.

 

–     Elektrokimyəvi müqayisə elektrodlarına qoyulan 7 təlabatdan altısının homogen Me₆Fc+Me₆Fc⁺ sistemi üzərində araş­dırıl­ması nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu sistem Fc+Fc⁺ sisteminə nəzərən daha perspektivli sistemdir və onun heterogen sistemdə elektrokimyəvi tədqiqatlarının aparılması  vacibdir.

 

–     Manqan(II),mis(II)-in yeni liqandlarla -histidin, arginin, karbamid, tiokarbamid [MnL₂(H₂O)₂]Cl₂, [MnL₂Cl₂], reniumun(ІV) α-amin ß-oksipropion turşusu (serin) ilə ([MLH][ReX₆], [MLH][Re₂X₈] və [LH]₂[ReX₆], [LH]₂[Re₂X₈](HX, X=Cl^-,Br^-)), vanadium(III) xloridin natrium pentakarbonilin renium Na⁺Re(CO) ^-₅ ilə bir sıra koordinasion birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Alınmış  kompleks  birləşmələrin tərkibi, quruluş və xassələri müasir fiziki-kimyəvi metodlarla öyrənilmişdir (kimyəvi, İQ spektroskopiya, rentgen faza, termoqravimetrik və işığın dinamik səpilməsi.

 

–     İki valentli platin və palladiumun kükürd-oksigen və heterotsiklik azot atomu saxlayan aromatik karbohidrogenlərlə bir və altı nüvəli kompleks birləşmələr alınaraq, quruluşları İQ və RQA üsulları ilə öyrənilmişdir.

 

Kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya

 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

 

Problem:   

Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

 

Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 21 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

 

–     Perflüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin (per-FTPhPFe(III)OH/Al₂O₃) biomimetik katalizatorunun tsikloheksan və metiltsikloheksan qarışığının hidrogen peroksidlə oksidləşməsində tsikloheksana qarşı yüksək seçiciliyi müəyyən edilmiş və  göstərilmişdir ki, 200⁰C-də 11.3% tsikloheksanon və 230⁰C-də - 23.2% tsikloheksen alınır.

 

–     Triptofanla  CoCI₂^.6H₂O və MnCI₂^.4H₂O kompleks duzları alınmışdır.  Komplekslərin alınma prosesinin reaksiyası göstərilmişdir. Bu komplekslər  işıqa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi  həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq  temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar. Alınan triptofan kobalt(II)xlorid və manqan(II)xlorid  komplekslərinin tərkibi  İQ- və UB-spektroskopiyaları  ilə təsdiq olunmuşdur və onların quruluşunun  ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir.

 

–     H₂O₂-nin  termiki parçalanması zamanı (60^оС) alınan oksigenin əmələ gəlmə sürətinin qiymətləri müəyyən olunmuşdur. Alınmış göstəricilər standart qazometrik qurğunun  vasitəsi ilə karbohidrogenlərin oksidləşməsi prosesi zamanı oksigenin udulma sürətinin dəqiq ölçülməsinə imkan yaradır.Parçalanma zamanı oksigenin əmələ gəlmə sürəti hidrogen- peroksidin qatılığı ilə düz mütənasibdir. H₂O₂-in  termiki parçalanması bir tərtibli reaksiyaya  uyğun baş verir.Fullerenlərin   katalitik  təsiri nəticəsində  hidrogen peroksidin  parçalanma  prosesi  dəfələrlə sürətlənir.Fulleren dudası  hidrogen peroksidin parçalanma prosesində fulleren C₆₀-a  nisbətən daha aktiv katalitik təsirə malikdir.

 

–     Metanın 8% Mn²⁺, 7% Li⁺ və 8% Ni²⁺ ionları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit üzərində 1,4-butandiola oksidləşdirici çevrilmə reaksiyası işlənib hazırlanmışdır. Reaksiya ikipilləli reaktorda 16000-25200 saat^-1 həcmi sürətlərdə, birinci reaktorun temperaturu T₁= 670-800⁰C, metanın, =0,267-0,536 mol/saat, oksigenin,=0,178-0,267 mol/saat molyar sərfiyyatları ilə aparılır, belə ki birinci reaktorun çıxışında kontakt qazına 0,116-0,267 mol/saat molyar sərfiyyat ilə oksigen verilir və reaksiya məhsulları ikinci reaktorda T₂=600-700⁰C temperaturda oksidləşdirilir. Optimal şəraitdə 1,4-butandiolun çıxımı 23% təşkil edir.

  

–     Mo, P modifikasiyalı və SiO₂ yaxud Al₂O₃ daşıyıcılı  oksovanadium sistemlərinin xlortoluolun qaz fazalı  selektiv oksidləşmə prosesində ən aktiv və selektiv sistemlər olduğu qeyd edilmişdir. Katalizatorlar  yüksək regenerasiya qabiliyyətli olub, dəfələrlə istifadəyə yararlıdırlar. Katalizatorların aktivlik və selektivliklərinə əsasən  reaksiyanın optimal şəraiti seçilmişdir.  p- və m-xlortoluollar yüksək selektivlik göstərir (72–92%), p-Xlor toluol m-xlor toluol törəmələrindən  daha çox reaksiya qabiliyyətinə malikdir. Xlorbenzol, xlortoluolların tərkibindəki xlor atomlarının miqdarı və vəziyyəti ilə katalitik oksidləşmə reaksiyasının konversiya, selektivliyi arasında korrelyasiya   müəyyən edilmişdir ki, bu da  oksidləşmə məhsullarının  paylanmasını proqnozlaşdırmağa  imkan verir.

 

–     İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə  Ni, Co, Zn və Cu metallarının  ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir.

 

–     Qrafit oksid və polimer karbon nitridlər əsasında potensial kimyəvi və foto- aktivliyə malik oksigen və azot tərkibli funksional qruplarla zəngin hibrid-kompozit material yaradılmışdır.

 

–     Polimer karbon nitridin yeni mezoməsaməli quruluşlu (mg-C₃N₄) və PCl₅ ilə modifikasiya olunmuş analoqları sintez edilmiş və karbohidratların qiymətli texniki məhsullar olan 5-hidroksimetilfurfurala (HMF) və levulin turşusuna çevrilməsi prosesində aktivliyi tədqiq edilmişdir. Hazırlanmış katalizator nümunələri D-fraktozu nisbətən aşağı temperaturlarda (100-120⁰C) qiymətli texniki məhsullara – hidroksimetilfurfurala və levulin turşusuna yüksək çıxımla (63-75%) çevirməyə imkan verir.

 

–     Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki,  doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur.

 

–     Vanadium üzvi liqandlı birləşmələrinin termiki işləmə yolu ilə Al₂O₃ səthinə çökdürülməklə əldə olunmuş V₂O₃/Al₂O₃ və V₂O₅/Al₂O₃ nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin köməyi ilə izobutan misalında V-Sb-O_x   mövcud katalitik sistemlərlə müqaisədə onların daha mülayim  şəraitidə oksidləşdirici dehidrogenləşdirici xassəyə malık olmaları müəyyən edilmişdir. Çən dibi şlamların daha effektiv təmizlənməsi üçün ferrosen törəməsi əsaslı kompozit məhlulu hazırlanmış və sınaq tədqiqatları aparılmaqla onun praktiki əhəmiyyətə malik olması ilə əlaqədar akt alınmışdır.

 

–     Elektrokimyəvi yolla alınmış şüşə/(In₂O₃,SnO₂)/CdS(CdTe) əsasında nanoquruluşlu Günəş elementini və elektrik enerjisini akkumulyasiya edən nanokondensatoru özündə cəmləşdirən hibrid cihazın konstruksiyası və hazırlanma metodikası işlənib hazırlanmışdır.

 

–     İlk dəfə olaraq xlorid elektrolitindən  Re-Cu-Te sistemində əmələ gələn nazik nano təbəqələrinin elektrokimyəvi yolla  alınma üsulu işlənib hazırlanmış və elektroliz üsulu ilə alınan renium-tellur-mis təbəqələrinin volt-amper xarakteristikalarının öyrənilməsi əsasında belə nəticəyə gəlmək olar ki, həmin təbəqələr hesablama texnikasında və mikroelektronikada əsasən tez təsiredici çevrilmə cihazlarında istifadə edilə bilər.

 

–     Adsorbsiya-desorbsiya prosesləri nəticəsində Co²⁺ və  Cu²⁺ ionlarının metil və etil aminlə modifikasiya olunmuş effektiv sorbentlər qismində klinoptilolit və mordenitdə qatılaşdırlma dərəcələri 12–14 dəfə intervalında dəyişmişdir.Birli  metil, etil aminlərlə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit və mordenit seolitləri ion-mübadilə tutumlarına görə belə qeyri-üzvi sorbentlərdən geri qalmır, sorbsiya  tutumlarına görə isə hətta onları üstələyir. Çoxlu reagent sərfinə səbəb olan sintetik sorbentlərlə müqayisədə belə təbii ünsürlər daha əlverişlidir.

 

–     Polivinilpirrolidon və üzvi-gil əsasında alınmış polimer nanokompozit material model məhlullardan ağır metal ionlarının (Pb²⁺,   Mn²⁺) sorbsiyasında tətqiqi göstərmişdir ki, həmin material optimal şəraitdə (pH≈5,t=60°C) bu ionlara qarşı seçici sorbsiya tutumuna (uyğun olaraq) 0,0029 və 0,003 mol/q) malikdir.Təbii klinoptilolitin uran (U²³⁴,U²³⁵,U²³⁸) izotoplarının gil suspenziyasından sorbsiya prosesində (pH=5-7),sorbat və sorbentin miqdarlarına təsiri müəyyənləşdiri­mişdir.Optimal sorbsiya rejimində aktiv klinoptilolitin həmin izotoplara qarşı statik sorbsiya tutumunun SST=34,5 mq/q olması müəyyən olunmuşdur.

 

Kimya texnologiyası və mühəndisliyi

 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

 

Problem:     

Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

 

Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 5 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:

 

–   Çirkab neft sularının asfaltenlərdən maye fazalı erstraksiya yolu ilə təmizlənməsi prosesinin hesablanmasında, avadanlığ tərtibatında və texnoloji sxemin hazırlanmasında istifadə oluna bilən asfaltenlərin toluolda həll olmasının  kinetik tənliyi işlənilib hazırlanmışdır.   

 

–     Gümüş tioqallat (AgGaS₂) əsasında yüksək rentgendozimetrik xarakteristikalara malik monokristalların yetişdirilməsi üçün üsul təklif edilmiş və göstərilmişdir ki, geniş intervalda yüksək rentgen həssaslığa malik olan AgGaS₂ kristalları soyudulmadan qeyri-ətalətli rentgen şüalarını qeyd edən cihazlarda tətbiq oluna bilər.

 

–     Qarışıq neft karbohidrogen xammalının pirolizinin yan məhsulu – ağır qətranı emal etməklə, tərkibində azulenlərin ümumi miqdarı (kütlə payı) 42,87%, hasilat dərəcəsi 81,98% çatan, 235-250⁰C fraksiyası alınıb.

 

–     Eksperimental tədqiqatlar əsasında saxlama müddəti bitmiş TQ-2 “Samin” raket yanacağının zərərsizləşdirilmə məqsədilə yanacağın rektifikasiyası ilə az miqdarda dietilaminin qarışığı ilə 43% texniki trietilamin və 41% ksilidinin izomerləri alınmışdır. Ayrılan müxtəlif izomerli ksilidinləri azoboya və piqment istehsalında, pestisidlərin sintezində, vulkanizasiya sürətləndiricisi, antioksidant, filizin köpükəmələgətiricisi kimi istifadəsinə imkan verir. Alınan texniki trietilamin isə mineral gübrə, herbisid, boya istehsalında istifadə edilir.

 

1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat

 

1. “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrası ilə əlaqədar 2017-ci ildə görülmüş işlər:

- İnstitutda işlənib hazırlanmış korroziya əleyhinə “Polietilen-Polistirol Bitum modifikasiyası əsasında hidrofob hermetiklər” elmi-texniki şərtlər və tövsiyyələr Quba rayonu suvarma sistemləri idarəsinin “Xan arxı” kanalının təmir işlərində 1800 pn.M həcmində və “Şəmkir maşın kanalının (II növbəsi)” tikintisində 4000 pn.M həcmində tətbiq olunub.

- Mingəçevir su anbarının sualtı polad  qurğularında mikrobioloji bakteriya-ların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyası aşkar edilmişdir. Bu mikroorqanizmlər anaerob xassəli olub sudakı SO₄^2-  ionları ilə  qidalanaraq  H₂S ifraz etməklə, pittinq korroziyasına səbəb olması təsdiq edilmişdir. Aşkar olunmuş korroziya prosesinin qarşısını almaq üçün göstərilən hidrotexniki qurğuların katod mühafizəsini təşkil etmək tövsiyə olunmuşdur.

 

2. “Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planı əsasən (4.12 və 4.15) bəndlər üzrə 

– Meliorasiya və su təsərrüfatı sistemində magistral su kəməri və hidrotexniki qurğuların tikintisində deformasiya olunmuş kanal bəndi və korroziya əleyhinə hermetiklər kimi modifikasiya olunmuş bitum-polimer kompozisiya örtüyü “Bikoplast” təklif olunur.

– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sistemi təklif ediləcək.

–  Elektrokimyəvi yolla alınmış şüşə/(In₂O₃,SnO₂)/CdS(CdTe) əsasında nanoquruluşlu Günəş elementini və elektrik enerjisini akkumulyasiya edən nanokondensatoru özündə cəmləşdirən hibrid cihazın konstruksiyası və hazırlanma metodikası işlənib hazırlanmışdır.

– Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.

 

4. “Azərbaycan Respublikası iqtisadiyyatının əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin icrası” ilə bağlı AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu tərəfindən irəli sürülmüş təkliflər:

– Kimya, energetika, metallurgiya sənayesinin hidrogen tələbatını ödəmək üçün suyun elektrolizi və fotoelektrolizi prosesinin effektivliyinin yeni nəsil katalizatorlar ilə artırılması müəyyən edilmişdir.

– Qarışıq Cr-Ti karbidləri  formalaşdırılmış örtüyə molibdenin daxil edilməsi ilə poladın korroziyaya və erroziyaya dayanıqlığının əsaslı şəkildə yüksəldilməsi və termodiffuziya üsulu ilə işlənmiş bu tip poladların istehsal texnologiyası hazırlanmışdır.

– Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında pittinq korroziyasına səbəb olmuş mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyasına qarşı mübarizə üsulların işlənməsi və tətbiqi istiqamətində işlər aparılır.

– Ölkə ərazisində boksit yataqlarının qiymətləndirilməsi, habelə alüminium istehsalı prosesində yaranmış tullantı şlamın təkrar emal üçün yararlığı istiqamətində tədqiqatların aparılır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).

– Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə zərər vurmayan yeni kompleks çıxarılma-emal texnologiyasının işlənməsi və pilot qurğu hazırlanır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).

 

3. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 20 sentyabr 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” çərçivəsində tapşırılmış işlərin icrası (2.2,  2.3 və  5.1,  5.2) bəndlər üzrə tədbirlər mütəmadi olaraq keçirilir.

 

1.2.  Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr

 

Problem:

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

 

–       Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi verilmişdir.

 

Гасымова А.М., Самедзаде К.М., Келбалиев Г.И., Мамедов А.Н., Шадлинская Г.В. Восстановление титаномагнетитовых концентратов метаном для получения железного порошка и анатаза //Фундаментальные Исследования. Москва, 2017, № 9(1). С.36-41

 

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor Asif Məmmədov, elmi işçi Afəridə Qasımova, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Qasım Səmədzadə

 

–       Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir.

 

Bakhtiyarly I.B., Abdullayeva A.S., Kurbanova R.D., Karimov P.I. The ternary system Ln₂S₃-Ga₂S₃-EuS and glass formation.//Azerbaijan Chemical journal, 2016, № 3, p. 113-121.

 

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor İxtiyar Bəxtiyarlı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Rüqsana Qurbanova.

 

–       Günəş batareyalarında istifadə edilən CdS birləşməsinin fotohəssaslığından daha yüksək fotohəssaslığa və daha geniş spektr sahəsinə malik Cd₃As₂S₃Se₃ birləşməsi sintez edilmiş, onun optiki və fotoelektrik xassələri öyrənilmiş və fotorezistor kimi günəş batareyalarında istifadə olunmasının perspektivliyi göstərilmişdir.

 

     Imir I. Aiyev, Ceyran A.Ahmedova,  Farzaliyev A.A. Phase equlibria in the As₂Se₃-Tl₃As₂S₃Se₃  system and properties of alloys. //Chemistry and chemical technology. 2017.Vol. 11, No. 2, p. 138–143.

 

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor İmir Əliyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Ceyran Əhmədova (Adıyaman Universiteti, Türkiyə Respublikası)

 

Problem:

Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması

 

–        Perflüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin (per-FTPhPFe(III)OH/Al₂O₃) biomimetik katalizatorunun tsikloheksan və metiltsikloheksan qarışığının hidrogen peroksidlə oksidləşməsində tsikloheksana qarşı yüksək seçiciliyi müəyyən edilmiş və  göstərilmişdir ki, 200⁰C-də  11.3% tsikloheksanon və 230⁰C-də - 23.2% tsikloheksen alınır.

 

S.Aghamammadova, I. Nagieva, L.Gasanova, T. Nagiev.Кinetics and Mechanism of the Reaction of Coherently Synchronized Oxidation and Dehydrogenation of  Cyclohexane by Hydrogen Peroxide. // International Journal of Engineering Research and Applications (IJERA), Volume 7, Issue 2, 2017, p. 36-40.

 

İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev,kimya üzrə fəlsəfə doktoru Lətifə Həsənova, elmi işçi Səriyyə Ağaməmmədova.

 

–       İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə  Ni, Co, Zn və Cu metallarının  ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir.

 

Зульфугарова С.М., Аскеров А.Г., Гасангулиева Н.М., Шакунова Н.В., Алескерова З.Ф., Литвишков Ю.Н., Талышинский Р.М. Исследованиe поверх­ностной кислотности гетерогенных катализаторов термодесорбцией аммиака  под воздействием электромагнитного  СВЧ-излучения. //НефтеГазоХимия  № 1, 2017, Москва, с. 54-58.

 

İcraçılar:  AMEA-nın müxbir üzvü Yuriy Litvişkov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Sima Zülfüqarova, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Narqələm Həsənquliyeva, elmi işçi Zuleyxa Ələsgərova.

 

–       Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki,  doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur.

 

S.F.Humbatova, Sh.Z.Tapdigov, S.M. Mammadova, N.A.Zeynalov, D.B.Tagiyev. Synthesis and Study of Structure Silver Nanoparticles by Polyethyleneglycol-Gum Arabic Polymers. Journal of Nano Research. 2017, vol. 45, p. 25-33.

 

İcraçılar:  kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov, akademik Dilqəm Tağıyev

 

–       Elektrokimyəvi yolla alınmış şüşə/(In₂O₃,SnO₂)/CdS(CdTe) əsasında nanoquruluşlu Günəş elementini və elektrik enerjisini akkumulyasiya edən nanokondensatoru özündə cəmləşdirən hibrid cihazın konstruksiyası və hazırlanma metodikası işlənib hazırlanmışdır.

 

Eminov Sh.O., Tagiyev D.B., AliyevA.Sh., Soltanova N.Sh., Guliyev J.A., Jalilova Kh.D., Ismayilov N.J., Hasanov I.S., Rajabli A.A., Mamedova G.Kh., Gurbanov I.I., Mahmood Elrouby «Photo and electrical peculiarities of the nanostructured glass /ITO/AAO and glass/ITO/CdS systems» //J. Materials Science: Materials in Electronics, 2016, vol. 27, number 9, p. 9853-9860.

 

İcraçılar:  kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Vüsalə Məcid-zadə, dissertant Natəvan Soltanova, akademik Dilqəm Tağıyev, fizika riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru Şixəmir Eminov və fizika riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru Namiq İsmayılov (AMEA Fizika İnstitutu)

 

 

Problem: 

Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi.

 

–       Gümüş tioqallat (AgGaS₂) əsasında yüksək rentgendozimetrik xarakteristikalara malik monokristalların yetişdirilməsi üçün üsul təklif edilmiş və göstərilmişdir ki, geniş intervalda yüksək rentgen həssaslığa malik olan AgGaS₂ kristalları soyudulmadan qeyri-ətalətli rentgen şüalarını qeyd edən cihazlarda tətbiq oluna bilər.

 

Asadov M.M., Mustafaeva S.N. Guseinov D.T. X-Ray Dosimetric Characteristics of AgGaS₂ Single Crystals. // Inorganic Materials. 2017. V. 53. № 5. P. 457–461.

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru, professor Mirsəlim Əsədov, fizika riyaziyyat üzrə elmlər doktoru Solmaz Mustafayeva (AMEA Fizika İnstitutu).

 

 

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

 

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu,  Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya  Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin  kimya  kafedrası,  Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu,  Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.

Bundan əlavə 2017-ci il ərzində  Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Tayvan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Mate­riallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Uni­ver­­siteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Be­larusiyanın Minsk İstilik və Küt­lə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mən­şəli kaus­tobiolitlərdən alınan na­no­karbon ma­te­­rialları əsasında kata­li­za­tor­ların sinte­zinə və tətbiqinə dair fun­da­men­tal tədqi­qatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq labora­to­ri­yaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Mate­riallar” laboratori­yasında DİPC  tədqiqatçıları  tərəfindən topoloji izolyatorlar  xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün  yetişdirilmişdir. 

 

 

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

 

2017-ci ildə maliyyələşdirilmiş  qalib qrant layihələri

 

 

 

 

 

 

 

2017-ci ildə digər (xarici) müsabiqələr və müraciət edən

əməkdaşların qrant layihələrinin

 

S İ Y A H I S I

 

Müsabiqənin adı	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant  müsabiqəsi
Layihənin adı	Elektron çeviriciləri üçün yeni aşağıölçülü keçid metalları oksidlərinin və topoloji izolyatorların işlənib hazırlanması
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Vladimir Zlomanov (M.V.Lomonosov adına MDU)
İl	2017

 

 

 

Müsabiqənin adı	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant  müsabiqəsi
Layihənin adı	Təbiətdən rasional istifadənin təminatı məqsədi ilə neftlə çirklənmiş torpaqların və neft şlamlarının rekultivasiyasına dair yeni kompleks yanaşma
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d., dos. Mirheydər Abbasov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.n., dos. Lidiya Svarovskaya (REA-nın Sibir bölməsinin Neftin Kimyası İnstitutu )
İl	2017

 

 

Müsabiqənin adı	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant  müsabiqəsi
Layihənin adı	Lantanoid tərkibli şüşəvari yarımkeçiricilər əsasında informasiya və tibbi optika materialları
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. İxtiyar Bəxtiyarlı (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Yuriy Tveryanoviç (Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti)
İl	2017

 

 

 

 

 

Müsabiqənin adı	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant  müsabiqəsi
Layihənin adı	Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən, faza tarazlıqlarından "tərkib-quruluş-xassə" əlaqəsinə
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Məhəmməd Babanlı (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Andrey Şevelkov (M.V.Lomonosov adına MDU)
İl	2017

 

 

Müsabiqənin adı	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant  müsabiqəsi
Layihənin adı	Elektrik enerjisinin üzvi akkumulyatorları üçün aromatik aminlər və diaminlər əsasında kation əmələ gətirə bilən yeni elektrod materiallarının sintezi və tədqiqi
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: akademik Əjdər Məcidov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: t.e.d., prof. Serqey Qriqoryev (“MEİ” Milli Tədqiqat Universiteti )
İl	2017

 

Müsabiqənin adı	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu 1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant  müsabiqəsi
Layihənin adı	“Karbohidrogenlərin koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiya­larının tədqiqi üçün heterogen katalizatorların aktiv səthlərinin təşkili: dərin çevrilmələrdə selektivliyin idarəolunması metodlarının axtarışı
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Sərdar Zeynalov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Eldar Dəhnəvi (Tomsk Dövlət Universiteti)
İl	2017

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Müsabiqənin adı	AMEA-nın “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat layihəsi (Bolqarıstan Respublikası)
Layihənin adı	“FeChx-TiO2-MoSx hibrid katodlarının elektrokimyəvi və foto­elektro­kimyəvi tədqiqi”
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev (KQÜKİ);  layihənin həmrəhbəri: t.e.d., prof. Evelina Slavçeva (akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutu)
İl	2017
Müsabiqənin adı	AMEA-nın “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat layihəsi (İtaliya Respublikası)
Layihənin adı	“L-tiroksinin xitozanın N-trimetil yodlu törəməsinə inkapsul­laşdırılması və onun uzun müddət nəzarətli ayrılmasının in-vitro bioloji tədqiqi”
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Nizami Zeynalov (KQÜKİ);  layihə­nin ­həmrəhbəri: prof. Maria Grazia Raucci (Polimerlər, kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu)
İl	2017

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun

2017-ci il üçün elan etdiyi müsabiqəyə təqdim olunmuş  və

texniki ekspertizadan keçmiş layihələrinin

 

S İ Y A H I S I

 

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondu Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında çalışan alimlərə əlavə yaradıcılıq imkanları yaratmaq, fundamental və tətbiqi xarakterli elmi tədqiqat işləri, neft, qaz və neft-kimya sənayesi ilə bağlı innovativ elmi araşdırmaları daha da inkişaf etdirmək məqsədilə 28  sentyabr 2017-ci il tarixində müsabiqə elan etmişdir və 1 noyabr 2017-ci il tarixində layihələrin qəbulu  başa çatmışdır.

 

№	Layihənin adı	Elmi müəssisə	Aid olduğu elmi sahə	Layi- hənin növü	İcra müddəti	Layihə rəhbəri	Layihə- nin smeta dəyəri AZN
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Neft avadanlıqlarında para­fin, qətran, asfalten və qum hissəciklərinin çök­mə­sinin modelləşdirilməsi və praktik prob­lem­lərin həlli	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri	ET	24 ay	Qüdrət Kəlbəliyev İsfəndiyar oğlu	176 043
1	2	3	4	5	6	7	8
2	Qeyri-tarazlıqlı heterofazalı neft-kim­ya proseslərinin və neft-qaz sistem­lərinin riyazi və fiziki-kimyəvi model­ləş­diril­mə­si	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri, Texnika elmləri	ET	24 ay	Mirsəlim Əsədov Mirələm oğlu	179806,2
3	Neft laylarına təsir zamanı səthi-aktiv maddələrin (SAM) məsaməli mühitdə adsorbsiya proseslərinin model­ləş­di­ril­­məsi	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Texnika elmləri	ET	12 ay	Qoşqar Əliyev Seyfulla oğlu	60 880
4	Neft veriminin artırılması üçün nano­sis­temlərin  hazır­­­lan­ması	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Yer elmləri, Kimya elmləri	ET	12 ay	Əjdər Məcidov Əkbər oğlu	99 539
5	Uzun müddət istismar olun­mayan neft yataqlarının me­tal üzvi birləşmə tərkibli yüksək effektli emulsiyalaş­dırıcı nano­kom­pozit qələvi məhlul­lardan istifadə et­mək­lə qeyri-nyuton neftlərin hesa­bına neftvermənin artı­rılması texnologi­yasının işlən­məsi	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Yer elmləri	ET	12 ay	Fikrət Sadıqov Məmməd oğlu	100 000
6	Koordinasion birləşmələrin neftin reo­loji xassələrinə təsirinin tədqiqi.	Kataliz və Qeyri-üzvi kimya İnstitutu	Kimya elmləri	ET	12 ay	Mina Munşiyeva Kərimovna	65 000
7	Neft hasilatını artırmaq üçün naften spirtləri və turşuları əsasında yeni qeyri-ionogen səthi aktiv maddələrin sintezi	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri	ET	24 ay	Sərdar Zeynalov Bahadur oğlu	160 000
8	Neftlə çirklənmiş torpaq­la­rın, qrunt­ların və neft şlam­la­rının H2O2-in tən­zim­ləyici parçalanması əsasında fül­leren dudsı ilə rekultivasi­yasına yeni yanaşma	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri	ET	24 ay	Yaqub Nağıyev Mehdi oğlu	120 000
1	2	3	4	5	6	7	8
9	V, P, Mo, Sb oksid kataliza­torların fiziki-kimyəvi xassə­lə­ri ilə katalitik aktivliyi ara­sın­da kollerasiyanın müəy­yən edilməsi	Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri	XL3	3 ay	Elmir Babayev Maksud oğlu	12 000
10	Zob əleyhinə istifadə olu­nan L-tiroksin preparatının daşınması üçün sintez olun­muş N-trimetilyod xito­zanın reoloji və spektral təd­qiqi məqsədilə staj­keçmə	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri	XL3	30 gün	Şamo Tapdıqov Zöhrab oğlu	16 386
11	Ağır metalların xalkogenid­lərinin, xal­ko­halogenid­ləri­nin və onlar əsasında yeni funksional materialların alın­ma­sının fiziki-kimyəvi əsasları	Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu	Kimya elmləri	HM		Dünya Babanlı Məhəmməd qızı

 

 

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

 

AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 15 oktyabr 2014–cü il tarixli 153 nömrəli qərarı ilə Akademiyada  magistratura təhsil pilləsinin yaradılması, İnstitutda elmlə təhsilin inte­qrasiyasına, gənclərin elmə cəlb edilməsinə və elmi kadr potensialının yüksək səviyyədə inkişafına səbəb olmuşdur. 2016/2017-ci tədris ilində magistraturaya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisaslaşması üzrə yüksək balla qəbul olan bakalavrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq, II kursun III semestrində təhsil alırlar. 2017/2018-ci tədris ilində  İnstitutun magistraturasına yüksək balla  7 nəfər (“Qeyri-üzvi kimya” ixtisaslaş­ması üzrə - 3, “Fiziki kimya” ixtisaslaşması üzrə - 2, “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisaslaş­ması üzrə isə - 2) bakalavrlar qəbul olmuşlar.  2017-ci ildə İnstitutun “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisas­laşması üzrə təhsil alan 3 magistr  magistratura pilləsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişlər.

 

 

1.6. Nəşriyyat  fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt  Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat

 

Hesabat ilində İnstitut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: National Science Review, Physical Review B, Journal of Alloys and Compounds, Физика и техника полупроводников, Materials Research Bulletin, Journal of Molecular Structure, Advances in Materials Science and Engineering, Acta Chimica Slovenia, Journal of Adhesion Science and Technology, Journal of Phase equilibria and diffusion, Электрохимия, Журнал Неорганической химии, Materials Research, Technical Physics, Неорганические материалы, Журнал органической химии, Журнал Физической  Химии, Журнал общей химии, Russian Chemical Bulletin, Journal of Nano Research, Теоретические основы химической технологии, Журнал структурной химии, Журнал прик­ладной химии, Asian Journal of Chemistry, Химия и технология топлив и масел.

Ümumiyyətlə bu il 150 məqalə, o cümlədən xaricdə 100, respublikada 50 məqalə çap olunmuşdur. Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan kimya jurnalının və Kimya problemləri jurnalının 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. İnstitutun əməkdaşları İtaliyanın Florensiya, İspaniyanın Donostia-San Sebastian, İsveçrənin Sürix, Hollandiyanın Amsterdam,  Rusiyanın Novosibirsk,   Qazax­stanın Alma-Ata, Türkiyənin  Ankara və sair xarici ölkələrin şəhərlərinə müxtəlif məqsədlər üçün (konfranslarda, simpoziumlarda, konqreslərdə iştirak, beynəlxalq laboratoriyalarda alınan nəticələrin müzakirəsi, gələcəkdə əməkdaşlıq məsələləri və c. )  ezam olunmuşlar. Hesabat ilində İnstitutun əməkdaşları tərəfindən 4 kitab  nəşr edilmişdir:

 

- Г.И.Келбалиев, С.Р.Расулов, Д.Б.Тагиев, Г.Р.Мустафаева «Механика и реология нефтяных дисперсных систем». Москва «Маска», 2017. – 462 с.

- Рахиля Будагова, Сардар Зейналов, Гюлара  Садыхова «Эпокси- и краун-эфиры». LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Deutschland 2017, 67 с.

- Дильгам Тагиев, Эльза Салахова «Physicochemical properties of thin rhenium chalcogenides coatings». LAP LAMBERT Academic Publishing, 2017, 49 s. 

- E.Teymurova, M.Əhmədov “Yüksəkpiritli qurguşun konsentratlarının emalı”. Palmarium academic publishing. Saarbrücken, Deutschland, Германия - 2017.

 

2017-ci ildə impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr 

Thomson Reuters sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar

 

1. Otrokov M. M., Ernst A., Mohseni K., Fulara H., Roy S., Castro G. R., Rubio-Zuazo J., Ryabishchenkova A. G., Kokh K. A., Tereshchenko O. E., Aliev Z. S., Babanly M. B., Chulkov E. V., Meyerheim H. L., and. Parkin S. S. P. Geometric and electronic structure of the Cs-doped Bi₂Se₃ (0001) surface // Physical Review B, 2017, v. 95, p.205429 -9. TR- 3.836

2. I. A. Shvets, I. I. Klimovskikh, Z. S. Aliev, M. B. Babanly, J. Sánchez-Barriga, M. Krivenkov, A. M. Shikin, E. V. Chulkov. Impact of stoichiometry and disorder on the electronic structure of the PbBi2Te4−xSex topological insulator. Physical Review B, 2017, v.96, issue 23, p. 235124. TR- 3.836

3. Alverdiyev I.J., Aliev Z.S., Bagheri S.M., Mashadiyeva L.F., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Study of the 2Cu₂S+GeSe₂ «Cu₂Se+GeS₂ reciprocal system and thermodynamic properties of the Cu₈GeS_6-xSe_x solid solutions // Journal of Alloys and Compounds, 2017, v.691, p.255-262. TR-3.133

4. Leyla F. Mashadieva,  Jem O. Kevser, Imir I. Aliev,  Yusif A. Yusibov, Dilgam B. Tagiyev,  Ziya S. Aliev, Mahammad B. Babanly. The Ag₂Te-SnTe-Bi₂Te₃system and thermodynamic properties of the (2SnTe)₁-_x(AgBiTe₂)x solid solutions series. Journal of Alloys and Compounds 724 (2017) p.641-648. TR-3.133

5. N. B. Babanly, S. Z. Imamaliyeva, Y. A. Yusibov, D. B. Taghiyev, M. B. Babanly. Thermodynamic study of the Ag-Tl-Se system using the EMF method with AG₄RbI₅ as a solid electrolyte. Journal of Solid State Electrochemistry.https://doi.org/10.1007/s10008-017-3853-3,TR – 2.316.

6. Z.S.Aliev, S.S.Musayeva, S.Z.Imamaliyeva, M.B.Babanly. Thermodynamic study of antimony chalcoiodides by EMF method with an ionic liquid. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 2017, p. 1-6. TR – 1.953.

7. Vusala A. Majidzade, Parvin H. Guliyev, Akif  Sh. Aliyev,Mahmoud    Elrouby, Dilgam B Tagiyev. Electrochemical Characterization and Electrode kinetics for Antimony Electrode position from its Oxychloride Solution in the Presence of Tartaric Acid. Journal of Molecular Structure, 1136, 2017, p. 7-13.TR – 1.753.

8. D.M. Babanly, Q.M.Huseynov,  Z.S. Aliev,D.B.Tagiyev, M.B. Babanly. «Thermody­namic Study of Tl₆SBr₄ Compound and Some Regularities in Thermodynamic Properties of Thallium Chalcohalides». Advances in Materials Science and Engineering, Volume 2017 (2017), Article ID 5370289, 9 pages, TR – 1.299

9. Imamaliyeva S.Z., Gasanly T.M., Gasymov V.A., Babanlı M.B. Phase equilibria and some properties of solid solutions in the Tl₅Te₃-Tl₉SbTe₆-Tl₉GdTe₆  system. // Acta Chimica Slovenia, 2017, v.64, p.221–226  TR - 1.167

10. Zeynalov E.B.,  Wagner M.,  Friedrich J., Magerramova M.Ya., Salmanova N.I.,  Hidde G.,  Meyer-   Plath A.  The peculiar behavior of functionalized carbon nanotubes in hydrocarbons and polymeric oxidation environments,Journal of Adhesion Science and Technology 2017, 31(9): p.988-1006. TR – 1.073

11. Imamaliyeva S.Z., Mekhdiyeva I.F.,Amiraslanov I.R.,Babanlı M.B.  Phase equilibria in the Tl₂Te-Tl₅Te₃-Tl₉TmTe₆ section of the Tl-Tm-Te system. // Journal of Phase equilibria and diffusion, 2017, v.38, issue 5.p. 764–770, TR – 0.938

12. Aliev Z.S., Musayeva S.S., Babanlı M.B. The phase relations in the Sb-S-I system and thermodynamic properties of SbSI // Phase equilibria and diffusion, 2017,  v.38, issue 6.p. 887-896. TR – 0.938

13. Leyla Farhad Mashadieva, Jem Osman Kevser, Imir Iyas Aliev, Yusif Amirali Yusibov, Dilgam Babir Tagiyev, Ziya Saxavaddin Aliev, Muhammad Baba Babanly. Phase Equilibria in the Ag₂Te-SnTe-Sb₂Te₃ System and Thermodynamic Properties of the (2SnTe)_1-x(AgSbTe₂)_x Solid Solution. Journal of Phase Equilibria and Diffusion. Volume 38, Issue 5, p. 603–614.  TR-0.938

14. Алвердиев И.Дж., Багхери С.М., Имамалиева С.З., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Термодинамическое исследование соединения Ag₈GeSe₆ методом ЭДС с твердым электролитом Ag₄RbI_5. // Электрохимия, 2017, том 53, № 5, с. 622–625, TR – 0.828

15. Babanly M.B., Chulkov E.V., Aliev Z. S., Shevel’kov A.V., and Amiraslanov I. R. Phase diagrams in materials science of topological insulators based on metal chalkogenides // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2017, v. 62, No. 13, p. 1703–1729.TR - 0.787

16. Юсибов Ю.Ф., Алвердиев И.Дж., Ибрагимова Ф.С., Мамедов А.Н.,Тагиев Д.Б., Бабанлы М.Б. Исследование и 3d моделирование фазовой диаграммы системы Ag-Ge Se//  Журнал Неорганической химии, 2017,Т.62, № 9, c.1223–1242 TR - 0.787

17. Гасанова З.Т., Машадиева Л.Ф., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Фазовые равно­весия в системе Cu₂S-Cu₃AsS₄-S // Журнал Неорганической химии, 2017, т.62, № 5, с.592–598, TR - 0.787

18. Машадиева Л. Ф., Гасанова З. Т., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Фазовые равно­весия в системе Cu–Cu₂Se–As // Журнал Неорганической химии, 2017, т. 62, № 5, с.599–604, TR - 0.787

19. Гурбанов Г.Р. Мамедов Ш.Г., Мамедов А.Н., Адыгезалова М.Б. Разрез PbSb₂Se₄-Pb₅Bi₆Se₁₄ квазитройной системы Sb₂Se₃-PbSe-Bi₂Se₃. // Журнал Неорганической химии,  2017,Т.62, № 12. c.1-6 TR-0.787

20. Imamaliyeva S.Z., Mekhdiyeva I.F.,Gasymov V.A., Babanlı M.B. Phase equilibria in the Tl₅Te₃-Tl₉BiTe₆-Tl₉TmTe₆ section of the Tl-Bi-Tm-Te quaternary system // Materials Research, 2017, 20(4), p.1057-1062. TR - 0.634

21. Mustafaeva S.N. Asadov S.М. Charge transfer and thermopower in TlGdS₂.  Technical Physics. 2017. vol. 862. № 7. p. 1077-1081.   TR - 0.632

22. Имамалиева С.З., Гасанлы Т.М., Зломанов В.П., Бабанлы Фазовые равновесия в системе Tl₂Te-Tl₅Te₃-Tl₉TbTe_6. // Неорганические материалы, 2017, т. 53, №. 4, с. 354–361. TR – 0.620

23. Гусейнов Ф. Н., Сеидзаде А. Э., Юсибов Ю. А., Бабанлы М. Б. Термодинами­чес­кие свойства соединения SnSb₂Te₄ // Неорганические материалы, 2017, т. 53, № 4, с. 347–350, TR – 0.620

24. Бабанлы Д. М., Машадиева Л. Ф., Бабанлы М. Б. Уточнение фазовой диаграммы системы Tl–I и изучение термодинамических свойств иодидов таллия. // Неорганические материалы, 2017, т. 53, № 5, с. 524–529, TR – 0.620

25. Имамалиева С.З., Гасанлы Т.М., Зломанов В.П., Бабанлы М.Б. Фазовые равно­весия в системе Tl₅Te₃-Tl₉BiTe₆-Tl₉TbTe_{6 .}// Неорганические материа­лы, 2017, т. 53, №.7, с.701–705. TR – 0.620

26. Алиев З. С., Ибадова Г. И., Имамалиева С. З., Юсибов Ю. А., Бабанлы М.Б. Фазо­вые равновесия и распад твердых растворов в системе YbTe–SnTe–PbTe. // Неорганические материалы, 2017, т. 53, № 8, с. 810–816, TR – 0.620

27. Садыгов Ф.М., Ильяслы Т.М., Сафарова Г.T., Зломанов B.П., Алиев И.И. Физико-химическое исследование системы  Sb₂Se₃-Nd₂Se₃ . Неорганические материалы.2017. т.53. № 7. с. 681-685. TR-0.620

28. Asadov S.M. Mustafaeva S.N. Guseinov D.T. X-Ray Dosimetric Characteristics of AgGaS₂ Single Crystals. Inorganic Materials. 2017. V. 53. № 5. p. 457–461.

TR – 0.620

29. Asadov S.M. Mustafaeva S.N. Mechanism of AC Charge Transport in TlSbS2. Inorganic Materials. 2017. V. 53. № 12. p. 1228–1232. TR – 0.620

30. Бабанлы Д.М., Велиева Г.М., Имамалиева С.З., Бабанлы М.Б. Термодинами­чес­кие функции селенидов мышьяка. // Журнал Физической  Химии, 2017, т. 91, № 7, с.1098–1101, TR– 0.581

31. Mashadieva L. F., Yusibov Yu. A., Kevser Dzh., and Babanly M. B. Thermodynamic Study of Solid Solutions in the SnTe–AgSbTe2 System by Means of EMF with Solid Electrolyte Ag₄RbI₅ // Russian Journal of Physical Chemistry A, 2017, Vol. 91, No. 9, p. 1642–1646, TR – 0.581

32. Азизова А.Н., Гасанов Х.И., Гасымов Ш.Г.,  Мамедова И.Ш. Серо- и кислородсодержащий комплекс платины (II) //Журнал общей химии, 2017, т.87, вып. 4, с. 701-702. TR – 0.553

33. V.M.Akhmedov, N.E.Melnikova and I.D.Akhmedov. Synthesis,  properties, and application of polymeric carbon nitrides. Russian Chemical Bulletin, International Edition. Vol. 66, No.5, May 2017, p.782-807. TR – 0.529

34. S.F.Humbatova, Sh.Z.Tapdigov, S.M.Mammadova, N.A.Zeynalov, D.B.Tagiyev. Synthesis and Study of Structure Silver Nanoparticles by Polyethyleneglycol-Gum Arabic Polymers. Journal of Nano Research. 2017, vol. 45, p. 25-33. TR – 0.511

35. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, А.М. Гусейнова. Расчет этиленового региона химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиро­лиза//  Теоретические основы химической технологии. Москва, 2017, №4, с. 397-410. TR – 0.494

36. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, А.М. Гусейнова. Расчет химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза на основе кинетических моделей процессов. Теоретические основы химической технологии. Москва, 2017, №5.  с. 569-581 TR – 0.494

37. Келбалиев Г. И., Тагиев Д. Б., Расулов С. Р., Мустафаева Г. Р., Керимли В. И.. Реология структурированных нефтяных дисперсных систем. Теоретичес­кие основы химической технологии. 2017, т.51, №5, с.  582-588. TR – 0.494

38. Мурадова П.А., Зульфугарова С.М., Третьяков В.Ф., Талышинский Р.М., Гасанкулиева Н.М., Литвишков Ю.Н. Свойства  поверхности  Zn-B-P/ γ-Al₂O₃/ Al катализаторов  и их активность в стимулированной микроволновым излучением реакции ацилирования диэтиламина м-толуиловой кислотой. Нефтехимия, № 6, 2017, с.1-8. TR – 0.493

39. И.Д.Ахмедов, Н.Е.Мельникова, А.З.Бабаева, В.М.Ахмедов. Палладийсодер­жащие композиционные наноматериалы на основе поликапролактама: формирование и структура. Журнал структурной химии. 2017.Том 58. №4. c.820-826, TR – 0.472

40. А.М.Алиев, З.А.Шабанова, А.И.Керимов. Синтез и исследование цеолитов, модифицированных катионами металлов, в качестве катализаторов в реакции окислительного дегидрирования нафтеновых углеводородов. Журнал прик­ладной химии. 2017. Т. 90. Вып. 5. с.591-597 TR - 0.375

41. Мурадова П.А., Зульфугарова С.М, Шакунова Н.В., Гусейнова Э.М.,    Аске­ро­ва А.И.,  Литвишков Ю.Н. Оценка эффективности катализаторов  реакции совмест­ного глубокого окисления углеводородов и монооксида углерода, протекающей под воздействием СВЧ-излучения. Журнал прикладной химии. 2017, том 90, вып.7, с.53-58. TR - 0.375

42. А.М.Алиев, З.А.Мамедов, А.Р.Сафаров, И.И.Османова, А.М.Гусейнова. Модели­рование и оптимизация совмещенного процесса пиролиза бензина, этана и пропана. Химия и технология топлив и масел. 2017, №3, c.29-35. TR- 0.317

43. Тагиев Д. Б., Келбалиев Г. И., Сулейманов Г. З., Расулов С. Р., Шекилиев Ф. И., Керимли В. И., Мустафаева Г. Р.Кинетика растворения асфальто­смо­листых веществ в ароматических растворителях. Химия и технология топлив и масел, 2017, №3, c. 33.TR- 0.317

  

SCOPUS sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar

 

44. Келбалиев Г. И., Расулов С. Р., Рзаев А. Г., Мустафаева Г. Р. Реология струк­­тури­­­рованных нефтей. // Инженерно-физический журнал,  2017, т.90, №4, с. 1044–1052. SCOPUS – 0.787

45. G. A. Bagirzade, D. B. Tagiyev, F.A.Guliyev, M.R. Manafov. Kinetics of vapor phase ammoxidation of o-xylene on V-Sb-Bi-Cr/Y-Al₂O₃ oxide catalyst III. Preparation of phtalimide, Asian Journal of Chemistry,  v.29, №12,  c. SCOPUS  – 0.154

46. S.M. Mammadova, Sh.Z. Tapdigov, S.F.Humbatova, S.A.Aliyeva, N.A.Zeynalov, Ch.A.Soltanov, A.A.Cavadzadeh. Synthesis, Structure and Swelling Properties of Hydrogels Based on Polyacrylic Acid, Asian Journal of Chemistry. 2017, vol. 29, № 3, p. 576-580. SCOPUS- 0.154

 

Digər sistemlərə daxil olan impakt faktorlu jurnallar

 

47. E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarov, K.F.İbrahimova. Electrodeposition of Re-Cu-Se alloys from sulphur acidic electrolytes.  International Journal of current Research. vol.9, İssue 01, 2017. p.45406-45411,  SJIF Scientific Journal Impact Factor- 7.086

48. A.M.Pashajanov, M.M.Agamaliyeva, G.R.Mugalova, N.V.Yusifova and A.S.Piralisoy., Extraction-atomic-absorption determination of titanium (IV) with azoderivate para-tret-butylphenol. International Journal of Current Engineering and Technology, vol.7, p. 1457-1460, No.4(Aug 2017), Global Impact Factor: 6.125.

49. Shahab Nasseerli, Ali Yaqubov, Abdolali Alemi, Ali Nuriyev. Kinetics and Thermodynamics study of Zinc Ions Adsorption onto the modified Nanobentonite, International Journal of Current Engineering and Technology, 2016 .Vol.6, p.2221-2227.  Global IF – 6.125

50. A.M.Pashajanov Extraction and Atomic-Absorption Determination of Scandium(III) with 2-Hydroxy-5-T-Butylphenol-4-Nitroazobenzene. International Journal of Innovative Science Engineering and Technology, vol 4 . Issue 2. February 2017, p. 11-14, Global IF – 5,264

51. S.Aghamammadova, I. Nagieva, L.Gasanova, T. Nagiev.Кinetics and Mechanism of the Reaction of Coherently Synchronized Oxidation and Dehydrogenation of  Cyclohexane by Hydrogen Peroxide. International Journal of Engineering Research and Applications (IJERA), Volume 7, Issue 2, February 2017. Google scholar - 5.169

52. Mamedov E.S., Kulibekova T.N., Veliyeva D.S.,  Ibragimova F.M., Huseynova S.E., Safaraliyeva Z.S., Aliyeva F.M. Estimation of adsorption properties of ethers as an anti-wear additive. International Journal of Chemical Studies, İndia,  2017, v. 5(2). p. 215-216. Research Journal Impact Factor (RJIF) – 4.86

53. Asmat Azizova, Smid Gasimov, Khudayar Gasanov, Manaf Manafov. The Different Platin (II) Complexes of Thiocarbon Acids, International journal of  advanced  research in science, engineering and technology Vol. 4, Issue 3 , March 2017, p.3480-3488. SJIF - 4.346.

54. E.A.Salakhova, D.B.Taghiyev, P.E.Kalantarova, A.M.Askerova. Electrochemical study of rhenium-tellurium-copper system. International Journal of Engineering Sciences and Research Technology. 6(11), 2017, p.192-201. International Institute of Organized Research (I2OR) – 4.116

55. Shahab Nasseeri, Ali Yaqubov, Abdolali Alemi “Use of Response surface methodology for optimization of Cu(II) and Zn²⁺ adsorption in an aqueous solition by modified bentonite”, Journal of Advanced Chemical Engineering, Canada, 2017, p.17-22. Journal Impact Factor – 1.43

56. S.A.Mammadova, SH.Nasseri, G.M.Heydarzade, U.H.Osmanova, A.I.Yaqubov, Abdolali Alemi Ahmad Purification of sewage from cationic dyes modified by bentonites. International Journal of Sciences &Technology. India. 2017, vol.5, issue 10, p.101-105. IIFS (International Impact Factor Services ) – 1.002

57. Asadov S.М., Mustafaeva S.N. Kelbaliev K.I.  Electronic Transport Processes In Two-Dimensional Solid Solutions. // Journal of Multidisciplinary Engineering Science Studies (JMESS). Volume. 3, Issue. 8, 2017. p. 1-6.

Google Scholar – 0.72

58. Ismayilova B.A., Efendi A.C., Tagiyev D.B., Babayev E.M., Aliyeva A.M., Rustamova C.T., Aykan N.F. Etherification of dichloromaleic anhydride with low molecular (C1-C4) aliphatic alcohol in the presence Zeolite catalysts. JECET; Journal of Environmental Science, Computer Science and Engineering & Technology.  Sec. A; Vol.6. No.2, p.122-127. Global IF – 0.546

59. Usubaliyev B.T., Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova       P.S. Structure and chemical research of coordination compounds of hexaaquabisbenzene 1,2,4,5 tetacarbonate diiron (II) with layered porous structure for  gruel oils .// International   Journal of nano studies and technologies 2017, №1, 6, p. 123-126, Global IF – 0.546

60. Usubaliyev B.T., Tagiyev D.B,  Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S . Synthesis and Physico-Chemical  Studies of Complex Compounds  of  Iron (II) and (III) With     Phthalic Acid .// Journal of Nanomaterials &Molecular Nanotechnology, 2017,№6:5 p.1-4. RG (Researchgate) IF – 0.46

61. Usubaliev B. T., Taghiyev D. B.,Nurullayev V. H., Munshieva M. K., Alieva F. B., Safarova P. S.Structural and Chemical Research of Coordination Compounds of Hexaaqua Bisbenzol 1,2,4,5-Tetracarbonate Diiron (II) with a Layered-Porous Structure. Journal of  Nanomaterials & Molecular Nanotechnology, USA, 2017, v. 6, №1, p. 1-5, RG (Researchgate) IF – 0.46

62. Vagif G.Mirzayev, Ch.K.Rasulov, E.A.Majidov, Z.Z. Agamaliyev, M.R.Manafov. Some Peculiarities of Interaction Reaction of Phenol with the Dimerization Products of C4 Fraction of Gasoil Pyrolysis, Global Journal of Chemistry, Vol. 3, No. 1, July 20, 2017, p.136-142. 0.457

63. Fakhriyya Nasiri, Fikret  Guliyev, Arif  Efendi,  Farida Abdullayeva, Lyudmila Kojarova, Jeyran Rustamova, Tarana Shikhlinskaya. Synthesis of methyl-2,5-dihydroxyphenlsulfide and study of its antioxidant action. Elixir International Journal. Applied Chemistry.  2017, v.106, p. 46583–46584. Global IF – 0.454 

64. Asmat N. Azizova, Dilqam B. Tagiyev, Khudayar I. Hasanov, and Manaf R. Manafov, Dimer Complexes of Mixed Ligands of Platinum, Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 8(4), p.931-934 RG (Researchgate) IF – 0.25

 

РИНЦ bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

1. Гасымова А.М., Самедзаде К.М., Келбалиев Г.И., Мамедов А.Н., Шадлинская Г.В. Восстановление титаномагнетитовых концентратов метаном для получе­ния железного порошка и анатаза// Фундаментальные Исследования. Москва, 2017, № 9(1). c.36-41. РИНЦ -1,252

2. Рзаев Б.З.,  Гараев А.М., Алиев И.И., Рзаева А.Б., Бабаева Н.Я. Получение тетра­тио­молибдената серебра в водной среде Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. (Москва «Академия естествознания»). 2017. №2. с.244-248. РИНЦ – 0,731

3. Алиев И.И., Мургузова М.С., Таиров Б.А., Исмаилов Ш.С.Физико-химическое и физические исследования    твердых  растворов (SnSe)_1-x(GdSe)_x.Междуна­род­­ный журнал прикладных и фундаментальных исследований (Москва «Академия естествознания»). 2017. № 1.с.54-56. РИНЦ – 0,731

4. Мухтарова З.М. Фазовые равновесия в системе YbTe-Yb₃Ge₅// Журнал Химия и химическая Технология. Иваново. 2017,т.60, №1, с.64-67, РИНЦ – 0.577

5. Мирзоева А.А., Бахтиярлы И.Б. Электрохимическое отделение селена от приме­сей свинца. // Журнал Химия и химическая Технология. Иваново. 2017,т.60, №3, с.67-71, РИНЦ – 0.577

6. Самедов Х.Р., Мамедова У.А., Рагимов К.Г., Джаббарова З.А. Синтез In-содержащего высококремнеземного цеолита типа ZSM-5. Журнал Химия и химическая Технология. Иваново. 2017. Т. 60. Вып. 8. c. 84-87. РИНЦ – 0.577

7. Ismailov E.H., Osmanova  S.N., Kerimova U.A. Oxidative conversion of methane over ReOx/Alumina catalysts. Russian Journal of Chemistry and Chemical Technology 2017. V. 60. N 8. p. 65-69. РИНЦ –  0,577

8. Зульфугарова С.М., Аскеров А.Г., Гасангулиева Н.М., Шакунова Н.В., Алескерова З.Ф., Литвишков Ю.Н., Талышинский Р.М. Исследования поверх­ностной кислотности гетерогенных катализаторов термодесорбцией аммиака  под воздействием электромагнитного  СВЧ-излучения. НефтеГазоХимия  № 1, 2017, Москва, с. 54-58. РИНЦ – 0.437

9. Н.И.Исмаилов, А.Х.Османова, Н.В.Юсифова, М.В. Мамедова, С.Н.Османова., Ассоциаты хлортеллурита с азозамещенными этоксиакридина в экстракционно-фотометрическом анализе. Бутлеровские сообщения , No 6, том50. c. 137-140, 2017, РИНЦ – 0.394

10. Азизова А.Н., Тагиев Д.Б.,  Гасанов Х.И., Гасымов Ш.Г., Разнолигандные комплексы платины(II) с биологически активными серу – и азотсодержащими лигандами. Бутлеровские сообщения. 2017. Т.51. №8. с.27-32, РИНЦ – 0.394

11. Алвердиев И.Дж., Аббасова В.А., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Термодинами­ческие свойства твердых растворов в системе Cu₈GeS₆- Ag₈GeS_6. // Конденси­ро­­ван­­ные среды и межфазные границы, 2017, т.19 №1, c. 22–26, РИНЦ – 0.286

12. Alakbarova G.I., Orujlu E.N., ImamaliyevaS.Z. Tl₄PbTe₃-Tl₉SmTe₆ system. // Конден­си­ро­ванные среды и межфазные границы, 2017, т.19 №4, с.474-478. РИНЦ – 0.286

13. Мансимова Ш.Г., Оруджлу Е.Н., Султанова С.Г., Бабанлы М.Б. Термо­динами­чес­кие свойства соединения Pb₆Sb₆Se₁₇. // Конденсированные среды и меж­фаз­­ные гра­ницы, 2017, т.19 №4, c. 536-541, РИНЦ – 0.286

14. Мамедов А.Н., Самедзаде Г.М.,Гасымова А.М., Гасымов В.А.. Моделиро­вание гранулирования порошков титаномагнетитового концентрата и их восстановление природным газом // Конденсированные среды и межфазные границы.2017. Т. 19, № 2, c. 248–255 РИНЦ – 0.286

15. А. Н. Нуриев, М. А. Рагимли. Влияние механической обработки на структуру и сорбционные свойства титан-цирконийсодержащего сорбента при сорбции урана из моделирующих состав морской воды растворов. Конденсированные среды и межфазные границы, том 19, № 3, c. 400–407. РИНЦ – 0.286

16. Мамедова С.Р.,  Ахмедов М.М., Рагимли Р.А. Влияние некоторых факторов на экстракцию урана и тория из водных растворов хлорированными нафтено­выми кислотами. Конденсированные среды и межфазные границы, ТОМ 19, № 2, c. 256-261. РИНЦ – 0.286

17. А.М.Алиев, З.А.Шабанова, М.К.Алиева, Г.А.Али-заде. Подбор активного моди­фици­рованного цеолитного катализатора и кинетика реакции окислительного дегидрирования циклогексанола в циклогексанон. Журнал нефтеперера­ботка и нефтехимия. Москва, 2017, №2. c.38-48 РИНЦ – 0.270

18. А.М. Алиев, А.М. Гусейнова, С.Р. Гаджиева, З.А. Мамедов. Кинетические ис­сле­до­вания процесса пиролиза парафиновых углеводородов C₂-C₄. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2017, №7. c.3-5. РИНЦ – 0.270

19. Мурадова П.А., Гусейнова Э.М., Шакунова Н.В., Литвишков Ю.Н. Ацилирование  диэтиламина м-толуиловой кислотой  в присутствии Zn-B-P/ Al₂O₃/Al – катализатора в условиях микроволнового воздействия на реак­цион­ную среду. Журнал нефтепереработка и нефтехимия, 2017, № 8, с.28-31. РИНЦ – 0.270

20. З.Р.Агаева., Н.А.Иманова, С.Г.Мамедова, Г.К.Садыхова, А.И.Ягубов. Поверх­ностно-активные свойства некоторых азотсодержащих соединений в условиях нефтедобычи. // Журнал нефтепереработка и нефтехимия, Москва , 2017, №7, с.36-39. РИНЦ – 0.270

21. Эфенди А.Д., Бабаев Е.М., Меликова И.Г., Айкан Н.Ф., Насири Ф.М. Каталитическое окисление полихлорсодержащих бензолов и толуолов. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2017, №7. c. 15–19, РИНЦ – 0.270

22. Кожарова Л.И., Эфенди А.Дж., Шихлинская Т.А., Насири Ф.М., Алиева А.М., Рустамова Дж.Т.  Механизм реакции окислительного аммонолиза фурфурола в жидкой фазе. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2017, №6, c. 17-20. РИНЦ – 0.270

23. Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж.,  Алиева А.М., Меликова М.Г., Кожарова Л.И.,  Шихлинская  Т.А. Изучение адсорбции хлорокислов азота на основе природного цеолита -клиноптилолита. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2017, № 9, с. 20–26, РИНЦ – 0.270 

24. Ибрагимов А.А., Ахмедов М.М., Векилова Р.М., Аббасова Н.И. Поглощение диоксида серы суспензией красного шлама. Журнал нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2017, №11. РИНЦ – 0.270

 

PATENT İŞİ

 

Hesabat ilində İnstitutun 6 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin Sənaye Mülkiyyəti Ekspertiza Mərkəzinə (Az Patent) göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azər­baycan Respublikasının 8  patentini və 1 Avrasiya patentini almışlar.

Aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 6 iddia ərizəsinə ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.

 

                                              İDDİA ƏRİZƏLƏRİ

  

 2017-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)

1. Lab. № 15 –  3 patent  (Lab. rəh.  A.M.Əliyev)
2. Lab. № 2   –   1 patent  (Lab. rəh.  G.Z.Süleymanov)
3. Lab. № 6,19  – 2 patent  (Lab. rəh.  M.M.Əsədov, A.M.Məmmədov)
4. Lab. №17  –  1 patent  (Lab. rəh. E.Ə.Salahova)
5. Lab. № 3, 22, 6  – 1 patent  (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev, S.İ.Bənənyarlı, M.M.Əsədov)
6. Lab. № 4,5   – Avrasiya patenti (Şöbə müd. Ə.N.Nuriyev, lab.rəh. Ə.İ.Yaqubov)

 

Beləliklə institutun 28 əməkdaşı 2017-ci ildə alınmış 9 patentin müəllifləridir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur. 

 

2017-ci ildə  Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər

 

  

 

İNSTİTUTUN   TƏTBİQ   İŞLƏRİ

 

AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2017-ci ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat

 

Polietilen-bitum mo­difikasiyası əsasın­da hidrofob-elastik her­metiklərin alınması

 

Texniki şərt­lər və töv­siyyələr Meli­orasiya və Su təsərrüfatı ASC tərəfindən qəbul edilmiş və  təqdim edilən hidrofob hermetik nümu­nə­si “Xan Arxı” ka­nalının təmir işlərində tətbiq edilmişdir (aktlar təqdim olu­nub)

Məsul şəxs: t.ü.f.d. Talıb Hüseynzadə

Metalüzvi karbinol birləşmələri əsasından hazırlanmış kompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan dib neft şlamlarından təmizlənməsi texnologiyasının işlənib hazırlanması

 

Ferrosen törəmələri əsaslı nanokompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan şlamların təmizlənməsi üçün Bakı ş. “EKOL Mühəndislik Xidmə­tləri” QSC-nın Ekoloji Monitorinq Departamentinin Kompleks Tədqiqatlar labora­toriya­sında sınaq tədqiqatları aparılmış və göstərilmişdir ki, kompozitin təsiri ilə emal şlam­larından qum və mexaniki qarışıqlar çöküntü şəklində ayrılır.

Məsul şəxslər: k.ü.e.d., prof. Gülməmməd Süleymanov

               k.ü.f.d., ap.e.i. Rövşən Muradxanov

Klatrat əmələ gətirmənin neft qurğularının hasilatlarının

artırılmasında tətbiqi

 

Keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilib. Bu komplekslər əsasında hazırlanmış kompozit asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin dinamik özlülüyünü 60% azaldır. Neftlə birlikdə çıxan lay sularının codluğunu kompozit aşağı salaraq, onu ekoloji təmiz suvarma su səviyyəsinə qədər təmizləyir.

Məsul şəxs: k.ü.e.d., Mina Munşiyeva    

 

 

Kimya sənayesində əmələ gələn yan  məhsulların emal

texnologiyasının işlənib hazırlanması

 

EP-300 qurğusunda (Sumqayıt şəh.) etilen istehsalının yan məhsulu – ağır qətranın emalı nəticəsində yüksək təmizliyi olan (98,9%) naftalinin alınma prosesi işlənilmişdir. Prosesin mahiyyəti ondan ibarətdir ki,  karbohidrogenlərin pirolizində istifadə edilən xammaldan asılı olaraq tərkibində 36%-ə qədər naftalin olan məqsədyönlü məhsulun çıxımı və təmizliyi texnoloji cəhətdən əlverişli sadə üsulla yüksək dərəcədə artırılır.

Məsul şəxs: t.ü.e.d., prof. Fikrət Sadiqov

 

 

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

 

İnstitutda 14.06.2017-ci ildə görkəmli alim, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Heydər Xəlil oğlu Əfəndiyevin anadan olmasının 110-illik yubiley iclası və 21.11.2017-ci il tarixində görkəmli kristalloqraf, təbiətşünas-filosof, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Surxay oğlu Məmmədovun anadan olmasının 90-illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilmişdir.

 

 

1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat

 

İnstitut 2017-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İs­paniya, Böyük Britaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya,  İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkə­lərin, həmçinin Respub­li­ka­nın bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə  elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki beynəlxalq laboratoriya – İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Mate­riallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Uni­ver­­siteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Be­larusiyanın Minsk İstilik və Küt­lə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mən­şəli kaus­tobiolitlərdən alınan na­no­karbon ma­te­­rialları əsasında kata­li­za­tor­ların sinte­zinə və tətbiqinə dair fun­da­men­tal tədqi­qatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq labora­to­ri­yaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 50-ə yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər. 

“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Mate­riallar” laboratori­yasında DİPC  tədqiqatçıları  tərəfindən topoloji izolyatorlar  xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azər­baycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün  yetişdirilmişdir. 

Hesabat ilində İnstituta xarici ölkələrdən bir sıra qonaqlar dəvət olunmuşlar:

2017-ci ilin aprel ayının 21-də Strasburq Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr üzrə icraçı vitse-prezidenti, xaricdə tədqiqat və təlim koordinatoru professor Filip Turek və Fransa-Azərbaycan Universitetinin koordinatoru Şarlotta Payenlə görüş keçirilmişdir.

Görüşdə İnstitutla Strasburq Universiteti və Fransa-Azərbaycan Universiteti arasında əlaqələrin genişləndirilməsi məsələləri, qarşılıqlı maraq kəsb edən sahələr üzrə təcrübə, alim və tədqiqatçıların mübadiləsi, eləcə də birgə layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətində fikir mübadiləsi aparılıb.

19.09.2017-ci il tarixində Rusiyadan professor Andrey Şevelkov gəlmişdir. Professor Şevelkov Andrey Vladimiroviçin Bakıya dəvət olunmasında məqsəd "Qeyri-üzvi sintez və materialşünaslıq" sahəsində elmi əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi, bu sahədə birgə layihələrin həyata keçirilməsinin mümkünlüyünü müzakirə etməkən ibarətdir. Görüşdə Moskva Dövlət Universitetinin “Qeyri-üzvi kimya” kafedrasının müdiri prof. Şevelkov Andrey Vladimiroviç “Dəmirin güclü elektron korrelyasiyalı birləşmələri: yeni dəmir dövrünə doğru” mövzusunda  məruzə ilə çıxış etmişdir. 

05.11.2017-ci il tarixində İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin professoru Yevgeniy Çulkov gəlmişdir.

Seminarda İnstitutunun direktor müavini,  AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı  İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika (DBFM) mərkəzi haqqında məlumat verərək bildirdi ki, mərkəz yeni nəsil qeyri-üzvi funksional materiallar- topoloji izolyatorlar və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, tədqiqi üzrə dünyanın onlarla elmi tədqiqat laboratoriyalarının birgə tədqiqatlarını koordinasiya edir.  Kataliz  və  Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutu  DBFM  ilə  yeni  funksional  materialların nəzəri  proqnozlaşdırılması, alınması,

dizaynı, xarakterizə olunması və tətbiqi imkanlarının öyrənilməsi istiqamətində geniş elmi əməkdaşlıq edir. Bu əlaqələri daha da inkişaf etdirmək məqsədi ilə 2015-cı ildə İnstitutla DBFM arasında “Kvant Kompütinqi və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” beynəlxalq laboratoriyası yaradılıb. Məhəmməd Babanlı qeyd etdi ki, bu gün məruzə edəcək həmin mərkəzin professoru Evgeni Çulkov dünyada nəzəri fizika sahəsində nüfuzlu alimlərdəndir və onun Bakıya hazırki səfərində məqsəd  birgə aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrini müzakirə etmək, gələcək tədqiqatları,  elmi əməkdaşlığı daha da inkişaf etdirməkdir. Sonra professor Evgeni Çulkov "Kvant spini fizikasında son nailiyyətlər və topoloji izol­yatorlarda anomal Holl ef­fekt­ləri" mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir.

Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişlər.

1. İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 21.02.2017- ci il tarixindən 4 gün müddətinə Qazaxstan Respublikası Elmlər Akademiyasının 70 illik yubileyinə həsr olunmuş Ümumi yığıncağında iştirak etmək üçün Qazaxstanın Almata şəhərinə ezam edilmişdir.

2..AMEA-nın vitse-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 23.05.2017-ci il tarixindən 8 gün müddətinə (31.05.2017) İspaniya Krallığının Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi ilə Beynəlxalq laboratoriyada alınan nəticələri müzakirə etmək və gələcəkdə aparılan tədqiqatları planlaşdırmaq məqsədilə İspaniyanın Donostia San Sebastyan şəhərinə ezam edilmişdir.

3. 2017-ci ildə İnstitutun şöbə müdiri akademik Tofiq Nağıyev Florensiya (İtaliya) şəhə­rin­də keçirilən Kataliz üzrə “13-cü Avropa Kon­qresi”ndə, Hollandiyanın Amsterdam şəhərində keçirilən “2^nd European Organic Chemistry Congress”də; İsveçrənin Sürix şəhərində “5^th internatio­nai confe­rence on Advances in Bio-informatics, Bio-Tehnology and Environmental Engineering”də məruzəçi kimi iştirak etmişdir.

4.“Funksional materialların komponentlərinin sintezi” laboratoriyasının müdiri Əliyev İmir 30 iyun və 03,04,05 iyul tarixlərdə Gəncə Dövlət Universitetində bakalavriat təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış yekun Dövlət Attestasiya Komissiyasının sədri təyin edildiyi üçün Gəncə şəhərinə ezam edilmişdir.

5.İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Babanlı Məhəmməd 25.06.2017-ci il tarixindən 8 gün müddətinə Rusiya EA-nın Sibir filialının Nikolayev adına Qeyri-üzvi Kimya İnstitutuna “Kvant Kompütinqi və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” beynəlxalq laboratoriyasının 2017-ci il üçün elmi-tədqiqat proqramı üzrə tədqiqatların bəzi nəticələrini və gələcək əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Rusiyanın Novo­sibirsk  şəhərinə ezam edilmişdir.

6. Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə” laboratoriyasının ap.e.i. Verdiyev Suleyman 07.08.2017 -17.08.2017 –il tarixində “Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti ilə olan razılaşmaya əsasən Varvara su elektrik stansiyasında olan polad avadanlıqların korroziya davamlılığına tədqiq etmək məksədi ilə Mingəcevir şəhəri Varvara su elektrik stansiyasına ezam edilmişdir.

7. AMEA-nın vitse-prezidenti , İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 26.08.2017-ci il tarixindən 8 gün müddətinə İtaliyanın Florensiya şəhərində keçiriləcək Kataliz üzrə 13-cü Avropa Konqresində məruzə ilə çıxış etmək məqsədilə Florensiya şəhərinə ezam edilmişdir.

8. №-li lab.ap.e.i. Tapdıqov Şamo 01.09.2017- 11.09.2017-ci il tarixində  10 gün müddə­tinə AR Prezidenti yanında EİF-nun EİF-KETPL-2-2015-1 (25)-56/22/4-M-32 saylı Qrant layihəsi çərçivəsində Hamburq Universiteti, Texniki və Makromolekullar Kimyası İnstitunda Polimer materiallarla aparılan elmi –tədqiqat işləri ilə tanışlıq, gələcək əməkdaşlıq və alınan nəticələri birgə müzakirə etmək məqsədi ilə  Almaniyanın Hamburq şəhərinə ezam edilmişdir.

9.Ekoloji kataliz laboratoriyasının müdiri , k.e.d Arif Əfəndi 09.09.2017-ci il tarixində 8 gün müddətinə (18.09.2017) “Sənaye əhəmiyətli katalitik proseslərin kinetika və mexanizmi “ elmi tədqiqat proqramına uyğun olaraq Orta Dolu Texnik Universitetinə və eyni zamanda 29 Ulusal Kimya Konqresində iştirak etmək üçün Türkiyənin Ankara şəhərinə ezam edilmişdir.

10. Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyasının müdiri Əliyev Akif Şıxan oğlu 08.10.2017-ci il tarixdən 6 gün müddətinə UMEA-nın Ümumi və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutuna ETP-nın “Polimer karbon nitrid əsasında kimyəvi və fotoelektrokatalik proseslər üçün katalizatorun sintezi və tədqiqi” mövzusunda alınmış nəticələrin müzakirəsi və fotoelektrokataliz sahəsində məsləhətləşmələrin aparılması üçün ezam edilmişdir.

11. İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 03-10 noyabr 2017- ci il tarixlərində 8 gün müddətinə Fransa Respublikasının Paris şəhərində keçiriləcək YUNESKO –nun Baş Konfransının 39-cu sessiyası çərçivəsində elm, təhsil və mədəniyyət komissiyalarının iclaslarında iştirak etmək məqsədilə ezam edilmişdir.

12.“Nanostrukturlaşdırılmış metal- polimer katalizatorları” laboratoriyasının müdiri Zeynalov Nizami  07.11.2017- 11.11.2017-ci  il tarixində 5 gün müddətinə İordaniya Haşimilər Krallığında keçiriləcək “Ümumdünya Elm Forumu 2017“ tədbirində iştirak etmək məqsədilə, İordaniya Haşimilər Krallığına ezam edilmişdir. 

13. 6№ li lab. müdiri Əsədov Mirsəlim 21.11.2017 -27.11.2017-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Beynəlxalq Elmlər Akademiyası Assosiasiyasının elektron texnikası üçün funksional materiallar üzrə Elmi Şuranın illik hesabat iclasında məruzə ilə çıxış etmək üçün Moskva şəhərinə ezam edilmişdir.

14. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Babanlı Məhəmməd Baba oğlu 03.12.2017-ci il tarixdən 7 gün müddətinə Rusiya Moskva Dövlət Universitetinin Kimya fakultəsində “Kvant Kompütinqi və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” beynəlxalq laboratoriyasının 2017-ci il üçün elmi-tədqiqat proqramı üzrə tədqiqatların bəzi nəticələrini və gələcək əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Rusiyanın Moskva şəhərinə ezam edilmişdir.

 

 

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

 

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2016-ci ilin qəbul planına əsasən) 2017-ci ildə 16 nəfər, doktorantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 3, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5), dissertantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6)  qəbul  olmuşdur. Hesabat  ilində 59 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparmışlar.İnstitutun doktoranturasında  fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 22  nəfər  təhsil  alır,  onlardan  11-i  əyani,  11-i  qiyabidir.

2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya”ixtisası                                                                     - 6
2301.01 – “Analitik kimya”ixtisası                                                                         - 1
2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”ixtisası                                                      - 8
3303.01 –“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi”ixtisası                                      - 1
2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası                                                                            - 4
2308.01 –“Elektrokimya”ixtisası                                                                            - 1
2304.01 –“Makromolekullar kimyası”ixtisası                                                        - 1           

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 7 nəfər büdcə hesabına təhsil alır:

2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya”ixtisası                                                                    -  2
2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”ixtisası                                                     -  2
2304.01 –“Makromolekullar kimyası”ixtisası                                                       -  1
3303.01 – “ Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası                                  -  1
2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası                                                                           -  1

İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 8 nəfər:
2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası                                                                    - 4
2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası                                                    - 3
3303.01 – “ Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası                                   - 1

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 22 nəfər:

2303.01  – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası                                                                   - 7
2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası                                                    - 4
2304.01 –“Makromolekullar kimyası”ixtisası                                                        - 3
2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası                                                                            - 4
3303.01–“Kimya  texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası                                     - 4

dissertasiya işi üzrə çalışırlar.

 

 

ELMİ-TƏŞKİLATİ  FƏALİYYƏT

 

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:

  Hesabat dövründə Elmi Şuranın 16 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2017-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2018-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasına qəbul olunanların at­tes­tasiyasının nəticələri, 2017-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2017-ci il üçün təqvim planı, 2017-ci ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akademik M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata layiq görülən gənc alimlərin təklif edilməsi, əməkdaşlara ixtisaslar üzrə dosent elmi adının verilməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsadətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur. 2017-ci ildə İnstitutda AMEA-nın müxbir üzvləri Heydər Əfəndiyevin 110 illik, Xudu Məmmədovun 90 illik və 2018-ci ildə keçiri­ləcək akademik Murtuza Nağıyevin 110 illik yubileyləri ilə bağlı  müxtəlif məsələlərə baxılıb.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi vakant vəzifələrini  tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə  təsdiq üçün  təqdim olunub. 16 dekabr 2016-ci il tarixli “Elm” qəzetindəki elana əsasən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə həqiqi və müxbir üzvlüyünə vakant yerlərə namizədlər irəli sürülmüşdür.

Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərən­camlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara müvafiq cavablar verilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2017-ci il ərzində xarici ölkələrdə  ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.

İlin sonunda struktur bölmələrin 2017-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

Şurada 3 nəfərə  2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Məmmədov Şərafət, k.ü.f.d. Hüseynov Elçin, k.ü.f.d. Abbasova Nuranə), 3 nəfərə 2307.01 – “Fiziki kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Həsənquliyeva Narqələm, k.ü.f.d. Verdiyev Süleyman, k.ü.f.d. Məcidzadə Vüsalə),  3 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (k.ü.f.d.  Aykan Natəvan, k.ü.f.d. Əlizadə Gülmirə, k.ü.f.d. Məhərrəmova Mətanət), 1 nəfərə 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” (t.ü.f.d. Əsədov Səlim) dosent elmi adı verilməsi məsələsi müzakirə olunmuş və  sənədlər AAK-na təqdim edilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2017-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.

Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.

Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Moskva Dövlət Universitetinin “Qeyri-üzvi kimya” kafedrasının müdiri, professor Andrey Vladimiroviç Şevelkovun “Dəmirin güclü elektron korrelyasiyalı birləşmələri: yeni dəmir dövrünə doğru” və İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin professoru Yevgeni Vladimiroviç Çulkovun "Kvant spini fizikasında son nailiyyətlər və topoloji izolyatorlarda anomal Holl effektləri" mövzularında məruzələri dinlənilmişdir.

 

b) Elmi seminarların işi:

AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01 – ”Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01 – ”Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01 – ”Kimya texnologiyası və mühəndisliyi”  ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində aşağıdakı dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdur:

 

1. 29.03.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Senaye Universitetinin “Kimya və qeyri-üzvi maddələrin texnologiyası” kafedrasının doktorantı Əliyeva Mahirə İosaf qızı­nın “Vanadium tərkibli binar oksid katalizatorlar üzərində propilenin oksidləşməsi” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müza­kirəsi. Protokol №1

2. 04.04.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertan­tı Quliyeva Sevinc “Piroliz qazının izobutan – izobutilen fraksiyasından təmiz izobutan, izobutilen və benzolun  alınması proseslərinin modelləşdirilməsi” mövzusunda 3303.01 –"Kimya texnologiyası və mühəndisliyi" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №2

3. 21.04.2017-ci ildə - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktoran­tı Zeynalov Elşən Tofiq oğlu“Seolittərkibli nikel katalizatorları üzərində pentan-heksan fraksiyasının izomerləşməsi” mövzusunda      2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №3

4. 25.04.2017-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin “Ümumi və Qeyri-üzvi kimya kafedrasının” doktorantı Yaqubov Nağı İbrahim oğlunun “Ca-Ga(İn)-Se(Te) üçlü sistemlərində faza əmələgəlmənin fiziki- kimyəvi əsasları və alınan fazaların xassələri” mövzusunda 2303.01 “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №4 

5. 16.05.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Mürsəlova Lamiyə Asif qızı “Oksigen və ozonun iştirakı ilə katalitik kreking prosesinin tədqiqi” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №5

6. 07.06.2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı Abuzərli Fəridə Zaid qızı “Kobalt tərkibli binar oksid katalizatorları üzərində etanolun hidrogenə buxar fazalı konversiyası” mövzusunda  2316.01 “Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №6

7. 13.06.2017- ci il tarixində AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda “Kimyəvi-texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi” laboratoriyasının dis­ser­tantı  Xuraman Şamil qızı Hacıəhmədzadənin  “Poliizobutilenin katalitik destruksiyası, modifikasiyası proseslərinin tədqiqi, riyazi modelləşdirilməsi və parametrlərinin hesab­lanması” mövzusunda      3303.01 – "Kimya texnologiyası və mühəndisliyi" ixtisası üzrə namizədlik dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №7

8. 20.06.2017-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Fiziki və kolloid kimya kafedrasının dissertantı Vəliyeva Günay Xanlar qızı "Modifikasiya olunmuş seolitlər iştirakında ksilolların izopropil və üçlübutil spirtləri ilə selektiv alkilləşmə­si” mövzusunda 2316.01 "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə  dissertasiya işinin müzakirəsi." Protokol №8

9. 20.06.2017-ci ildə AMEA Fizika İnstitutunun 1.8 saylı “Yüksək gərginliklər fizikası və texnikası” laboratoriyasının dissertantı Nəsrin Məhəmməd qızı Hüseynəhlinin “Sənaye tullantı suların ağır metallardan təmizlənməsinin yeni sorbsiya üsulları” mövzusunda 3303.01  "Kimya texnologiyası və mühəndisliyi" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №9

10. 28.09.2017-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Osmanova Sevinc Nəsib qızı  “Manqan və reniumun tioamintur­şu­lar­la kompleks birləşmələrinin sintesi, quruluş və xassələri” mövzusunda 2303.01 -“Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №10

11. 06.10.2017-ci ildə AMEA-nın Gəncə Bölməsinin doktorantı Səfərova Lalə Nizami qızı “Benzoy turşusunun aminli və nitro törəmələrinin metal komplekslərinin sintezi və tədqiqi” mövzusunda  2303.01  "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müza­kirə­si. Protokol №11

12. 03.11.2017- ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və  Qeyri-üzvi Kimya İnsti­tutunun elmi işçisi, doktorant Qasımova Afəridə Məzahir qızı “Acınohur titan­maqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası ilə dəmir tozunun və titan dioksidin alınması” mövzusunda  2303.01  “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №12

13. 08.11.2017- ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun “Seolit katalizi” laboratoriyasının elmi işçisi, Əliyeva Mahizər Qafar qızı “Modifikasiya olunmuş seolitlər üzərində tsikloheksanolun oksidləşdirici dehidrogen­ləşməsi” mövzusunda  2306.01  “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №13

14. 17.11.2017- ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsinin “Ümumi və qeyri-üzvi kimya” kafedrasının doktorantı Həsənli Turan Mirzalı qızı “Tl-Gd (Tb) telluridlərinin və onlar əsasında bərk məhlulların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları” mövzusun­da  2303.01  “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №14

 

15. 28.11.2017-ci ildə AMEA-nın akad. M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Məmmədova Sevinc Rəhim qızı “Uran və toriumun bis-2-oksi-5-alkilbenzilamin və xlorlaşdırılmış naften turşuları ilə ekstraksiyası” mövzusunda 2303.01 “Qeyri-üzvi kimya”  ixtisası üzrə  dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №15

16. AMEA-nın akad. Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun dissertantı Əliyeva Nüşabə Musa qızının “Bir atomlu C₂-C₄ spirtlərin karbohidrogenlərə çevrilmə reaksiyalarında Zr/Si və Zr/Al oksid əsaslı katalizatorların elektron-akseptor mərkəzlərinin rolunun tədqiqi” mövzusunda 2316.01- Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №16

 

Cari il ərzində seminarda 16 dissertasiya işinin (1 elmlər doktoru və 15 fəlsəfə doktoru) müzakirəsi olmuşdur.

 

 

c) Dissertasiya Şurasının işi:

 

İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliy­yət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 8 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru -Əliyeva Mahirə İosaf qızı- Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti­,  Zeynalov Elşən Tofiq oğlu- Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Quliyeva Sevinc Nizami qızı -Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Mürsəlova Lamiyə Asif qızı-“Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi Tədqiqat İnstitutu,Nəsrin Hüseynəhli Məhəmməd qızı-AMEA-nın Fizika İnstitutu, Hacıəhmədzadə Xuraman Şamil qızı- AMEA-nın akad Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutu, Osmanova Sevinc Nəsib qızı - AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu,  Qasımova Afəridə- AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu və 1 nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi -Yaqubov Nağı İbrahim oğlu - Bakı Dövlət Universiteti almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.

 

1. Əliyeva Mahirə İosaf qızı - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti­nin    doktorantı "Vanadium tərkibli binar oksid katalizatorlar üzərində propilenin oksidləşməsi"

     2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru-19.05.2017

2. Zeynalov Elşən Tofiq oğlu - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universite­tinin doktorantı “Seolittərkibli nikel katalizatorları üzərində pentan-heksan fraksiyasının izomerləşməsi” 

     2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru -26.05.2017

3. Yaqubov Nağı İbrahim oğlu - Bakı Dövlət Universitetinin Ümumi və Qeyri-üzvi kimya kafedrasının doktorantı “Ca-Ga (İn)-Se(Te) üçlü sistemlərində faza əmələgəlmənin fiziki-kimyəvi əsasları və alınan fazaların xassələri” 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə elmlər doktoru-30.06.2017

4. Quliyeva Sevinc Nizami qızı - Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin doktorantı. “Piroliz qazının izobutan-izobutilen fraksiyasından təmiz izobutanın, izobutilenin və benzolun alınması proseslərinin modelləşdirilməsi”

     3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru -22.09.2017

5. Mürsəlova Lamiyə Asif qızı - “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi Tədqiqat İnstitutunun dissertantı “Oksigen və ozonun iştirakı ilə katalitik krekinq prosesinin tədqiqi” 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru -29.09. 2017

6. Nəsrin Hüseynəhli Məhəmməd qızı - AMEA-nın Fizika İnstitutunun dissertantı “Sə­na­ye tullantı suların ağır metallardan təmizlənməsinin yeni sorbsiya üsulları” 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru -13.10.2017

7. Hacıəhmədzadə Xuraman Şamil qızı-Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Poliizobutilenin katalitik destruksiyası, modifikasiyası proseslərinin tədqiqi, riyazi modelləşdirilməsi və parametlərinin hesablanması” 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə dokto­ru  -27.10.2017

8. Osmanova Sevinc Nəsib qızı - AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı  “Manqan və reniumun tioamintur­şu­lar­la kompleks birləşmələrinin sintesi, quruluş və xassələri”  2303.01 -“Qeyri-üzvi kimya”  ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru- 08.12.2017

9. Qasımova Afəridə Məzahir qızı-  AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı  “Acınohur titanmaqnetit konsentratlarının təbii qazla reduksiyası ilə dəmir tozunun və titan dioksidinin alınması” 2303.01 -“Qeyri-üzvi kimya”  ixtisasında  kimya üzrə fəlsəfə doktoru- 22.12.2017

 

 

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

 

	2016	2017
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	3137972	3250593.0
Orta aylıq əmək haqqı	345,0	358.0
o cümlədən - elmi işçilər	428,0	447.0
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi		14322.0

 

 

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

 

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və  ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial  yardımlar göstərilir.

 

 

1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat

 

1. İnstitutun direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun keçirdiyi İlin Alimi müsabiqəsinin kimya üzrə qalibi olmuşdur.

2. İnstitutun elmi işçisi Natəvan Sultanova  son bir ildə əldə etdiyi  elmi nəticələrə görə   AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanına layiq görülmüşdür.

3.İnstitutun magistraturasının məzunu, kiçik elmi işçi  Nigar İbrahimova AMEA-nın magis­traturasında təhsil alan tələbələr arasında keçirilən  “Magistr-2017” müsabiqə­sinin  1-ci dərəcəli diplomuna layiq görülmüşdür.

4. İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər  Şurasının təşkilatçılığı ilə bu il noyabr ayının 20-də İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə  elan edilmişdir. Komissiya müsabiqə  namizədlərindən 1-nin fəaliyyətini yüksək  qiymətləndirmişdir. Elmi işçi Fidan İbrahimova Samir qızına elmi fəaliyyətdə fərqləndiyinə görə “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın diplomu təqdim olunmuş, iki gənc isə – elmi işçi Vüsal Əhmədov Musa oğlu və kiçik elmi işçi Səbinə İsmayılova Zahid qızını həvəsləndirici mükafata layiq görmüşlər.

 

 

4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti

 

İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik, fiziki kimya“  və “Kataliz”  üzrə Problem Şuraları 2017-ci ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib.

 

 

4.2.         “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:

 

Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması	Elmin inkişaf etdiril-məsi	Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi	Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir  cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8.
		Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi	İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir.
		Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması	Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür.
		Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmaların bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması	Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır.
		Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırıl-ması	AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır.
		Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi	– İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə  bir sıra metallarının  ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir; –     Gümüş tioqallat (AgGaS2) əsasında yüksək rentgendozimetrik xarakteristikalara malik monokristalların yetişdirilməsi üçün üsul təklif edilmiş və göstərilmişdir ki, geniş intervalda yüksək rentgen həssaslığa malik olan AgGaS2 kristalları soyudulmadan qeyri-ətalətli rentgen şüalarını qeyd edən cihazlarda tətbiq oluna bilər; –     Ferrosen törəmələri əsaslı nanokompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan şlamların təmizlənməsi üçün Bakı ş. “EKOL Mühəndislik Xidmə­tləri” QSC-nın Ekoloji Monitorinq Departamentinin Kompleks Tədqiqatlar labora­toriya­sında sınaq tədqiqatları aparılmışdır. Məlum olmuşdur ki, kompozitin təsiri ilə emal şlam­larından qum və mexaniki qarışıqlardan ibarət çöküntü yaranır; –     Keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilib. Bu komplekslər əsasında hazırlanmış kompozit ilə asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin dinamik özlülüyünün 60.75% azalması müəyyən edilmişdir. Neftlə birlikdə çıxan lay sularının codluğunu kompozit aşağı salaraq, onu ekoloji təmiz suvarma su səviyyəsinə qədər təmizləyir; –     EP-300 qurğusunda (Sumqayıt şəh.) etilen istehsalının yan məhsulu – ağır qətranın emalı nəticəsində yüksək təmizliyi olan (98,9%) naftalinin alınma prosesi təklif edilir. Prosesin mahiyyəti ondan ibarətdir ki,  karbohidrogenlərin pirolizində istifadə edilən xammaldan asılı olaraq tərkibində 36%-ə qədər naftalin olan məqsədyönlü məhsulun texnoloji cəhətdən əlverişli sadə üsulla çıxımı və təmizliyi yüksək dərəcədə artırılır; –     Hidrogen energetikası üçün universal enerji daşıyıcısı olan hidrogenin alınması məqsədi ilə bərpa olunan xammal kimi bioqazın istifadəsi istiqamətində onun hidrogen sulfiddən təmizlənməsi ilə yanaşı sərbəst kükürdün alınması üçün dəmir tərkibli tullantılar əsasında effektiv, ucuz katalizatorlar işlənib hazırlanmışdır;   –       Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi verilmışdır. –     Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir. –     Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki,  doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur. – Karbamid əsasında yüksək elektron sıxlığına malik polimer karbon nitrid materialları alınmışdır. Onların əsasında temperatura, köhnəlməyə və korroziyaya davamlı örtüklərin, yüksək keyfiyyətli elektron və optiki təbəqələrin, həmçinin müxtəlif çoxfunksiyalı kompozit innovativ materiallarının yaradılması mümkündür – Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi məqsədilə Daşkəsən filiz yatağının istismarı dövründə əmələ gəlmiş tullantıların mineraloji və kimyəvi tərkibi öyrənilmiş və onların yuyulma məhlullarından bir sıra metalların müvafiq sorbentlərlə ayrılması üsulu təklif edilir.

 

 

4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi

 

Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.

 

 

4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması

 

Akademik M.Nağıyev adına  Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası  AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının Rəyasət Heyəti tərəfindən təsdiq olunmuş  fəaliyyət planına uyğun olaraq İnstitut rəhbərliyinin dəstəyi ilə 2017-ci ildə bir sıra elmi-ictimai tədbirlər həyata keçirmişdir.

Cari il fevralın 12-də   Kaspi Liseyinin “Ağ şəhər“ filialının şagirdləri üçün tədbir keçiril­mişdir. Tədbir çərçivəsində şagirdlər insti­tutun müxtəlif laboratoriyaları ilə tanış olmuş, müasir cihaz və avadanlıqlar haqqında onlara məlumat verilmişdir.

 

İnstitutun alimləri və gənc mütəxəssisləri aparılan tədqiqat işləri, onların praktiki əhə­miyyəti və tətbiq perspektivləri barəsində şagirdlərə geniş informasiya vermişlər. Bun­dan başqa şagirdlərə institutda vaxtilə çalışmış və hal-hazırda işləyən görkəmli alimlər həyat və elmi fəaliyyətləri haqqında da,  məlumat verilmişdiir.

Analoji tədbir cari  ilin aprel ayının 13-də institutda   Gənc Alim və Mütəxəssislər  Şura­sının təşkilatçılığı ilə  Kimya-Biologiya Təmayüllü Respublika Liseyinin  şagirdləri “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Hazırda, ölkəmizdə elmin, təhsilin inkişafı və onların müasir səviyyədə inteqrasiyası üçün böyük imkanlar yaranmışdır və  bu isti­qa­mətdə akademiyada mühüm işlər görülür. Bu cür tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərin dünyagörüşünün formalaşdırıl­ması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır.Tədbir çərçivəsində şagirdlər üçün kimya fənni üzrə viktorina keçirilmiş və qaliblər tərifnamə ilə təltif olunmuşlar. Bundan başqa açıq qapı çərçivəsində məktəbli uşaqlar üçün  Şura üzvlərindən Samirə Məmmədova, Gülşən Nəhmətova  və Sevinc Osmanova tərəfindən    müxtəlif maraqlı əyləncəli elmi şoular göstərilmiş, onların müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyası təşkil olunmuşdur. Sonda  İnstitutun   gənc alimi  Şamo Tapdıqov məktəblilər qarşısında “Cansız  polimerlər canlı orqanizmlərdə”  mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, onları  maraqlandıran sualları cavablandırmışdır.

Eləcə də UNİCER özəl tam orta məktəbin şagirdləri üçün ekskursiya təşkil olunub.Baş tutan ekskursiya zamanı məktəblilərə institutun tarixi və burada aparılan tədqiqat işləri barədə məlumat verilib,  elmi müəssisənin laboratoriyaları ilə tanış olan şagirdlər üçün müxtəlif əyləncəli və maraqlı təcrübələrəyani göstərilib.

 

Bundan  başqa  məlum olduğu kimi  Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) ilə Təhsil Nazirliyinin birgə təşəbbüsü və AMEA  Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə Bakıda yerləşən orta məktəblərdə yaradılan istedadlı şagirdlərin "Kiçik Akademiya"ları fəaliyyət göstərir. Cari ildə Suraxanı rayonu Bülbülə qəsəbəsi 232 saylı və Səbail rayonu 162 saylı tam orta məktəblərdə bununla bağlı keçirilən tədbirlərdə İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvləri fəal iştirak etmişlər. Eləcə də, cari ildə    ali məktəb tələbələrinin  institutda yay təcrübəsi təşkil olunmuşdur.  

Ötən il olduğu kimi cari ildə də  İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Fiziki-kimyəvi  analiz üsullarından” - Elektron  paramaqnit  rezonansı, İnfraqırmızı spektroskopiya, Ultrabənöv­şəyi  spektroskopiya,  Rentgenoqrqfik analizdən mühazirə və seminarlar  təşkil olunmuş­dur. Bu tip seminar və mühazirələrin keçirilməsində  məqsəd  gənc mütəxəssisləırin, o cüm­lə­dən doktorant və magistrlərin fiziki-kimyəvi analizin  nəzəri əsaslarının    mənim­sənilməsi və əldə etdikləri  biliklərin praktik olaraq istifadəsini təmin etməkdən ibarətdir.

Noyabrın 21-də  görkəmli kristalloqraf alim, AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Məmmədovun anadan olmasının 90 illik yubileyinə həsr olunan beynəlxalq konfrans keçirilmişdir. Konfransın keçirilməsində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvləri fəal iştirak etmişlər.

AMEA  Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına uyğun olaraq institutda gənc mütəxəssislər, eləcə də doktorant və magistrlər üçün xarici dildən hazırlıq kurslarının təşkilində  Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası fəal iştirak etmişdir.

İl ərzində İnstitut gənclərindən 1 nəfər  elmlər doktorluğu üzrə dissertasiya işini,  2 nəfər isə   fəlsəfə doktorluğunu müdafiə etmişdir. 4 nəfər dosent elmi adına layiq görülmüşdür.

İnstitutun elmi işçisi Natəvan Sultanova  son bir ildə əldə etdiyi  elmi nəticələrə görə  AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanına layiq görülmüşdür.

İnstitutun magistraturasının məzunu, kiçik elmi işçi  Nigar İbrahimova AMEA-nın magis­traturasında təhsil alan tələbələr arasında keçirilən  “Magistr-2017” müsabiqə­sinin  1-ci dərəcəli diplomuna layiq görülmüşdür. 

Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvləri  “20 yanvar”,  ”Xocalı soyqırımı“ kimi respub­lika əhə­miy­yətli  anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsinin  təşkilində aktiv iştirak  etmişlər.

 

4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə

 

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda  həmin instituta göndərilmişdir. 

2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq  yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Əsgərova Günel, Babaxanova Nailə.

 

 

4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi

 

Bax 1.7

4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə

 

Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Moskva Dövlət Universitetinin “Qeyri-üzvi kimya” kafedrasının müdiri, professor Andrey Vladimiroviç Şevelkovun “Dəmirin güclü elektron korrelyasiyalı birləşmələri: yeni dəmir dövrünə doğru” və İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin professoru Yevgeni Vladimiroviç Çulkovun "Kvant spini fizikasında son nailiyyətlər və topoloji izolyatorlarda anomal Holl effektləri" mövzularında məruzələri dinlənilmişdir.

 

 

4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi

 

 Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:

-  Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

-  Spektral analiz qrupu

-  Elektron mikroskopiyası qrupu

-  Element analizi qrupu

Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif  təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.

2017-ci ildə şöbənin qrupları tərəfindən aşağıda qeyd olunan analizlər aparılmışdır.

Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

1. Rentgenefaza analizi-483 nümunə
2. Termiki analiz- 69 nümunə

 

Spektral analiz qrupu

1. İQ spektr-249 nümunə
2. UB spektr-138 nümunə

Elektron mikroskopiya qrupu

1. SEM analizi-157 nümunə

        2.AFM analizi-6 nümunə

 

     

 

 

     

4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması

 

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının  müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Prob­lemləri Jurnalı  2017-ci il oktyabr ayından  Web of Science bazasına daxil edilib.

 

Elmi işlər üzrə direktor müavini                       AMEA-nın müxbir üzvü

                                                                                 Məhəmməd  Babanlı

 

 

 

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2016-cı il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

 

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

 

Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə  39  mərhələsi yerinə yetirilmişdir.

 

 

Qeyri-üzvi kimya

 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem         

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

 

Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

 

– Zəylik yatağından götürülmüş alunitin sulfat turşusu ilə işlənməsi yerinə yetirilmişdir. Dehidratlaşdırıcı yanma nəticəsində alınan alunit yanığının sulfat turşusu ilə emalı, alüminium birləşmələrinin məhlula çıxarılmasının optimal şəraitlərinin öyrənilməsi üzrə alüminium birləşmələrinin məhlula keçməsi dərəcəsinin alunitin dehidratlaşma  vaxtından və temperaturundan, yanığın həll olmasının temperatur və həllolma müddətindən, turşunun qatılığından asılılığı müəyyən edilmişdir, belə ki, alüminiumun məhlula keçməsinin maksimal çıxımı (97-98%) aşağıdakı optimal şəraitdə baş verdiyi müəyyən edilmişdir: 85-90⁰C-də temperatur, 35%-li sulfat turşusu 45-50 dəqiqə müddətində, Al₂O₃-ün məhluldakı miqdarı 140 q/l, dəmirin miqdarı 5,6 q/l, SiO₂ isə 0,4 q/l təşkil edir.

– xTiO₂.yH₂O polititanatların 600-900⁰C temperaturlarda  Na₂SO₄, K₂SO₄ və bioaktiv xitozan (0.01 kütlə %)  modifikatorlardan istifadə etməklə gözərdilməsi ilə rutil, anastaz və brukit fazalarının alınması tədqiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, xitozandan istifadə edildikdə 600-700⁰C-də anataz forma (tetraqonal sinqoniya) çoxluq təşkil edir (80%). 800-900⁰C intervalında közərdilmədən alınan kütlədə rutil forma  (kubik sinqoniya) çoxluq  təşkil edir (90%). Bioaktiv xitozanın polisaxarid fraqmentlərinin təsiri ilə anataz səthlərinin laylı quruluşlu funksilaşması baş verir.

 

– Daşkəsən  Filizsaflaşdırma  kombinatının tullantılarından qiymətli metalların  çıxarılmasının optimal parametr və rejimləri müəyyən edilmiş, Azərbaycanda ilk dəfə  olaraq filiz tullantılarından təbiətə ziyan vurmadan faydalı metalların yuma üsulu ilə hasilat texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.

 

– Oksisulfid şüşələrin sulfid şüşələrə nisbətən termiki və kimyəvi cəhətdən davamlılığını nəzərə alıb hesabat dövründə  La₂O₃- As₂S₃- Ce₂O₃,  La₂O₃- As₂S₃- Sm₂O₃,  La₂O₃- As₂S₃- Er₂O₃ sistemlərində şüşə əmələgəlmə sahələrinin sərhədləri müəyyən edilmiş, yeni fazaların fiziki-kimyəvi və optiki xassələri öyrənilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki şüşə  əmələgəlmə sahəsi  lantanoidlərin  nüvəsinin yükünün artması istiqamətində azalır.Bu da lantanoid oksidlərinin  quruluşunda metal atomunun koordinasiya ədədinin dəyişməsi ilə əlaqədardır. Alınan şüşələr lazər şüalarının təsirinə davamlıdır. Raman spektrdə  As-S, La-O və  Er-O rabitələrinə məxsus zolaqların  intensivliyinin güclənməsi və spektrdə enerjinin böyük olan tərəfə qismən (180,220 və 370 sm^-1) sürüşməsi  şüşələrdə kovalentliyin  güclənməsi və ehtimal ki yeni rabitələrin yaranması ilə izah oluna bilər.

 

– Sb₂S₃-PbSbS₃ və (Bi₂Se₃)_1-xMn_x , CaGa₂Se₄-GaSe və As₂Se₃-CrSe sistemləri fiziki-kimyəvi analiz metodlarları vasitəsilə tədqiq edilmış və faza diaqramları qurulmuşdur. Bi_2-xSb_xT_3-y-zS_ySe_z tərkibli ərintilərinin termoelektrik və (GaS)_1-x(Se)_x:Yb tərkibli ərintilərin dozimetrik xassələri öyrənilmişdir. (Bi₂Te₃)_1-x (Sb₂Te₃)_x bərk məhlul ərintilərində stibiumun nadir-torpaq elementləri ilə, tellurun isə selen və kükürdlə əvəz olunması ilə ilk dəfə alınmış Bi_1.88Sb_0,06Nd_0,06Te_2,82Se_0,09S_0,09 tərkibli  material 350 K-də yüksək termoelektrik effektivliyə (Z=3.52^.10³ K^-1) malik olub, soyuducu sistemlərdə və termogeneratorlarda tətbiq oluna bilər.

 

– Ağır p-elementlər əsasında topoloji izolyator xassəli qarışıq laylı bəzi telluridlərin mükəmməl monokristalları yetişdirilmiş, beynəlxalq kollaboratorlarla birgə tədqiqi nəticəsində bu materialların terahers detektorlarda sahə-effekt tranzistorları kimi tətbiqinin mümkünlüyü müəyyən edilmiş və monokristallik layların nanopulcuqlarından yığılmış nanoantennalar əsasında skanedici sınaq qurğusu vasitəsilə müxtəlif qeyri-şəffaf  obyektlərin daxili görüntülərinin yüksək keyfiyyətli təsvirləri alınmışdır.

 

– Mingəçevir su anbarının sualtı polad  qurğularında mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyası aşkar edilmişdir. Bu mikroorqanizmlər anaerob xassəli olub sudakı SO₄^2-  ionları ilə  qidalanaraq  H₂S ifraz etməklə, pittinq korroziyasına səbəb olurlar.

 

– Üzvi batareyalarda elektrod materialı kimi perspektivli material olan dördəvəzli  fenilendiaminlərin monomer və oliqomerlərinin, onların komplekslərinin alınma üsulları işlənib hazırlanmışdır.

 

– Heksametilferrosen və oktametilferrosen təkmilləşdirilmiş metodikə üzrə yüksək çıxımla sintez olunmuşlar. Heksametilferrosen və heksametilferrosenium sistemində baş verən elektron mübadilə reaksiyasının kinetik tədqiqatları nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, HmFс+HmFс⁺ əsasında hazırlanmış elektrod dönərlik və məhlulda davamlılıq baxımından ferrosen-ferrisinium elektrodundan daha perspektivli elektroddur.

 

– Reniumun(ІV) α-amin ß-oksipropion turşusu (serin) ilə ([MLH][ReX₆], [MLH][Re₂X₈] və [LH]₂[ReX₆], [LH]₂[Re₂X₈] (HX, X= Cl^-, Br^-)), manqanın(II) [MnL¹L²(H₂O)₂]Cl₂, [MnL¹L²Cl₂]  L¹- 2-amin-3-hidroksipropion turşusu (HO₂C-CH(NH₂)CH₂)OH və L²-karbamidlə(CH₄N₂O)), mis(II) kationunun dimetilsulfoksidlə [(CH₃)₂S=O]₂CuCl₂·2H₂O, vanadium xloridin (C₅H₅)₂VCl natrium pentakarbonil reniumla Na⁺Re(CO)^-₅ qarşılıqlı təsirindən (C₅H₅)₂V-Re(CO)₅ tərkibli bir sıra koordinasion birləşmələri sintez edilmiş, onların quruluş və xassələri müasir fiziki-kimyəvi metodlarla öyrənilmişdir.

 

– İki əsaslı aromatik karbon turşularının d-elementlərlə koordinasion polimerləri əsasında kompozit materiallar hazırlanmış və onların ağır neftlərin reoloji xassələrinə təsiri öyrənilərək, neftin kinematik özlülüyünün 60%-dən çox aşağı salınması müəyyən olunmuşdur.

 

 

Kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya

 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir. 

Problem  

Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

 

Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 18 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

 

– Metanın metanola oksidləşməsi prosesi üçün temperatura və oksidləşdiriciyə qarşı davamlı biomimetik katalizator – dəmirtetrafenilporfirin kompleksində fenil qruplarının H atomlarının halogenlə (F) əvəz olunmuş forması − 5,10,15,20-Tetrakis (Pentaflüorofenil)-21H, 23H-Fe(III)Cl kompleksindən istifadə edib, biomimetik katalizator sintez olunmuş və onun üzərində metanın hidrogen peroksidlə monooksidləşməsi prosesi üçün axınlı kvars reaktoru olan qurğu yığılmış, reaksiya məhsullarının qaz-maye xromotoqrafında analiz şəraitləri təyin edilmişdir.

 

– Piridinin azot 1-oksid ilə oksidləşməsi reaksiyasının sürətinə səthin və reaksiya zona həcminin (0,9-5,4sm^-1 intervalda) təsirinin öyrənilməsinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Reaktorun daxilində səthin və reaksiya zona həcminin (S/V-faktor) dəyişməsi reaksiya məhsullarının çıxımının azalmasına səbəb olur: S/V=0,9sm^-1, S/V=2,0sm^-1, S/V=3,2sm^-1, S/V=5,4sm^-1 qiymətlərində 2,2- və 2,3-dipiridillərin çıxımları müvafiq olaraq 20,5 və 21,9 küt%;14,3 və 19,3 küt%;15,4 və 17,1 küt%; 8,8 və 11,2 küt% təşkil etmişdir.

 

– Fülleren dudası, Fe- tetrafenilporfirin kompleksi  və nano-titan dioksid katalizatorları iştirakında  izopropilbenzolun  və tsikloheksenin oksidləşmə  reaksiyalarının  aparılması üçün  2 tip qurğu – qazometrik  və barbotaj tipli (havanın axını) istifadə olunmuşdur.  Fulleren C₆₀ dudasının və anataz nano-TiO₂ əlavələri kumolun molekulyar oksigenlə model oksidləşmə prosesini əsaslı sürətləndirir. Fe-tetrafenilporfirin kompleksi qatqıları^* isə yalnız hidrogen peroksidlə aparılan kumolun  və tsikloheksenin oksidləşmə proseslərində güclü katalitik effekt göstərir.

Kumolun barbotaj tipli reaktorda katalitik (nano-TiO₂-PC-500 + C₆₀ dudası) oksidləşmə prosesi aparılmış və alınmış məhsullar  xromato-kütlə üsulu ilə analiz edilmişdir.

 

– Eksperimental və kinetik metodlarla eləcə də metal kationlarının oksigen atomları ilə rabitə enerjilərinin analizi nəticəsində naften karbohidrogenlərinin metal-seolit katalizatorları üzərində oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyalarında alınan məhsulların hər biri üçün aktiv mərkəzlərin təbiəti və metal kationlarının rolu müəyyən edilmişdir. Bu aktiv mərkəzləri nəzərə almaqla reaksiyalar üçün mərhələli mexanizm təklif edilmiş və proseslərin nəzəri əsaslandırılmış kinetik modelləri işlənib hazırlanmışdır.

Kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsi metodu əsasında, krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin tam riyazi modeli işlənib hazırlanmış, iqtisadi meyyar kimi gəlir norması seçilmiş və dinamik proqramlaşdırılma metodu ilə kompleksin proseslərinin optimal uzlaşdırılmış texnoloji rejimləri təyin edilmişdir.

 

– Xlorlu aromatik karbohidrogenlərin oksidləşməsi katalizatorların ümumi xarakteristikası öyrənilmişdir, Mo,P modifikasiyalı və SiO₂ yaxud Al₂O₃ daşıyıcılı  oksovanadium sistemlərinin xlortoluolların (XT) qaz fazalı  selektiv oksidləşmə prosesində ən aktiv və selektiv sistemlər olduğu qeyd edilmişdir. Katalizatorlar  yüksək regenerasiya qabiliyyətli olub, dəfələrlə istifadəyə yararlıdılar. Katalizatorların aktivlik və selektivliklərinə əsasən  reaksiyanın optimal şəraiti seçilmişdir.  p- və m-xlortoluollar yüksək selektivlik göstərir (72–92%), Xlormalein anhidridinin çıxımı 24–32%-dir. p-Xlor toluol m-xlor törəmələrindən  daha çox reaksiya qabiliyyətinə malikdir.  

Xlorbenzol, xlortoluolların tərkibindəki xlor atomlarının miqdarı və vəziyyəti ilə katalitik oksidləşmə reaksiyasının konversiya, selektivliyi arasında korrelyasiya   müəyyən edilmişdir ki, bu da  oksidləşmə məhsullarının  paylanmasını proqnozlaşdırmağa  imkan verir.

 

– İlk dəfə olaraq dietilaminin m-toluil turşusu ilə asilləşmə reaksiyasının mikrodalğalı şüalanma sahəsində aparılmasının mümkünlüyü tədqiq olunub, proses  mikrodalğalı şülanmanı intensiv udan  Zn-B-P/Al₂O₃/Аl-katalizatorun iştirakı ilə aparılıb.

Katalizatorların turşuluğunun ammonyakın termodesorbsiya  metodu ilə təyinində mikrodalğalı elektromaqnit şüalanma sahəsindən istifadə olunub.

 

– İlk dəfə olaraq tərkibində keçid metalları olmayan nanoquruluşlu polimer karbon nitridin hidrogen molekulunu aktivləşdirmək xassəsi müəyyən edilmiş və bu katalizatorun iştirakı ilə çoxtonnajlı sənaye məhsulu olan polistirol istehsalında   fenilasetilenin stirola  selektiv hidrogenləşmə üsulu işlənib hazırlanmışdır.

 

– Sualtı  obyektlərin  aşkar edilməsi üçün geniş tezlik intervalına malik akustik antenaların hazırlanması məqsədi  ilə  poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik sopolimeri əsasında ölçüləri 7-9 nm olan yeni sinif pyezoelektrik  gümüş  nanokompozitləri  alınmışdır.

 

– Renium xalkogenidləri əsasında ikili birləşmələrin və üçlü ərintilərin nazik örtük təbəqələrinin elektrokimyəvi alınma üsulu işlənib hazırlanmışdır. Elektrokimyəvi yolla alınmış Re-Se-Cu nazik təbəqələr diod kimi yarımkeçiricilər texnikasında və fotoelektrod materialı kimi günəş enerjisinin çevrilməsində perspektivli materiallar hesab edilirlər.

 

 

– Vanadium (IV) aşağı parçalanma temperaturlu (T_parç>110÷120⁰C)  π-tip metalüzvi birləşməsi – (C₅H₅)₂V=O·(THF)₅ (I) və yuxarı parçalanma temperaturlu (T_parç=180-194⁰C>) ion tip çaxır turşu liqandlı karboksilat kompleksi (II)

 

(II) müvafiq olaraq onların tetrahidrofuran və su məhlullarından əvvəlcə daşıyıcı səthinə hopdurulması, sonra isə alınmış nümunələrin birinci halda 180-200⁰C, ikinci halda isə 180-300⁰C temperatur intervalında termiki işlənmə yolu ilə daşıyıcı səthində vanadium oksid tərkibli nazik təbəqəli nümunələr əldə olunmuşdur. Bu yolla alınan təbəqələrin 500⁰C temperatura qədər közərdilməsi təbəqənin tərkib və faza dəyişirikliklərinə məruz qalmamışlar.

Aparılmış spektral İQ və quruluş (RFA, QXA) tədqiqatları nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, üzvi liqandın və termiki işləmə mühitinin təbiətlərindən asılı olaraq alınan örtüklərin tərkib və quruluşlarında bəzi fərqləndirici cəhətlər ortaya çıxmışdır ki, bu da xammal kimi götürülmüş vanadium (IV) və (V) müxtəlif oksidləşmə dərəcəli vanadil kompleksləri əsasında formalaşdıqlarını düşünməyə əsas verir.

 

– Molibden ilə nikelin birgə çökdürülməsi üçün sitrat-ammonyak və ammonyak elektrolitlərinin tərkibi işlənib hazırlanmışdır. Nikelin reduksiyasının sürəti sitrat və ammonium ionlarının nisbətindən asılıdır, ammonyakın qatılığı artdıqca, alınan ərintilərin tərkibində nikelin miqdarı artır. Bundan əlavə, ammonium ionlarının miqdarı artdıqca, ərintilərin tərkibində oksigenin də miqdarı artır.

Sitrat ionlarının elektrolizdə iştiraki molibdenin reduksiya sürətini azaldır. Sitrat və ammonium ionlarının nisbətini dəyisməklə ərintilənin tərkibini də dəyiımək mümkündir.

 

– İstər Al–Mo–Si əsaslı, istər Mg–Zr, istərsə də Mg–Al–Zr əsaslı sorbentlər sulu məhlullardan Co²⁺, Ni²⁺ və Cu²⁺ ionlarına görə yüksək sorbsiya tutumlarına malikdir. Hər üç  sorbenti dəniz, neft və lay sularından belə mikroelementlərin çıxarılmasında münasib  ion-mübadilə materialları kimi istifadə etmək olar. 1000⁰C temperaturda közərdilmiş Al–Mg–Zr əsaslı sorbentin mikrospektroskopik analizi nəticəsində 4 alınmış spekrtdən eyni tərkibdə kiçik faiz fərqləri ilə mikrokristalların alınması müşahidə olunur.

 

– Filiz emalı tullantı sularından yüksək faizlə (90-95%)  Cu²⁺ və Zn²⁺ ionlarının çıxarılması üçün modifikasiya olunmuş bentonit filtri hazırlanmış və İran İslam Respublikasının Gilan Almas şirkətində sənaye miqyasında sınaqdan  keçirilmişdir.  Alınan nəticə  təbii bentonit və ənənəvi istifadə  olunan aktiv kömürdən 1,5 dəfə yüksəkdir.

 

 

Kimya  texnologiyası və mühəndisliyi

 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir. 

Problem

Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

 

Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 5 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:

 

–Neft lay sularının maye fazalı ekstraksiya üsulu ilə asfalten, gətran birləşmələrindən və bərk faza hissəciklərindən təmizlənməsi üçün texnoloji sxem təklif olunmuşdur. Texnoloji sxemin  ekstraksiya bölməsi lay sularına görə ardıcıl, həlledici- toluola görə çarpaz olaraq üç pilləli ekstraktor şəkilində təklif edilmişdir. Laboratoriya təçrübələri və bir cox hesablamalar nəticəsində çirkab neft sularının asfalten və qatran bırləşmələrindən təmizlənməsi üçün maye fazalı ekstraksiya prosesini istifadə edərək, səmərəli texnoloji sxem işlənib hazirlanmışdır.

 Bu və bu tipli proseslərin riyazi emalı üçün ötən hesabat ilində hazırlanmış  proqram təminatı  təkmilləşdirilmiş, 1000-dən çox tənliklə ifadə olunan kinetik reaksiyaların daxil edilməsi, düzəlişi və həlli üçün yeni modul hazırlanmışdır. Yeni modul 4-cü tərtib Runge-Kutta üsulunu həyata keçirir.

 

– Laylı quruluşa malik kristalların formalaşdırılması prosesində qallium monosulfid-aşqar sistemi üçün, seqreqasiya prosesinin fazalararası səth sərhədinin stabilliyini və ya qeyri-tarazlığını nəzərə alan, aşqarların diffuziyalı-seqreqasiyalı paylanması modeli işlənmişdir. İlkin məlumatlardan və təcrübi nəticələrdən istifadə edərək GaS-aşqar sistemin qeyri-stasionar kristallaşması prosesinin modelləşdirilməsi aparılmışdır. Kristalların dielektrik xassələrinə, dc- və ac-keçiriciliyinin üst-üstə düşən qanunauyğunluqlarına görə hoppanma mexanizmi seçilmiş və kristalın əsas fiziki parametrləri hesablanmışdır.

 

– EP-300 qurğularında əmələ gələn etilen istehsalının yan məhsullarının – yüngül və ağır qətranın katalitik emalı prosesinin sadə texnologiyası işlənib hazırlanmışdır. Ağır qətranın katalitik emalı nəticəsində 98,9% naftalinin ağır fraksiyadan ayrılmağını təmin edən üsul təklif olunmuşdur. Naftalinin təmizliyi    96 %-ə çatdırılmışdır.

Etilen istehsalında alınan yüngül qətranın emal prosesi üçün alüminium, toluol və hidrogen xlorid əsasında hazırlanmış, karbohidrogenlərin çevrilməsini, benzol və toluolun zənginləşdirilməsini təmin edən effektli kompleks katalizator işlənib hazırlanmışdır.

 

1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat

 

1. “Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planı əsasən (4.12 və 4.15) bəndlər üzrə 

– Meliorasiya və su təsərrüfatı sistemində magistral su kəməri və hidrotexniki qurğuların tikintisində deformasiya olunmuş kanal bəndi və korroziya əleyhinə hermetiklər kimi modifikasiya olunmuş bitum-polimer kompozisiya örtüyü “Bikoplast” təklif olunur.

– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sistemi təklif ediləcək.

– EP-300 qurğularında əmələ gələn etilen istehsalının yan məhsullarının ağır qətranından təmizliyi 98-99%-ə çatan naftalinin alınma prosesi təklif edilir.     

– Elektrokimyəvi üsulla sərt mühitlərdə fəaliyyət göstərən, yüksək enerjili elektrik kontaktlarında aşınmaya, istiliyə və korroziyaya davamlı təbəqələr kimi hərbi sənayedə istifadə oluna bilən ərintilərin alınması təklif edilir.

– Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.

– Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi məqsədilə Daşkəsən filiz yatağının istismarı dövründə əmələ gəlmiş tullantıların mineraloji və kimyəvi tərkibi öyrənilmiş və onların yuyulma məhlullarından bir sıra metalların müvafiq sorbentlərlə ayrılması üsulu təklif edilir.

– Filiz emalı tullantı sularından yüksək faizlə (90-95%)  Cu²⁺ və Zn²⁺ ionlarının  çıxarılması üçün modifikasiya olunmuş bentonit  filtri  hazırlanmış və İran İslam Respublikasının Gilan Almas şirkətində sənaye miqyasında sınaqdan  keçirilmişdir.

2. Azərbaycan Pespublikası Prezidenti İlham Əliyevin 20 sentyabr 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” çərçivəsində tapşırılmış işlərin icrası (2.2,  2.3 və  5.1,  5.2) bəndlər üzrə tədbirlər mütəmadi olaraq keçirilir. 

 

 

Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr 

“MiNERAL XAMMALIN KOMPLEKS EMALI” şöbəsi 

 PROBLEM

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi 

   MÜHÜM  NƏTİCƏ 

Daşkəsən filiz hövzəsində yerləşən Alunit filizinin emal məhsullarından istifadə etməklə ərazidə yerləşən Filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından qiymətli metalların  çıxarıl­ma­­sı­­nın optimal parametr və rejimləri müəyyən edilmiş, Azərbaycanda ilk dəfə  olaraq filiz tullantılarından təbiətə ziyan vurmadan faydalı metalların yuma üsulu ilə hasilat texnologiyası işlənib hazırlanmışdır. (şəkil 1). 

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Arif Heydərov, Aybəniz Quliyeva və geologiya-mineralogiya üzrə elmlər doktoru Çingiz Qaşqay (AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutu)

 

                                       

                                     Şəkil 1. Daşkəsən Filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından qiymətli metalların

                                    çıxarılmasının laboratoriya şəraitində mobil texnoloji qurğusu

 

A.A.Haydarov, Ch.M.Kashkay, A.A.Guliyeva, A.B.Huseynova, Z.R.Jafarov and ets. Recovery of precious metals from Dashkesan mineral tailings by combined methods. Azerbaijan Chemical journal. 2016, №3, c. 121-129.

 

   

“QEYRİ-ÜZVİ FUNKSİONAL MATERİALLAR” şöbəsi

PROBLEM

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

                                                                            MÜHÜM  NƏTİCƏ

1. Ağır p-elementlər əsasında topoloji izolyator xassəli qarışıq laylı bəzi telluridlərin mükəmməl monokristalları yetişdirilmiş, beynəlxalq kollaboratorlarla birgə tədqiqi nəticəsində bu materialların terahers detektorlarda sahə-effekt tranzistorları kimi tətbiqinin mümkünlüyü müəyyən edilmiş və monokristallik layların nanopulcuqlarından yığılmış nanoantenalar əsasında skanedici sınaq qurğusu vasitəsilə müxtəlif qeyri-şəffaf  obyektlərin daxili görüntülərinin yüksək keyfiyyətli təsvirləri alınmışdır (şəkil 2).

İcraçilar: AMEA müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Ziya Əliyev

                                              

                                              Şəkil 2. Sahə-effekt tranzistorları üçün nano antennaların SEM  təsviri

 

Viti L., Coquillat D.,Politano A.,Kokh K.A., Aliev Z.S., Babanly M.B.,Tereshchenko O.E., Knap W., Chulkov E.V., Vitiello M.S. Plasma-Wave Terahertz Detection Mediated by Topological Insulators Surface States // Nano Letters, 2016, v.16, pp.80−87.

 

2. Mingəçevir su anbarının sualtı polad  qurğularında mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyası aşkar edilmişdir. Bu mikroorqanizmlər anaerob xassəli olub sudakı SO₄^2-  ionları ilə  qidalanaraq  H₂S ifraz etməklə, pittinq korroziyasına səbəb olurlar (şəkil 3).

 

İcraçılar: kimya üzrə fəlsəfə doktoru Hilal Tahirli, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Süleyman Verdiyev, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Könül Baxşəliyeva (Mikrobiologiya İnstitutu)

                                       

                                        Şəkil 3. Polad nümunələrin Mingəçevir su anbarında korroziya

                              sınaqlarından sonrakı görünüşü, a –ilkin metal; b– 4 aylıq sınaqdan sonra;  c – 11 aydan sonra.

 

H.M.Tahirly, S.Ch.Verdiev, K.F.Bakhshaliyeva, acad. D.B.Taghiyev. Corrosion of carbon steel St-3 under exploitation of hydrotechnical utilities builts on the Kura and Aras rivers. Reports of National Academy of Sciences of Azerbaijan, 2016, № 2.

 

“KOORDİNASİYA BİRLƏŞMƏLƏRİ” şöbəsi

PROBLEM

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

                                                                           MÜHÜM  NƏTİCƏ 

Üzvi batareyalarda elektrod materialı kimi perspektivli material olan dördəvəzli  fenilendiaminlərin monomer və oliqomerlərinin, onların komplekslərinin alınma üsulları işlənib hazırlanmışdır.

                                         

                                                            Dördəvəzli fenilendiaminin mis ilə polimer kompleksi  

 

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Əjdər Məcidov, k.ü.f.d. Pərizad Fətullayeva, k.e.i. Səbinə İsmayılova  

С.З.Исмаилова, А.А.Меджидов, П.А.Фатуллаева, Р.Дж.Касумов, И.Мамедов.

Полу­чение полимера конденсацией о-фенилендиамина и п-ксилилендибромида и его свойства. Журнал Неорганической Химии. 

 

“NANO- VƏ  ELEKTROKATALİZ” şöbəsi

PROBLEM

Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbent­lə­rin yaradılması

                                                                            MÜHÜM  NƏTİCƏ 

1. İlk dəfə olaraq tərkibində keçid metalları olmayan nanoquruluşlu polimer karbon nitridin hidrogen molekulunu aktivləşdirmək xassəsi müəyyən edilmiş və bu katalizatorun iştirakı ilə çoxtonnajlı sənaye məhsulu olan polistirol istehsalında   fenilasetilenin stirola  selektiv hidrogenləşmə üsulu işlənib hazırlanmışdır.

2.

                                               

                                                       Fenilasetilenin stirola və etilbenzola çevrilməsi

 

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Vaqif Əhmədov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru İsrafil Əhmədov, Vüsal Əhmədov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Həbib Nurullayev

 

V.M. Akhmedov, I. Ahmadov, H.G. Nurullayev, V.M. Ahmadov. New metal-free  Catalysts  for the selective hydrogenation of multiple bonds in aromatic hydrocarbons based on graphitic carbon nitrides.  Azerbaijan Chemical Journal, 2016,  № 4.

 

 2. Sualtı  obyektlərin  aşkar edilməsi üçün geniş tezlik intervalına malik akustik antenaların hazırlanması məqsədi ilə poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik sopolimeri əsasında ölçüləri 7-9 nm olan yeni sinif pyezoelektrik gümüş nanokompozitləri  alınmışdır.

 İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov, Səadət Hümbətova

 

S.F.Humbatova, N.A.Zeynalov, D.B.Taghiyev, Sh.Z.Tapdigov, S.M.Mammedova. Chitosan polymer composite material containing of silver nanoparticle // Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 2016, Vol.11,. № 1, p.39-44.

        

“SORBSİYA PROSESLƏRİ” şöbəsi

PROBLEM

Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbent­lə­rin yaradılması

                                                                            MÜHÜM  NƏTİCƏ

Filiz emalı tullantı sularından yüksək faizlə (90-95%)  Cu²⁺ və Zn²⁺ ionlarının  çıxarılması üçün modifikasiya olunmuş bentonit  filtri  hazırlanmış və İran İslam Respublikasının Gilan Almas şirkətində sənaye miqyasında sınaqdan  keçirilmişdir.  Alınan nəticə  təbii bentonit və ənənəvi istifadə  olunan aktiv kömürdən 1,5 dəfə yüksəkdir. (şəkil 4). 

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Əli Yaqubov, Şahab Nasseri,  Elvin Cabbarov

 

Ş.A.Nasseri, G.R.Kiani, A.I.Yaqubov, A.Alemi, A.N.Nuriev. Kinetics and thermodynamics study of zinc ions adsorption on to modified nanobentonite Chemical Engineering, 2016, V. 82,  №12, p. 820-826.

                                    

                                   Şəkil 4. Filiz emali tullanti sularindan cu²⁺ və zn²⁺ ionlarının  çıxarılması üçün

                                                                  istifadə olunan qurğunun texnoloji sxemi

 

1 - flotasiya çəni, 2 - qarışıq üçün çən, 3 - zəif axın üçün çən, 4 - ilkin çökdürülmə,

5- tarazlayıcı çən, 6- hidroliz üçün bioreaktor, 7-  bioreaktor antasid, 8- asetat çəni,

9 - metan üçün çən, 10 - aktiv şlam reaktoru, 11 - bioloji çökdürülmə çəni, 12 - xloru qarışdırma çəni, 13 - karbon filtri, 14 - bentonit uf – filtri, 15 - aktiv şlamın saxlanılması üçün yer, 16 - əhəngin içəri ötürülməsi üçün sistem, 17 -  atomun ötürülməsi üçün sistem, 18 - xlorun ötürülməsi üçün sistem

 

 

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

 

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu,  Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Energetika İnstitutu, Belarusiya  Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin  kimya  kafedrası,  Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu,  Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.

Bundan əlavə 2016-cı il ərzində  Almaniya, Fransa, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Tayvan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Mate­riallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Uni­ver­­siteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Be­larusiyanın Minsk İstilik və Küt­lə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mən­şəli kaus­tobiolitlərdən alınan na­no­karbon ma­te­­rialları əsasında kata­li­za­tor­ların sinte­zinə və tətbiqinə dair fun­da­men­tal tədqi­qatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq labora­to­ri­yaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.

“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Mate­riallar” laboratori­yasında DİPC  tədqiqatçıları  tərəfindən topoloji izolyatorlar  xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün  yetişdirilmişdir. 

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur. 

 

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

 

2016-cı ildə İnstitut əməkdaşları tərəfindən təqdim edilən

 2 layihə qranta layiq görülmüşdür

 

1. Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti Yaninda Elmin İnkişafi  Fondu. Layihənin adı: Kompleks elmi-tədqiqat proqramlarılayihələri müsabiqəsi. “Dərman preparatlarının immobilizə olunması üçün tərkibində  azot və oksigen saxlayan  yeni hidrofob və biosid polimerlərin sintezi və tədqiqi”. Layihənin rəhbəri –k.ü.f.d. Şamo Tapdıqov. (Az2016-cı ildə İnstitut əməkdaşları tərəfindən təqdim edilən
   2 layihə qranta layiq görülmüşdür Azərbaycan Tibb Universiteti, AMEA Fizika İnstitutu ilə birgə). Təqdim olunduğu il – 2016.  Layihənin müddəti - 24 ay. Layihənin məbləği -150 000 AZN.
2. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Elmin İnkişafı Fondu. Layihənin adı: “Atmosfer azotun pilot qurğuda hidrogen peroksidlə azot-1 oksidinə koherentsinxronlaşdırılmış fiksasiyası”. Layihənin rəhbəri k.ü.f.d. Nemət Əlizadə. Təqdim olunduğu il –2015. (2016-2018-ci illərdə həyata keçirilməsi planlaşdırılır). (Bakı Dövlət Universiteti ilə birgə). Layihənin məbləği -200 000 AZN.

 

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

 

AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 15 oktyabr 2014-cü il tarixli 15/3 nömrəli qərarı ilə Akademiyada magistratura təhsil pilləsinin yaradılması, İnstitutda elmlə təhsilin inteqrasiyasına, gənclərin elmə cəlb edilməsinə və elmi kadr potensialının yüksək səviyyədə inkişafına səbəb olmuşdur.

2015/2016-cı tədris ilində İnstitutun  magistraturasına  “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə 3 bakalavr qəbul olunmuşlar. Magistrlər I  kursu  müvəffəqiyyətlə başa vuraraq (akademik göstərici)  yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar. 2016/2017- ci tədris ilində  magistraturaya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə yüksək balla 2 bakalavr qəbul olunmuşlar: Oruclu Elmir Nəcəf oğlu, Ağazadə Aytən İsmət qızı.(AMEA RH-nin 07.09.2016 il 10/2№li qərar).

AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 19 oktyabr 2016-cı il tarixli 13/2 №li qərarına əsasən  2017/2018 -cı tədris ili üçün  İnstitutun  magistraturasına  daha  3  ixtisasdan 8 yer üzrə qəbul planı təsdiq olunmuşdur.

 

1.6. Nəşriyyat  fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt  Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat

 

Hesabat ilində İnstitut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Неорганические материалы, Физика Твердого Тела, Журнал Органической Химии, Nano Letters, ACS Nano,  Nano Research, Scripta Materiala,   Journal of Solid State Chemistry, Journal of Materials Science:Materials in Electronics, Physica Statis Solidi, Metallurgical and Materials Transactions, Semiconductors, Journal of the Chemical Society  of Pakistan, Asian Journal of Chemistry, Biological and Chemical Research, Journal of Chemistry and Chemical Engineering, Journal of Environmental Science, Computer Science and Engineering and Technology. Ümumiyyətlə bu il 161 məqalə, o cümlədən xaricdə 98, respublikada 63 məqalə çap olunmuşdur. Dövri nəşrlər sahəsində “Azərbaycan Kimya Jurnalı”nın və “Kimya Problemləri Jurnalı”nın 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. İnstitutun əməkdaşları Almaniyanın Berlin Texniki Universitetində, Drezdenin “Bərk Çisim və Materialların Tədqiqi” Leybnits İnstitutunda və  Münhen, Tegernze şəhərlərində, Bolqarstanın Sofiya, İspaniyanın Donostia-San Sebastian və Bilbao, Ukraynanın Lvov və Kiyev, İtaliyanın Neapol, Tayvanın Hsinçu, Gürcüstanın Batumi, Rusiyanın Moskva və Voronej, Fransanın Marsel, Makedoniyanın Skopje, Türkiyənin Mersin və sair xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş və xarici ölkələrdə 101 tezis çap olunmuşdur.

Bu il ərzində ingilis və rus dillərində 125 səhifəlik bukletlər, İnstitutun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransının materialları (478 səh.), konfransın proqramı(19 səh.), institutunun 80 illik tarixini və naliyyətlərini əks etdirən “Институт Катализа и Неорганической Химии-80 лет” adlı kitab(494 səh.), qısa bukletlər  çap edilmişdir.  Hesabat ilində İnstitutun əməkdaşları tərəfindən 4 kitab  nəşr edilmişdir:

 

-Изида Мамедъярова, Дильшад Селимханова, Эльшан Акберов. «Коррозия и наво­дороживание металлов в гетерогенных средах» LAP LAMBERT Academic Publishing, Saarbrücken, Deutschland. /Германия - 2016. 132 с.  

 

-V.Ə. Qasımov. "Kimyəvi elementlərin lantanoidli üçlü sulfidlərinin kristalloqrafik xarakteristikaları". "Ləman nəşriyyat poliqrafiya" MMC, Bakı-2016. 504 s.

 

-Г.И. Келбалиев, Ф.М. Садыхов, Г.М. Самедзаде, А.Н. Мамедов,  Д.Б. Таги­ев. "Теория и практика гранулирования порошкообразных материалов". Баку: ЭЛМ. 2016. 330 с.

 

-Изида Мамедъярова, Дильшад Селимханова "Коррозия стали в средах электро­лит-углеводород и защита ингибиторами" LAP LAMBERT Academic Publishing, Германия - 2016. 138с.

 

 

2016-cı ildə impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr

Thomson Reuters sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar 

1. Viti L., Coquillat D.,Politano A.,Kokh K.A., Aliev Z.S., Babanly M.B.,Tereshchenko O.E.,Knap W., Chulkov E.V., Vitiello M.S. Plasma-Wave Terahertz Detection Mediated by Topological Insulators Surface States. // Nano Letters, 2016, v.16, pp.80−87. TR- 13.779

2. Caputo M., Panighel M., Lisi S., Khali L., Santo G.D., Papalazarou E., HrubanA.,  Konczykowski M., Krusin-Elbaum L., Aliev Z.S.,  Babanly M.B., Otrokov M. M., Politano A., Chulkov E.V., Arnau A., Marinova V., Das P.K., Fujii J., Vobornik I., Perfetti L., Mugarza A., Goldoni A., Marsi M. Manipulating the Topological Interface by Molecular Adsorbates: Adsorption of Co-Phthalocyanine on Bi₂Se₃ .// Nano Letters, 2016, 16(6), pp.3409-14.TR- 13.779

3. Papagno M., Eremeev S., Fujii J., Aliev Z.S., Babanly M.B., Mahatha S. Vobornik I., Mamedov N., Pacile D.,Chulkov E. Multiple Coexisting Dirac Surface States in Three-Dimensional Topological Insulator PbBi₆Te₁₀// ACS Nano, 2016, v.10, pp. 3518-3524. TR- 13.334

4. Lamuta C., Cupolillo A., Politano A., Aliev Z.S., Babanly M.B.,Chulkov E.V. and  Pagnotta L. Indentation fracture toughness of a single-crystal Bi₂Te₃ topological insulator. // Nano Research, 2016, v.9(4), pp.1032-1042. TR- 8.893

5. Lamuta C., Campi D., Cupolillo A., Aliev Z., Babanly M.,Chulkov E.,Politano A.,Pagnotta L. Mechnical properties of Bi₂Te₃ topological insulator investigated by density functional theory and nanoindentation. // Scripta materiala, 2016, v.121, pp. 50-55.TR- 3.305

6. Babanly D.M., Aliev Z.S., Imamaliyeva S.Z.,Zúniga F.J., Madariaga G., Tagiyev D.B. An investigation of the Tl –Te-I system and crystal structure of the Tl₅Te₂I. // Journal of Alloys and Compounds, 2016, v.688, p.997-1005. TR-3.014

7. Yagubov N.I.,Aliyev I.I.Ю .Guseynova  A.Q., Heydarova H.A.,Cafarova E.K. Invset­ige­tion in  GaTe-CaTe system // Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.1042-1048.TR 2.5.

8. Yagubov N.I., Aliyev I.I., .Aliyev O.A., Gasimov E/A/ Invsetigetion in  CaTe-In₂Te₃ system //Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.872-879.TR-2.5.

9. Yagubov N.I., Aliyev I.I., Aliyev O.A. Liquidus surfase projection for the CaTe-Ga-Te quasi- ternary system. // Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.959-967.TR-2.5.

10. II;yasli T.M/, Khudiyeva A.G/, Aliyev I.I. Glas formation and propetes of glasses based on  As₂S₃. // Chemical senses. İssue 9(2) November 2016 V.41. p.968-977, TR-2.5.

11. Aliev Z.S.,Zúñiga F.J., Koroteev Y.M., Breczewski T., Babanly N.B., Amiraslanov I.R., Politano A, Madariaga G., Babanly M.B.,Chulkov E.V. Insight on a novel layered semiconductors: CuTlS and CuTlSe. // Journal of Solid State Chemistry, 2016, v.242, pp.1-7. TR- 2.265

12. Yasin I.Jafarov, Sevda A.Ismayilova, Ziya S.Aliev, Samira Z.Imamaliyeva, Yusif A.Yusibov, Mahammad B.Babanly. Experimental study of the phase diagram and thermodynamic properties of the Tl-Sb-Se system // CALPHAD: Computer Coupling of Phase Diagrams and Thermochemistry, 2016, 55, p.231-237. TR - 2.129.

13.  Eminov Sh.O.,Tagiyev D.B., AliyevA.Sh., Soltanova N.Sh., Guliyev J.A., Jalilova Kh.D., Ismayilov N.J., Hasanov I.S., Rajabli A.A., Mamedova G.Kh., Gurbanov I.I., Mahmood Elrouby «Photo and electrical peculiarities of the nanostructured glass/ITO/AAO and glass/ITO/CdS systems». //Journal of Materials Science: Materials in Electronics, vol. 27, number 9, 2016, p. 9853-9860. TR – 1.798

14.  Lamuta C., Cupolillo A., Politano A., Aliev Z., Babanly M.,Chulkov E., Alfano M., Pagnotta L. Nanoindentation of single-crystal Bi₂Te₃ topological insulators grown with the Bridgman–Stockbarger method. //  Physica Status Solidi B, 2016, pp.1–5. TR-1.522

15  Aliyev A.Sh., Tahirli H.M., Mahmoud Elrouby, Soltanova  N.Sh., Tagiev D.B. «Electro­chemical Fabrication And Characterization Of Corrosion-Resistant, Ternary, Lead-Based Alloys As A New Material For Steel Surface Protection».

//  Metallurgical and Materials Transactions B, 2016, v.47, Issue 3, pp. 2072-2078. –TR – 1.474

16.  Yagubov N.I., Aliyev I.I.., .Guseynova  A.Q., Heydarov B.A. Preparation and properties of the solid soltions GaIn₂Se₄(Te₄)_1-x(GaSe)_x // The Qarterly Journal of Mechanics and Applied Mathematics İssue 4(2) November 2016 V.69. p.614-620. TR- 1

17. Mustafaeva S.N., Asadov S.M. Low-Temperature Conductivity of Gadolinium Sulfi­des. // Semiconductors. 2016. Vol. 50. №. 9. P. 1137-1140. TR- 0.701

18. Mамедов Ф.М., Нифтиев Н.Н.Диелектрические свойства слоистых монокрис­таллов FeGaInS₄в переменном электрическом поле. // Физика и техника полу­проводников, 2016,т. 50, вып.9,ст. 1225-1229. TR- 0.701

19. Ф.И.Шекилиев, Г.З.Сулейманов. Исследование процесса жидкофазной экстрак­ции кобальта из водных растворов. Журнал Неорганическая химия. Москва. 2016. №12. TR- 0.649

20. Mамедов Ш.Г.,Бахтиярлы И.Б., Гурбанов Г.Р.Характер взаимо­действия в сис­теме Sn₂Sb₆S₁₁-PbSnSb₄S₈ . //Журнал неоргани­чес­кой химии, Москва-2016,т.61, №9,с.1240-1243. TR- 0.649

21. S.F.Humbatova, N.A.Zeynalov, D.B.Taghiyev, Sh.Z.Tapdigov, S.M.Mammedova. Chitosan polymer composite material containing of silver nanoparticle. // Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 2016, Vol.11, No.1, p.39-44. TR- 0.61

22. Мамедов А.Н., Тагиев Э.Р., Алиев З.С., Бабанлы М.Б.Границы области гомоген­ности твердых растворов (YbTe)_х(PbTe)_1–х и (YbTe)_х(SnTe)_1–х .// Неорг. Матер., 2016, т.52, № 6, с. 593–595TR- 0.567

23. Алиев И. И.,    Ягубов Н.И., Тагиев С.И., Новрузова Ф.А. Физико-химическое ис­сле­до­вание системы CaGa₂Se₄– GaSe. // АНР Неорганические  материалы. 2016. т.52. №4.с. 392-395. TR - 0.567

24. S.M.Asadov, A.N.Mamedov, S.A.Kulieva Composition- and Temperature-Dependent Thermodynamic Properties of the Cd, Ge||Se, Te System, Containing CdSe_{1 – х}Te_х Solid Solutions.// Inorganic Materials, 2016, Vol. 52, No. 9, pp. 876–885. DOI: 10.1134. TR- 0.567

25. Mustafaeva S.N., Asadov S.M., Gojaev M.M., and Magerramov A.B.  Complex Dielectric Permittivity and Electrical Conductivity of (TlGaSe₂)1-х (TlInS₂)х Solid Solutions in an AC Electric Field. // Inorganic Materials. 2016. Vol. 52. № 11. P. 1096-1102. TR - 0.567

26. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Рзаев А.Г., Сулейманов Г.З.,  Мустафаева Г.Р.  Моде­ли­рование фильтрации нефтей в пористой среде и технология жидкофазной экстракции асфальтенов. // Теоретические основы химической технологии, 2016, т.50, №6, с. 1–11.TR-0.547

27. Усубалиев Б.Т., Алиева Ф.Б., Муншиева  М. К.,  Сафарова П. С., Мамедова.З. А. Синтез и исследование физико-химических свойств и структуры (диаква) бензол -1,2,4,5-тетракарбоксилата димеди(II). //Журнал общей химии. Санкт-Петербург «НАУКА», том 86, выпуск 1, 2016, стр.89-91 TR- 0.481

28. А.М.Алиев, З.А.Шабанова, У.М.Наджаф-Кулиев, С.М.Меджи-дова. Окисли­тельное дегидрирование циклогексана на модифицированных цеолитах. // Нефтехимия, 2016, №4, c. 407-414. TR-0.495

29. Исмаилова В.Э.,  Ягубов А.И., Махмудов Ф.Т., Мурадова Н.М Законо­мерности равновесия сорбции ионов свинца (Pb²⁺)  и марганца (Mn²⁺) из растворов на природных и синтетических сорбентax. Журнал Прикладная химия 2016, т. 89, вып. 1 с. 56- 60. TR - 0.307

30. Sh.Z.Tapdiqov, N.A.Zeynalov, S.F.Humbatova, E.F.Nasiyyati, D.T.Babayeva. Hydrogels for immobilization of trypsine based on poly-N-vinypyrrolidone and arabinogalactan graft  copolymers. // Journal of the Chemical Society of Pakistan, 2015. vol. 37, No 12,  p.1112-1118. TR-0.276

31. Д.Б.Тагиев, Г.И.Келбалиев, Г.З.Сулейманов, С.Р.Расулов, Ф.И.Шекилиев, В.И.Керимли. Кинетика растворения асфальтосмолис­тых  веществ в арома­тических растворителях.  Журнал Химия и технология топлив и масел. Москва. 2016. №3. TR-0.273

32. Sh.A.Nasseri, G.R.Kiani, A.I.Yaqubov, A.Alemi, A.N.Nuriev. Kinetics and thermodynamics study of zinc ions adsorption on to modified nanobentonite. Wulfenia journal, Chemical Engineering, 2016, V. 82,  № 12, pp. 820-826. TR-0.267

33. А.А.Гасанов, Г.З.Сулейманов, Г.И.Келбалиев. Жидкофазная экстракционная очистка сточных вод лакокрасочных производств в экстракторе с мешалкой. Журнал Химия и технология воды. Москва. 2016. Т. 38.№ 6. TR-0.258

SCOPUS sisteminə daxil olan impakt faktorlu jurnallar

34. Sh.Z.Tapdiqov, N.A.Zeynalov, S.F.Hmbatova, J.A.Nagiev, A.Isazadeh, M.Hasanova, S.Safaraliyeva. Content of arabinogalactan from cherry gum (Prunus avium) and as a polymer carrier for immobilization of trypsin.//Asian Journal of Chemistry, İndia, 2016, vol.28, No 1, p.189-193.SCOPUS -0.153

Digər sistemlərə daxil olan impakt faktorlu jurnallar

35. А.M.Pashajanov. Extraction-Atomic-Absorption Determination of Germanium with 2-Hydroxy-5-T-Butylphenol-4-Methoxy-Azobenzene.// Journal of Advances in Chemistry (JAC), India, 2016  Vol 12, No 6. p 4112-4116Global IF 1.415

36.N.İ.İsmayılov., A.M.Pashacanov., // Azo-Substitute of Ethoxy Acridine- A New Reagent for Extraxtion- Photometric Determionation of Tellurium (IV) // Journal of Advances in Chemistry (JAC), India,  2016 ,Vol 12, No 11. p 4476-4479Global IF 1.415

37.V. Akhmedov, A.Ismailzadeh. The role of CO₂ and H₂O in genesis of gas-oil hydrocarbons: Current performance and outlook. Biological and Chemical Research, 2016, v.3, pp.12-34. Global Impact Factor – 0.876

38.Nagieva I.T. Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. Coherent-Synchronized Oxidation of Pyridine with Nitrous Oxide to 2,2- and 2,3-dipyridil. //Journal of Chemistry and Chemical Engineering (USA). 2016. №10. p.99-102.Global Impact Factor – 0.654

39.A.M.Pashacanov //  Extraction concentrating of tungsten (VI) in complex form with 2-hydroxy-5-tretbutylphenol-4’-methyl-azobenzene and its determination by atomic-absorption spectrometry.  // International Journal of Chemical Studies, India,  2016, Volume 4, No 5,  p.49-51. Global Impact Factor - 0.565

40.Babayev E.M., Efendi A.C. Yunisova F.A. Aykan N.F. Catalytic Activity of Oxovanadium Catalysts Supported SiO₂ or Al₂O₃  in the Selective Oxidation of p-Chlorotoluene. //Journal of Environmental Science, Computer Science and Engine­ering & Technology, March 2016- May 2016; A; Vol.5. No.2, P. 17-22. Global Impact Factor – 0.546

41.Usubaliyev B.T.,  Tagiyev D.B., Aliyeva Q.M., Munshieva M.K., Mamedova H.F.  Effect of the substitute on the structure of the complex compounds of paraaminosalicylates of the lead ( II) synthesis and  physical-chemiCal studies of coordination compounds of oktaakvabispara-aminosalisilat ion of the lead (II).  Bulletin  of  Environment,Pharm­acology and Life Sciences, India. Volume 5 (9) August -2016,  p.14-20. Global Impact Factor – 0.533

42.Usubaliyev B.T., Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S. Syn­thesis, Physical-And  Structure-Chemical of Research Of Coordinating compounds of Diaquo-1,2,4,5 Beenzoltetracarbonat Dicopper  (II ). Bulletin  of Environment,Pharmacology and Life Sciences India Volume 5(3) feb-2016, р.12-17.Global Impact Factor – 0.533

43.Usubaliyev B.T.,  Munshieva M.K., Nurullayev V.H., Aliyeva F.B., Safarova P.S., Tomu­yeva  A.S.  Synthesis And Structural-Chemical  Research of Coordinating compounds of Tetraaqua Bisbenzol -1,2,4,5 Tetracarboksilat Dizinc (II ).  Bulletin  of  Environment,Pharmacology and Life Sciences, India, Volume 5 (4) march-2016. p.10-16. Global Impact Factor – 0.533

44.Irada G. Malikova, Arif  Dzh. Efendi, Adile M.Aliyeva, Huseyn  M.Faradjev, Jeyran T. Rustamova, Lala G. Magerramova. Mechanism and Kinetic Model of Heterogeneous Catalystic Process of Demercaptanization of Oil. // Elixir Applied Chemistry. 2016, V.99. pp. 43300–43304.Global Impact Factor – 0.454

45.Gudret I. Kelbaliyev, Asif N. Mamedov, Qasim M. Samedzade, A., M. Gasimova, Dilgam B. Tagiyev and Manaf R. Manafov. Modelling of granule formation process of Titan- Magnetite powdered materials by the method of rolling. // Elixir Materials Science.  2016, 96, р. 41434-41442 Global İmpact Factor – 0.454

46.Azizova A.N., Tagiyev D.B., Gasimov Sh.G., Hasanov Kh.I. Complexes of palladium with tetramethylethylenediamine and their properties. // Elixir Applied Chemistry, 2016, V.99, pp.4335–4339. Global Impact Factor – 0.454

47.Gulu. A. Bagirzade, Dilgam B. Tagiyev and Manaf .R. Manafov /  Kinetics of vapor phase ammoxidation of o-xylene on V-Sb-Bi-Cr / γ-Al2O3 oxide catalyst II. Development of kinetic reaction model/ Elixir Applied Chemistry 94 (2016), pp. 40096-40099.Global Impact Factor – 0.454

48.Гейдарзаде Г.М., Мамедова С.A., Османова У.Г.,  Салимова Т.А., Ягубов А.И. Применение Даш-Салахлиниского бентонита в сорбцион­ных процессах. Журнал Наука и Мир.2016,том 1, с.46-50. Global Impact Factor - 0.325

49.P.A.Muradova, Y.N.Litvishkov. Synthesis and Investigation of the Activity of Cu-Cr-Co/Al₂O₃/Al-Catalysts in the microwave Radiation-Stimulated Reaction Joint Deep Oxidation of Hydrocarbons and Carbon Monoxide. Modern Research in Catalysis. 2016, vol.5, pp.11-18.Google IF 0.380

50.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, N.N.Khankishiyeva. İnvestigation of voltampere characteristics of diodic structure on base of thin films of rhenium chalcogenides. İnternational Journal of Engineering Sciences Research Tecnology. March, 2016. P795-802. 5(3) - Publication Impact Factor (PIF) International institute of organized research (I2OR): 4.116

51.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, K.F.Ibrahimova. The Ectrochemical Method For Obtaining thin Coverings Of Rhenium Chalcogenides. İnternational Journal of Engineering Sciences Research Tecnology. 5(10);  October, 2016. P390-399, Publication Impact Factor (PIF) International institute of organized research (I2OR): 4.116

52.Zeynalov A.M., Abdullayev R.J., Mammadov A.B., Mammadov U.A. Cyclohexatriene Benzene Structure. IOSR Journal of Applied Chemistry. 2016, vol.9, Issue 6, ver.I (Jun. 2016), pp.10-16. African Quality Centre for Journals - 1.237

53.Zeynalov A.M., Mammadov U.A., Abdullayev R.J., Mammadov A.B., Mammadov M.G. Chemical Composition and Structure of Sulphur Monochloride. IOSR Journal of Applied Chemistry. 2016, vol.9, issue 6, ver.II, pp.10-14. African Quality Centre for Journals - 1.237

54.Nagi I.Yagubov, ImirI. Aliyev, Gumay A.Guseynova, Oktay A/ Aliyev.  Investigation in  CaSe-CaGa₄Se₇ System.  // East European Scientific Journal. 2016. 25-29. Inter­national Citation Report (ICR) - 0.572

РИНЦ məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

55.Бабанлы Д.М.,Имамалиева С.З., Гусейнова Р.Г., Тагиев Д.Б. «Фазовая диаг­рамма системы Tl-Te-I в области составов Tl₂TeI₆-TeI₄-I» //Международный журнал прикладных и фундаментальных исследо­ваний. 2016, №2, с. 216-218. РИНЦ – 0.847

56.Бабанлы Д.М., Имамалиева С.З., Гаджиева К.И., Тагиев Д.Б., «Фазовая диаграмма системы Tl-Te-I в области составов TlI-Tl₂TeI₆- I.» //Между­на­род­ный журнал прикладных и фундаментальных исследо­ва­­ний. 2016, №4, с. 894-898. РИНЦ – 0.847

57.Мамедов А.Н., Салимов З.Э., Кулиева С.А., Бабанлы М.Б. 3D моделирование поверхностей кристаллизации и расслоения жидких фаз в тройной системе Сu–Tl–Sn. //Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016,№2 (часть 1), C.18-20 РИНЦ – 0.847

58.Имамалиева С.З.Т-х диаграмма системы Tl₂Te-Tl₉TmTe_6. // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016, №6  (часть 3), с.451-455.РИНЦ – 0.847

59.Имамалиева С.З.Т-х диаграмма системы Tl₉TmTe₆-Tl₉BiTe₆. // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2016, №7  (часть 5), с.792-795. РИНЦ – 0.847

60.Худиева А.Г., Ильяслы Т.М., Аббасова Р.Ф., Исмаилов З.И., Алиев И.И. Исследование тройной системы Nd-As-S по различным разре­зам. // Международный журнал прикладных и фундамен­таль­­ных ис­следований, 2016. № 4. часть 5. с.902-904.РИНЦ – 0.847

61.Мамедов А.Н., Самедзаде Г.М., Гасымова А.М., Шарифова У.Н., Исаченко Т.А., Шарифова И.Г., Абдулрагимова О.Ш., Восстанов­ление офлюсованных окатышей титаномагнетитовых концентратов песчаников природным газом с получением металлизованных окатышей. //Международный журнал прикладных и фунда­ментальных исследований, 2016, часть 2, N.2, с.174-177 РИНЦ – 0.847

62.Гурбанов Г.Р., Мамедов Ш.Г., Мамедов А.Н. Выращивание монокристаллов и термодинамические функции соединений системы SnS-Bi₂S₃-PbS. // Международный журнал прикладных и фунда­мен­таль­ных исследований. 2016.  № 3(часть 2), c.243-246РИНЦ – 0.847

63.Кевсер Дж., Машадиева Л.Ф., Maмедов A.H., Юсибов Ю.А. Термодинамические свойства твердых растворов в системе 2SnTe-AgBiTe₂ // Международный журнал прикладных и фундаменталь­ных исследований.  2016.  № 7(часть 3), c. 404-407246РИНЦ – 0.847

64.Мамедов А.Н., Ибрагимова A.C. Термодинамическая триангуляция системы Ag-Ge-Se.//Международный журнал прикладных и фундаментальных иссле­дований, 2016,№7 (часть 2), C.553-557 РИНЦ – 0.847

65.Мамедьярова И.Ф., Селимханова Д.Г., Бахышова Д.А.Ингибиторы коррозии стали на основе утилизации остатка или отхода промышленных продуктов нефтепереработки или нефтехимии. Нефтепереработка и нефтехимия 2016, №2, с. 48-52. РИНЦ- 0.372

66.Ф.С.Ибрагимова, Э.Р.Тагиев, Н.Б.Бабанлы, А.Н.Мамедов. 3D‑Моделирование поверхностей кристаллизации Ag₂Se и PbSe в тройной системе Ag‑Pb‑Se. // Конденсированные Среды и Межфаз­ные Границы, 2016,Т.18, № 2, c.219-224.РИНЦ – 0.324

67.А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, Ф.В.Алиев, А.М.Гусейнова. Моделиро­вание кинетики каталитического окислительного превращения метана в этилен и ацетилен  в двухступенчатом реакторе. // Химическая промыш­лен­ность сегодня, Москва, 2016, №2, c.12-19. РИНЦ – 0.187

68.А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, А.М.Гусейнова. Расчет предварительного матери­ального баланса химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза.  // Химическая промышлен­ность сегодня, 2016. №3, c.16-28. РИНЦ – 0.187

69.Зейналов С.Б., Будагова Р.Н., Ходжаев Г.Х. Распределение   продуктов реакции  оксидов этилена и пропилена  со спиртами нафтенового ряда. //  Химическая промышленность сегодня. 1916, №1, с.48-53. РИНЦ – 0.187

70.S.I.Najafova, El.Sh.Mamedov, N.M.Ismaylov, D.S.Veliyeva, T.N.Kulibe­kova, I.R.Rushinaz. Biotechnology for treatment of pesticide­contaminated soils. European Applied Sciences 2016, # 2, p. 5-7. РИНЦ 0.084.

 PATENT İŞİ

Hesabat ilində İnstitutun 4 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin Sənaye Mülkiyyəti Ekspertiza Mərkəzinə (Az Patent) göndərilmişdir və İnstitutun ixtiraçıları Azərbaycan Respublikasının 11 patentini almışlar.

2016-cı ildə İnstitutun aşağıda qeyd olunan laboratoriyalarının əməkdaşları tərəfindən  Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinə  4 iddia ərizəsi göndərilmiş və bütün işlərə ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır. 

İDDİA ƏRİZƏLƏRİ

                                                                                                                             Cədvəl 1

 

 

2016-cı ildə İnstitutun aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyalarının əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 11 patentini almışlar. (Cədvəl 2)

1. Lab. № 11 – 1 patent  (Lab. rəh.  Ə.Ə.Məcidov)
2. Lab. № 15 – 4 patent  (Lab. rəh.  A.M.Əliyev)
3. Lab. № 2 –   1 patent  (Lab. rəh.  G.Z.Süleymanov)
4. Lab. № 27 – 1 patent  (Lab. rəh.  S.B.Zeynalov)
5. Lab. № 6 –   2 patent  (Lab. rəh.  M.M.Əsədov)
6. Lab. № 10 – 1 patent  (Lab. rəh.  M.M.Əhmədov)
7. Lab. № 7 –   1 patent  (Lab. rəh.  V.M.Əhmədov) 

Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.  

2016-ci ildə  Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış Patentlər

                                                                                                                             Cədvəl 2

№	Lab.	İxtiranın adı	Müəlliflər	Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi
1	11	“Yüksək dispersli metal tozunun alınma üsulu”	Ə.Ə.Məcidov İ.H.Mehdiyev  Z.D.İbayev İ.R.Əmirasla­nov P.Ə.Fətullayeva	İ 2016 0011 25.02.2016
2	15	“1,3-Tsikloheksadienin  alınma üsulu”	A.M.Əliyev S.M.Məcidova Z.A.Şabanova Ü.M.Nə­­­­­cəf-Quliyev G.Ə.Əli-zadə.	İ 2016 0012   25.02.2016
3	2 15 23	“Ferrosen və onun törəmələri poladın  korroziyasının ingibitoru kimi”	G.Z.Süleymanov H.M.Tahirli, İ.H.Süleymanova  Z.Z.Şərifov A.T.Xanlarov  H.N.Məmmədov   R.M.Muradxanov A.M.Əliyev	İ 2016 0013       25.02.2016
4	15 6	“Dəniz suyunun şirinləşdirilməsi üsulu”	A.M.Əliyev Ə.Ə.Sarıcanov M.M.Əsədov	İ 2016 0043  27.05.2016
5	27	“Kraun-efirlərin alınması üsulu”	R.N.Budaqova S.B.Zeynalov H.X.Xocayev	İ 2016 0081 03.08.2016
6	6	“Rentgenhəssas material”	M.M.Əsədov S.N.Mustafayeva C.T.Hüseynov	İ 2016 0071 03.08.2016
7	15	“Asetilenin alınma üsulu”	A.M.Əliyev F.V.Əliyev          K.İ.Mətiyev M.K.Al-Dosari	İ 2016 0090 21.09.2016
8	10	“Hidrogen sulfiddən kükürdün alınması üsulu”	Ə.A.İbrahimov, M.M.Əhmədov, R.M.Vəkilova	İ 2016 0091 21.09.2016
9	15	“Tsikloheksanonun alınma üsulu”	A.M.Əliyev S.M.Məcidova M.Q.Əliyeva G.Ə.Əli-zadə Z.A.Şabanova	İ 2016 0114
10	7	“Fenilasetilenin stirola selektiv hidrogenləşmə üsulu”	V.M.Əhmədov İ.D.Əhmədov N.Y.Melnikova H.Q.Nurullayev V.M.Əhmədov	İ 2016 0115
11	6	“Fotohəssas material”	E.M.Kərimova S.N.Mustafaeva M.M.Əsədov	İ 2016 0103

   

İNSTİTUTUN   TƏTBİQ   İŞLƏRİ

 AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2016-cı ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat

№	İşin adı	2016-cı ildə nəzərdə tutulmuşdur	Yerinə yetirilmişdir	Məsul şəxslər
1	Polietilen-Bitum mo­difi­ka­siyası əsa­­sında hidro­fob-elas­tik her­me­tik­lə­rin alın­ma­sı (keçici).	Texniki şərtlərin və töv­siyələrin tət­biqi üç­ün meli­o­rasiya və su təsərrüfatı ASC-yə təq­dim et­mək.	Texniki qurğuların və ma­gistral kanalla­rın ti­kin­­ti­sində tikiş­lərin dol­durul­ması üç­­ün tövsiy­ə olu­nan polistirol-Bitum kipləşdiri­cilərinin tətbiqi üçün tex­niki şərtlər hazırlanıb me­lio­­rasiya və su təsərrüfatı ASC-yə təqdim edilmişdir. Müqa­vilə əsasında “Xan arxı” kanalının tikintisin­də 1800 m2 sahədə tətbiq edilmişdir (tətbiq aktı var).	t.ü.f.d. T.Hüseynzadə
2	Klatrat əmələ gə­ti­rmənin neft qur­ğula­rı­nın hasilat­la­rı­­nın artırıl ma­sın­da tətbiqi (tətbiqə hazırlanır).	Alınan kompo­zit­lərin neft quyu­larında sı­naqdan keçirilmə­si.	2015-ci ildən baş­la­ya­raq sintez etdiyi­miz bəzi ke­çid me­tal­ların kom­pleks­­lə­rinin Azər­bay­ca­nın ağır neftləri­nin hasi­li­nə və nəqlinə təsiri öyrə­nilir. Cari ildə bu kom­pleks­lər əsasın­da hazır­lanmış 1% kompo­zit məh­­lulu ilə asfalten və qətranla­rın miqdarı çox olan Murad­xanlı neftinin kinematik özlü­lü­yü­nün  83.42 mm2/san-dən 41.86 mm2/san-ə, di­na­mik özlü­lüyün isə 32.74 mm2/san düş­düyü təs­diq edilmiş­dir. Belı ki, dina­mik özlülük 60.75% aza­lır. Neftlə birlikdə çı­xan lay sularının cod­lu­ğunu kom­po­zit aşağı salaraq, onu ekoloji tə­miz suvar­ma su səviy­yə­sinə qə­dər təmiz­ləyir.	k.e.d. M.Munşiyeva k.e.d. B.Usubəliyev

 1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat 

İnstitutun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransı və Nağıyev qiraətləri 15-16 noyabrda keçirilmişdir. (təşkilatçılar – AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsi və AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu). Konfransın materialları (478 səh.), proqramı (19 səh.) İnstitutun 80 illik tarixini və nailiyyətlərini əks etdirən “Институт Катализа и Неорганической Химии – 80 лет” adlı kitab (494 səh.) çap edilmişdir. 

 

1.8. Beynəlxalq əlaqələr və qrantlar haqqında məlumat 

Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişlər.

15.12.2015-ci il tarixində 71 gün müddətinə (02.03.2016) Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Eldar  Zeynalov Almaniyaya, Berlin Texniki Universitetinə tədqiqat işlərinin aparılması üçün ezam olunmuşdur. (Ezamiyyət zamanı Almaniyanın Drezdendəki “Bərk Çisim və Materialların Tədqiqi” Leybnits İnsitututunun və Vildaudakı “Tətbiqi Elmlər Universiteti”-nin aparıcı alimləri və mütəxəssisləri ilə görüşlər keçirilmiş, birgə işlərin aparılması, müştərək layihələrin təqdim edilməsi ətrafında danışıqlar aparılmış və imkanlar araşdırılmışdır).

AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı və “Beynəlxalq əlaqəlar, qrant layihələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 31.01.2016-cı il tarixində 5 gün müddətinə Almaniyanın Münhen, Tegernze şəhərinə Beynəlxalq Materialşünaslıq Cəmiyyətinin 30-cu yubiley görüşü və Çoxkomponentli Heterogen Tarazlıqlar üzrə beynəlxalq seminarda iştirak etmək üçün ezam olunmuşlar. Qeyd olunan görüşdə AMEA akad. M.F.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda yeni sinif funksional materiallar-topoloji izolyatorların sintezi və tədqiqi sahəsində  aparılan işlər barəsində geniş məruzə edilmiş və həmin məruzə böyük maraq cəlb etdiyindən yeni əməkdaşlıq imkanları yaranmışdır.

Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Eldar  Zeynalov 30.03.2016-cı il tarixində 3 gün müddətinə Bolqarıstanın Sofiya şəhərinə Avropa Komissiyasının Sofiyadakı Nümayəndəliyində seminarda iştirak etmək üçün,  “Beynəlxalq əlaqəlar, qrant layihələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 01.05.2016-cı il tarixində 39 gün müddətinə Ispaniyanın Donostia-San Sebastian şəhərinə, Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinə tədqiqat işlərinin aparılması üçün, Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Eldar  Zeynalov 15.05.2016-cı il tarixində 14 gün müddətinə konfransda iştirak və məruzələrlə çixiş etmək məqsədi ilə Ukraynanın Lvov şəhərinə Lvov Politexnik Milli Universiteti və Ukrayna Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutuna, Akademik Dilqəm Tağıyev 26.06.2016-cı il tarixində 7 gün müddətinə İtaliyanın Neapol şəhərində keçirilmiş Beynəlxalq “4th Blue Sky” konfransında iştirak etmək üçün ezam olunmuşlar.

Aparıcı elmi işçi k.ü.f.d., dos. Şamo Tapdıqov 29.05.2016-cı il tarixində 62 gün müddətinə Tayvanın Hsinçu şəhərinə ezam olunmuşdur. Ezamiyyət müddətində Tayvan Biotexnologiya ve Biokimyəvi Mühəndislik Cəmiyyətinin prezidenti, Milli Chunq-Chenq Universitetinin Kimya Mühəndisliyi Departamentinin professoru ve Biotexnologiya uzrə Asiya Federasiyasi Baş katibinin müavini Wen-Chien Lee ilə görüşlər keçirmiş və gələcəkdə doktorant və magistrlərin elmi təcrübələrinin aparılması və öyrənilməsində Milli Tsinq Hua Universitetinin təqaüd proqramlarından istifadə imkanları müzakirə edilmişdir.

AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 26.06.2016-cı il tarixində 5 gün müddətinə Rusiyanın Voronej Dövlət Universitetinə Beynəlxalq Elmi Müşavirədə istirak etmək üçün, akademik Dilqəm Tağıyev, Nanoelektrokimya və elektrokataliz laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Akif Əliyev 20.09.2016-cı il tarixində 5 gün müddətinə və Gürcüstanın Batumi şəhərinin Qeyri-üzvi və elektrokimya institutuna məruzə, görüşlər aparılması üçün, Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Mirsəlim Əsədov  04.10.2016-cı il tarixində 3 gün müddətinə Rusiyanın Moskva şəhərinə REA Fiziki Texnologiyalar İnstitutunun (REA Fİ) təşkil etdiyi ICMNE-2016 & QI-2016 Beynəlxalq konfransda iştirak etmək üçün ezam edilmişlər.

“Beynəlxalq əlaqəlar, qrant layihələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 30.09.2016-cı il tarixində 7 gün müddətinə birgə elmi tədqiqatlar aparmaq üçün Fransanın Marsel şəhərinə,  AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 26.10.2016-cı il tarixində 4 gün müddətinə Makedoniyanın Skopje şəhərinə Kimya və texnologiya üzrə 2-ci beynəlxalq türk dünyası konfransında iştirak etmək və  “Metal xalkogenidləri əsasında 3D topoloji izolyatorların kimyəvi dizaynı” mövzusunda plenar məruzə ilə çıxış etmək üçün, Ekoloji kataliz laqboratoriyasının müdiri, k.e.d. Arif Əfəndi 15-21.08. 2016-cı il  tarixində Türkiyənin Mersin şəhərinə Ulusal Kimya Konqresində məruzə ilə çıxış etmək üçün, Çimnaz Şabanova 08-11.11.2016-cı il tarixində Ukraynanın Kiyev şəhərinə “Vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüsü ilə beynəlxalq maliyyə qurumlarının hesabatlılığı” seminarında iştirak etmək üçün,  “Beynəlxalq əlaqəlar, qrant lahiyələri və innovasiya“ şöbəsinin müdiri k.ü.f.d. Ziya Əliyev 06.11-13.11.2016ci il tarixində İspaniyanın Bilbao şəhərində yerləşən Bask Ölkəsi Universitetinə magnit aşqarlarla legirlənmiş laylı 3D Topoloji izolyatorların sintezi, kristal və səth topografiyalarının öyrənilməsi üçün ezam edilmişlər. 

Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fonduna 2014-2016-cı illərdə təqdim olunmuş və qalib gəlmiş qrant layihələri

 1.Layihənin adı: ”Propilenin hidrogen peroksid iştirakı ilə propilen oksidi, akrolein, allen, metilasetilen, propion aldehidi və asetona koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləş­məsi”. Layihənin rəhbəri – k.ü.f.d. Lətifə Həsənova (k.ü.f.d. Nəhməd Əlizadə iştirakçı). Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər. Layihənin məbləği – 80 000 AZN. 

2.Layihənin adı: “Alternativ enerji mən­bələrində istifadə və elektron texnikası üçün çoxkomponentli metal xalkogenidləri əsasında yeni funksional materialların alınması və tədqiqi". Layihənin rəhbəri – müxbir üzv Məhəmməd Babanlı. Layihənin müddəti ­– 24 ay (2014–2016). Layihənin məbləği – 80 000 AZN. 

3.Layihənin adı: “Yanacaq elementləri üçün hidrogenin alınması və təmizlənməsi katalizatorlarının sintezi”. Layihə rəhbəri-müxbir üzv Əjdər Məcidov, iştirakçı müxbir üzv Mübariz Əhmədov. Layihənin  müddəti – 2014–2016-cı illər.  Layihənin məbləği–90 000 AZN.  

4.Layihənin adı:  “Laya vurulan suyun asfalten və mexaniki hissəciklərdən maye faza ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsi texnologiyasının işlənməsi”. Layihənin rəhbəri – müxbir üzv Qüdrət Kəlbəliyev, k.e.d., prof. Gülməmməd Süleymanov (iştirakçı). Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər. Layihənin məbləği – 90 000 AZN. 

5.Layihənin adı: “Neft məhsullarının neft şlamlardan ayrılması prosesinin intensivləşdirilməsi və texnoloji rejimin təyin edilməsi”. Layihənin rəhbəri – AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutunun t.ü.e.d., prof. Arif Quliyev, k.e.d., prof. Gülməmməd Süleymanov (iştirakçı). Layihənin müddəti – 2014–2016-cı illər.  Layihənin məbləği – 80 000 AZN 

6.Layihənin adı: “I-V qrup elementlərinin lantanoidli üçlü və mürəkkəb sulfidlərinin kristalokimyəvi  xarakteristikaları”. Layihənin rəhbəri – k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif  Qasımov. Layihənin müddəti – 2014–2016-ci illər (18 ay).  Layihənin məbləği – 15 000 AZN. 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Elmin İnkişaf Fondunun

2015-2017-ci illərdə  görülmüş və görüləcək qalib qrant layihələri 

1.Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. Layihənin adı: “Renium əsasında yarımkeçirici xassəyə malik yeni materialların alınması“. Layihənin  rəhbəri – k.e.d. Elza Salahova. Layihənin müddəti – 2015-2016-cı illər (12 ay). Layihənin məbləği – 60 000 AZN. 

2.Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti Yaninda Elmin İnkişafi Fondunun Sənaye Qrantı. Layihənin adı:  “Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili”. Layihənin rəhbəri –k.ü.f.d., dosent Hilal Tahirli.  Layihənin müddəti – 2015–2016-cı illər (12 ay). Layihənin məbləği – 95.000 AZN. 

3.Azərbaycan Respublikası Elmin İnkişaf Fondu. Layihənin adı:   “Müxtəlif çeşidli nano-TiO₂ kata­lizatorlarının aktivliyinin alitsiklik karbon turşularının mürəkkəb efirlərinin alınmasında tədqiqi“. Layihənin rəhbəri – k.e.d., prof. Eldar Zeynalov. Layihənin  müddəti – 2015– 2016-cı illər (12 ay). Layihənin məbləği – 80.000AZN. 

4. Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında  Elmin İnkişaf Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsinin qalibi. “Laylardan qalıq ağır neftlərin çıxarılması üçün  koordinasion polimer əsaslı yeni kompozit materialların alınması və tədbiqi”. Layihənin rəhbəri – k.e.i. Firuzə Əliyeva.  Layihənin müddəti – 2015-2016-cı illər. Layihənin məbləği – 20.000AZN. 

5. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsi. Layihənin adı: ″Modifikasiya olunmuş sintetik və təbii matrislər əsasında Pd, Pt, Ni nanokompozitlərinin formalaşması proseslərinin və katalitik xas­sələrinin tədqiqi″. Layihənin rəhbəri – k.e.i. Aytən Babayeva. Layihənin  müddəti – 12 ay (2015-2016). Layihənin məbləği – 40 000 AZN. 

6. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. Layihənin adı:   “Yeni nəsil Günəş çevriciləri üçün yüksək fotoeffektivliyə malik CdS, CdTe nanotellərinin elektrokimyəvi yolla sintezi, optiko-fiziki parametrlərinin təyini və spirtlərin foto­elektrokatalitik çevrilməsinin tədqiqi”. Layihənin rəhbəri – k.e.d. Akif Əliyev. Layihənin müddəti – 2015–2017-ci illər. Layihənin məbləği – 240 000 AZN. 

Bundan əlavə  2016-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu tərəfindən elan edilmiş müsabiqədə 2 layihə qranta layiq görülmüşdür (bax 1.4). 

1.9. Elmi kadrların hazırlanması 

AMEA-nın 20 aprel 2016-cı il tarixli 7/15 nömrəli qərarına əsasən İnstitutda Təhsil şöbəsi yaradılıb.

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2015-ci ili qəbul planına əsasən) 2016-cı ildə 14 nəfər,  doktorantura  yolu ilə 5 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 3), dissertantura yolu ilə 9 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 1, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 8)  qəbul olmuşdur.

Hesabat  ilində  56 doktorant  və  dissertant  müxtəlif  ixtisaslardan öz dissertasiya işləri  üzrə  elmi tədqiqat işləri aparmışlar. İnstitutun  doktoranturasında  fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 25 nəfər  təhsil  alır,  onlardan  10 əyani və 15 qiyabi:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası                                          -   9

2301.01 - “Analitik kimya” ixtisası                                              -   1

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası                            - 10

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası              -   2

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası                                                 -   2

2308.01-“Elektrokimya” ixtisası                                                 -   1

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 5 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası                                         -   2    

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası                             -   2    

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası                               -   1

İnstitutun dissertanturasında  elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün  7 nəfər

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası                                       -   3

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası                         -   2    

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası              -   1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası                                               -   1    

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün  19 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası                                       -   7

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası                         -   4    

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası                             -   2    

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası                                              -   3

3303.01-“Kimya  texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası        -   3

dissertasiya işi üzrə çalışır:

 

 

ELMİ-TƏŞKİLATİ  FƏALİYYƏT 

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:  

Hesabat dövründə Elmi Şuranın 14 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2016-cı il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2017-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planları, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasına qəbul olunanların at­testasiyasının nəticələri, 2016-cı ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2016-cı il üçün təqvim planı, 2016-cı ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akad. M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata və “Gənclər üçün Prezident mükafatı”na layiq görülən gənc alimlərin təklif edilməsi, əməkdaşlara ixtisaslar üzrə dosent elmi adının verilməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur. İnstitutun 80 illik yubileyinə hazırlıq ilə bağlı müxtəlif məsələlərə baxılıb.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi vakant vəzifələrini  tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə  təsdiq üçün  təqdim olunub.

Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara müvafiq cavablar verilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2016-cı il ərzində xarici ölkələrdə  ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.

İlin sonunda struktur bölmələrinin 2016-cı il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

Şurada 2 nəfərə  2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (k.ü.f.d.  Məmmə­dova Ülviyyə və k.ü.f.d. Yunisova Firuzə), 4 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. Abbasov Mir-Heydər, k.ü.f.d. Əliyev Ziya, k.ü.f.d. Məmmədova Naibə, k.ü.f.d. İmaməliyeva Samirə) dosent elmi adı verilməsi məsələsi müzakirə olunmuş və  sənədlər AAK-na təqdim edilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2016-cı ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.

Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işləmələrin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.

 

b) Elmi seminarların işi:

AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01 – ”Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01 – ”Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01 – ”Kimya texnologiyası və mühəndisliyi”  ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində aşağıdakı dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdur:

 

1. 24.02.2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Əhmədova İradə Cavid qızının -“Propen, izobuten və heksen-1-in pentasil tipli yüksək silisiumlu seolit katalizatoru üzərində çevrilməsində sıxlaşma məhsullarının rolu” mövzusunda 2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə disser­tasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №1)

 

2. 06.04.2016-cı ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Nəcəf-Quliyev Ülvi Mehdi oğlunun “Modifikasiya olunmuş seolit katalizatorları üzərində tsikloheksanın 1,3 tsikloheksadienə oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyasının kinetika və mexanizminin öyrənilməsi” mövzusunda 2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə disser­tasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №2)

 

3. 11.04.2016-cı ildə Azərbaycan Elmi- Tədqiqat Su Problemləri İnstitutunun doktorantı Sadıxov Qorxmaz Rizvan oğlunun. “Hövsan Aerasiya stansiyasında üzvi mənşəli çöküntülərin utilləşdirilməsi və zərərsizləşdirilməsinin texnologiyası” mövzusunda disser­tasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №3)

 

4. 03.05.2016-ci ildə  Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Abbasova Ülviyyə Ələsgər qızının “Metil spirtinin qarışqa turşusuna oksidləşməsi prosesinin modelləşdirilməsi” mövzusunda 3303.01.-“Kimya-texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası üzrə disser­tasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №4)

 

5. 11.05.2016-cı ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Nasseri Şahab Allahqulu oğlunun “Sənaye tullantı sularından metal kationlarının mis(II),və sinkın sobsiyası” mövzusunda 3303.01.-“Kimya-texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası üzrə disser­tasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №5)

 

6. 01.06.2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı Həsənova Fərqanə Çingiz qızının “Nikel tərkibli binar katalizatorlar üzərində qliserinin hidrogenə buxar fazalı konversiyası” mövzusunda  2316.01 - "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə disser­tasiya işinin müzakirəsi. (Protokol №6) 

7. 27.10.2016-cı ildə akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-kimya Prosesləri institutunun doktorantı İsayeva Yeganə Surət qızının “Nanoölçülü komponentlər saxlayan heterogen katalizator üzərində  benzolun  propan və  propilenlə   alkilləşməsi”  mövzusunda 2316.01  “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə disser­tasiya işinin müzakirəsi.  (Protokol №7) 

Cari il ərzində seminarda 7 dissertasiya işinin (2 elmlər doktoru və 5 fəlsəfə doktoru) müzakirəsi olmuşdur. 

c) Dissertasiya Şurasının işi: 

İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 6 nəfər (Tomuyeva Aynurə Şəmil qızı - Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti,Qəhrəmanova Şahnaz İsmayıl qızı -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Əhmədova İradə Cavid qızı -Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti,Nəcəf- Quliyev Ülvi Mehdi oğlu -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu,NasseriŞahab  Allahqulu oğlu  - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Ülviyyə Ələsgər qızı Abasova - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) kimya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.

1. Tomuyeva Aynurə Şəmil qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu­nun doktorantı  Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin əməkdaşı “Cu, Zn, Cd, Co, Ni metallarının o – və p- ftal turşuları ilə kompleksləri əsasında klatrat birləşmələrin sintezi və quruluş - kimyəvi tədqiqi” 

2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 22.01.2016                                                                                                                                      

2.Qəhrəmanova Şahnaz İsmayıl qızı -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu­nun  dissertantı “Mn²⁺ və Cu²⁺ kationlarının bəzi çox koordinasiyalı karbon və sulfoturşularla əmələ gətirdikləri birləşmələrin sintezi və tədqiqi”

2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 04.03.2016       

3.Əhmədova İradə Cavid qızı -Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı “Propen, izobuten və heksen-1-in pentasil tipli yüksək silisiumlu seolit katalizatoru üzərində çevrilməsində sıxlaşma məhsullarının rolu”.

2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə dokto­ru. 15.04.2016                                                                                                                                               

4. Nəcəf- Quliyev Ülvi Mehdi oğlu -Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı 

“Modifikasiya olunmuş seolit katalizatorları üzərində tsikloheksanın 1,3 tsikloheksadienə oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyasının kinetika və mexanizminin öyrənilməsi”.

2316.01 -"Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru. 20.05.2016  

5. Nasseri Şahab  Allahqulu oğlu  -  İran İslam Respublikasının vətəndaşı Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı "Sənaye Tullanti Sularindan Mis (Ii) Və Sink Ionlarinin Sorbsion Çixarilma Texnologiyasi".

3303.01 - “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasında texnika üzrə fəlsəfə doktoru.  24.06.2016 

6. Abasova Ülviyyə Ələsgər qızı - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dissertantı  “Metil spirtinin qarişqa turşusuna oksidləşməsi prosesinin modelləşdirilməsi”

3303.01 – “Kimya texnologiyasi və mühəndisliyi” ixtisasında texnika üzrə fəlsəfə doktoru. 27.09.2016                                                                                                                                     

7. İsayeva  Yeganə  Surət qızı- AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu

”Nanoölçülü komponentlər saxlayan heterogen katalizatorların üzərində benzolun propan və propilenlə oksilləşdirilməsi”

2316.01 - Kimyəvi kinetika və kataliz ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru-09.12.2016 

 

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri 

	2015	2016
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	2943546	3137972
Orta aylıq əmək haqqı	346,0	345,0
o cümlədən - elmi işçilər	374,2	428,0

 

1.11. Sosial sferada fəaliyyət 

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və  ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial  yardımlar göstərilir. 

1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat 

1. Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 80 illik yubileyi ilə  əlaqədar  uzunmüddətli məhsuldar elmi və elmi-ictimai fəaliyyətlərini nəzərə alaraq İnstitutun laboratoriya müdirlərindən: t.ü.e.d.  Fikrət Sadıxov,  k.ü.f.d. Lətifə Həsənova,  k.ü.e.d. Akif Əliyev, k.ü.e.d.  İxtiyar Bəxtiyarlı,  k.ü.e.d., Arif Heydərov və k.ü.e.d. Arif Əfəndi Kimya Elmləri Bölməsinin Fəxri Fərmanı ilə təltif olunmuşlar. 

2. Elmin inkişafınada göstərdikləri elmi fəaliyyət və xidmətlərini nəzərə alaraq, İnstitutun AMEA-nını müxbir üzvü, şöbə müdiri Əli Nuriyevə, “Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə” laboratoriyasının  aparıcı elmi işçiləri- t.ü.f.d. İzida Məmməd­yarovaya, k.ü.f.d. Aydın Kazımova  və “Elmi nəşrlər” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi t.ü.f.d Zoya Zaytsevaya  şəxsi işinə   yazılmaqla təşəkkür elan edilmişdir. 

3. İnstitutunun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş Respublika Elmi Konfransı çərçivəsində  elmi işçilər- Ülvi Nəcəf-Quliyev, Nətavan Soltanova, Elmir Babayev, Səadət  Hümbətova elmi fəaliyyətdə fərqləndiklərinə görə “Akademik Murtuza Nağıyev”  adına mükafatın diplomu ilə təltif olunmuşlar.

AzərbaycanRespublikasınınPrezidentiyanındaElminİnkişafıFondu və dünyanın tanınmış elmi-analitik informasiya təminatçısı və mənbəyi olan "Thomson Reuters" şirkəti  Azərbaycan elmi ictimaiyyəti üçün “Web of Science-2016” mükafatları təqdim etmişdir.

Mükafatçıların siyahısı aparıcı axtarış platforması olan Web of Science bazası əsasında tərtib olunub. 

– “Ən yaxşı tədqiqat İnstitutu” nominasiyasında İnstitut AMEA institutları     arasında 3-cü ən yüksək nəticəni göstərmişdir.

– İnstitutun əməkdaşları Məhəmməd Babanlı və Ziya Əliyev ən çox istinad  

   olunan «görkəmli elmi məqalə» nominasiyasında qalib olmuşlar.

 

 

4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti 

İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik və fiziki kimya“  və “Kataliz”  üzrə Problem Şuraları 2016-cı ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib.

 

4.2.  “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:

 

Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması	Elmin inkişaf etdiril-məsi	Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi	Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir  cihazlarla təchiz olunmuşdur: Son 5 ildə alınan cihazlar: - İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə   spektrometri; - Avtomatik rentgen difraktometri; - Kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; - İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi   spektrometrlər; - Termoanalizator; - Qaz adsorbsiya porozimetri və elektron    mikroskopu.
		Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi	İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirmək və institutun elmi kitabxanasında avtomatlaşdırılmış kitabxana informasiya sisteminin yaradılması üçün hazırlıq işləri aparılır. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir.
		Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması	Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür.
		Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmaların bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması	Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır.
		Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırıl-ması	AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır.
		Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi	– Topoloji izolyator xassəli yeni materialların sintezi,  istiqamətli aşqarlanma yolu ilə onlara əlavə funksionallıq, xüsusən də maqnit xassələri verilməsi; alınan materialların fiziki-kimyəvi və funksional xassələrinin tədqiqi, spintronikada, kvant kompüterlərinin, təhlükəsizlik sistemində və tibbdə istifadə olunan yeni nəsil tepahers detektorların hazırlanmasında tətbiq imkanlarının araşdırılması; – Smart biomimetik materiallar əsasında yüksək həssaslığa malik biomimetik sensorların yaradılması; – Molekulyar naqillər kimi nano-elektronikada perspektiv materiallar hesab olunan və molekul zəncirində bir neçə qarışıq valentli metal atomu saxlayan xətti quruluşlu metal-strinq komplekslərin sintezi istiqamətində tədqiqat işləri davam edilir. – Fullerenlərin, metal saxlayan karbon nanoborularının, nanoliflərin, funksional-laşdırılmış karbon nanostrukturlarının, nanoölçülü titan dioksidin, eləcə də qeyri metal tərkibli maddələrin, stabil radikalların və metalporfirinlərin karbohidrogenlərin molekulyar oksigen və hidrogen peroksidlə oksidləşmə reaksiyalarında katalizator kimi tətbiqi yeni müasir elmi istiqamətlərin və sənaye proseslərinin işlənilməsinə və yaradılmasına geniş imkanlar verəcəkdir. – Dərman maddələrinin təsir müddətini artırmaq üçün daşıyıcı kimi təbii və sintetik polimerlərdən istifadə etməklə onların immobilizə olunmuş nanokompozit materiallarının alınması istiqamətində işlər davam etdirilir. – Karbamid əsasında yüksək elektron sıxlığına malik polimer karbon nitrid materialları alınmışdır. Onların əsasında temperatura, köhnəlməyə və korroziyaya davamlı örtüklərin, yüksək keyfiyyətli elektron və optiki təbəqələrin, həmçinin müxtəlif çoxfunksiyalı kompozit innovativ materiallarının yaradılması mümkündür    – Elektrokimyəvi üsulla sərt mühitlərdə fəaliyyət göstərən, yüksək enerjili elektrik kontaktlarında aşınmaya, istiliyə və korroziyaya davamlı təbəqələr kimi hərbi sənayedə istifadə oluna bilən ərintilərin alınması təklif edilir. – Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korro-ziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sistemi yaradılır.

 

4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi 

Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.

4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması 

Akademik M.Nağıyev adına  Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının Rəyasət Heyəti tərəfindən təstiq olunmuş  fəaliyyət planına uyğun olaraq İnstitut rəhbərliyinin dəstəyi ilə 2016-cı ildə bir sıra elmi-ictimai tədbirlər həyata keçirmişdir.

 

Cari  ilin may ayının 25- də İnstitutda   Gənc Alim və Mütəxəssislər  Şurasının təşkilatçılığı ilə   Bakı Avropa Liseyinin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Hazırda AMEA-nın qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri  elmlə təhsilin vəhdətinin təmin edilməsi, kadr hazırlığı sisteminin müasir standartlara uyğun olaraq təkmilləşdirilməsi, elmi tədqiqat işlərinin nəticələrinin tədris prosesində tətbiqidir. Bu kimi tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərdə ilkin elmi dünyagörüşün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır.  Açıq qapı çərçivəsində məktəblilər  üçün “əyləncəli elmi şoular” göstərildi, onların müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyası təşkil olundu. Sonda  İnstitutun   gənc tədqiqatçısı Aygün İsazadə məktəblilər üçün  “Kimya və həyat” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi, onları maraqlandıran sualları cavablandırdı.

Cari ildə İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Fiziki-kimyəvi  analiz üsullarından” - Elektron  paramaqnit  rezonansı , İnfraqırmızı spektroskopiya, Ultrabənövşəyi  spektros­kopiya, Nüvə maqnit  rezonansı, Rentgenoqrqafik analizdən mühazirə və seminarlar  təşkil olunmuşdur. Bu tip seminar və mühazirələrin keçirilməsində      məqsəd  gənc mütəxəs­sis­ləırin, o cümlədən doktorant və magistrlərin fiziki-kimyəvi analizin  nəzəri əsaslarının    mənimsənilməsi və əldə etdikləri  biliklərin praktik olaraq istifadəsini təmin etməkdən ibarətdir. Mühazirə və seminarlar  İnstitutun bu sahədə ixtisaslaşmış mütəxəssisləri tərəfindən aparılmışdır.

Bu ilin 10- 15 noyabr tarixlərində  AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə Gəncə şəhərində "XXI əsrdə dünya elminin inteqrasiya prosesləri" mövzusunda beynəlxalq forum keçirilmişdi. Forum çərçivəsində interaktiv müzakirələr təşkil olunmuş, beynəlxalq konfrans keçirilmişdir. Forumda Türkiyə, Makedoniya, Belarus, Rusiya, Polşa, Almaniya, Gürcüstan, Özbəkistan, İran, Pakistan, İraq kimi 14 ölkədən 28 xarici,  eləcə də Azərbaycandan  ümumilikdə 150-yə yaxın  gənc alim və mütəxəssislər qatılaraq  apardıqları elmi – tədqiqat işlərinin nəticələrini müzakirə edərək qarşılıqlı fikir mübadiləsi aparıblar.

 

İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri Faiq Məmmədov Forumun Təşkilat Komitəsinin üzvi  kimi Forumun yüksək səviyyədə keçirilməsində   fəal iştirak etmişdir. Konfrasda  İnstitutun 10-a  yaxın gənc alim və mütəxəssisi  apardıqları  elmi-tədqiqat işlərinə dair məruzələr etmiş və onların nəticələri konfrans materialları şəklində nəşr olunmuşdur. Aprelin 22-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası və AMEA Kimya Elmləri Bölməsinin birgə təşkilatçılığı ilə Bakı Avropa liseyində "Elm guşəsi"nin açılışı olub.

 

İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər  Şurasının təşkilatçılığı ilə bu ilin oktyabr ayının 1- dən noyabr ayının 1- dək İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə  elan edilmiş, 7 nəfər gənc tədqiqatçı müsabiqədə iştirak üçün sənədlərini təqdim etmişdir. Həmin gənclər institutun 80 illiyinə həsr olunmuş konfransda  “Nağıyev qiraətləri” çərçivəsində məruzələr etmişlər. İnstitut rəhbərliyinin əmri ilə yaradılan  müsabiqə komissiyasının qərarına əsasən bu mükafata şura üzvləri   Ülvi Nəcəf-Quliyev, Natəvan Soltanova, Elmir Babayev  və  Səadət Hümbətova layiq görülmüşlər.

 

15-16 noyabr tarixlərinndə  İnstitutun 80 illiyinə həsr olunmuş  Respublika  elmi konfransı   keçirilmişdir. Konfransda   kimyəvi kinetika və kataliz, kimya mühəndisliyi və texnologiyası, qeyri-üzvi kimya sahələri üzrə son illərdə respublikada aparılan elmi – tədqiqat işlərinin nəticələri və gələcək perspektivləri müzakirə olunmuşdur.Tədbir çərçivəsində müvafiq seksiyalar üzrə 25 şifahi məruzələ  dinlənilmiş, 185 poster nümayiş olunmuşdur. Konfransın yüksək səviyyədə keçirilməsində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası da təşkilatçılardan biri kimi aktiv iştirak etmişdir.

Oktyabrın 31-dən noyabrın 5-dəkII Respublika  elm festivalı keçirilmişdir. Festivalın işçi qrupunda  İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri  Faiq Məmmədov təmsil olunmuş və    şura  üzvləri festivalın keçirilməsində fəal iştirak etmişlər. Şura tərəfindən İnstitutun elmi-ictimai fəaliyyətini əks etdirən “slayd-rolik” və “sərgi eksonantları” hazırlanmış və  festivalda nümayiş etdirilmişdir. Şura üzvlərindən Samirə Məmmədova, Gülşən Nəhmətova  və Sevinc Osmanova festivalda  müxtəlif maraqlı əyləncəli elmi şoular göstərmişlər.

AMEA  Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına uyğun olaraq institutda gənc mütəxəssislər, eləcə də doktorant və magistrlər üçün ingilis dilindən hazırlıq kurslarının təşkilində  Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası fəal iştirak etmişdir.

Bundan başqa Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası  “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli  anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsinin  təşkilində aktiv iştirak  etmişlər. 

 4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə 

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda  həmin instituta göndərilmişdir. 

2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Əsgərova Günel, Babaxanova Nailə.

 

4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi

 

Bax 1.7

 

4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə

02.06.2016-cı il tarixində Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclasında Rusiyanın Tomsk Dövlət Universitetinin aparıcı elmi işçisi k.ü.e.d. Eldar Musa oğlu Dəhnəvinin “Bəzi oksigen tərkibli birləşmələrinin alınması texnologiyalarının aktual məsələləri” mövzusunda məruzəsi dinlənilmişdir. 

 

4.3.7. Azərbaycan alimlərinin elmi diasporunun imkanlarından istifadə etməklə beynəlxalq layihələrdə iştirakı 

Xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev (ABŞ), Sadiq Quliyev, Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov, Aftandil Mehdiyev və Eldar Dəhnəvinin (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər.

4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi 

Cari ildə İnstitutda fəaliyyət göstərən müasir cihazlarla təchiz edilmiş (induktiv birləşmiş plazmalı kütlə  spektrometri;  avtomatik rentgen difraktometri;  kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; infraqırmızı və ultrabənövşəyi  spektrometrlər; termoanalizator; qaz adsorbsiya porozimetri və elektron mikroskopu) “Fiziki-kimyəvi analiz” şöbəsi əməkdaşların elmi-tədqiqat işlərinin tədqiqində yaxından köməklik göstərir.  

4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması 

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının  müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

2016-Cİ  İLDƏ  ELMİ VƏ ELMİ-TƏŞKİLATİ

FƏALİYYƏT HAQQINDA HESABAT

2016-ci ildə fundamental və tətbiq xarakterli elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsində 4  akademik, 5 müxbir üzv, 35  elmlər doktoru, 145  fəlsəfə doktoru, 298  elmi işçi, həmçinin doktorant və dissertantlar iştirak etmişlər.

Əməkdaşların ümumi sayı 487  nəfərdir.

 

Elmi-tədqiqat işləri 5  istiqamət  üzrə yerinə yetirilmişdir:

 

v  katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi;

v  karbohidrogenlərin çevrilməsi, qaz kimyası və ətraf mühitin qorunması üçün  səmərəli katalizatorların və adsorbentlərin işlənib hazırlanması;

v  kimyəvi proseslərin kinetika və mexanizminin öyrənilməsi, modelləşdirilməsi və opti­mal­laşdırılması;  

v  müxtəlif təyinatlı funksional materialların, nanokompozitlərin, molekulyar  maqne-tiklərin və keçiricilərin sintezi;

v  yerli mineral xammalın emal və praktiki əhəmiyyətli qeyri-üzvi birləşmələrin  alınma­sı  üçün səmərəli proseslərin yaradılması.

 

• Bu istiqamətlərə daxil olan 8mövzu, 32 iş və 39 mərhələ üzrə elmi-tədqiqat işləri aparılır.
• İnstitutda 30 laboratoriyanı birləşdirən 8 elmi şöbə və 5  elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir. 

 

İNSTİTUTUN ŞÖBƏLƏRİ VƏ  LABORATORİYALARI

I.“Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsi

1. “Qeyri-filiz mineral xammalının  emalı” labaratoriyası

2. “Dəmir və titan tərkibli filiz xammalının  emalı” labaratoriyası

3. “Əlvan metaltərkibli mineral xammalın emalı”  laboratoriyası

4. “Analitik kimya“ laboratoriyası

II. “Qeyri-üzvi funksional materiallar” şöbəsi

1. “Keçid   elementlərinin xalkogenidləri” laboratoriyası

2. “Funksional materialların komponentlərinin  sintezi” laboratoriyası

3. “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyası

4. “Kompozisiya örtük materialları  və  korroziyadan   mühafizə” laboratoriyası

III. “Koordinasiya birləşmələri” şöbəsi

1. “Molekulyar  maqnetiklər və keçiricilər” laboratoriyası

2. “Keçid  metallarının  metal-üzvi birləşmələri” laboratoriyası

3. “Nadir  metalların  kompleks birləşmələri” laboratoriyası

4. “Metal-klatrat birləşmələr” laboratoriyası

IV. “Koherent - sinxronlaşdırılmış  oksidləşmə  reaksiyalari”  şöbəsi

1. “Monooksigenaz reaksiyalarının modelləşdirilməsi”  laboratoriyası

2. “Biomimetik sensorlar  və  azot 1-oksidlə  oksidləşmə” laboratoriyası

3. “Biomimetik  katalizatorlar üçün  üzvi  liqandların  sintezı” laboratoriyası

4. “Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə” 

laboratoriyası

V. “Oksidləşdirici heterogen  kataliz” şöbəsi

1. “Seolit  katalizi” laboratoriyası

2. “Ekoloji  kataliz“ laboratoriyası

3. “Katalizatorların hazırlanması” laboratoriyası

VI. “Nano- və  elektrokataliz” şöbəsi

1. “Nanokompozit  katalizatorlar” laboratoriyası

2. “Nanostrukturlaşdırılmış  metal-polimer  katalizatorları” laboratoriyası

3. “Metal-üzvi  birləşmələr  əsasında  nanokatalizatorlar”  laboratoriyası

4. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyası

5. “Renium  ərintilərinin elektrokimyası  və  elektrokatalizi” laboratoriyası

VII.“Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi  və texnologiyası”  şöbəsi

1. “Kimyəvi-texnoloji proseslərin  modelləşdirilməsi” laboratoriyası

2. “Fiziki-kimyəvi  texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi” laboratoriyası

3. “Kimya sənayesinin yan məhsullarının  emalı” laboratoriyası

4. “Zəhərli  kimyəvi  maddələrin zərərsizləşdirilməsi” laboratoriyası

VIII. “Sorbsiya  prosesləri”  şöbəsi

1. “Qeyri-üzvi  sintetik  sorbentlər” laboratoriyası

2. “Mineral  sorbentlər“ laboratoriyası

   Elmi-yardımçı qurumlar:

 “Elmi-informasıya  və  patent tədqiqatları”   şöbəsi

 “Elmi  nəşrlər”  şöbəsi

 “Beynəlxalq əlaqələr, qrant  layihələri  və  innovasiya” şöbəsi

 “Təhsil” şöbəsi

 “Fiziki-kimyəvi analiz” şöbəsi

 

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2015-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

 H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə  42  mərhələsi yerinə yetirilmişdir. 

Qeyri-üzvi kimya

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir. 

Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi 

Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar: 

- Hesabat dövründə müxtəlif qatılıqlı hidrogen sulfid qazının zərərsizləşdirilməsi və paralel olaraq sərbəst kükürdün alınması istiqamətində tədqiqat işləri aparılmışdır. Bunun üçün mövcud ədəbiyyat materialına əsaslanaraq, H₂S-in maye fazada tutulmasına üstünlük verilmişdir.Ədəbiyyat materialı toplanmış, laboratoriya qurğusu qurulmuşdur. Hidrogen sulfidin HNO₃ turşusu ilə qarşılıqlı təsiri öyrənilmiş və reaksiya məhsulu olan NO-nun NO₂-yə, reaksiya mühitində HNO₃-ə çevrilməsi üçün tədqiqat işləri aparılmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, reaksiyanın aparılma temperaturu 25⁰C, götürülmüş HNO₃-ün qatılığı 30%, qazın verilmə sürəti 100-200 ml/dəq. H₂S-hava nisbəti=1:4 olduqda, H₂S- tamamilə kükürdə çevrilir və reaksiya mühitində HNO₃ tamamilə  regenerasiya olunur.Beləliklə, sübut edilmişdir ki, heç bir  katalizator sərf etmədən, başqa reagentlər götürmədən, nitrat turşusunu bərpa etməklə H₂S-dən kükürdün alınması və H₂S-i tam tullantı qazlarından təmizləmək mümkündür.

- Titanmaqnetitli qum daşlarından konsentratların alınması, bu konsentratlarin CH₄-lə reduksiyası, maqnit fraksiyasından ПЖ-3 (98%Fe) markalı dəmir ovuntusu və qeyri-maqnit fraksiyasından titan (rutil TiO₂) fraksiyasının ayrılmasının prinsipial texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.Titan konsentratının 15%-li HCl turşusu ilə (bərk maddə:maye turşu nisbəti=1:10) ~85⁰C temperaturda 1 saat müddətində TiCl₄ koaqulyantından (konsentratın kütləsinin 0.01-0.05%-i qədər) istifadə olunması ilə işlənməsi TiO₂-ın konsentratda kütləsinin 40%-dən 92%-çatdırılmasına imkan vermişdir. 3%-li NaOH məhlulu (bərk:maye=1:6)ilə 15-20 dəqiqə qaynadılmaqla (~100-105⁰C) konsentrat  silisiumdan  təmizlənmiş və bərk halda metatitan turşusu kütləsi alınmışdır. Metatitan turşusunun 850-900⁰C-də gözərdilməsi ilə tərkibində 96-98% TiO₂ olan rutil-texniki titan dioksid alınmışdır.

- Hesabat dövrü ərzində Gədəbəy rayonunda «Azərbaycan Beynəlxalq Mədən Əməliyyatı» şirkətinin ərazisində olan mis kolçedan yatağından tədqiqat işlərini yerinə yetirmək üçün filiz və tullantı nümunələri gətirilmiş, onların mineroloji və kimyəvi tərkibi araşdırılmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, kükürd kolçedanlı filizin 90%-dən çoxu pirit mineralından, az miqdarı isə xalkopirit, sfalerit, markozit və pirrotin mineral qarışığından ibarətdir. Mis-sinkli filizlər isə tərkibcə dəyişkən olub, xalkopirit, sfalerit və barıt kimi əsas minerallardan təşkil olunmuşdur. Təqdim olunan süxur və tullantılar əsas kompo­nentlərin miqdarının azlığına görə fərqləndikləri halda, mineroloji tərkiblərinə görə filizdən fərqlənmirlər. Materialların mineroloji tərkibini Bruker D8 difraktometrində, nəcib metalların konsentrasiyası Varian və Perkin Elmer atom adsorbsiya cihazında, kompleks element analizi isə Bruker S2 Picofox rentgen floressent analizatorunda aparılmışdır. Nümunələr bir neçə sahədən götürüldüyü üçün tədqiqatlar müxtəlif tərkibli tullantı filiz nümunələri üzərində aparılmışdır.      Komponentlərin hipoxlorit məhlulu ilə yuyulması laboratoriya şəraitində yeraltı yumanı oxşar edən spiralvari borularda və perkolyasiyon kalonkalarda (hündürlük-1 metr, diametr-10 sm) aparılmışdır. Yerləşdirilən tullantıların miqdarı 500 q-dan 5 kq-a qədər dəyişdirilmişdir. Təcrübələr qapalı şəraitdə getdiyindən heç bir atmosfer çirklənməsi müşahidə olunamamış və oksigensiz şəraitdə çox yaxşı nəticələr vermişdir. Məhlullardan nəcib metalların sorbsiyası qızıla selektiv olan Amberlit D360 sorbenti ilə aparılmışdır. İlkin təcrübələr model xloridli mis və sink məhlullarında sorbsiyanın öyrənilməsi ilə aparılmışdır.  Sink və mis ionlarının sorbsiyasına aid təcrübələr statistik şəraitdə izlənilmişdir. Bu ionların xlorid və hipoxloritli məhlullardan sorbsiyası üçün yüksək turşulu kationit KУ-2 və yüksək əsaslı anionit AB-17-dən istifadə edilmişdir.

- ШХ15 poladı üzərində qarışıq Cr-Ti karbidləri formalaşdırılmış örtüyə molibdenin daxil edilməsi ilə poladın korroziyaya və eroziyaya dayanıqlığı əsaslı şəkildə yüksəldilmiş və onun pittinq əmələgətirmə potensialı 200 mV müsbət tərəfə sürüşdürülmüşdür. Termodiffuziya üsulu ilə işlənmiş bu tip poladlar sənayenin bir çox sahələrində, o cümlədən hərbi sənayedə də istifadə oluna bilər.

- Spektrin İQ-ya yaxın sahəsində lantanoidlərin qarışıq kationlu sulfid matrisalarında Nd³⁺ ionunun güclü işıqlanma effektinə malik olması bu materiallardan lazer elementi kimi istifadə olunmasına imkan yaradır. Qeyd olunanları və lantanoidlərin xalkogenidli şüşələrinin spektrin İQ sahəsində akustooptiki cihazlarda optiki linza, süzgəc (filtr)  kimi işlənə biləcəyini, hətta xalkogenidli şüşələrdən hazırlanmış nazik təbəqələrdə aşırma effektinin müşahidə edilməsi ilə əlaqədar onlardan EHM-nın yaddaşında istifadə olunmasına imkan yaratdığını nəzərə alaraq hesabat dövründə La₂S₃–Ga₂S₃–Nd₂S₃, La₂S₃––Ga₂S₃–EuS və Sm₂S₃ –Ga₂S₃ – EuS sistemlərində şüşəəmələgəlmə sahələrinin sərhədləri müəyyən edilmiş  və yeni fazaların fiziki-kimyəvi və termodinamiki xassələri öyrənilmişdir.

Şüşə əmələgəlmə sahələrinin nümunələri kükürd təzyiqi altında ilkin komponentlərdən 1425K temperaturda kvars reaktora yerləşdirilmiş «stekloqrafit butada aparılmışdır. Kəskin soyutma prosesi  reaktoru sintez temperaturundan  birbaşa otaq temperaturunda suya salmaqla həyata keçirilmişdir.

Bundan başqa hesabat dövründə (Ga₂S₃)_1-x(La₂S₃ )_x-y(Nd₂S₃)_y –tərkibli şəffaf şüşədə ilk dəfə olaraq lazer xassəsi öyrənmək məqsədilə spektrin görünən və İQ sahəsində adsorbsiya spektrləri çəkilmişdir.Müəyyən olunmuşdur ki, göstərilən tərkibli şüşə otaq temperaturunda 1,08 mkm dalğa uzunluğunda lazer xassəsi göstərir. Lakin müvafiq kristallik matrissalarla müqayisədə Nd³⁺ ionunun lazer xassəsi şüşələrdə zəifdir. Bu da şüşələrdə şüa itkisinin nisbətən çox olması ilə əlaqədardır. Hesab edirik ki, lazerin keyfiyyətinin yüksəldilməsi aktivatorun optimal qatılığı və nümunənin uzunluğu hesabına artırmaq mümkündür. 

- Sb(Bi)-Te sistemlərində tetradimitəbənzər laylı quruluşa malik birləşmələrin nSb₂×mSb₂Te₃ və nBi₂×m Bi₂Te₃ homoloji sıraları mövcuddur. Lakin həmin birləşmələrin yalnız az bir qismi bu sistemlərin faza diaqramlarında öz əksini tapmışdır. Tetradimitəbənzər quruluşlu fazaların kristalloqrafik xüsusiyyətlərini araşdırmaqla müəyyən edilmişdir ki, Sb(Bi)-Te sistemlərinin ənənəvi üsulla qurulan faza diaqramlarında homoloji sıraların ayrı-ayrı nümayəndələrinin fərdi şəkildə alınması mümkün olmur. Əridilmə və termiki emal yolu ilə alınan nümunələr, bir qayda olaraq müxtəlif birləşmələrin qarışığından ibarət olur. Onların difraksiya mənzərələri çox oxşar olduğundan faza diaqramlarının Sb-Sb₂ Te₃ və Bi-Bi₂Te₃ tərkib intervallarında geniş bərk məhlul sahələrinin mövcudluğu təsəvvürü yaranır. Lakin kristalloqrafik analiz göstərir ki, qeyd edilən homoloji sıraların ayrı-ayrı nümayəndələrinin geniş homogenlik sahələrinin olması mümkün deyil.

Qeyd edilənləri, həmçinin stibium və bismut telluridlərinin topoloji izolyatorlar və termoelektrik materialları kimi böyük maraq kəsb etməsini   nəzərə alaraq, hesabat ilində Sb-Te və Bi-Te  sistemlərinin faza diaqramları yeni yanaşma tətbiq etməklə təkrar tədqiq edilmişdir. Tətbiq edilən yanaşmada nümunələr standart metodikadan fərqli olaraq müxtəlif tərkibli maye məhlullardan istiqamətli kristallaşma yolu ilə alınmışdır. Alınan nümunələrin mayedən ilk kristallaşan hissələri rentgenfaza analizindən keçirilmiş və DTA üsulu ilə tədqiq edilmişdir. 

Ovuntu difraktoqramlarının analizi əsasında bu birləşmələrin tetradimitəbənzər laylı quruluşda kristallaşmaları müəyyən edilmiş və qəfəs parametrləri təyin edilmişdir.

Dəqiqləşdirilmiş faza diaqramları əsasında göstərilən birləşmələrin monokristallarının yetişdirilmə  metodikaları işlənib hazırlanmış və onların bir neçəsi mükəmməl iri kristallar şəklində  alınmış, Laue və SEM üsulları ilə onların monokristallığı təsdiq edilmişdir. Alınan monokristal nümunələri topoloji izolyator xassələrinin tədqiqi üçün beynəlxalq kolaboratorlara təqdim edilmişdir. 

- Oksalat turşusu törəmələri, karbon turşularının hidrazidləri, aminturşular və onların törəmələri keçid metallarla çoxnüvəli kompleks  birləşmələr əmələ gətirmək qabiliyyətinə malikdir. Buna görə də biz bu sistemlərə oxşar sintezlərlə məşğuluq.

Keçən müddət ərzində bizim tərəfimizdən  tərkibində  karboksilat, oksalat və digər qruplar olan müxtəlif  liqandlarla  keçid metalların çoxnüvəli  kompleksləri sintez olunmuşdur.

1. Salisil aldehidi ilə  N,N-ditsikloheksiltsikloheksil qlisin hidrazon  sintez olunmuşdur.

Bu liqandla Cu(II), Co(II), Ni(II), Mn(II)  və Fe(III) kompleksləri alınmışdır. İQ-, elektron absorbsion spektroskopiya, termoqravimetriya üsulları ilə müəyyən olunmuşdur ki,alınmış komplekslər iki nüvəlidirlər

2. Salisilhidrazid ftalimidlə  iki nüvəli metal komplekslərin sintezi və tədqiqi

3. 8-aminoxinolin  törəmələri və salisil aldehidi və onun analoqları ilə əmələ gəlmiş şiff əsasları, həmçinin onun hidrogenləşmiş analoqları ilə Cu(II), Ni(II), Co(II)  və Pd(II) kompleksləri sintez olunmuşdur. Bu komplekslərin tərkibində metal miqdarının analizi eləcə də termoqravimetrik analiz, İQ-, elektron spektroskopiya analizi göstərir ki, komplekslər M(L)X tərkibinə uyğundur, X-həlledici molekuludır. 

Göstərilmişdir ki, şiff əsası kompleksəmələgəlmə prosesində asanlıqla oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasına uğrayır.

4. Tərkibində fəza hərəkəti çətinləşdirilmiş amin qrupu olan 2,2,6,6-tetrametil-piperidin törəməsinin aminturşularla qarşılıqlı təsirindən gözlənilən aminturşunun əvəzinə hidroxlorid duzu alınmışdır ki, onun struktur quruluşu rentgenstruktur analiz üsulu ilə müəyyən olunmuşdur. 

- Mono- və ikiəsaslı karbon turşuları ilə bəzi d-elementlərin koordinasion polimerləri  RFA, İQ- spektroskopiya və DTA üsulları ilə öyrənilmişdir. Onlar ilk dəfə olaraq neftçıxarmaya tətbiq olunmuşlar: sahə laboratoriyalarında ayrı-ayrı neft quyularından götürülmuş neft nümunələrinə təsirləri yoxlanılmışdır. Qöstərilmişdir ki,  bu tip polimerlər laylara vurulduqda neftlə təmas nəticəsində onun tərkibindəki sudan başqa heteroatomlu aromatik birləşmələrlər qeyri-valent rabitələr əmələ gətirməklə, onları kiçik hissələrə parçalayaraq neftin özlüyünü 50-60% aşagı salır. 

- Bioloji fəal liqand kimi istifadə edilən β- merkaptoetanol HS-CH₂CH₂OH sistamin reduktazanın tio-modelidir. Başlanğıc maddələrin stexiometrik nisbətləri və digər fiziki-kimyəvi faktorlar tənzimlənərək ədəbiyyatda quruluş və xassəsi məlum olmayan altınüvəli [Pd₆(SCH₂ CH₂OH)_n] yeni qeyri-klaster tipli kompleks birləşmə alınmışdır. Ondan kristallar yetişdirilərək quruluşu spektoskopik və rentgen quruluş analizi üsulu  ilə müəyyənləşdirilmişdir.

Yeni alınan çoxnüvəli kompleksdə dörd ədəd Pd-O rabitəsinin anormal uzunluğa malik olması spirt hidroksil qrupunda –O-H-  rabitəsinin tam qırılmaması və Pd....O ½ kovalent rabitənin yaranması müşahidə edilir Yəni oksigen – hidrogen rabitəsi tam qırılmayıb və hidrogen- metal rabitəsi tam yaranmayıb. Kompleksdə  bimodal xarakterli paylanmanın müşahidə edilməsi bunu subut edir. 

kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir. 

Problem   Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması. 

Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 21 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar: 

- İlk dəfə olaraq  əsas işçi elementi dəmirporfirin biomimetik katalizatoru olan yarımkeçirici (Si) tərkibli katalaz tipli biomimetik elektrod hazırlanmışdır. Elektrodun yüksək aktivliyi və həssaslığı H₂0₂-in məhlulda 10^-6 küt.%-ə qədər qatılığını təyin etməyə imkan verir və H₂O₂-in təsirinə qarşı davamlı olub təkrar istifadə üçün yararlıdır. 

- Tsikloheksanın H₂O₂ ilə biomimetik (per-FTPhPFe(III)/Al₂O₃) oksidləşməsi reaksiyasının mexanizminin öyrənilməsi istiqamətində aparılan tədqiqatların nəticələri göstərir ki, bu proses tsikloheksanol, tsikloheksanon və tsikloheksenin alınması ilə gedən ardıcıl-paralel reaksiyalardan ibarətdir.Biomimetik katalizator səthində tsikloheksanın H₂O₂ ilə oksidləşməsi reaksiyasının elektron ötürülməsi və aralıq substrat - katalizator kompleksinin əmələ gəlməsi ilə rabitələrin zəncirvari paylanması prinsipinə əsaslanmış hər mərhələsinin mexanizmi verilmişdir. 

- Yodometrik üsulla maddələrdə (H₂O₂) aktiv oksigenin miqdarını və məhlullarda turşu ədədinin təyini kimi analitik üsullar təşkil olunmuş və reaksiya məhsullarının analizində istifadə edilmişdir.Tsikloheksanın və izopropilbenzolun müxtəlif katalizatorları iştirakında oksidləşməsi proseslərinə dair Thomson Reuters, Web of Science/Knowledge,  Elsevier’s Scopus, Google Scholar, ScienceResearch elektron bazalarından müasir ədəbiyyat toplanılıb, sistemləşdirilib  təhlil edilmişdir.PC-500 anataz nano-TiO₂  və fülleren C₆₀ dudasının  əlavələri kumolun molekulyar oksigenlə oksidləşmə prosesini əsaslı surətdə sürətləndirir. Fulleren dudasının qatqıları ilə aparılan reaksiyada kiçik induksiya dövrü müşahidə olunur. Katalizatorların birgə istifadəsi sinergetik effektlə səciyyələnir.Nano-TiO₂ (PC-500) iştirakında kumolun (RH) molekulyar oksigenlə oksidləşmə prosesində uyğun reaksiya şəraitində {[RH]=6,6mol/l (25 cm³), [TiO₂] = 4q/l, reaksiyanın müddəti=6saat,100^oC-də} kumolhidroperoksid əsas oksidləşmə məhsuludur.N-hidroksiftalimid (NHFİ), ferrosen (FS) və hidrogen peroksidin (H₂O₂) iştirakı ilə aparılantsikloheksanın (TH) oksidləşmə prosesində uyğun reaksiya şəraitində {[TH] = 8,7 mol/l (50cm³), [FS] = 1q/l (50mq), [NHFİ] = 20 q/l (1q), [H₂O₂] = 100 ml/l (5ml), reaksiyanın müddəti = 6 saat, 70^oC-də} bir mərhələdə adipin turşusu alınır. 

- Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır.

- Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində tsikloheksanın oksidləşdirici dehidrogenləşməsi ilə 1.3 tsikloheksadienin yüksək çıxımla (23.3% ) alınması üçün Cu, Zn, Co, Cr kationları ilə modifi­kasiya olunmuş təbii klinoptilolit seoliti əsasında yüksək aktiv polimetalseolit katalizatoru sintez olunmuşdur. Bu katalizator üzərində reaksiyanın kinetik qanuna­uyğunluqları öyrənilmişdir. CuZnCoCr-klinoptilolit katalizatoru  üzərində tsiklo­heksanın 1,3 tsiklo­heksadienə selektiv oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyasının ehtimal olunan getmə mexanizmi öyrənilmiş, nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış kinetik modeli işlənib hazırlanmış və kinetik modelin parametrlərinin ədədi qiymətləri hesablanmışdır.Müxtəlif keçid elementlərinin kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii və sintetik seolitlər üzərində tsikloheksanolun tsikloheksanona oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiyası tədqiq olunmuşdur. Müəyyən olunmuşdur ki, Cu, Pd və Sn kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit üzərində optimal şəraitdə 96.6% selektivliklə 96.1% tsikloheksanon alınır. Tsikloheksanolun tsiklo­hek­sanona oksidləşdirici de­hidro­gen­ləş­mə reaksiyası üçün seçilmiş aktiv metalseolit katalizatoru üzərində reaksiyanın mərhələli mexanizmi verilmiş, kinetik modeli tərtib olunmuş və onun  parametrlərinin ədədi qiymətləri hesablanmışdır. 

- Butanol-2-nin metiletilketona oksidləşməsi prosesi üçün kinetik model tərtib olunmuş və onun əsasında reaktorun optimal tipi seçilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, proses tərpənməz lay katalizatorlu reaktorlarda aparılmalıdır. Məqsədli məhsula görə katalizatorun maksimal məhsuldarlığını təmin etmək üçün prosesin kinetik tənlik əsasında nəzəri optimallaşdırılması aparılmışdır. Nəzəri optimallaşdırılması nəticəsində reagentlərin optimal mol nisbətləri və prosesin optimal temperaturu müəyyən edilmişdir.Prosesin nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış kinetik modelinin parametrlərinin ədədi qiymətlərini təyin etmək üçün alqoritm və proqram tərtib edilmişdir. Prosesin riyazi modeli qurulmuşdur. 

- İYT-li diapazonunda elekromaqnit süalanmanı udan heterogen katalizatorlar üçün universal daşıyıcının alınma metodunun işlənib hazırlanması məqsədilə ən əvvəl məlum sənaye daşıyıcıların (silikagel, alüminium oksid) termotransformasion xarakteristikaları  təyin olunmuşdur. İYT-li şüalanmanı yüksək udmaq qabiliyyətinə, böyük səthə və məsaməli struktura malik γ-Al₂O₃/Al daşıyıcısının hazırlanması  məqsədi ilə  təzə çökdürülmüş alüminium hidroksidin və xirda disperslı alüminium tozunun  qarışığı  ardıcıllıqla  hidrotermal emal olunmuş, qurudulmuş, közərtilmış. Bu mərhələlərdə  alümooksid matrisin formalaşması baş verir. Bütün adı çəkilən mərhələlər  tezliyi 2450Мhs, rezonatorun həcmi 23 litr və maqnetronun maksimal gücü 1000 vatt olan ЕМ-G5593V «Panasonic» markalı mikrodalğalı soba əsasında hazırlanan qurğuda aparılıb. Bununla yanaşı γ-Al₂O₃ matrisin maqnetit, texniki karbon və titan oksidlə armaturlaşdırılmış nümunələri də eyni şəraitdə tədqiq olunmuşdur.Müxtəlif cərəyan keçirən materiallarla armaturlaşdırılmış alüminium oksid matrisin mikrodalğalı şüalanmanı udma və onu istiliyə transformasiya dərəcəsi öyrənilib. Mikrodalğalı şüalanmanın  katalizator nümunələrinin kütləsinə nüfüzetmə dərinliyi ölçülüb.Dietilaminin m-toluil turşusu ilə asilləşmə reaksiyası uçün  γ-Al₂O₃ /Al daşıyıcı üzərində Zn-B-P oksid katalizatorun İYT-li şüalanma sahəsində  sintezinin mümkümlüyü tədqiq edilib. Kompozisiyanın termoemalı mikrodalğalı sobada maqnetronun 800 V gücündə aparılıb. 

- Doksorubisin antibiotikinin uzun müddətli bioloji aktivliyini saxlamaq məqsədilə onun immobilizasiyası üçün daşıyıcının tərkibində 14-18 nm ölçülü gümüş nanohissəcikləri olan poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik əsaslı nanobiokompozitlər sintez olunmuşdur. 

- ZSM-5, HY-seolit və ZSM-5(30%)/HY(55%)Al₂O₃(15%) tərkibli müxtəlif modifikasiyaya malik daşıyıcıların səthində Mo, Re və Pt saxlayan mono-, Re(1%)/Pt(2)/ZSM-5(30%)/HY(55%)Al₂O₃(15%) və Mo(2%)/Pt(1%)/ZSM-5(30%)/ HY(55%)Al₂O₃(15%) bi-metal saxlayan nümunələr hazırlanmışdır. Rentqenoqrafik analizin nəticələrinə görə nümunənin tərkibində Pt hissəciklərinin ölçüsü təqribən 15-17 nm təşkil edir .Hazırlanmış nümunələrin iştirakı ilə n-dekanın hidrokonversiya prosesinin kompleks tədqiqi nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu katalizatorlar mülayim temperaturlarda yüksək effektivliyə və seçiciliyə malikdirlər.Katalizator dörd aydan çox müddətdə istifadə edildikdən sonra da yüksək katalitik aktivliliyini saxlayır. Online xromatoqraf analizi vasitəsilə reaksiya məhsullarının izoalkanlar, naften və aromatik birləşmələrdən ibarət olduğu müəyyən edilmişdir. Reaksiya məhsullarının PONA metodu ilə müəyyən edilən oktan ədədi 76,37 (I) və 86,88 (II) bərabər olduğu müəyyən edilmişdir.

- Müasir sivilizasiyanın inkişafı keyfiyyətli maye yanacağın və mühüm kimyə-vi yarımməhsulların – 5-hydroxymetilfurfural (HMF) və levulin turşusu – alınması üçün tükənməz bitki mənşəli xammala (sellüloz, heksoz karbohidratlar KH) keçməyi məqsədə uyğun hesab edir.Polimer karbon nitrid – grafitə bənzər g- C₃N₄ - hal hazırda  müxtəlif  kimyəvi proseslərdə  katalizator  kimi çox geniş tədqiq olunur. Müəyən edilmişdir ki, KH-ın konversiyası prosesində g– C₃N₄  katalitik aktivlik göstərir və bu zaman alınan HMF -ın çıxımı 4%-dən çox olmur.g- C₃N₄  inert mühitdə  350- 650^o C-də  melaminin  mərhələli qızdırılması yolu ilə alınır.Yuxarıda qeyd edilən katalitik sistemlərin effektivliyini artırmaq məqsədi ilə daşıyıcılar  mineral turşularla  və ya NH₄Cl ilə protonlaşdırılır  və sonra PCl₃ ilə  modifikasiya  olunur. İQ-, UB-spektroskopik və QMX üsulların nəticələri əsasında demək olar ki, alınmış heterogen katalitik sistemlərin iştirakı ilə KH-ların konvertasiya prosesinin əsas məhsulu 5-HMF-dan  və levulin turşusundan ibarət olub, ümumi çevrilmə dərəcəsi nisbətən aşağı temperaturlarda (100-110 ^oC) və qısa reaksiya müddətində (2-4 saat)  70-90%, məqsədli məhsulların  isə 40 – 75 % təşkil edir. Alınan  katalitik sistemlər  məqsədli məhsulların yüksək çıxımına, humus maddəsinin az miqdarda alınmasına  imkan verir. Bu sistemlərin  adi süzülmə yolu ilə  regenerasiyası  və 5 - 6 dəfə təkrar istifadəsi mümkün olur. Protonlaşmış  g - C₃N₄ –ün  katalitik iştirakında proses aşağı temperaturda – 100 ^oC qədər, reaksiya müddəti 1,5 saat, HMF-ın çıxımı 40% çatır, katalitik sistem 3 reaksiya tsiklində aktivliyini saxlayır. 

- Hesabat ilində vanadiumun V(IV) üzvi liqandlı birləşmələri əsasında nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin yaradılması üçün aşağı parçalanma temperaturuna malik və üzvi həlledicilərdə daha asan həll ola bilən yeni vanadium metal kompleksləri sintez edilmiş, alınan birləşmələrinin itkisiz; yüksək təmizlik dərəcəsini və parçalanmasını təmin edən metodlar işlənib hazırlanmışdır.Qarşıya qoyulmuş elmi-tədqiqat işinin yerinə yetirilməsi üçün dörd oksidləşmə dərəcəli vanadiumun tsiklopentadienil və üzvi turşu liqandlı π- və ion tip komplekslərinin sintezi və onlardan istifadə etməklə daşıyıcı səthində nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin yaradılması imkanları tədqiq edilib. 

- MoS₂-nin nazik təbəqə şəklində almaq üçün elektrokimyəvi üsula üstünlük verilir Bu üsulda nisbətən ucuz avadanlıqlardan istifadə etməklə böyük səthə malik nazik təbəqələr almaq və sintez prosesini idarə etmək nisbətən asandır.

Elektrokimyəvi tədqiqatlar üç elektrodlu elektrolizyorda aparılmışdır. Elektrolizyorda temperaturu tənzimləmək üçün UTU-4 universal ultratermostatından və məhlulu qarışdırmaq üçün ALPHA maqnit qarışdırıcısından istifadə olunmuşdur. Müqayisə və köməkçi elektrod kimi uyğun olaraq gümüş/gümüş xlorid (Ag/AgCl/KCl) və platin lövhə istifadə olunmuşdur. Işçi elektrod kimi platin naqildən (0,25sm²) istifadə olunmuşdur.

Laboratoriyada platin elektrodda molibdat ionlarının elektroreduksiya prosesi tədqiq olunmuşdur. Katod polyarizasiya əyrilərinin çəkilməsi üsulu ilə molibdat ionlarının elektroreduksiya prosesinin kinetika və mexanizmi öyrənilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, molibdat ionlarının elektroreduksiya prosesinin sürəti katod potensialının dəyişmə sürətindən və elektrolitin temperaturundan asılıdır. Molibden sulfit ərintinin alınması ücün məhlulun tərkibi və elektroliz şəraiti secilmişdir 

- Təbii və Na formalı bentonitdə sənaye tipli məhlullardan Co²⁺, Cd²⁺, Mn²⁺ və Pb²⁺ ionlarının 1∙10^-3, 1∙10^-4 və 1∙10^-5N qatılıqda sorbsiyası oyrənilmişdir. Tədqiq olunan sorbentlərin elektronomikroskopik və dispersion analiz metodu ilə quruluşu və digər parametrləri müəyyən olunmuşdur. Bentonitin həm üzvi, həm də su mühitində uzun zəncirli üzvi aminlərlə modifikasiyası öyrənilmişdir. Müəyyənləşdirilmişdir ki, ionogen və qeyri-ionogen üzvi boyalara qarşı bentonit mineralının sorbsiya qabiliyyəti əsaslı surətdə onun kation mübadilə tutumundan, amin duzlarının qatılığından, alkil radikalının ölçüsündən və kontakt vaxtından asılıdır. Hidrofoblaşma prosesində mühitin dəyişdirilməsi mübadilə (hidrofoblaşma) prosesinin effektivliyinin yüksəlməsinə səbəb olur. Təcrübi tədqiqatların nəticəsində bentonitin hidrofoblaşdırılması (oktadesil amin asetatla) optimal şəraiti işlənib hazırlanmışdır. Hidrofoblaşmış bentonitdə metilen bənövşəyi, metilen narıncı, brilliyant yaşılı və rodamin-G boyalarının model məhlullardan sorbsiya qanunauygunluqları, onların məhlulun pH-dan asılılığı öyrənilmişdir. 

Kimya  texnologiyası və mühəndisliyi 

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir. 

Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi 

Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 5 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar: 

- Pirokondensatın yüngül qətranından ilk dəfə olaraq yeni texnologiya ilə alkilləşmə prosesində xammal kimi istifadə edilə bilən, təmizliyi 98,5% olan benzolun alınma prosesi təklif olunur. Üsul texnoloji cəhətdən sadəliyi, hidrodealkilləşmə mərhələsini istisna etməyi, az enerji və  metal tutumluğu, iqtisadi cəhətdən əlverişli olması ilə fərqlənir.      

- Strukturlaşmış xam neftin məsamməli neft layında filtrasiya modeli işlənib hazirlanmışdır. Bu model neftin tərkibində olan asfaltenlərin koaqulyasiyası, nanoaqreqat, nanoaqreqatlar klasteri və koaqulyasyoin strukturunun yaranmasını nəzərə alır. Bununla yanaşı, strukturlaşmış qeyri nyuton neftinin Maxsvell tənliyi əsasında yeni  reologi  model də tərtib olunub və işlənib hazılanıbdır. Neft məhsulları və asfaltenlərlə   çirklənmiş suların maye fazalı ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsi prosesinin təcrübi tədqiqi proseslərinə başlanılmışdır. Təcrübələr göstərir ki, neftin tərkibində olan asfaltenlər yüksək dərəçədə aromatik karbohidrogenlərdə həll ola bilər. Bununla əlaqədər olaraq, ekstrasiya prosesi üçün ekstraget kimi toluol secilmişdir. Bununla yanaşı prosesin kinetikası və kütlə mübadiləsi proseslərinin modelləşdirilməsi üzrə uyğun tənlik sistemlərinin tərtibatı aparılır.  Tərkibində asfalten və bərk faza olan neft emulsiyalarının reoloji modellərinin işlənib hazırlanması bu istiqamətdə əsas prioritetdir. Çirkab suların neft məhsullarından maye ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsinin  təcrübi tədqiqatları daha intensiv aparılmışdır və prosesə təsir edən əsas amillər tapılmişdır. Hesablamalar nəticəsində ekstraksiya prosesini daha effektiv aparmaq üçün üc pilləli cirkab suya görə ardıcıl, toluola görə isə çarpaz texnologi sxem təklif olunur. Turbulent axımda maye toluol parçalanır, müxtəlif ölçülü damlalar şəklinə çevrilir. Qeyd etmək lazımdir ki, turbulent axımda, damlalarin  orta ölçüsü  asılıdır qarışdırıcının sürətindən ( burada toluol damlalarınln orta diametri, qarışdırıcının dövr sayı). Beləliklə, qarışdırıcının sürəti artdıqca, damlaların ölçüsüdə azalır, bu da su fazası ilə toluol fazası arasındakı səthi, ekstraksiya prosesinin sürətini və effektivliyini artırır. Nəticidə, toluol damlalarının sayı artdıqca, onların təmaz ehtimalıda artır və koalessenciya nəticəsində fazaların təbəqələnmə sürətidə artır.Bu proseslərin riyazi emalı üçün sinif proqram təminatı  zəruriliyini nəzərə alaraq, bir sıra işlər görülmüşdür:.

- Əhəmiyyətli sistemlər (polyar maddələr, fulleren, texnoloji katalizatorlar və digər maddələr) üçün məlumat bazasının hazırlanması sahəsində tədqiqatlar aparılmış, materialşünaslığın nəzəri və təcrübi obyektləri sahəsində alınan bir sıra obyektlərə bizim tərəfdən rəylər verilmiş və onların nəticələri ABŞ-ın Milli “Standartalar və Texnologiyalar İnstitunda (NİST)” baza məlumatları mərkəzində qəbul edilmişdir.Qarşılıqlı olaraq NİST tərəfindən AcerS-NİST Phase Equilibria Diagrams PC Database licenziyalı programı (bir kompüterdə işləmək üçün) ödənişsiz göndərilmişdir. 

- Saxlama müddəti bitmiş raket yanacaqların oksidləşdirici komponentlərinin zərərsizləşdirməsi üçün eksperimental tədqiqi işlər aparılmışdır və komponentlərin neytirallaşdırma reaksiyasının mexanizmi və optimal şəraiti öyrənilmişdir. Zərərsizləşdirmə prosesin ətraf mühitə ziyan vurmamaq məqsədilə reagentlərin seçimi müəyyənləşmişdir.. Bu məsələnin həlli üçün alınan melanjı  kalsium karbonatla neytrallaşdırmasından sonra,  gübrə kimi istifadə edilən  kalsium nitrata (kalsium selitrası)  keçirirlər. 

1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının,

habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat 

“2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf  Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər  Planına əsasən (3.3.5.3.1. və 3.3.6.4.) bəndlər üzrə 2011-2013-cü illərdə görülən işlər tam yerinə yetirilmiş və sonrakı illərdə yeni təkliflər olmayıb. 

1.2.  Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr 

Heterogen biomimetik katalizatorlar iştirakında hidrogen peroksid və azot 1-oksid ilə koherent sinxronlaşdırılmış

oksidləşmə reaksiyalarının fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi və innovasion işlənilmələrin tətbiqi 

İlk dəfə olaraq  əsas işçi elementi dəmirporfirin biomimetik katalizatoru olan yarımkeçirici (Si) tərkibli katalaz tipli biomimetik elektrod hazırlanmışdır. Elektrodun yüksək aktivliyi və həssaslığı H₂0₂-in məhlulda 10^-6 küt.%-ə qədər qatılığını təyin etməyə imkan verir və H₂O₂-in təsirinə qarşı davamlı olub təkrar istifadə üçün yararlıdır. 

         İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Nəhməd Əli-zadə, e.i. Nurana Məlikova 

1. Ali-zadeh N.I., Malikova N.N., Nagiev T.M. Catalase biomimetic sensor on base of elektrochemical electrode TphPFe(III)/Al₂O₃/Pb and TphPFe(III)/Al₂O₃/Si. Journal of Chemistry and Chemical Engineering (USA), №, 2015, p. 67-70.
2. Ali-zadeh N.I., Malikova N.N., Nagiev T.M. Peroxidase-biomimetic sensor on base of silicon elektrode TphPFe(III)/Al₂O₃/Si. 10^th European Congress of Chemical Engineering 3^rd European Process Intensification Conference. September 27- October 1. 2015, Nice. France. S02-317, p. 1039. 

Müxtəlif sinif karbohidrogenlərin və onların törəmələrinin, zəhərli qazların selektiv və tam oksidləşməsi üçün  heterogen katalizatorların işlənib hazırlanması,

katalizatorların  səmərəsini  yüksəltmək  üçün  fiziki  amillərin təsirinin tədqiqi 

Krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinin optimal layihələşdirilməsi misalında kimya-texnoloji sistemlərin modelləşdirilməsi və optimal layihələşdirilməsinin yeni metodu (optimal uzlaşdırılmış material və istilik axınlarının təyini) işlənib hazırlanmışdır. 

         İcraçılar: akademik Ağadadaş Əliyev, t.ü.f.d.,ap.e.i. Alla Hüseynova, t.ü.f.d.,b.e.i. Aqil Səfərov 

1. Алиев А.М., Сафаров А.Р., Гусейнова А.М., Османова И.И.  Материальный баланс химико-технологического комплекса. //Азерб.хим.журнал. 2015, № 4, с. 16.
2. Алиев А.М., Сафаров А.Р., Гусейнова А.М., Османова И.И.   Этиленовый регион химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза. //Азерб.хим.журнал. 2015, № 3, с. 9. 

Yüksək texnologiyalar üçün yeni qabaqcıl qeyri-üzvi funksional materialların istiqamətli sintezinin elmi əsaslarının yaradılması 

ШХ15 poladı üzərində qarışıq Cr-Ti karbidləri formalaşdırılmış örtüyə molibdenin daxil edilməsi ilə poladın korroziyaya və eroziyaya dayanıqlığı əsaslı şəkildə yüksəldilmiş və onun pittinq əmələgətirmə potensialı 200 mV müsbət tərəfə sürüşdürülmüşdür. Termodiffuziya üsulu ilə işlənmiş bu tip poladlar sənayenin bir çox sahələrində, o cümlədən hərbi sənayedə də istifadə oluna bilər. 

       İcraçılar: k.ü.f.d.  Hilal Tahirli,   e.i. Elşən Əkbərov 

1. Aliyev A.Sh., Mahmoud Elrouby, Safarova S.M. Electrochemical Synthesis of molibdenium sulfide semiconductor. Materials Sciences in Semiconductor Prosessing. v. 32, 2015, p. 31-39.
2. Aliyev A.Sh., Tahirli H.M., Mahmoud Elrouby, Soltanova N.Sh., Tagiyev D.B.  Electrochemical Synthesis of Corrosion Resistant Temary Lead Based Alloys on the steel surface. Journal Surface Sciences, 2015.
3. Гаяанов А.Ф., Тагирли Г.М., Ширинов Т.И., Шабанова Ч.М., Гусейнова Ф.А., Гасанова Н.Г. Разработка системы катодной защиты для нескольких идентичных металлоконструкций в сульфат-сульфит содержащей воде импульсной поляризацией. //Научный-Теоретический и практический журнал «Современный научный вестник». № 45 (242) 2014, с. 53-64. 

Katalitik, elektrokatalitik və fotoelektrokatalitik proseslər üçün oksid və polimer əsaslı nanostrukturlaşdırılmış katalizatorların işlənib hazırlanması

 

Doksorubisin antibiotikinin uzun müddətli bioloji aktivliyini saxlamaq məqsədilə onun immobilizasiyası üçün daşıyıcının tərkibində 14-18 nm ölçülü gümüş nanohissəcikləri olan poli-N-vinilpirrolidon və qummiarabik əsaslı nanobiokompozitlər sintez olunmuşdur.       

        İcraçılar: k.e.d. Nizami Zeynalov,  k.ü.f.d.,b.e.i. Şamo Tapdıqov, e.i. Samirə Məmmədova 

1. Tapdiqov Sh.Z., Zeynalov N.A., Babayeva D.T., Nasiyyati E.F., Humbatova S.F. Copolymerization of N-vinylpyrrolidone with N,N´-methylen-bis-acrylamide: Properties and Structure//American Journal of Polymer Science, 2015, v. 5, № 1, pp. 18-23.
2. Humbatova S.F., Zeynalov N.A., Tagiyev D.B., Tapdiqov Sh.Z., Mammadova S.M.  Chitosan polymer composite material containing of silver nanoparticle. Digest journal of nanomaterials and Biostructures. 2015, v. 10, № 4, p. 7.

Kimyəvi proseslərin modelləşdirilməsi, qeyri-üzvi sistemlərdə fiziki-kimyəvi hadisələrin tədqiqi, zəhərli maddələrin zərərsizləşdirilməsi və

kimya sənayesində əmələ gələn yan məhsulların emal texnologiyasının işlənib  hazırlanması 

Pirokondensatın yüngül qətranından ilk dəfə olaraq yeni texnologiya ilə alkilləşmə prosesində xammal kimi istifadə edilə bilən, təmizliyi 98,5% olan benzolun alınma prosesi təklif olunur. Üsul texnoloji cəhətdən sadəliyi, hidrodealkilləşmə mərhələsini istisna etməyi, az enerji və metal tutumluğu, iqtisadi cəhətdən əlverişli olması ilə fərqlənir. 

       İcraçılar: t.e.d.,prof. Fikrət Sadıxov, k.ü.f.d. İdris Hüseynov, mühəndis İradə Məmmədova 

1. Sadıqov F.M., Məhərrəmova Z.Y., Hüseynov İ.A., Cahandarov Ş.C., Məmmədova İ.H., Sadıqova N.S.. Etilen istehsalında alınan yüngül qətranın emalı. Akademik Toğrul Şahtaxtinskinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş Respublika Elmi konfransı. 2015. Məruzələrin tezisləri. səh. 163. 

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər 

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu,  Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Rusiya EA-nın Fizika və Texnologiya İnstitutu, D.İ.Mendeleyev adına Kimya Texnologiyası Universiteti, Moskva Dövlət Universitetinin kimya fakültəsi, Tomsk şəhərində yerləşən  “Томскнефтехим”  elmi-tədqiqat təşkilatı, Moskva Energetik İnstitutu, Belarusiya  Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin  Kimya  Kafedrası,  Qazaxstanın Texnologiya  və Mühəndislik Xəzər Dövlət Universiteti, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.

İnstitutda 2015-ci ildən Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti ilə birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması məqsədilə müqavilə bağlanmışdır.

İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.

Elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, akad.H.Abdullayev adına Fizika İnstitutu və Hollandiyanın Advanced Nanofiber Company şirkəti ilə bağlanmış müqavilədə İnstitutumuzda alınan yeni maddə və materialların tətbiq imkanlarını müəyyən etmək üçün onların bir sıra fiziki xassələrinin birgə öyrənilməsi nəzərdə tutulur.

İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev İspanyanın Donostiya Beynəlxalq Fizika Mərkəzi ilə 2014-cü ildə müqavilə imzalamış və bu müqavilədə  funksional materialların birgə nəzəri və təcrübi tədqiqi nəzərdə tutulmuşdur. Həmin Mərkəz Avropa Birliyinin (Almaniya, Fransa, İtaliya, İsveçrə, Danimarka və s.) Rusiyanın və Yaponiyanın bir sıra aparıcı elmi müəssisələri ilə sıx əməkdaşlıq edir və İnstitutumuzda həmin müəssisələrlə elmi əlaqələrini və birgə tədqiqatlarını koordinasiya edir. Bu əməkdaşlığın nəticələri artıq yüksək impakt-faktorlu beynəlxalq jurnallarda çap olunan bir neçə məqalələrdə öz əksini tapmışdır.

İnstitutun aparıcı elmi işçisi Ziya Əliyev 01.05.2015-ci il tarixindən 2 ay və 01.10.2015-ci il tarixindən 2 ay müddətinə İspanyanın San-Sebastiyan şəhərinin Donostiya Beynəlxalq Fizika Mərkəzində elmi tədqiqat işlərini davam etdirir.

Bu il İnstitutda Almaniyanın Berlin Texniki Uni­ver­­siteti, Böyük Britaniyanın Hoddersfild Universiteti və Be­larusun Minsk İstilik və Küt­lə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mən­şəli kaus­tobiolitlərdən alınan na­no­karbon ma­te­­rialları əsasında kata­li­za­tor­ların sinte­zinə və tətbiqinə dair fun­da­men­tal tədqi­qatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq labora­to­ri­ya yaradıl­mışdır. İNTERLABCAT la­boratoriyasının təkibi:

1. AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun  “Nano­karbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə” laboratoriyası (k.ü.e.d.,prof. Eldar Zeynalov).
2. Almaniya Federasiyasının Berlin Texniki Universitetinin “Materialşünaslıq və texnologiya”  laboratoriyası (Prof. Dr. Jörg Fridrix).
3. Belarusun  Minsk İstilik və Kütlə  Dəyişməsi İnstitutunun “Mikro- və nanoölçülü materialların sintezi və analizi” laboratoriyası (Dr. Sergey Filatov).

4. Böyük Britaniya Krallığının Hüddersfild Uinversitetinin “Materiallar” laboratoriyası (Dr. Vladimir Vishnyakov). 

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak 

Cari ildə Elmi-Tədqiqat Proqramlarının müsabiqəsinə təqdim olunmuş 2 proqram qalib gəlmişdir:

-  “Qabaqcıl texnologiyalar üçün funksional xassəli yeni qeyri-üzvi maddələrin alınmasının fiziki-kimyəvi əsaslarının işlənməsi” (rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı)

- “Yeni nəsil Günəş çeviriciləri üçün yüksək fotoeffektivliyə malik CdS, CdTe nanotellərinin elektrokimyəvi yolla sintezi, optik-fiziki parametrlərinin təyini” (rəhbər - kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev) 

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi 

2015/2016-cı tədris ili üçün AMEA-nın magistraturasına qəbul haqqında Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının  8/Q saylı 07.09 2015-ci il tarixli əmri ilə və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Prezıdentinin 10.09.2015-ci il tarixli 480 №li  sərəncamına əsasən İnstitutun magistraturasına “Kimyəvi kinetika və  kataliz” ixtisası üzrə (əyani) bakalavrlar qəbul olunmuşlar: İbrahimova Nigar Ziya qızı, Bəhrəmov Eynulla Siyasət oğlu, Abdurəhmanova Nərmin  Ələsgər qızı.

İnstitutda magistratura təhsili ilə bağlı normativ-hüquqi sənədlərə uyğun olaraq tədris prosesi təşkil edilmişdir. 

1.6. Nəşriyyat  fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt  Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr,

elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat

 

Elmi  müəssisənin adı						o cümlədən xaricdə dərc olunmuşdur
	Kitabların, monoqrafiyaların, məqalələrin, tezislərin ümumi sayı	Kitablar	Monoqrafiyalar	Məqalələr	Tezis və konfrans materialları	Kitablar	Monoqrafiyalar	Məqalələr	Tezis və konfrans materialları	İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr	Dövrü elmi jurnallar	Dərsliklər və elmi-kütləvi nəşrlər	Elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar
Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İns­ti­tutu	390	5	-	146	238	-	3	97	113	54	6	1	324

- Akademik T.Şaxtaxtinskinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransının materialları. Bakı, 2015, oktyabr

- Akademik elm həftəliyi – 2015” adlı beynəlxalq multidissiplinar forumu, 2-4 noyabr 2015,  Azərbaycan, Bakı, Materialların toplusu. səh. 150-151.

- Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümünə həsr olunmuş doktorant, magistr və gənc tədqiqatçıların “Kimyanın aktual problemləri” IX Respublika Elmi Konfransının Materialları, Bakı-2015, s.56.

- “Monomerlər və Polimerlər Kimyasının müasir problemləri”. III Respublika Elmi Konfransının Materialları, Sumqayıt, 2015, s.

- Akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar kimyası institutunun yaradılmasının 50 illiyinə həsr olunmuş "Sürtgü materialları, yanacaqlar, xüsusi mayelər, aşqar və reagentlər" mövzusunda respublika elmi konfransı. 13-14 oktyabr

-  "Biokimyəvi nəzəriyyələrin aktual problemləri" II-ci Beynəlxalq konfransının materialları, Gəncə, 2015,

- Müasir biologiya və kimyanın aktual problemləri elmi praktik konfrans. Gəncə. 05-06 may 2015.

-  Xəzərneftqazyataq-2014, dekabr. 

İnstitutun əməkdaşlarının məqalələri aşağıda göstərilən mötəbər jurnallarda çap olunmuşdur:

 

Jurnal	İmpact factor	Məq. sayı
Physical Review Letters (Amer.Phys.Soc.)	TR - 7.510	1
RSC Advances (Royal Soc.Chem.)	3.840	1
Physical   Review B (Amer.Phys.Soc.)	3.664	1
New Journal of Physics (Almaniya)	3.558	1
Journal of Alloys and Compounds (Elsevier)	2.999	4
Materials Science in Semiconductor Processing (Elsevier)	1.955	1
Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures (Rumıniya)	0.945	1
Physics of the Solid State (Springer)	0.821	2
Russian Journal of Organic Chemistry (Springer)	0.658	1
Theoretical foundations of chemical engineering (Springer)	0.576	1
Inorganic Materials. (Springer)	0.556	7
Polish J.Chemical Technology	0.536	1
Russian Journal of Inorganic Chemistry (Springer)	0.489	1
Russian Chemical Bulletin (Springer)	0.480	1
National Academy of  Science Letters (Hindistan)	0.292	1
Russian Journal of Applied Chemistry (Springer)	0.276	2
Intern J. of Adv.  Scientific and  Technical Research	Google IF  3.54	1
Advances in Chemical Engineering and Science	0.89	3
Materials Sciences and Applications	0.83	1
J.of  Materials Science and Chemical Engineering	0.58	2

 

Jurnal	Digər bazaların İF	Məq. sayı
Modern Research in Catalysis	0.38	1
Journal of the Chemical Society of Pakistan	0.34	1
Journal of Advances in Chemistry,	Global İF – 1.415	1
Intern.J.Electronic Commun. Comp. Eng.	1.091	1
Australian Journal of Basic and Applied Sciences	0.786	1
American Journal of Polymer Science	0.776	1
International Journal of Current Research,	0.765	1
Modern Rese­ar­ches in Catalysis	0.380	1
Journal of the Chemical Society of Pakistan	0.340	1
Chemistry Journal (England)	0.236	3
American Jornal of Applied sciences	SJR IF       0.270	1
Bull. Rus. Acad. Sci. Physics	0.270	1
Межд. журн. прикл. и фунд. исследований	1.387	7
Успехи современного естествознания	0.662	1
Химия и химическая Технология	0.560	1
Нефтяное хозяйство	0.375	1
Нефтепереработка и нефтехимия	0.372	5
J.Engineering Physics and Thermophysics	0.224	1
European Applied Sciences J.	0.084	3
Encyclopedia of Chemical Engineering	0.037	1

İnstitutun əməkdaşları tərəfindən aşağıda göstərilən 2 patent alınmışdır:

- “Qoruyucu örtüklərin kation elektroçökməsinin çirkab sularının üzvi həlledicilərdən təmizlənməsi üsulu” // İ 2015 0043 15.072015  (G.Z.Süleymanov F.A.Zoroufi H.M.Tahirli Ə.A.Həsənov R.M.Muradxanov Q.İ.Kəlbəliyev A.M.Əliyev)

- “Çirkab sularının üzvi maddə­lərdən ekstraksiya ilə təmiz­lən­məsi üsulu” // İ 2015 0044 15.07.2015 (Ə.A.Həsənov G.Z.Süleymanov A.M.Əliyev R.M.Muradxanov S.H.Zəkiyeva) 

İnstitutun əməkdaşları tərəfindən ixtiralara cari ildə 16 müsbət rəy alınmışdır:

- “Karboksibenzoil­ferrosenin natrium duzunun  alınma üsulu”// a 2014  0129

24.02.2015. (G.Z.Süleymanov, S.H.Zəkiyeva, R.M.Muradxanov, T.İ.Hüseynova, D.B.Tagiyev)

- “1,3-metiltsiklo­heksadienin alınma üsulu” // a 2014 0140 26.02.2015. (A.M.Əliyev, Z.A.Şabanova, Ə.İ.Kərimov,  Ü.M.Nəcəf-Quliyev)

- “Valerian aldehidinin alınma üsulu” // a 2014 0139 26.02.2015 (A.M.Əliyev, F.A.Ağayev, Ə.Ə.Sarıcanov K.İ.Mətiyev)

- “Kristallaşma prosesinin idarə olunması üsulu” // a 2015 0002 29.06.2015 (D.M.Babanlı, D.B.Tağıyev, S.Z.İmaməliyeva,  İ.M.Babanlı, M.M.Əsədov)

- “Rentgen şüaları detektorunun rentgenhəs­saslığının idarə edilməsi üsulu” // a 2015 0005 18.03.2015 (S.N.Mustafayeva, M.M.Əsədov,  E.A.Kərimova, A.N.Məmmədov)

- “Az həll olan duzların və həll olan kompleks birləşmələrin reaksiyalarının tarazlıq sabitlərinin təyini üsulu” // a 2015 0007 13.03.2015 (D.B.Tağıyev, M.M.Əsədov, Ə.N.Əzizova, İ.S.İmamverdiyeva)

-  “Xalkopirit quruluşlu mis-indium disulfid kristallarının alınması üsulu” // a 2015   0028   18.04.2015 (S.N.Mustafayeva, M.M.Əsədov, A.N.Məmmədov)

- “Kraun-efirlərin  alınması üsulu” // a 2015 0031 12.09.2015 (R.N.Budaqova, S.B.Zeynalov, H.X.Xocayev)

- “Fenilasetilenin stirola selektiv hidrogenləşmə üsulu” // a 2015 0042 25.06.2015 (V.M.Əhmədov, İ.D.Əhmədov, N.Y.Melnikova, H.Q.Nurullayev, V.M.Əhmədov)

- “Valerian turşusunun alınması üsulu” // a 2015 0047 03.08.2015 (A.M.Əliyev, F.A.Ağayev)

- “Tozvari  maddələr  üçün titrəyişli  dənəvərləşdirici” // a 2015 0093 (F.M.Sadıqov, Q.M.Səməd-zadə, Ş.C.Cahandarov, Q.S.Qəhrəmanov, İ.H.Məmmədova,  N.S.Sadıqova)

- “Qazların hidrogen sulfid və kükürd-dioksiddən təmizlənməsi üçün absorbent” // a 2015 0092 26.11.2015  (Ə.A.İbrahimov, M.M.Əhmədov, R.M.Vəkilova, R.H.Həmidov)

- “Ferrosenin tullantısız texnologiya ilə alınması üsulu və  qurğu” // a 2015 0098 (G.Z.Süleymanov, D.B.Tağıyev, Q.İ.Kəlbəliyev, T.İ.Hüseynova, R.M.Muradxanov, F.S.İbrahimova)

- “Renium  tellur misdən ibarət nazik təbəqələrin alınma üsulu” // a 2015 0097 20.08.2015  (D.B.Tağıyev, E.Ə.Salahova, P.Ə.Kələntərova, K.F.İbrahimova)

- “Reniumun üçlü ərintilərinin   nazik təbəqələrinin alınma üsulu” // a 2015 0099 20.08.2015  (D.B.Tağıyev, E.Ə.Salahova, Ə.F.Heybətova, P.Ə.Kələntərova, K.F.İbrahimova)

- “1,4- butandiolun alınma üsulu” // a 2015 0106  27.10.2015  (A.M.Əliyev, F.V.Əliyev,  K.İ.Mətiyev, F.A.Ağayev, A.R.Səfərov) 

Institutun əməkdaşları tərəfindən 5 kitab 1 dərslik dərc olunmuşdur: 

- А.Мамедов. Термодинамика систем с немолекулярными соединениями. Расчет и аппроксимация термодинамических функций и фазовых диаграмм. LAP LAMBERT Academic Publishing. 2015.115 c.

- Dilqəm Tagıyev, Asif Məmmədov. Tək atomlardan supramolekulyar kimyaya. Bakı, Elm. 2015, 315 s.

- Г.И.Келбалиев, С.Р.Расулов, А.Г.Рзаев. Нефтяная гидродинамика. Москва, 2015. 360 с.

- И.Мамедьярова, Д.Селимханова, Е.Акберов. Азотсодержащие органические соединения как ингибиторы коррозии стали. Германия. LAP Lambert Academic Publishing. 2015. 51 с.

- Babanlı M.B., İlyaslı T.M., Sadıqov F.M., Yusibov Y.Ə. Fiziki-kimyəvi analizin əsasları. Bakı, Azərbaycan nəşr., 2015. 248s.

- Toplayanı V.Qasımov. “Tükənməzlik” AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Məmmədova  həsr  olunmuş  məqalələr və xatirələr toplusu. Bakı, Elm. 2015, 218 c. 

 

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

İnstitutun alimləri bir sıra Beynəlxalq Elmi Mərkəzlərdə və konfranslarda məruzələrlə çıxış edərək ezamiyyətdə olmuşlar:

Hesabat ilində İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev 23.02.2015-ci il tarixində İspaniyanın Madrid şəhərində 8 gün müddətində keçirilən “Multidissiplinar Enerji və Materialların Tədqiqi” adlı konfransda məruzə ilə  çıxış  etmişdir.

  Akademik Tofiq Nağıyev aşağıda göstərilən elmi konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir:

- 5th International Conference on Chemistry and Chemical Process (ICCCP 2015) Amsterdam, Netherlands, February 14-15, 2015,Table of Contents p.395, program p.18. Sessiyanın sədri – Tofiq Nağıyev.

- 5^th International Conference Operando Spectroskopiya, Deauville, France, May 17- 21, 2015, ID262.

- XII EUROPEAN CONGRESS on Catalysis, Kazan, Russia, 30 August-4 September 2015.

- 34^th International Conference on   Solution Chemistry ICSC 2015, 23-28 August 2015, Praque, Czech Republic.

Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi laboratoriyasının müdiri k.ü.e.d. Mirsəlim Əsədov 24.05.2015-ci il tarixində 8 gün müddətinə BEA Elmi Şuranın illik hesabatında məruzə ilə çıxış etmək və BEA “Materialşünaslıq Mərkəzində” qeyri-üzvi və yarımkeçirici maddələrin tədqiqi üzrə birgə təcrübələrin aparılmasını təşkil etmək və hesablama proqramları ilə tanış olmaq məqsədilə Minsk şəhərinə ezam olunmuşdur.

Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə laboratoriyasının müdiri, k.ü.e.d. Eldar  Zeynalov 30.06.2015-ci il tarixində 6 gün müddətinə “Polimer və Müasir Materiallar”  Beynəlxalq  simpoziumunda  iştirak   etmək üçün Gürcüs­tanın Batumi şəhərinə - Batumi Dövlət Universitetinə ezam olun­muşdur.

Kimya Elmləri və Texnologiyaları üzrə  I  Beynəlxalq Türk Konqresinin Elmi Komitəsinin üzvü və proqrama daxil edilmiş məruzələrin müəllifi kimi akademik Dilqəm Tağıyev  və laboratoriya müdiri elmlər doktoru Vaqif Əhmədov Bosniya və Herseqovinanın Sarayevo şəhərində 27.10.2015-ci il tarixində 7 gün müddətinə davam edəcək konqresdə iştirak etmək məqsədi ilə ezam olunmuşlar.

İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Məhəmməd Babanlı 08.11.2015-ci il tarixdən 6 gün müddətinə “Kondensə olunmuş mühitlərdə və faza sərhədlərində fiziki-kimyəvi proseslər” mövzusunda keçirilən VII  Ümumrusiya konfransında  iştirak etmək üçün Rusiyanın Vorenej  şəhərinə ezam edilmişdir. O,  bu il dekabr ayının 7-dən 10-dək Moskva şəhərində Rusiya EA-nın Ümumi və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda (ÜQKİ) keçirilən ənənəvi 73-cü Kurnakov dinləmələrində “Yeni nəsil funksional materialların – topoloji izplyatorların dizaynın fiziki-kimyəvi aspektləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir. ÜQKİ-un Elmi Şurasının qərarı ilə professor Məhəmməd Babanlı “Fiziki-kimyəvi analizin inkişafında və yeni funksional materialların alınmasında böyük xidmətlərinə görə”  Rusiya EA-nın Kurnakov medalı və diplomla təltif edilmişdir. 

 

1.8. Beynəlxalq əlaqələr və qrantlar haqqında məlumat

 

 

2015-ci il ərzində İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun (SOCAR) 9 qrantına layiq görülmüşlər:

- “Neft və qaz sənayesinin avadanlıqları üçün korroziyaya davamlı nazik mühafizə təbəqələrinin alınması” (Rəhbər – k.ü.e.d. Akif Əliyev və məsləhətçi – akademik Ağadadaş Əliyev)

- “Propilenin hidrogen peroksidin iştirakı ilə propilen  oksidi, akrolein, allen, metilasetilen, propilen aldehidi və asetona koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə” (Rəhbər – k.ü.f.d. Lətifə Həsənova)

- “Yanacaq elementləri üçün hidrogenin alınması və təmizlənməsi katalizatorlarının sintezi”  (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvu, k.ü.e.d. Əjdər  Məcidov)

- “Neft məhsullarının neft şlamlarından ayrılması prosesının intensivləş-dirilməsi və texnoloji rejimin təyin edilməsi“ (Rəhbər – k.ü.e.d. Gülməmməd Süleymanov, Arif Quluyev – AMEA Geologiya İnstitutu)

- “Alternativ enerji mənbələrində istifadə və elektron texnikası üçün çoxkomponentli metal xalkogenidləri əsasında yeni funksional materialların alınması və tədqiqi” (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvu, k.ü.e.d. Məhəmməd Babanlı)

- “Laya vurulan suyun asfalten və mexaniki hissəciklərdən maye faza ekstraksiya üsulu ilə təmizlənməsi texnologiyasının işlənməsi” (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzvu, t.ü.e.d. Qüdrət Kəlbəliyev)

- “Kimya və neft  kimyası sənayesinin proses və aparatlarının hesablanması və optimallaşdırılması üçün proqramlar paketinin işlədilməsi” (Rəhbər – k.ü.f.d. Manaf Manafov)

- “Bəzi biogen metalların kompleks birləşmələrinin sintezi və onların kənd təsərrüfatında mikrogübrə kimi istifadəsi”. (Rəhbər – Quliyeva Esmira).

-  Metanın asetilenə və 1,4-butandiola selektiv oksidləşməsi. (Rəhbər – akademik Ağadadaş Əliyev). 

 Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Elmin İnkişaf Fondunun 9 qrantına layiq görülmüşdür:

 

- “Renium əsasında yarımkeçirici xassəyə malik yeni materialların alınması” (Rəhbər – k.ü.e.d. Elza Salahova)

- “Yeni nəsil Günəş çevriciləri üçün yüksək fotoeffektivliyə malik CdS, CdTe nanotellərinin elektrokimyəvi yolla sintezi, optiko-fiziki parametrlərinin təyini və spirtlərin foto­elektrokatalitik çevrilməsinin tədqiqi”. (Rəhbər – k.ü.e.d. Akif Əliyev).

- “İfrat yüksək tezlikli (İYT) elektromaqnit sahəsi ilə stimullaşdırılan heterogen-katalitik  reaksiyalar üçün universal katalizator daşıyıcısının sintezinin elmi əsaslarının işlənib ha­zır­lanması“. (Rəhbər – AMEA-nın müxbir üzv Yuri Litvişkov).

- “Müxtəlif çeşidli nano-TiO₂ kata­lizatorlarının aktivliyinin alitsiklik karbon turşularının mürəkkəb efirlərinin alınmasında tədqiqi“. (Rəhbər – k.ü.e.d., prof. Eldar Zeynalov).

- “Polimer mühitində metal nanozərrəciklərinin ölçüsünü və zeta potensialını təyin edən Zetasizer Nano ZS90 (Malver, Böyük Britaniya) markalı cihazın sifarişi”. (Rəhbər – k.ü.f.d. Şamo Tapdıqov).

- “Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi”. (Rəhbər – k.ü.e.d., prof. Arif Heydərov).

- Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti Yaninda Elmin İnkişafi Fondunun Sənaye Qrantı. “Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili”. (Rəhbər –k.ü.f.d., dosent Hilal Tahirli).

- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsi. ″Modifikasiya olunmuş sintetik və təbii matrislər əsasında Pd, Pt, Ni nanokompozitlərinin formalaşması proseslərinin və katalitik xas­sələrinin tədqiqi″. (Rəhbər – k.e.i. Aytən Babayeva).

- Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında  Elmin İnkişaf Fondunun Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsinin qalibi. “Laylardan qalıq ağır neftlərin çıxarılması üçün  koordinasion polimer əsaslı yeni kompozit materialların alınması və tədbiqi”. (Rəhbər – k.e.i. Firuzə Əliyeva). 

   Ukrayna Elmi-Tədqiqat Mərkəzinin 1 qrantına layiq görülmüşdür:

 

- “Azərbaycan ərazisində Xəzər dənizinin sahilboyu hissəsinin özünütəmizləmə qabiliyyətinin artırılmasının biotexnologiyasının hazırlanması” (Rəhbər – k.ü.f.d. Elnur Məmmədov) 

 

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

 

Elmi müəssisə-nin adı

Doktoranturada təhsil alanlar

Xaricdə doktoranturada təhsil alanlar

Xaricdə elmi təcrübə keçənlər

Doktoranturayayeniqəbul

Doktoranturanıbitirib

Dissertasi-yamüdafiə olunub

Müdafiəyə hazırlanıb

Dissertantlar

Əyani

Qiyabi

Əyani

Qiyabi

o cümlədən

o cümlədən

Elmlər doktoru

Fəlsəfə doktoru

Elmlər doktoru

Fəlsəfə doktoru

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi

10

17

-

-

2

-

5

1

-

1

1

27*

    ^*Disertanturada  fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 2 xarici vətəndaş

 

 

İnstitutun doktoranturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 3 nəfər (qiyabi), fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 27 nəfər təhsil alır, onlardan 10 əyani, 17 qiyabi.

İnstitutun dissertanturasinda elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 10 nəfər, fəlsəfə doktoru  elmi dərəcəsi almaq üzrə 17 nəfər dissertasiya işləri üzrə çalışırlar (onlardan 2 nəfər xarici vətəndaşıdır).

İnstitutun Ümumi Elmi Seminarında 3 dissertasiya işləri müzakirə olunmuş və açıq müdafiəyə təqdim olunmuşdur, onlardan elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 1, fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 2 dissertasiya işi.

İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən D 01.021 Dissertasiya Şurasında 7 dissertasiyanın müdafiəsi keçirilmişdir: elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 5 (1 İnstitut əməkdaşıdır),  fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üzrə 2.

 

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

 

	2014	2015
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	3112719	2943546
Orta aylıq əmək haqqı	360.0	346,0
o cümlədən - elmi işçilər	390,0	374,2

 

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və  ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial  yardımlar göstərilir.

 

1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat

 

Azərbaycan MEA-nın 70 illiyi ilə əlaqədar olaraq:

1. Laboratoriya müdiri AMEA-nın müxbir üzvü, t.e.d., prof. Qüdrət Kəlbəliyev “Şöhrət” ordeni və İnstitutun elmi katibi k.e.d. Mina Münşiyeva “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur;

2. Uzunmüddətli məhsuldar elmi və elmi-ictimai fəaliyyətlərini nəzərə alaraq İnstitutun bir sıra əməkdaşı Kimya Elmləri Bölməsinin Fərmanı ilə təltif olunmuşlar (k.e.d.Nizami Zeynalov, k.ü.f.d. Esmira Qulu-zadə, k.ü.f.d. Hilal Tahirli, k.e.d. Elza Salahova, k.e.d. İmir Əliyev, k.e.d. Sərdar Zeynalov və k.ü.f.d. Rəna Mirzəyeva);

3. Elmin inkişafında elmi nailiyyətləri və xidmətlərinə görə İnstitutun 31 nəfər əməkdaşına şəxsi işinə yazılmaqla təşəkkür elan edilmişdir.

Institutun Gənc Alim və Mütəxəssislər  Şurasının təşkilatçılığı ilə cari ilin oktyabr ayının 1-dən noyabr ayının 1-dək İnstitutda  “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə  elan edilmiş, 4 nəfər gənc tədqiqatçı bu müsabiqədə iştirak üçün sənədlərini təqdim etmişlər. İnstitut rəhbərliyinin əmri ilə yaradılan  müsabiqə komissiyasının qərarına əsasən bu mükafata k.ü.f.d.  Zümrüd Şabanova  və e.i. Sevinc Osmanova  layiq görülmüşlər.

Şura üzvlərindən iki nəfəri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun keçirdiyi Gənc alim və mütəxəssislərin 3-cü qrant müsabiqəsinin  qalibi olmuşdur.(e.i. Firuzə Əliyeva,  k.e.i. Aytən Babayeva)

 

4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti 

İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik və fiziki kimya“  və “Kataliz”  üzrə Problem Şuraları 2015-ci ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib təsdiqləyiblər. 

 

4.2.  “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:

 

Bilik iqtisadiyyatın formalaşması	Elmin inkişaf etdirilməsi	Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdirilməsi	Cari ildə İnstitutun maddi-texniki bazası yeni cihazlarla təmin olunmuşdur: - İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə   spektrometri; - Avtomatik rentgen difraktometri; - Kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı; - İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi   spektrometrlər; - Termoanalizator; - Qaz adsorbsiya porozimetri və elektron    mikroskopu.
		Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi	2014-cü ildən Institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlamışdır. İnstitutun əməkdaşları bir sıra Beynəlxalq  Elmi Mərkəzlərdə və konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişlər: - Amsterdam (Hollandiya), Praqa (Çexiya), Kazan (Rusiya), Nitsa (Fransa), Minsk (Belarus), Madrid (İspaniya), San-Sebastyan (İspaniya), Kiyev (Ukrayna), Mançester (Böyük Britaniya), İstanbul (Türkiyə), Sarayevo (Bosniya və Hersoqoniya), Voronej (Rusiya), Batumi (Gürcüstan) - İnstitut əməkdaşlarının 146 elmi məqaləsi, onlardan 68 İmpakt Faktorlu, 238 məruzə tezisləri,  5 monoqrafiya və 1 dərslik. Elmi işçilərin əsərlərinə olan 350 istinadlar aşkar edilmişdir. 2 patent və 16 ixtiraya müsbət rəy alınmışdır. İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. Saytda İnstitutun tarixi, elmi fəaliyyətinin istiqamətləri, strukturu, beynəlxalq əlaqələri, tətbiq olunan işlər haqqında məlumatlar, əməkdaşların təltifləri, gənc alimlər sırasının fəaliyyəti və kitabxana haqqında məlumatlar yerləşdirilib. Eyni zamanda İnstitutun fəaliyyəti və nailiyyətləri haqqında Photodex ProShow Producer və Power Point proqramlarından istifadə etməklə video slaydlar hazırlanmış və onlar monitorlar vasitəsilə müxtəlif sərgilərdə nümayiş etdirilir. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə işçi qrupu yaradılmış və bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirmək və institutun elmi kitabxanasında avtomatlaşdırılmış kitabxana informasiya sisteminin yaradılması üçün hazırlıq işləri aparılır. “Azərbaycan kimya jurnalının” elektron versiyası, onun saytı yenidən işlənib hazırlanmış və Network Technologies provayderində yerləşdirilmişdir. Sayt mütəmadi olaraq yenilənir, yeni nömrələr dərc olunduqca saytdakı müvafiq yerə qoyulur, əvvəlki illər üzrə arxiv bazası hazırlanır və onlar da müvafiq illər üzrə öz bölmələrinə yerləşdirilir. Saytın strukturu jurnalın məzmununa və formatına tam uyğunlaşdırılmışdır. Saytın daxilində jurnal haqqında, redaksiya heyəti, həmçinin beynəlxalq redaksiya heyəti, mündəricat, məqalələrin tərtibi qaydaları, kimyadan elmi jurnallar. Azərbaycanın elmi mənbələri, qonaq kitabı kimi menyular yaradılmışdır. “Azərbaycan kimya jurnalının” 1997-ci ildən bu günə qədər çıxan bütün nömrələrinin illərə görə axtarış modulu mövcuddur. Jurnalın elektron versiyası  www.akj.az ünvandadır. Hal-hazırda jurnalın 2015-ci ilə aid 3 nömrəsi dərc olunub və 4-cü nömrəsi çapa hazırlanıb. “Kimya problemləri jurnalının” müasir tələblərə  uyğun  3 nömrəsi dərc olunub və 4-cü isə çapa hazırlanır.
		Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi	“Ferrosenin və onun bəzi törəmələrinin dizel yanaacqlarının keyfiyyət göstəricilərinə təsiri” (Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı zavodunda sınaqdan keçirilmişdir). “Mineral tullantılardan qiymətli metalları ayırıb saflaşdıran mobil pilot sisteminin qurulması və yarımsənaye sınaqlarının keçirilməsi”. “Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaş-dırılması və mühafizəsinin təşkili”. EP-300 qurğularında əmələ gələn etilen istehsalının yan məhsullarının – yüngül və ağır qətranın emalı prosesinin sadə texnologiyası işlənib hazırlanmışdır

  

4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi 

25.12.2014-cü ildə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş İnstitutun yeni Nizamnaməsinə magistratura təhsilinin təşkili ilə əlaqədar  əlavə və dəyişikliklər  edilmişdir:

1. Nizamnamənin 2.2-ci bəndinin 8-ci yarımbəndi (doktorantura və dissertantura yolu ilə yüksək ixtisaslı mütəxəssislər hazırlamaq) çıxarılsın;

2. Nizamnamənin 3.1.-ci bəndinə aşağıdakı məzmunda yarımbənd əlavə edilsin:

“qanuna uyğun olaraq magistratura, doktorantura və dissertantlıq yolu ilə ixtisaslı kadrlar hazırlamaq”. 

 

4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması 

Cari ilinaprelin 29-da İnstitutunda  Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası tərəfindən mexanika, optika və elektronika sahəsində dünyanın aparıcı şirkətlərindən  olan  OPTEK  şirkəti ilə birgə “Kütlə spektroskopiyası“ adlı ümumrespublika elmi seminarı keçirilmişdir. Seminarın keçirliməsində məqsəd  kütlə spektroskopiyası sahəsində avadanlıqlarla işləmək metodlarının istifadəçilər tərəfindən mənimsənilməsini təmin etmək,  bu sahədə  son nailiyyətləri seminar iştirakçıları ilə bölüşməkdən ibarət idi. Seminarda  AMEA-nın KEB İnstitutlarının, Geologiya və Geofizika,  Fizika , Radiasiya Problemləri İnstitutlarının, həmçinin Bakı Dövlət Universiteti və Azərbaycan  Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin spektroskopiya sahəsində çalışan çənc mütəxəssisləri  iştirak  etmişlər. Tədbirdə OPTEK şirkətinin partnyoru  olan CAMECA kompaniyasının mütəxəssisləri məruzə ilə çıxış etmis  və yerli mütəxəssislərin suallarını cavablandırmışlar.

Cari ilin iyun ayında İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Müasir tədqiqat üsulları” adlı Respublika konfransı keçirilmişdir.  Elektron  paramaqnit  rezonansı, Nüvə maqnit  rezonansı, İnfraqırmızı spektroskopiya, Ultrabənövşəyi  spektroskopiya, Rentgenoqraqfik analizdən mühazirələr dinlənilmişdir. Seminarın keçirilməsində məqsəd gənc alim, doktorant və mütəxəssislərin  fiziki-tədqiqat üsullarının nəzəri əsaslarının daha yaxşı mənimsənilməsi və bu biliklərin praktiki olaraq istifadəsini təmin etməkdən ibarətdir. Mühazirə və praktiki məşgələlər İnstitutun bu sahədə ixtisaslaşmış mütəxəssisləri olan AMEA-nın müxbir üzvi Əjdər Məcidov, kimya üzrə fəlsəfə doktorları Vaqif Qasımov və Mirheydər Abbasov tərəfindən aparılmışdır.

AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə 2–4 noyabr tarixində “AMEA-nın 70 illiyi”nə həsr olunan “Akademik Elm Həftəliyi – 2015” Beynəlxalq Multi­dissiplinar Forum keçirilmişdir. İlk dəfə olaraq Forum çərçivəsində interaktiv müzakirələr təşkil olunmuşdur. Bu müzakirələrin təşkil olunmasında əsas məqsəd respublikada fəaliyyət göstərən elmi-tədqiqat və təhsil müəssisələri, müvafiq nazirliklər, elmin inkişafına dəstək verən fondlar, sahibkarlıq subyektləri və media nümayəndələri ilə birgə mövcud problemlərin həlli yollarını araşdırmaqdan ibarət olmuşdur. Forum çərçivəsində keçirilən beynəlxalq konfransda dünyanın 22 ölkəsindən 300-ə yaxın gənc tədqiqatçı iştirak etmiş, 150-dən artıq məruzə dinlənilmişdir.

İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri Faiq Məmmədov Forumun Təşkilat Komitəsinin üzvi  kimi Forumun yüksək səviyyədə keçirilməsində fəal iştirak etmişdir. Konfrasda  İnstitutun 20-yə yaxın gənc alim və mütəxəssisi apardıqları  elmi-tədqiqat işlərinə dair məruzələr etmiş və onların nəticələri konfrans materialları şəklində nəşr olunmuşdur.

Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının sədri və üzvləri İnstitutun elmi nailiyyətlərini əks etdirən guşənin hazırlanmasında və  02–04  iyun 2015-ci il tarixində  Bakı Ekspo Mərkəzində keçirilən XXII Beynəlxalq "Xəzər neft və qaz 2015" (Caspian Oil & Gas 2015) sərgisində  və  AMEA-nın 70 illiyinə həsr olunan sərgidə  nümayiş etdirilməsində yaxından iştirak etmişlər.

Bundan başqa Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası  “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli  anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsində fəal iştirak etmişdir.

Bu ilin mart ayının  12-də İnstitutda   Gənc Alim və Mütəxəssislər  Şurasının təşkilatçılığı ilə Bakı Avropa Liseyinin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki,  elmlə təhsilin vəhdətinin təmin edilməsi, kadr hazırlığı sisteminin müasir standartlara uyğun olaraq təkmilləşdirilməsi, elmi-tədqiqat işlərinin nəticələrinin tədris prosesində tətbiqi AMEA-nın qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir. Belə tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır. Tədbir çərçivəsində şagirdlər üçün kimya fənni üzrə viktorina keçirilmiş və qaliblər tərifnamə ilə təltif olunmuşlar. Bundan başqa, məktəblilər üçün əyləncəli elmi şoular nümayiş etdirilmiş, müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyalar təşkil edilmişdir. Həmçinin  Şura üzvü Şamo Tapdıqov “Ağıllı-smart polimerlər” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, şagirdlərin suallarını cavablandırmışdır.

Bu il ilk dəfə olaraq Akademiyanın bir neçə institutunda, o cümlədən Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya  institutunda  magistratura pilləsi üzrə qəbul üçün elan verilmişdir. Gənclərin ali məktəblərdən elm mərkəzlərinə istiqamətlənməsini, həmçinin magistraturaya qəbulla əlaqədar  müsabiqəyə hazırlıqlı gənclərin cəlb olunmasını təmin etmək məqsədi ilə AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası ali təhsil ocaqlarında elmi seminarlar təşkil etmişdir. Belə seminarlardan biri İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası ilə birgə cari ilin may ayında Bakı Dövlət Unversitetinin kimya fakültəsinin tələbələri üçün keçirilmişdir. Şura sədri   Faiq Məmmədov İnstitutun  tarixi, orada aparılan elmi-tədqiqat işlərinin istiqamətləri və müəs­sisənin müasir tipli maddi-texniki bazası haqqında seminar iştirakçılarına geniş məlumat vermiş, həmçinin İnstututda gənclər üçün yaradılan imkanlardan, onların əldə etdikləri uğurlardan və ilk dəfə olaraq bu il İnstitutda magistratura pilləsi üzrə “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında qəbulun aparılacağından söz açaraq qeyd etmişdir ki, Universitet tələbələrinin bu qəbulda iştirak etməsi gələcəkdə onlar üçün elmi fəaliyyət istiqamətində böyük perspektivlər  yaradacaqdır. Sonra  İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının üzvü kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov “Ağıllı smart və ya intelligent polimerlər” mövzusu üzrə maraqlı  təqdimatla çıxış etmişdir. 

AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının 2014-cü ildən start verdiyi  layihələrdən biri “Bu günün şagirdi və sabahın alimi” layihəsidir.  Layihə çərçivəsində gənc tədqiqatçılar tərəfindən şagirdlərə eksperimental tədqiqatlar təqdim olunur. Bu layihənin həyata keçirilməsində məqsəd  şagirdlərdə ilkin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda elmə marağın artırılmasıdır. Şuranın üzvləri AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının  keçirdiyi bu layihədə fəal iştirak edir. Belə ki, cari ilin   mart ayında  Bakı şəhərinin Qaradağ rayonunda yerləşən Əliheydər  Kazımov adına 228 saylı orta məktəbdə və aprel ayında Suraxanı rayonu Hövsan qəsəbəsində yerləşən 270 saylı tam orta məktəbdə layihə çərçivəsində tədbir keçirilmişdir. Hər iki tədbirdə Institutun gəncləri  AMEA-nın digər institutlarının əməkdaşları ilə birgə  məktəblilərə müxtəlif elmi şoular təqdim etmişlər. Nümayiş olunan elmi şoular şagirdlər tərəfindən maraqla qarşılanmışdır.   

AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası və  Azərbaycan  Respublikasının Prezidenti yanında Bilik Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə İsmayıllı rayonu üzrə şagirdlər arasında keçirilən “Riyazi məntiq” olimpiadasının keçirilməsində İnstitutun Gənc Alimlər  Şurasının üzvləri  yaxından iştirak etmişdir. 

4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə 

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda  həmin instituta göndərilmişdir. 

2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq  yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri:

İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə, Əsgərova Günel, Babaxanova Nailə. 

 

4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi 

Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin 14 aprel 2015-ci il tarixində keçirilmiş iclasında laboratoriya müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü, k.e.d., prof. Əjdər Məcidovun “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər” mövzusunda elmi məruzəsi dinlənilmişdir.

AMEA-nın M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya Institutu 2015-ci il oktyabrın 22-də görkəmli Azərbaycan alimi kimyəvi reaksiyaların kinetika və mexanizminin tədqiqi, karbohidrogenlərin katalitik çevrilmələrinin öyrənilməsi, kimyəvi proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması, kimya texnologiyasının nəzəri əsaslarının işlənilməsi ilə əlaqəli geniş problemlərlə məşqul olmuş Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü Toğrul Neymət oğlu Şahtaxtinskinin anadan olmasının 90 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfrans keçirilmişdir.

Konfransın əsas elmi istiqamətləri:

- Reaksiyaların kinetikası və kimya texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi;

- Qeyri-üzvi materialların kimyası və texnologiyası;

- Neft-kimyasında və neft emalında kataliz;

- Yüksəkmolekullu birləşmələr və polimer materiallar.

Konfrans materialları kitab şəklində dərc olunmuşdur. 

4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə 

İspaniyanın “Bask Ölkəsi Universitetinin” (University of the Basque Country) professoru (Full Professor) Yevgeni Vladimiroviç Çulkovun “Bərk cisimlərin elektron quruluşlarında relyativistik effektlər, ikiölçülü Buçkov Raşba sistemləri və Topoloji İzolyatorlar” və Elmi hesablamalar üzrə Emerson Mərkəzi, Emory Universiteti, Corciya 30322, ABŞ professor Camal Musayevin “Yeni Katalizator və Texnoloji Layihə istiqamətində çoxprofilli və birgə tədqiqatlar” mövzusunda məruzələri dinlənilmişdir.

 

4.3.7. Azərbaycan alimlərinin elmi diasporunun imkanlarından istifadə etməklə beynəlxalq layihələrdə iştirakı 

Xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev (ABŞ), Sadiq Quliyev, Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov və Aftandil Mehdiyev (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər. Camal Musayev və Sadiq Quliyev İnstitutda maraqlı elmi məruzə ilə çıxış ediblər.

 

4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi 

Cari ildə İnstitutda fəaliyyət göstərən fiziki-kimyəvi tədqiqat cihazlarından  kollektiv istifadə mərkəzi müasir avadanlıqlarla (induktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometri; avtomatik rentgen difraktometri; kütlə spektrometrli qaz xromatoqrafı;  infraqırmızı və ultrabənövşəyi  spektrometrlər; termoanalizator;  qaz adsorbsiya porozimetri və elektron mikroskopu) təchiz olunmuşdur. 

4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması 

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının  müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

4.5. 2015-ci ildə İnstitutmuzun elmi fəaliyyətinin əsas göstəriciləri aşağıdakı cədvəllərdə əks olunmuşdur. 

 

elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi

 

Elmi müəssisələrin adları	Problemlər	Mövzular	İşlər	Mərhələlər	2015-ci ildə tamamlanmış
					Mövzular	İşlər	Mərhələlər
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:	3	8	32	42	-	-	42
	I   II   III	1-3   4,5,6,8   7	13   15   4	16   21   5	-   -   -	-   -   -	16   21   5

 

tətbiq olunmuş elmi nəticələr 

Elmi müəssisənin adı	Tətbiq olunmuş elmi-tədqiqat işləri
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:	Tətbiq üçün təqdim edilmiş işlər - 5 1  tətbiq olunub 1  keçicidir

Təsərrüfat müqavilələrinə əsasən görülmüş işlər

 

Elmi müəssisələrin adları	Müqavilələrə əsasən yerinə yetirilən işlərin sayı	Təhvil verilmiş işlərin dəyəri (manat)	Yerinə yetirilmiş işlər üzrə daxil olan məbləğ (manat)
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:	-	-	-

elmi populyar nəşrlər haqqında məlumat

 

Elmi müəssisənin adı	Nəşrin adı	Elm sahəsi	Nəşr olunduğu il	Çap edən nəşriyyatın adı
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:	-	-	-	-

patent-lisenziya işləri

 

Elmi müəssisənin adı	Patentə verilmiş iddia sənədlərinin sayı	Respublikada alınmış patentlər	Xarici ölkələrdə alınmış patentlər	Ekspertizadakı sənədlər
Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu üzrə cəmi:	16	2	-	-

kadr  potensialı

 

Yaş həddi	Elmi işçilər			onlardan alimlik dərəcəsi olanlar
				elmlər doktorları			fəlsəfə doktorları
	cəmi	kişilər	qadınlar	cəmi	kişilər	qadınlar	cəmi	kişilər	qadınlar
30 yaşa qədər	34	2	32	-	-	-	-	-	-
30-39 yaşda	42	8	34	-	-	-	14	7	7
40-49 yaşda	33	7	26				15	6	9
50-59 yaşda	42	16	26				20	6	14
60-69 yaşda	90	34	56	22	18	4	57	19	38
70 və yuxarı yaşda	67	29	38	15	12	3	46	17	29
Elmi işçilərin ümumi sayı:	308	96	212	37	30	7	152	55	97

KQÜKİ-nun 2015-ci il üzrə müqayisəli göstəriciləri

 

1	Çap olunan işlər	2014	2015
	Monoqrafiya, kitab	6	6
	Məqalə, cəmi Respublikada Xaricdə	139 51 88/61	146 49 97
	Tezislər, cəmi Respublikada Xaricdə	143 40 103	238 125 113
	Patent Müsbət rəy	3 7	2 16
2	Kadrlar cəmi	487	483
	Elmi işçilər AMEA-n həqiqi üzvləri AMEA-n müxbir üzvləri Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru	314 2 6 38 159	308 2 6 37 152
3	Doktoranturada cəmi (əyani, qiyabi) Doktoranturaya (əyani, qiyabi) qəbul Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru	27(13+14) 8(3+5) 2 6	27 (10-17) 2 (2 əyani) 2 2
4	Dissertanturada cəmi Dissertanturaya qəbul Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru	14 5 1 4	27 9 1 8
5	Müdafiə olunan dissertasiya işləri Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru	8 1 7	2 1 1
6	Müdafiəyə hazır Elmlər doktoru Fəlsəfə doktoru	- - -	2 1 1
7	AMEA-n mühüm nəticələri sırasına daxil olunmuş	5	5

 

      İnstitutun direktoru                                     akademik Dilqəm Tağıyev