Hesabatlar - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu

Ana səhifəHesabatlar

Hesabatlar

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ELM VƏ TƏHSİL NAZİRLİYİ

Akademik M.NAĞIYEV adına KATALİZ VƏ QEYRİ-üzvi KİMYA İNSTİTUTUNUN 2023-cü il üzrə

H E S A B A T I

BAKI - 2023 il

Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi

akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2023-cü il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabat

Hal-hazırda İnstitutda 29 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.

Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 7 mövzunun, 42 işi üzrə 103 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 4 elmi iş aparılıb.

Qeyrİ-üzvİ kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

Bu problem üzrə (3 mövzu, 16 iş, 46 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Alunit filizindən zəyin çıxarılmasının (3-3,5) və temperatur parametrləri (650-700⁰C) təyin edilmiş və kalium zəyinin 50-55% (məlum üsullarla 30-35%-dir) çıxımının mümkünlüyü müəyyən edilmişdir. 10 və 15%-i xlor turşusu məhlulları ilə işlənmiş alunit filizinin aralıq mərhələdə ultrasəs vannada saxlamaqla alunit filizindən hematitin demək olar ki, tam çıxarılmasının (99,9%) mümkünlüyü müəyyən edilmişdir. Kalium heksaflor titan K₂TiF₆ birləşməsinin üzvi reduksiyaedici natrium formiatla reduksiyasından titanın 99%-ə qədər miqdarının ayrıldığı müəyyən edilmişdir.

– Azərbaycan Respublikasında 2022-2026-cı illərdə Sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasından irəli gələn tullantıların səmərəli idarə olunması istiqamətində Daşkəsən filiz hövzəsinin arsentərkibli tullantılarından arsenin tələbat həddinə qədər zərərsizləşdirilməsinin optimal şəraiti tapılmışdır. Alınan nəticələrin “Ekologiya və ətraf mühit”lə məşğul olan təşkilatlara təklif edilməsi nəzərdə tutulur.

– Sirkonium (IV) orto-karboksibenzol azopirokatexin (o-KbAP) ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə- bis dördlü ammonium duzu ilə müxtəlifliqandlı kompleksi. Qallium (III) halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümunələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

– Fiziki-kimyəvi analizin ənənəvi (DTA,RFA,MQA) metodları ilə və Cu-Sn-Sb-Se dördlü sistemin Cu₂SnSb₃-Sb₂Se_3-Se qatılıq müstəvisi politermik kəsiklər üzrə tədqiq edilmişdir.Kəsiklərin faza diaqramları (T-x) üçlü sistemlərin və likvidus səthinin proyeksiyaları (T-x-y) qurulmuşdur.

Tədqiq olunan sistemlərdə faza tarazlığının tam mənzərəsi aşkar edilərək likvidus səthinin proyeksiyalarında ilkin kristallaşma sahələrinin, non- və monovariant tarazlıqların tipləri və koordinatları təyin edilmişdir.

La-Ni-Ce üçlü sistemində müşahidə olunan bərk məhlul sahəsindən nümunələr hidrogenin akkumlaysiyası üçün Cu₂SnSe₂-Sb₂Se₃-Se sistemindəki bərk məhlullar isə termoelektrik material kimi perspektivli ola bilər.

– Entropiya mühəndisliyi strategiyasına əsaslanmaqla aparılmış sistemli tədqiqatlar nəticəsində ümumi formulu A₈BX₆ (A-Cu, Ag; B-Si, Ge, Sn; X-xalkogen) olan argirodit ailəsi birləşmələri əsasında müxtəlif əvəzləməli bərk məhlullar alınmış və xarakterizə olunmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, aşkar edilmiş yeni dəyişən tərkibli fazalarda entropiya faktorunun sinergetik təsiri nəticəsində müvafiq stexiometrik tərkibli birləşmələrdə yalnız yüksək temperaturlarda davamlı olan ionkeçirici kubik fazalar otaq temperaturunda stabilləşir. Bu nəticə argirodit ailəsi birləşmələri əsasında yüksək termoelektrik effektivliyinə və qarışıq ion-elektron keçiriciliyinə malik yeni ekoloji təhlükəsiz funksional materialların alınması üçün geniş imkanlar açır.

– Polidentat hidrazon liqandları əsasında effektiv bakterisidlər, funqisidlər və xərçəng əleyhinə aktiv olan preparatlar sintez edilmişdir. Birləşmələrin mikrob əleyhinə aktivliyi zonal diffuziya üsulu ilə neft məhsullarında geniş yayılmış mikroorqanizmlərinin təmiz kulturaları üzərində öyrənilmişdir.

– Modulyasiya edilmiş oliqo-α-aminopiridin liqandları əsasında keçid metalların (Cu,Ni) kompleksləri sintez edilmişdir. Onların əsasında bioloji aktiv maddələr və yüksək istilik keçiriciliyinə malik mikro/nano flüidlər hazırlanmışdır.

– Oktametilkobaltosen/oktametilkobaltisinium-heksaflüorfosfatdan ibarət redoks sistemində baş verən elektron mübadilə reaksiyası diffuziya ilə məhdudlaşmışbirelektronlu dönən prosesdir.

Me₈Cc/Me₈Cc⁺ sistemi IUPAC-ın tələblərinin hər birinə tam cavab verir, ona görə də müxtəlif təbiətli üzvi həlledicilərdə müqayisə elektrodu kimi istifadə oluna bilər.

[(üçlü-C₄H₉C₅H₄Mо(CO)₃]₂molekulunda valent bucaqların və rabitə uzunluqlarında müşahidə olunan bütün dəyişikliklər üçlü-butil qrupu ilə trans-karbonil qrupu arasındaki sterik qarşılıqlı təsirlə əlaqədardır.

– Bəzi keçid metal (Cu,Ni,Pd,Zn) duzlarının CCI₃CN ilə ammonyak iştirakında reaksiyasından triazapentadien komplekslərin (TAP) sintezinə nail olunmuşdur. Malein və hidrazin diasetat turşusunun hidrazidi vasitəsilə mononüvəli komplekslərin əmələ gəlməsinə nail olunmuşdur.[CuL(H₂O)₂] və [VОL(H₂O)₂] (L-2,2'-(2-(3-karboksiakriloil) hidrazin-1,1-diil) diasetat turşusu). Alınmış komplekslərin bəzilərinin Candida göbələyi üzərində antifungal təsiri aşkar edilmişdir.

Keçid metalların oksidlərinin qarşılıqlı təsirindən alınan Me₂MnO₄(Me- Co,Cu,Zn) tərkibli birləşmələr sintez edilmiş və bu birləşmələr əsasında elektrokatalitik xassəyə malik davamlı örtük materialları hazırlanmışdır.

– Şəmkirçay SES-in HQ-inda bir il müddətində aparılan təcrübələr nəticəsində məlum olmuşdur ki, bu sularda korroziya prosesi suda həll olmuş molekulyar oksigenin iştirakı ilə gedir və oksigenin çay sularında qatılığının artması poladın korroziya sürətinin böyüməsinə səbəb olur.

İşğaldan azad olunmuş Suqovuşan SES-in sularında korroziya nöqteyi nəzərdən aqressiv olan ionların (CI^-, SO^-2₄, HCO₃^-və s.) qatılığı çox kiçik olub, poladın korroziya prosesində demək olar ki, iştirak etmirlər.

kİmyəvİ-kİnetİka və katalİz, fİzİkİ kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

Bu problem üzrə (3 mövzu, 18 iş, 38 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Metanın nanostrukturlu bifunksional biomimetik katalizator ̶ tetrakis/Al₂O₃ iştirakında ekoloji təmiz yaşıl oksidləşdirici ̶ H₂O₂ ilə birbaşa metanola oksidləşdirilməsi nəticəsində 300^°C temperaturda 20%-ə yaxın metanol, 8,2% dimetil efiri alınır. Təcrübələr əsasında metanın paralel - ardıcıl çevrilməsinin mərhələli mexanizmi verilmiş və bu mexanizmə əsaslanmış kinetik model tərtib edilmiş, reaksiyanın kinetik parametrləri hesablanmışdır.

– Sintez olunmuş TPhPFe³⁺ОН/Al₂O₃//Pb və TPhPFe³⁺ОН/Al₂O₃//Ag katalaz biomimetik sensorlar dəyişən rejimdə aktivlik göstərir və sulu məhlulda 10^-8 kütlə % həssaslıq həddində Н₂О₂-in son dərəcə kiçik qatılıqlarını aşkarlamağa imkan verir.

– Metanın propilenə oksidləşdirici çevrilməsi reaksiyası üçün 2 pilləli reaktorlardan istifadə edilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, birinci pilləyə silikat modulu 10,8 olan təbii klinoptilolit Ca(7.0%) Li(8.0%), ikinci pilləyə isə 6.0 çək.% Ni²⁺ kationları ilə modifikasiya edilmiş təbii klinoptilolit (SiO₂/Al₂O₃=10.8) yerləşdirməklə tədqiq olunan katalitik sistem yüksək aktivlik göstərir. Prosesin gedişinin şərtlərindən asılı olaraq propilenin çıxımı 20.4, 21.2 və 22.5% təşkil edir. Seçilmiş katalitik sistemin üzərində reaksiyanın kinetik qanunauyğunluqları öyrənilmiş və təcrübi nəticələrə əsasən reaksiyanın ehtimal olunan mərhələli mexanizmi verilmişdir.

– Karbon monooksidin aşağı temperaturlu oksidləşməsi üçün tərkibində qiymətli metallar olmayan katalizator kimi texnoloji baxımdan sadə və enerjiyə qənaət edən zol-gel yanma üsulu ilə və mikrodalğalı texnologiyadan istifadə etməklə mis və manqan tərkibli ferritlər sintez edilmişdir. Alınan katalizatorların iştirakında karbon monooksid karbon dioksidə 120-150⁰C temperaturda və yüksək həcmi sürət (1200-2400 saat^-1) tam konversiya olunur.

– Mikrodalğalı şüalanma termiki emal olunmuş nazik təbəqələrin katalitik aktivliyinin artmasına səbəb olur. Ərintilərin katalitik aktivliyinin artması onların kristal quruluşunuda defekt əmələ qəlməsi ilə bağlıdır. Əmələ qələn defektlər ərintilərin faktiki səthini artırır, bu da onların elektrokatalitik aktivliyinin artmasına səbəb olur. Fe-Sb və Zn-Sb sistemlərində mövcud olan binar birləşmələrin termodinamik xassələrini təyin etmək üçün qatılıq dövrələri tərtib edilmiş və onların EHQ qiymətləri ölçülmüşdür.

– Xitozanın salisil aldehidi və metil yodidlə reaksiyası nəticəsində N-(2-hidroksibenzil)-N,Nʹ-dimetil xlorid törəməsi alınmışdır. Reduksiyaedici kimi NaBH₄-dən istifadə edilmişdir. Hər bir mərhələnin nümunələri SEM, FTIR üsullarla tədqiq edilmiş və quruluşları təsdiq edilmişdir. Sintez olunmuş xitozan modifikantının Cr(VI) və Mn(II) ionlarına qarşı sorbsiya tutumu öyrənilmiş və yüksək sorbsiya xüssusiyyətlərinə malik olmaları müəyyən olunmuşdur.

Xitozanın N-vinilpirrolidon və 4-vinilpiridinlə calaq sopolimeri sintez olunmuşdur. Monomerlərin xitozana calaq olunma dərəcəsi (G) və calaq olunma effektivliyinin (E) temperaturdan, inisiatorun qatılığından,

– həlledicinin həcmindən, reaksiya müddəti və monomerlərin mol nisbətindən asılılığı tədqiq edilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, monomerlərin uyğun olaraq 0,24 mol/l N-vinilpirrolidon və 0,026 mol/l 4-vinilpiridin qatılığında 0,35q xitozanın 75 ml 2%-li CH₃COOH məhlulunda 75⁰C, 120 dəq. müddətində radikal calaq sopolimerləşmə reaksiyası optimal olur və calaq olunma effektivliyi G=278% və E=39-42% homopolimerləşmə dərəcəsi ilə minimum olub 18-20% təşkil edir.

– Maye üzvi fazadan heteronüvəli FeMeCp₂X₂O/bentonit (Me=Mn,Co,Gr.Gd,Ti,V,In)), (X=Cl,Br) tsiklopentadienil komplekslərinin bentonit səthinə çökdürülməsi və bu nümunələrin müəyyən şəraitdə termiki emalı əsasında tekstur parametrləri tənzimlənə bilən və tərkibində nano-ölçülü metal oksidləri saxlayan bentonit əsaslı nümunələr sintez edilmiş, onların SEM mikrofotoları, enerji dispersiv, furye infraqırmızı, elektron maqnit rezonansı spektrləri çəkilmiş, və tədqiq edilmişdir.

Tərkibində nanoölçülü FeOx (MnOx) hissəciklərinin və izolə olunmuş Fe³⁺ (Mn²⁺) ionlarının olduğu bentonit əsaslı sistemlərin CO₂-nin C₂₊ karbohidrogenlərə hidrogenləşməsi reaksiyasının katalizatorları kimi rolu tədqiq edilmişdir. Göstərilmişdir ki, dəmir oksid hissəciklərinin ölçülərini və nəticə kimi maqnit halının monitorinqi bu tip katalizatorların istifadəsi ilə karbon dioksidin hidrogenləşməsi reaksiyasının mexanizmin müəyyən edilməsində ən mümkün üsullardan biri ola bilər.

Kİmya texnologİyası və mühəndİslİyİ

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

Bu problem üzrə (1 mövzu, 8 iş, 19 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılarına diqqət yetirmək olar:

– Qeyri-Nyuton neft emulsiyalarının təmizlənməsi proseslərində müxtəlif təcrübələr, hesablamalar və reoloji xassələrin analizi əsasında damcıların diffuziya ilə daşınması nəticəsində koalesensiyasının və birləşməsinin iki fərqli mexanizmi təklif olunur:

a) adi maye damcılarının yüksək özlülüklü neft mühitində koalesensiyası, burada onların toqquşması nəticəsində qeyri-nyuton mayesindən fazalararası qat əmələ gəlir;

b) qeyri-nyuton mayesinin asfalt-qətran damcıları adi mayenin damcıları ilə toqquşur, burada qeyri-nyuton mayesinin damcısı adi maye damcısı üzərində yayılaraq onun səthində adsorbsiya qatını əmələ gətirir.

Bu mexanizmlər əsasında müxtəlif neft emulsiyalarının təmizləndirilməsi və saflaşdırılması prosesləri üçün fərqli effektiv texnologiyalar yaratmaq təklif olunur.

– Qrafen (GP) monolaylarında karbon vakansiyalarının tətbiq edilməsi ilə lokal maqnit momentinin meydana gəlməsi aşkar edilmişdir. Qrafenin superqəfəslərinin monolayı səthində karbon atomunun yuxarı hissəsində adsorbsiya edilmiş qızıl atomlarının (səthdə tetraedral konfiqurasiya; T sahəsi) yerləşməsi, C-C əlaqəli (B sahəsi) və boşluqlar arasındakı körpü bölgələrinə (H sahəsi) nisbətən, hesablanmış adsorbsiya enerjisinin qiymətləri göstərir ki, enerji baxımından T sahəsi daha sərfəlidir. Qrafen səthində karbon vakansiyalarının əmələ gəlməsi enerjisinin hesablanmış qiymətləri (7.46 eV) qrafen əsaslı materiallarda elektronların köçürülməsi xassələri üçün vacib parametrdir. 5×5 və 6×6 superqəfəslərdə və sisteməri üçün ilk dəfə olaraq DFT LSDA hesablamaları aparılmışdır. Li-ion batareyası üçün anod materialı kimi qrafen əsaslı superqəfəslərdə Li-adsorbsiyası enerjisi hesablanmışdır.

– Müxtəlif neft-karbohidrogen xammalının termiki pirolizi nəticəsində əmələ gələn maye yan məhsullar – pirolizin yüngül və ağır qətranlarının müştərək emalı nəticəsində yanacaq və yanacaq komponentlərinin alınması yolları tədqiq edilib, sənaye miqyasında yeni, səmərəli texnoloji sxemin tətbiqi üçün təkliflər hazırlanıb.

– Cu²⁺, Co²⁺ cə Ni²⁺ ionlarının Na-klinoptilolitdə tədqiq olunan dinamikasında eksperimental əyrilər nəzəri əyrilərlə tamamilə uzlaşa bilir. İonların kinetik tənliklər vasitəsilə alınan diffuziya əmsalları dinamiki təcrübələrdən alınan diffuziya əmsalları ilə eynilik təşkil edir.

– Yerli təbii xammal əsasında suda və torpaqda olan toksiki elementlərə qarşı yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik ekoloji cəhətdən təmiz sorbentlər hazırlanıb.

1.1. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarının, habelə dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar işlərin yerinə yetirilməsi haqqında məlumat

“Azərbaycan Respublikasının 2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”na aid tədbirlər plan

– Hidrogen energetikası üçün hidrogeni akkumulyasiya edən materialların, günəş enerjisinin çevirici kimi yeni nəsil elektrodların korroziyaya davamlı və yaddaş effektli nanoquruluşlu örtüklərin alınması;

– Bir karbonlu birləşmələrin monomerlərə və digər qiymətli maddələrə çevrilməsi üçün yeni katalitik sistemlərin işlənilməsi;

– Filizlərdən və onların emal tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin çıxarılması üçün innovativ texnologiyaların işlənilməsi, filiz xammalı emalının termodinamiki modelləşdirilməsi;

– Azərbaycan Respublikasında olan hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması, mühafizənin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslərin öyrənilməsi və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə üsullarının seçilməsi.

“Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev ili” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı” haqqında

– Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Kataliz və Qeyri-üzvi kimya İnstitutunda Ulu Öndər Heydər Əlirza oğlu Əliyevin anadan olmasının 100 illik yubileyinə həsr edilmiş “Heydər Əliyev-Azərbaycan qadınlarının elmdə rolu” adlı konfrans keçirilmişdir.

Konfransı giriş sözü ilə açan İnstitutun baş direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev qeyd etdi ki, Azərbaycanın müstəqilliyinin əldə olunması, qorunması, güclənməsi və dünya dövlətləri arasında yer tutması Ümummilli Lider Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində mümkün olmuşdur. Ulu Öndər xalqın yaddaşında böyük siyasətçi, dahi şəxsiyyət, təcrübəli bir dövlət xadimi kimi qalmışdır. Akademik Ulu Öndərin siyasi kursunu uğurla davam etdirən möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev tərəfindən həyata keçirilən uğurlu siyasət nəticəsində ərazi bütövlüyünün bərpa olunduğunu, ictimai-siyasi sabitliyin və əmin-amanlığın daim qorunduğunu, əhalinin sosial rifahının yüksəldilməsininin dövlətin siyasətində xüsusi istiqamət olduğunu vurğuladı və bundan sonra da İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə yeni şanlı səhifələrin yazılacağını, daha yüksək zirvələr fəth ediləcəyini qeyd etdi.

Sonra Institutun Qadınlar Şurasının sədri, k.ü.f.d. Esmira Quluzadə “Azərbaycan qadınlarının Heydər Əliyev siyasətində roluı” laboratoriya müdiri, k.e.d. Elza Salahova “Azərbaycan qadınlarının elmdəki mövqeyi”, İnstitutun Gənc alim və mütəxəssislər Şurasının üzvü, e.i. Günel Əzimova “İctimai-siyasi həyatda qadınlar”, k.ü.f.d., b.e.i. Rəna Vəkilova “Ailə və qadın” mövzularında çıxışlar etdilər.

– AR Elm və Təhsil Nazirliyinin Kataliz və Qeyri-üzvi kimya İnstitutunda Ulu Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illik yubileyinə həsr edilmiş Respublika Elmi konfransı keçirilmişdir.

Tədbirdə Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin bir qrup müəllim, tələbələri, eləcə də “Evrika” litseyinin müəllim və şagirdləri iştirak ediblər.

Öncə Azərbaycanın dövlət himni səsləndirilmiş, sonra Ulu Öndərin həyat və fəaliyyətinə həsr olunmuş sənədli film nümayiş etdirilmişdir.

Tədbiri giriş sözü ilə açan institutun baş direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev Ümummilli liderin xalqımızın yaddaşında xilaskar dövlət xadimi kimi qaldığından, dövlətçiliyimizin inkişafı yolunda göstərdiyi xidmətlərdən danışaraq bildirdi ki, ölkəmizdə ictimai-siyasi sabitliyin yaranması, respublikamızın nail olduğu yüksək iqtisadi inkişaf, o cümlədən, yüzlərlə məhsul istehsal edən kimya sənayesinin inkişafı Ulu Öndərin adı ilə bağlıdır. Heydər Əliyev hələ 1969-cu ildə Azərbaycanda hakimiyyətə gələndə ilk illərdən başlayaraq ölkədə neft-kimya sənayesinin inkişafına xüsusi diqqət ayırmış, məhz həmin illərdə Sumqayıtda kimya sənayesinin inkişafı, yeni kimya müəssisələrinin yaradılması, mövcud istehsalatların müasirləşdirilməsi sahəsində işlər xeyli sürətlənmişdir. Bu gün cənab Prezident İlham Əliyev bütün sahələrdə olduğu kimi, kimya sənayesinin də inkişafı istiqamətində, bu sahənin daha böyük texniki tərəqqisinə nail olmaq üçün, Ulu Öndərin iqtisadi siyasətini uğurla davam etdirir.

Sonra İnstitutun laboratoriya müdirləri, AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov “Nanokarbon birləşmələri, sintez üsulları və aktual tətbiq sahələri”, prof. Nizami Zeynalov “Yaddaş effektinə malik polimer sistemlər innovativ və fundamental tibbdə” və prof. Etibar İsmayılov ”Karbon dioksidin hidrogenləşdirilməsi. Problemin mövcud durumu və perspektivləri. Reaksiya şəraitində katalizatorların quruluş dinamikası”, eyni zamanda BDU-nun professorlarından İbrahim Məmmədov “Biokütlə və bioyanacaqlar” və Namiq Şıxəliyev “Polifunksional dihalogendiazadienlərin sintezi və bəzi çevrilmə reaksiyaları” adlı elmi məruzələrlə çıxış etdilər.

Daha sonra İnstitutun laboratoriya müdiri, prof. Fikrət Sadıqov Ulu Öndər Heydər Əliyevin gördüyü işlərdən, Azərbaycanın iqtisadiyyatının inkişafı yolundakı misilsiz xidmətlərindən, eyni zamanda kimya sənayesinin inkişafındakı rolundan danışdı.

– Akademik Dilqəm Tağıyevin 25.01.2023-cü il ”Elm” qəzetində “Heydər Əliyev və Azərbaycan Kimya Sənayesi”, 12.01.2023-cü il “Бакинский Рабочий” qəzetində “Стальная воля Гейдара Алиева” adlı məqalələri çap olunmuşdur.

– Institutun professoru Fikrət Sadıqovun “Heydər Əliyev Bakıya gəlməsəydi nə ola bilərdi” № 10 29.03.2023-cü il və “Heydər Əliyev və Kimya Sənayemiz” №11 06.04.2023-cü tarixində adlı məqalələri “Ədalət” qəzetində çap olunmuşdur.

– V.M.Abbasov, D.B.Tağıyev, E.A.Alxaslı. “Ulu Öndər Heydər Əliyevin neft və neft emalı strategiyası”. Bakı: “Elm”, 2023.

İnstitutda Heydər Əliyev guşəsi yaradılmışdır.

2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə əlaqədar olaraq 06.11.2023-cü ildə İnstitutumuzda Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunmuş müsabiqə keçirilmişdir. Həmin müsabiqəyə əsasən gənclərimizdən Günel Əzimova I yerə, Sevinc Cavadova və Aytən Ağazadə II yerə, Fidan İbrahimova, Aygün İsazadə, Samirə Süleymanova III yerə, Fatma Şıxıyeva, Nigar İbrahimova, Elvin Əhmədov və Şəfiqə Əliyeva həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşlər.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 noyabr 2022-ci il tarixli

Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair Dövlət Proqramı”

Ərazidə olan:

– Polimetal filizlərdən – xrom, mis, civə, sink, qurğuşun və s. metalların ayrılma üsullarının işlənilməsi.

– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işlərinin aparılması.

“Azərbaycan Respublikasında biznes mühitinin əlverişliyinin artırılması və beynəlxalq reytinqlərdə ölkəmizin mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 13 iyul tarixli 2199 nömrəli Sərəncamının həyata keçirilməsi üzrə İnstitutda görülən işlər haqqında qısa məlumat

– AR “Azərenerji” ASC və akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu arasında Şəmkir və Yenikənd SES-lərin hidrotexniki qurğularında olan metal avadanlıqların atmosfer və su mühitində korroziya davamlığının tədqiqi atmosfer və su mühitində korroziya davamlıgının tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilnəsi üçün tədqiqat işləri davam etdirilir.

– Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən “Yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında kompleks gübrə Səlyan və Saatlı rayonlarının pambıq bitkisi sahələrində istifadə edilib.

– “Daşkəsən Zəylik Alunit Mədəni”ndə alunit filizindən alunit konsentratının alınması və emalı istiqamətində alunit konsentratını emal etməklə onun tərkibindən alüminium oksid gübrələr və digər yararlı məhsulların çıxarılması üçün iqtisadi cəhətdən səmərəli, ekoloji baxımdan təhlükəsiz texnologiya işlənilir.

– İnstitutda qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement beton modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.

– İnstitutun Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən Azərbaycanda sovet ordusundan qalan və yararsız vəziyyətə düşmüş raket yanacaqlarının oksidləşdirici komponentlə-rinin zərərsizləşdirilməsinə dair tədqiqat işləri davam edir.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr

Problem Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

İcraçılar: k.e.d.,prof. Arif Heydərov, k.ü.f.d. Nuranə Abbasova,k.ü.f.d. Aybəniz Quliyeva, kiçik elmi işçi, dissertant Aytən Muradova

M.D.Turan, R.Aydoğmuş, M.Turan, A.Heydarov. İnvestigation of iron recovery from filter dust of casting factory. Insights in Mining Science and Technology. 2023. İSSN: 2689-4629.

А.А.Гейдаров, Н.И.Аббасова, З.А.Джаббарова, А.А. Ибрагимов, Г.И. Алышанлы. Кинетические и термодинамические исследования удаления ионов железа(III) из водных смесей Dowex G-26 (H). 2023, Металлы. № 6, с. 98-104.

– Entropiya mühəndisliyi strategiyasına əsaslanmaqla aparılmış sistemli tədqiqatlar nəticəsində ümumi formulu A₈BX₆ (A-Cu, Ag; B-Si, Ge, Sn; X-xalkogen) olan argirodit ailəsi birləşmələri əsasında müxtəlif əvəzləməli bərk məhlullar alınmış və xarakterizə olunmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, aşkar edilmiş yeni dəyişən tərkibli fazalarda entropiya faktorunun sinergetik təsiri nəticəsində müvafiq stexiometrik tərkibli birləşmələrdə yalnız yüksək temperaturlarda davamlı olan ionkeçirici kubik fazalar otaq temperaturunda stabilləşir. Bu nəticə argirodit ailəsi birləşmələri əsasında yüksək termoelektrik effektivliyinə və qarışıq ion-elektron keçiriciliyinəmalik yeni ekoloji təhlükəsiz funksional materialların alınması üçün geniş imkanlar açır.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, k.ü.f.d., dos. Leyla Məşədiyeva (Kataliz və qeyri-üzvi kimya institutu), k.e.d., prof. Yusif Yusibov, k.ü.e.d, dos. İsfəndiyar Alverdiyev (Gəncə Dövlət Universiteti)

1. Bayramova U.R., Babanly K.N., Ahmadov E.I., Mashadiyeva L.F., Babanly M.B. Phase equilibria in the Cu₂S-Cu₈SiS₆-Cu₈GeS₆ system and thermodynamic functions of phase transitions of the Cu₈Si_(1-x)Ge_xS₆ argyrodite phases. Journal of Phase Equilibria and Diffusion, 2023, v. 44, pp. 509–519

2. Amiraslanova A.J., Mammadova A.T., Imamaliyeva S.Z., Alverdiyev I.J., Yusibov Yu.A., Babanly M.B. The 6Ag₂Se+Ag₈GeTe₆«6Ag₂Te+Ag₈GeSe reciprocal system. Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2023, №8, pp.1099-1110

3.Bayramova U.R., Babanly K.N., Ahmadov E.I., Mashadiyeva L.F., Yusibov Yu.A., Babanly M.B. Phase equilibria in the Cu₂Se-Cu₈SiSe₆-Cu₈GeSe₆. Russian Journal Inorganic Chemistry, 2023, No11

İcraçılar: akademik Əjdər Məcidov, k.e.d., baş elmi işçi Pərizad Fətullayeva, e.i Səbinə İsmayılova

P.A.Fatullayeva, A.A.Mejidov, M.G.Safronenko, V.N.Khrustalev, B.Yalcin, N.Sadeghian, P.Təslimi, B.Tuzun. (E)-N′(3,5-di-tert-butil-2-hydroxybenzilidene)-2-hydroxybenzo-

hydrazide (H₃sahz)₂ Copper (II) Complex: Synthesis, Crystal Structures, in silico Evaluations, and Enzymatic Inhibition. Journal ChemistrySelect: 17 April, 2023. https://doi.org/10.1002/slct.202300319

Şəkil 3.Modullaşdırılmış liqandlarla üç- və beşnüvəli nikel metal-stringlərin molekulyar quruluşu

İcraçılar: , akademik Əjdər Məcidov, akademik Dilqəm Tağıyevk.e.d., baş elmi işçi Pərizad Fətullayeva, k.e.d., baş elmi işçi Rayət İsmayılov

B.A.Suleimanov, H.F.Abbasov, R.H.Ismayilov. Thermophysical properties and stabilization mechanism of nano- and microfluids with [Ni5(µ5-pppmda)₄Cl₂] metal string complex particles. SOCAR Proceedings, 2023, No.2, 030-039, Baku, Azerbaijan. dx.doi.org /10.5510/OGP20230200843.
R.H.Ismayilov, F.F.Valiyev,D.B.Tagiyev, A.A.Medjidov, P. A. Fatullayeva,B. Tüzün, P.Taslimi, Chi-How Peng, Su-Ying Chien,Gene-Hsiang Lee, and Shie-Ming Peng. Trinuclear nickel (II) string complexes and copper (II) coordination polymer with pyrazine modulated unsymmetrical dipyridylamino ligand: Synthesis, structure and bioactivity properties with molecular docking. Journal of Molecular Structure. 2023. (in press).

Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

– Metanın nanostrukturlu bifunksional biomimetik katalizator ̶ tetrakis/Al₂O₃ iştirakında ekoloji təmiz yaşıl oksidləşdirici ̶ H₂O₂ ilə birbaşa metanola oksidləşdirilməsi nəticəsində 300^°C temperaturda 20%-ə yaxın metanol, 8.2% dimetil efiri alınır. Təcrübələr əsasında metanın paralel – ardıcıl çevrilməsinin mərhələli mexanizmi verilmi və bu mexanizmə əsaslanmış kinetik model tərtib edilmiş, reaksiyanın kinetik parametrləri hesablanmışdır.

İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, e.i. Gülşən Nəhmətova

1. Patent AZ, № İ 20220060, T.M.Nağıyev, L.M.Həsənova, G.Ç.Nəhmətova. “Metanolun alınması üsulu”, 27. 09. 2022.

2. G.Nahmatova, L.Gasanova, T.Nagiev. Biomimetic conversion of methanol to dimethyl ether. Journal of Biomimetics, Biomaterials and Biomedical Engineering (JBBBE). 2023.

İcraçılar: k.ü.f.d. Sima Zülfüqarova, elmi işçi Züleyxa Ələsgərova, elmi işçi Günel Əzimova

1. С.М. Зульфугарова, Г.Р. Азимова, З.Ф. Алескерова, У.Р. Гулиева. Сочетание микроволновой технологии с золь-гель методом с автогорением для получения катализаторов низкотемпературного окисления монооксида углерода. Труды Кольского научного центра РАН. Серия:Технические науки. 2023. Т.14. №2. c.92-96. DOİ: 10.37614/2949-1215.2023.14.2.016.

2. S.M.Zulfugarova, G.R.Azimova, Z.F.Aleskerova, D.B Tagiev. Cobalt-Containing Oxide Catalysts Obtained by the Sol-Gel Method with Auto-Combustion in The Reaction of Low-Temperature Oxidation of Carbon Monoxide. JOTSA (Journal of the Turkish Chemical Society. 2023; vol. 10(3): pp. 577-588. DOI: https://doi.org/ 10.18596/ jotcsa. 1261839

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d. Sevda Fətullayeva, k.e.i. Çiçək Seyidova, b.lab. Elnarə Nəsiyyəti, b.lab. Dilşad Babayeva.

Ch.M.Seyidova, S.A.Djabiyeva, S.S.Fatullayeva, H.F.Aslanova, N.T.Shikhverdiyeva, J.E.Guliyeva, A.R.Rajabli, N.A.Zeynalov. Obtaining chitosan/ polyvinylpyrrolidone-based copolymer material. Proceedings of the 2^nd International Scientific and Practical Conference «Science: Development and Factors its Influence». (June 6-8, 2023). Amsterdam, Netherlands. pp.339-342.

Ch.M.Seyidova, S.A.Djabiyeva, N.T.Shikhverdiyeva, S.S.Fatullayeva, N.A.Zeynalov. Obtaining the graft copolymer of chitosan and polyacrylic acid. Proceedings of the 2^nd International Scientific and Practical Conference «Modern Directions and Movements in Science», (April 16-18, 2023). Luxembourg. pp.504-507

– Xitozanın N-vinilpirrolidon və 4-vinilpiridinlə calaq sopolimeri sintez olunmuşdur. Monomerlərin xitozana calaq olunma dərəcəsi (G) və calaq olunma effektivliyinin (E) temperaturdan, inisiatorun qatılığından, həlledicinin həcmindən, reaksiya müddəti və monomerlərin mol nisbətindən asılılığı tədqiq edilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, monomerlərin uyğun olaraq 0,24 mol/l N-vinilpirrolidon və 0,026 mol/l 4-vinilpiridin qatılığında 0,35q xitozanın 75 ml 2%-li CH₃COOH məhlulunda 75⁰C, 120 dəq. müddətində radikal calaq sopolimerləşmə reaksiyası optimal olur və calaq olunma effektivliyi G=278% və E=39-42% homopolimerləşmə dərəcəsi ilə minimum olub 18-20% təşkil edir.

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d. Nizami Zeynalov, e.i. Rəna Süleymanova, e.i. Aytən Quliyeva, müh. Lalə Qulubəyova, k.e.i. Nigar Şıxverdiyeva

1. Sh.Tapdiqov, L.Ambrosio, D.Taghiyev, M.G.Raucci, N.Zeynalov Adsorption of trypsin onto pH sensitive poly-N-vinylpyrrolidone-co-poly-4-vinylpyridine and its magnetic based hydrogel: Sorption isotherms and thermodynamic parametrs. Sensors and actuators: A.Physical, 2023, V.356, pp.1-12.

Problem Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi.

a) adi maye damcılarının yüksək özlülüklü neft mühitində koalesensiyası; burada onların toqquşması nəticəsində qeyri-nyuton mayesindən fazalararası qat əmələ gəlir;

b) qeyri-nyuton mayesinin asfalt-qətran damcıları adi mayenin damcıları ilə toqquşur; burada qeyri-nyuton mayesinin damcısı adi maye damcısı üzərində yayılaraq onun səthində adsorbsiya qatını əmələ gətirir.

Bu mexanizmlər əsasında müxtəlif neft emulsiyalarının təmizlənməsi və saflaşdırılması prosesləri üçün fərqli effektiv texnologiyalar yaratmaq təklif olunur.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, t.ü.f.d.,dos. Manaf Manafov,t.ü.f.d.,dos. Qoşqar Əliyev, elmi işçi Vəfa Kərimli, kiçik elmi işçi Fatma Şıxıyeva

Г.И.Келбалиев, Д.Б.Тагиев, С.Р.Расулов, М.Р.Манафов. Структурообразование и эффективная вязкость неньютоновской нефти. Инженерно-физический журнал, 2023, Т. 96, № 1, с.57-64.
G.S. Aliyev, Kh.M. Rustamli & Kh.Sh. Hajiahmedzade. Calculation of Kinetic and Diffusion Coefficients of the Process of Surfactant Adsorption in Oil-Bearing Porous Rocks. Math Models Comput Simul. 2023, 15, pp.476–484.
Müxtəlif neft-karbohidrogen xammalının termiki pirolizi nəticəsində əmələ gələn maye yan məhsullar – pirolizin yüngül və ağır qətranlarının müştərək emalı nəticəsində yanacaq və yanacaq komponentlərinin alınması yolları tədqiq edilib, sənaye miqyasında yeni, səmərəli texnoloji sxemin tətbiqi üçün təkliflər hazırlanıb.

İcraçılar: t.e.d.,prof. Fikrət Sadıqov, t.ü.f.d.,dos. Qurban Hacıyev, mühəndislər Elvira Məlikova, Gülarə Həsənzadə

1. F.M.Sadıqov, Q.N.Hacıyev, Ş.D.Əliyeva, İ.H.Məmmədova, G.H.Həsən-zadə, E.T.Məlikova, N.S.Sadıqova. Etilen istehsalının yan məhsulu yüngül piroliz qətranının səmərəli emal üsullarının tədqiqi.//Azərbaycan Neft Təsərrüfatı Jurnalı, 2023, № 4, s. 43-47.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 noyabr 2022-ci il tarixli

Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair Dövlət Proqramı”

Ərazidə olan:

– Polimetal filizlərdən – xrom, mis, civə, sink, qurğuşun və s. metalların ayrılma üsullarının işlənilməsi.

– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işlərinin aparılması.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr

Problem Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

İcraçılar: k.e.d.,prof. Arif Heydərov, k.ü.f.d. Nuranə Abbasova,k.ü.f.d. Aybəniz Quliyeva, kiçik elmi işçi, dissertant Aytən Muradova

M.D.Turan, R.Aydoğmuş, M.Turan, A.Heydarov. İnvestigation of iron recovery from filter dust of casting factory. Insights in Mining Science and Technology. 2023. İSSN: 2689-4629.
А.А.Гейдаров, Н.И.Аббасова, З.А.Джаббарова, А.А. Ибрагимов, Г.И. Алышанлы. Кинетические и термодинамические исследования удаления ионов железа(III) из водных смесей Dowex G-26 (H). 2023, Металлы. № 6, с. 98-104.

– Entropiya mühəndisliyi strategiyasına əsaslanmaqla aparılmış sistemli tədqiqatlar nəticəsində ümumi formulu A₈BX₆ (A-Cu, Ag; B-Si, Ge, Sn; X-xalkogen) olan argirodit ailəsi birləşmələri əsasında müxtəlif əvəzləməli bərk məhlullar alınmış və xarakterizə olunmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, aşkar edilmiş yeni dəyişən tərkibli fazalarda entropiya faktorunun sinergetik təsiri nəticəsində müvafiq stexiometrik tərkibli birləşmələrdə yalnız yüksək temperaturlarda davamlı olan ionkeçirici kubik fazalar otaq temperaturunda stabilləşir. Bu nəticə argirodit ailəsi birləşmələri əsasında yüksək termoelektrik effektivliyinə və qarışıq ion-elektron keçiriciliyinəmalik yeni ekoloji təhlükəsiz funksional materialların alınması üçün geniş imkanlar açır.

3. Bayramova U.R., Babanly K.N., Ahmadov E.I., Mashadiyeva L.F., Yusibov Yu.A., Babanly M.B. Phase equilibria in the Cu₂Se-Cu₈SiSe₆-Cu₈GeSe₆. Russian Journal Inorganic Chemistry, 2023, No11

İcraçılar: akademik Əjdər Məcidov, k.e.d., baş elmi işçi Pərizad Fətullayeva, e.i.Səbinə İsmayılova

P.A.Fatullayeva, A.A.Mejidov, M.G.Safronenko, V.N.Khrustalev, B.Yalcin, N.Sadeghian, P.Təslimi, B.Tuzun. (E)-N′(3,5-di-tert-butil-2-hydroxybenzilidene)-2-hydroxybenzo-hydrazide (H₃sahz)₂ Copper (II) Complex: Synthesis, Crystal Structures, in silico Evaluations, and Enzymatic Inhibition. Journal ChemistrySelect: 17 April, 2023. https://doi.org/10.1002/slct.202300319

Şəkil 3.Modullaşdırılmış liqandlarla üç- və beşnüvəli nikel metal-stringlərin molekulyar quruluşu

İcraçılar: , akademik Əjdər Məcidov, akademik Dilqəm Tağıyevk.e.d., baş elmi

işçi Pərizad Fətullayeva, k.e.d., baş elmi işçi Rayət İsmayılov

B.A.Suleimanov, H.F.Abbasov, R.H.Ismayilov. Thermophysical properties and stabilization mechanism of nano- and microfluids with [Ni5(µ5-pppmda)₄Cl₂] metal string complex particles. SOCAR Proceedings, 2023, No.2, 030-039, Baku, Azerbaijan. dx.doi.org /10.5510/OGP20230200843.
R.H.Ismayilov, F.F.Valiyev,D.B.Tagiyev, A.A.Medjidov, P. A. Fatullayeva,B. Tüzün, P.Taslimi, Chi-How Peng, Su-Ying Chien,Gene-Hsiang Lee, and Shie-Ming Peng. Trinuclear nickel (II) string complexes and copper (II) coordination polymer with pyrazine modulated unsymmetrical dipyridylamino ligand: Synthesis, structure and bioactivity properties with molecular docking. Journal of Molecular Structure. 2023. (in press).

Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

– Metanın nanostrukturlu bifunksional biomimetik katalizator ̶ tetrakis/Al₂O₃ iştirakında ekoloji təmiz yaşıl oksidləşdirici ̶ H₂O₂ ilə birbaşa metanola oksidləşdirilməsi nəticəsində 300^°C temperaturda 20%-ə yaxın metanol, 8.2% dimetil efiri alınır. Təcrübələr əsasında metanın paralel – ardıcıl çevrilməsinin mərhələli mexanizmi verilmiş və bu mexanizmə əsaslanmış kinetik model tərtib edilmiş, reaksiyanın kinetik parametrləri hesablanmışdır.

İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, e.i. Gülşən Nəhmətova

1. Patent AZ, № İ 20220060, T.M.Nağıyev, L.M.Həsənova, G.Ç.Nəhmətova. “Metanolun alınması üsulu”, 27. 09. 2022.

2. G.Nahmatova, L.Gasanova, T.Nagiev. Biomimetic conversion of methanol to dimethyl ether. Journal of Biomimetics, Biomaterials and Biomedical Engineering (JBBBE). 2023.

İcraçılar: k.ü.f.d. Sima Zülfüqarova, elmi işçi Züleyxa Ələsgərova, elmi işçi Günel Əzimova

S.M.Zulfugarova, G.R.Azimova, Z.F.Aleskerova, D.B Tagiev. Cobalt-Containing Oxide Catalysts Obtained by the Sol-Gel Method with Auto-Combustion in The Reaction of Low-Temperature Oxidation of Carbon Monoxide. JOTSA (Journal of the Turkish Chemical Society. 2023; vol. 10(3): pp. 577-588. DOI: https://doi.org/ 10.18596/ jotcsa. 1261839

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d. Sevda

Fətullayeva, k.e.i. Çiçək Seyidova, b.lab. Elnarə Nəsiyyəti, b.lab. Dilşad

Babayeva.

Ch.M.Seyidova, S.A.Djabiyeva, S.S.Fatullayeva, H.F.Aslanova, N.T.Shikhverdiyeva, J.E.Guliyeva, A.R.Rajabli, N.A.Zeynalov. Obtaining chitosan/ polyvinylpyrrolidone-based copolymer material. Proceedings of the 2^nd International Scientific and Practical Conference «Science: Development and Factors its Influence». (June 6-8, 2023). Amsterdam, Netherlands. pp.339-342.

Ch.M.Seyidova, S.A.Djabiyeva, N.T.Shikhverdiyeva, S.S.Fatullayeva, N.A.Zeynalov. Obtaining the graft copolymer of chitosan and polyacrylic acid. Proceedings of the 2^nd International Scientific and Practical Conference «Modern Directions and Movements in Science», (April 16-18, 2023). Luxembourg. pp.504-507

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d. Nizami Zeynalov, e.i. Rəna Süleymanova, e.i. Aytən Quliyeva, müh. Lalə Qulubəyova, k.e.i. Nigar Şıxverdiyeva

Problem Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi.

a) adi maye damcılarının yüksək özlülüklü neft mühitində koalesensiyası; burada onların toqquşması nəticəsində qeyri-nyuton mayesindən fazalararası qat əmələ gəlir;

Bu mexanizmlər əsasında müxtəlif neft emulsiyalarının təmizlənməsi və saflaşdırılması prosesləri üçün fərqli effektiv texnologiyalar yaratmaq təklif olunur.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, t.ü.f.d.,dos. Manaf Manafov t.ü.f.d.,dos. Qoşqar Əliyev, elmi işçi Vəfa Kərimli, kiçik elmi işçi Fatma Şıxıyeva

Г.И.Келбалиев, Д.Б.Тагиев, С.Р.Расулов, М.Р.Манафов. Структурообразование и эффективная вязкость неньютоновской нефти. Инженерно-физический журнал, 2023, Т. 96, № 1, с.57-64.
G.S. Aliyev, Kh.M. Rustamli & Kh.Sh. Hajiahmedzade. Calculation of Kinetic and Diffusion Coefficients of the Process of Surfactant Adsorption in Oil-Bearing Porous Rocks. Math Models Comput Simul. 2023, 15, pp.476–484.

İcraçılar: t.e.d.,prof. Fikrət Sadıqov, t.ü.f.d.,dos. Qurban Hacıyev, mühəndislər Elvira Məlikova, Gülarə Həsənzadə

F.M.Sadıqov, Q.N.Hacıyev, Ş.D.Əliyeva, İ.H.Məmmədova, G.H.Həsən-zadə, E.T.Məlikova, N.S.Sadıqova. Etilen istehsalının yan məhsulu yüngül piroliz qətranının səmərəli emal üsullarının tədqiqi.//Azərbaycan Neft Təsərrüfatı Jurnalı, 2023, № 4, s. 43-47.
Ф.М.Садыгов, Г.Г.Гасан-заде, Э.Т.Меликова, И.Г.Мамедова, Н.С.Садыгова Исследование возможности совместной переработки тяжелей и легкой смолей пиролиза. //Нефтепереработка и Нефтехимия, 2023, № 4, стр. 39-43.
– Yerli təbii xammal əsasında suda və torpaqda olan toksiki elementlərə qarşı yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik ekoloji cəhətdən təmiz sorbentlər hazırlanıb.

İcraçılar: k.e.d.,dos. Zenfira Ağayeva, k.ü.f.d.,dos. Soltan Məmmədova, elmi işçi Sevinc Bayramova, elmi işçi Elvin Cabarov, elmi işçi Leyla Abdullayeva
1. Z.Agayeva, A.M.Gashkay, S.Bayramova, Kh.N.Ilyasdova “Ecological assessment of biosphere safety”,monograph, Universitas Publishing Petroshany, Romania, 2023.
2. Z. R. Agayeva, C. M. Shabanova, H.L.Rafiyeva, E. M. Kazimova Modeling the process of ecological recovery of oil-contaminated substances.// Processes of Petrochemistry and Oil RefiningVol. 24, №3 2023, pp 397-409.
1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

–       2020-ci ildən başlayaraq AMEA-nın Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında alınmış kompleks gübrə Azərbaycanın bir sıra pambıq rayonlarında tətbiqi davam edir. Cari ildə Saatlı və Səlyan rayonlarının fermer təsərrüfatında pambıq bitgisi üzərində kompleks gübrə sınaqdan keçirilmişdir.

–       Azərbaycan Respublikasında olan hidrotexniki qurğuların (Yenikənd və Şəmkir çay SES) metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işləri davam etdirilir.

–       İşğaldan azad olunmuş Suqovuşan SES-in metal avadanlıqlarının korroziya vəziyyəti öyrənilib və sularda korroziya nöqteyi nəzərdən aqressiv olan ionların (CI^-, SO^-2₄, HCO₃^-və s.) qatılığı çox kiçik olduğundan onlar korroziya prosesində demək olar ki, iştirak etmirlər.

–       İnstitutun Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən Azərbaycanda sovet ordusundan qalan və yararsız vəziyyətə düşmüş raket yanacaqlarının oksidləşdirici komponentlərinin zərərsizləşdirilməsinə dair tədqiqat işləri davam edir.

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi və s. qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə əməkdaşlıq edirlər.

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

2023-cü ildə YERİNƏ YETİRİLƏN QRANT LAYİHƏLƏRİ

Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə
- Norveçin Sintef AS,
- Belçikanın Gent Universiteti, Total Research & Technology Feluy mərkəzi,
- Fransanın Milli Tədqiqatlar “Centre National de la Recherche Scientifique” (CNRS), Arkema France SA, Ayming, Axelone
- İngiltərənin Johnson Matthey PLC
- Niderlandın Process Design Center BV
- Almaniyanın Linde AG şirkətinin tədqiqat mərkəzləri
ilə tərəfdaş olduğu “Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsinin icrası davam etdirilmişdir.

Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.

Layihə rəhbəri:akademik Dilqəm Tağıyev
2023-cü ildə icrası bitmiş qrant layihələri
2020-ci il qalib layihə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun   “Elm-Təhsil-Sənaye” məqsədli qrant müsabiqəsi

-Sintetik naften turşularının yüksək çıxım və selektivliklə qeyri-zəncirvari reaksiya ilə alınması üçün karbon nanokatalizatorların işlənilməsi və tətbiqi. (Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. Eldar Zeynalov-289 000 AZN)

SOCAR-ın Elm Fondu 2021-ci il qrant müsabiqəsi

-Neftlə çirklənmiş ərazilərdə müasir texnoloji avadanlıqlardan istifadə etməklə sənaye üsulu ilə hidroponik-energetik yem istehsalı (Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, ARETN-i akademik M.Nağıyev adına KQÜKİ - 85 000 AZN)

2023-cü ildə qalib olmuş qrant layihələri

ƏSAS QRANT MÜSABİQƏSİ -2022

-Metal xalkogenidləri və pniktidləri əsasında yeni maqnit xassəli Dirak materiallarının axtarışı, dizaynı və tədqiqi.(Layihə rəhbəri: k.e.d., prof. Məhəmməd Babanlı- 180 000 AZN)

-Layda su axınının qarşısını almaq və quyudibi ətrafı sahədə dinamik zərbələrə davamlı nano-Fe₃O₄ maqnetit/poliakrilamid əlavə edilmiş sement əsaslı tamponaj sistemlərinin tədqiqi. (AR Dövlət Neft Şirkəti, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Bakı Dövlət Universiteti, Milli Nüvə Tədqiqatları Mərkəzi- 140 000 AZN)

11-ci “Mobillik qrantı” müsabiqəsi üzrə

-Ağır metal ionlarının sorbsiyası üçün sintez olunmuş xitozan və poli-N-vinilpirrolidon əsaslı polimer enterosorbentlərin fiziki-kimyəvi metodlarla tədqiqi. İtaliya, Neapol şəhəri, İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu (Layihə rəhbəri: k.ü.f.d., dos. Sevda Fatullayeva -14 000 AZN)

Beynəlxalq qrant layihələri

- AMEA və Belarus Respublikası Dövlət Elm və Texnologiya Komitəsi tərəfindən elan olunmuş layihə müsabiqəsində qalib gəlmiş “Tərkibində nanoölçülü karbon və hexagonal bor nitridinin çoxfunksiyalı əlavələr olan innovativ sürtkü materiallarının yaradılmasının fiziki-kimyəvi əsaslarının işlənib hazırlanması”. (Layihə rəhbəri: k.e.d., prof. Eldar Zeynalov - 88400 AZN maliyyə açılmayıb)

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

Elmin, təhsilin və iqtisadiyyatın inteqrasiyasının dərinləşdirilməsi istiqamətində kimya elminin prioritetlərini inkişaf etdirmək, istedadlı gəncləri elmi-tədqiqat işləri ilə maraqlandırmaq məqsədilə 2014-cü ildə İnstitutun nəzdində BDU-nun “Fiziki və kolloid kimya” və “Ümumi və qeyri-üzvi kimya” baza kafedraları yaradılıb.

2015-ci ildən başlayaraq İnstitutda magistratura təhsili keçirilir. İnstitutun alimlərinin tədris prosesində yaxından iştirakı, kadr hazırlığının müasir standartlara uyğun olaraq təkmilləşdirilməsi gənclərin gələcəkdə elmi fəaliyyətində böyük perspektivlər yaradacaq.

2021/2023-cü tədris illərində “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə qəbul olmuş 9 tələbə magistratura təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Adları qeyd olunan tələbələr (Bayramova Flora Şəmsəddin qızı, Quluzadə Aysel Xaqani qızı, Səfərli Aygün Natiq qızı, Babayev Elçin Hüseyn oğlu, Ağamalıyeva Bəsti Elçin qızı, Kərimli Gülnar Habil qızı, Quliyeva Lalə Şahin qızı, Museyibli Könül Qənbər qızı, Əliyeva Elmira Fehruz qızı) fərqlənmə diplomuna layiq görülmüşdür.

2022/2023-cü tədris ili üzrə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki-kimya” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur. Tələbələr I kursi müvəffəqiyyətlə başa vurmuşlar. Hal-hazırda II kursun III semestrində BDU-də təhsillərini davam etdirirlər.

1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat

Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Journal of Solid State Chemistry, Russian Journal of Inorganic Chemistry, İnorganic Materials, Theoretical and Experimental Chemistry, Russian Journal of Physical Chemistry A, Russian Metallurgy, Bulletin of the University of Karaganda. Инженерно-физический журнал, Physics and Chemistry of Solid State, Russian Microelectronics, Condensed Matter and Interphases, Journal ChemistrySelect, Advances in Neurology and Neuroscience, Mathematical Models and Computer Simulations, Russian journal of applied chemistry, Modern Physics Letters B, European Chemical Bulletin, Acta Crystallographica Section E, Journal of Applied Spectroscopy,Chemistry Africa,Surface Engineering and Applied Electrochemistry, Chemical Engineering, Insights in Mining Science and Technology, Journal of Engineering Physics and thermophysics, ACS Omega, Frontiers in Nutrition, Sensors and actuators: A. Physical, Journal Phase Equilibria Diffus, Applied Chemical Engineering, və s.

Ümumiyyətlə bu il 144 məqalə, o cümlədən xaricdə 73, respublikada 71 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 35 məqalə Web of Science, 60 məqalə SCOPUS, 49 məqalə isə digər jurnallarda dərc olunmuşdur .

Dövri nəşrlər sahəsində 2020-ci ildən “Azerbaijan Chemical Journal” SCOPUS bazasına daxil edilmiş, impakt faktoru 0,135-dür. 2021-ci ilin sentyabr ayından “Chemical Problems” jurnalı SCOPUS bazasına daxil edilmiş, impakt faktoru 0,111. Hər iki jurnal 2021-ci ildən (Q4) Quartilli-nə daxil edilmişdir. 2023-cü ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 176 tezis (onlardan 86 xaricdə) çap olunmuşdur.

Hesabat ilində 5   monoqrafiya (4-ü xaricdə( 3-ü kollektiv monoqrafiyada 1 fəsil)), 2 dərslik və 1 kitab nəşr edilmişdir:

- A.A.Quliyeva. Daşkəsən dəmir filizinin zənginləşməsindən alınan tullantıların kompleks emalı. Bakı: Elm, 2023, s.184

- Zenfira Agayeva, Aybeniz Kashkay, Sevinj Bayramova, Khuraman İlyasova. Cological assessment of biosphere safety. Universitas nəşr, Petroşani, 2023, 282p.

- Z.Agayeva, H.Rəfiyeva, E. Cabarov, S.Bayramova, L. Abdullayeva. Key trends of integrated innovationdriven scientification technological development of mining regions. Multiauthored monograph, Universitas Publishing Petroshany, Romania, 2023, –p.645-658 (kollektiv monoqrafiyada 1 fəsil)

- G.I.Kelbaliev, D.B.Tagiyev, M.R.Manafov.Crude Oil - Emerging Downstream Processing Technologies, Rheology of heavy oils. IntechOpen publisher, 2023,    288 p. (monoqrafiyada 1 fəsil)

-  G.I.Kelbaliyev, S.R.Rasulov, D.B.Tagiyev. Applied problems of Rheology of structured non-Newtonian oil. In Book: Advanced Rheology and Its Applications. London, IntechOpen publisher, 2023. p. 69-92. (monoqrafiyada 1 fəsil)

- Mirheydər Abbasov. İnfraqırmızı spektroskopiyanın üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrə tətbiqi. III cild. Bakı, “Ləman”, 2023, 529s.

- Mirheydər Abbasov. İnfraqırmızı spektroskopiyanın üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrə tətbiqi. IV cild. Bakı, “Ləman”, 2023, –516s.

– V.M.Abbasov, D.B.Tağıyev, E.A.Alxaslı. Ulu Öndər Heydər Əliyevin neft və neft emalı strategiyası. Bakı: “Elm”, 2023, –148 s.

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2022-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Hal-hazırda İnstitutda 29 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.

Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 35 işi üzrə 69 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 7 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.

Qeyri-üzvi kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Azərbaycan mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 27 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Azərbaycanın Acınohur qum daşları, Lənkəran və Astara sahil qum səpintilərindən alınan titanmaqnetit konsentratlarının qeyri maqnit fraksiyasının qeyri-səlis məntiq yanaşma vasitəsi ilə emalı şəraiti müəyyən edilmiş, modelləşdirilmiş və realllaşdırılmışdır. Titanmaqnetit konsentratlarından çıxarılan titan dioksiddən istifadə etməıklə Li₄Ti₅O₁₂, Li_1.92Ti_1.04O_3.04, Li₂TiO₃, Li_2.12Ti_0.94O_2.92, Li₄TiO₄ litium titanatları sintez olunmuş, termodinamiki parametrləri və termodinamiki davamlılığı təyin edilmişdir. Bu birləşmələrin 20-300⁰C temperatur intervalında litium ion batareyalarında anod materialı kimi istifadə olunması təklif olunur.

– Alüminium və nadir elementlərin istehsal bazasını artıran yeni “Alunit şlamı – kaolinit texnologiyası” işlənib hazırlanmışdır. Mövcud texnoloji proseslərdən fərqli olaraq, gillərin dəmirdən təmizlənməsi emalın ilkin mərhələsində aparılır. Alınan alüminiumlu məhsulun alunitin emal məhlullarına əlavə edilməsi tövsiyə olunur.

– Molibdenin(VI) orto-karboksibenzol azopirokatexin (o-KbAP) ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə - bis dördlü ammonium duzu ilə müxtəlifliqandlı kompleksi, Stibium(V)-in halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

Asetilhidrazin və fenilqlioksal turşusu əsasında hidrazon tipli yeni üzvi liqandsintez edilmişdir. Sintez edilmiş liqandın quruluşu və xassələri İQ, UB və nüvə maqnit rezonansı spektroskopiyası vasitəsilə tədqiq edilmişdir. Həmin liqandın Sm, Pr, La, Gd, Eu və V-la kompleksləri alınmışdır.

– La-Ni-Ce və La-Ni-Co üçlü sistemləri trianqulyasiya edilmiş, kvazibinar politermik kəsiklər aşkar edilmiş, ərintilərin sintez şəraiti müəyyən edilmişdir.

– Ag₂S-In₂S₃-FeS və PbS- In₂S₃-FeS kvazi üçlü sistemləri politermik kəsiklər üzrə tədqiq edilərək, faza tarazlıqlarının mənzərəsi tam aşkar edilmiş və likvidus səthlərinin proyeksiyaları qurulmuşdur.

– Cu₈SiX₆-Ag₈SiX₆ (X-S,Se) sistemlərində superion, maqnit və topoloji izolyator xassəli materialların alınması tədqiq edilib.

– As₂S₃-Cu₂Cr₄Te₇,Sb₂Se₃-Cr₂Se₃ və Sb₂S₃-Cr₃Te₄ sistemlərində faza tarazlıqlarını tədqiq etməklə, enerji çeviriciləri üçün yararlı, optik və maqnitooptik xassəli funksional materialların sintezi və fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilib.

– Yeni maqnetik topoloji izolyator (MTİ) materiallarının alınması məqsədilə MnTe-Sb₂Te₃-Bi₂Te₃ sistemində qarşılıqlı təsir xarakteri müəyyən edilmişdir. Sistemdə teradimitəbənzər laylı quruluşlu üçlü birləşmələr əsasında Sb®Bi əvəzləməli geniş bərk məhlul sahələri aşkar olunmuşdur. Alınmış yeni dəyişən tərkibli fazalar MTİ materialların maqnit və topoloji izolyator xassələrini optimallaşdırmaq üçün geniş imkanlar açır.

Yeni dəyişən tərkibli qarışıq ion–elektron keçirici fazaların alınması məqsədilə Ag-Si-Sn-X (X-S, Se, Te) dördkomponentli sistemlərinin Ag₂X-Ag₈SiX₆-Ag₈SnX₆ qatılıq müstəviləri üzrə faza tarazlıqları mənzərələri əldə edilmişdir. Göstərilmişdir ki, bu sistemlərin Ag₈SiX₆-Ag₈SnX₆ kəsikləri ilkin üçlü birləşmələrin yüksəktemperaturlu kubik modifikasiyaları arasında fasiləsiz bərk məhlul sıralarının, aşağıtemperaturlu modifikasiyaları əsasında isə geniş bərk məhlul sahələrinin əmələ gəlməsilə xarakterizə olunurlar. Bu nəticələr arqirodit ailəsi fazalarının funksional xassələrinin optimallaşdırılması üçün istifadə oluna bilər.

– 3CuO· B₂O₃ – ZnO sistemin ərintilərinə Er₂O₃ aşqarı daxil etdikdə onlarda diffuz etmə qabiliyyəti azalır. Bu səbəbdən həmin tərkiblərin müqavimətləri yüksək, dielektrik nüfuzluğu isə nisbətən az olur.

3CuO· B₂O₃ - [(ZnO)_1-x·( Er₂O₃)_x] sistemində ağır metal atomlarından olan Er və daha mütəhərrik bor və oksigenin olması nümunələrin mürəkkəb quruluşda alınmasına səbəb olur.

– Termodiffuziya üsulu ilə Ст-3 və RCD-32 poladları üzərində xromun, titanın fərdi və qarışıq karbidlərindən ibarət 30-40 mkm qalınlığında və bərkliyi 2-3 Gpa (gigopaskal) olan örtüklər alınmışdır ki, onların da korroziyaya və yeyilməyə qarşı davamlı olmaları müvafiq ölçmələr vasitəsilə müəyyən edilmişdir.

– Mono- və dikarbon turşuları ilə yeni asiloil hidrazonlar və onların keçid metal kompleks birləşmələri alınmışdir. Bu komplekslərin kristallik və molekulyar quruşları öyrənilmişdir.Göstərilmişdir ki, sintez olunmuş ligandlar və kompleks birləşmələr bakterisid, funqisid xassələrə malikdirlər və döş, ag ciyər və bağırsaq xərcəng zülallarına qarşı aktivdirlər. Ferromagnit xassələrə malik olan nano ölçülü Mn, Fe, Co, Bi və Ln nitratların hidrotermal usulla metal oksid birləşmələri alinmışdır. Göstərilmişdir ki, elektrod kimi istifadə olunan LiCoO₂ iki usulla alina bilər: ya litium nitratın reaksiya qarışığına birbaşa daxil edilməsi və ya kobalt nitratın hidrotermal reduksiya məhsuluna litium ionlarının daxil edilməsi yolu ilə.

– Me₆Fc/Me₆Fc⁺ və Me₈Fc/Me₈Fc⁺redoks sistemlər 1-butil-3-metilimidazolium tetraflüorborat (BMIM⁺BF₄⁻) ion mayesində müqayisə elektrodu kimi perspektivli sistemlərdir və praktikada uğurla istifadə oluna bilərlər.

– Cu(II), Ni(II), Co(II) N,N'-hidrazin diasetil turşusunun salisil aldehidi iləhidrazonun yeni kompleksləri sintez edilmişdir. Göstərilmişdir ki, N,N'-hidrazin diasetil turşusunun salisil aldehid ilə hidrazonun törəmələri Cu (II), Co (II), Ni (II) metallarının ionları ilə ikinüvəli komplekslər əmələ gətirir. Bu kompleks birləşmələrin strukturu və fiziki-kimyəvi xassələri İQ və UB spektroskopiya və termoqravimetrik analiz metodları ilə öyrənilmişdir.

– İlk dəfə olaraq elementar qəfəsin parametrləri a= 7,5955Å, b=9,5927Å, c=17,6055Å, v=1204,74Å³ olan kobaltın p-nitrotereftal turşusu və piridinlə reaksiyasından alınmış ion tipli kompleks əsasında yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik polimer material sintez olunmuşdur. Bu materialın dərman preparatlarının təmizlənməsində istifadəsi nəzərdə tutulur.

Co(II)-nın piromellit turşusu ilə reaksiyası nəticəsində alınmış ion tipli supramolekulyar kompleksin daxili sferasında heksaakvaion [Co₂(H₂O)₁₂]⁴⁺, xarici sferasında isə piromellit turşusunun [C₆H₂(COO)₄]^4- anionu və iki su molekulu yerləşir

Samarium və qadolinium tereftal turşusu ilə reaksiyası nəticəsində alınmış supramolekulyar birləşmələr müvafiq olaraq Sm₂[ C₆H₄(COO)₂]₃ (H₂O)₆ və Gd₂[C₆H₄(COO)₂]₃(H₂O)₆ kimyəvi düsturlarına malikdir və izostrukturdur.

Misin nitrotereftal və dinitrotereftal turşuları ilə alınmış supramolekulyar komplekslərin kristal quruluşları müvafiq olaraq bir qədər təhrif olunmuş oktaedr (Cu NTA) və kvadrat piramidadır (CuDNTA).

kimyəvi-kinetika və kataliz, fiziki kimya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 28 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Smart biomimetik material (dəmirporfirin) və Pb, Ag əsasında peroksidaz tipli biomimetik sensorlar (TphPFe³⁺/Al₂O₃/Pb və TphPFe³⁺/Al₂O₃/Ag) işlənib hazırlanmışdır. Biomimetik sensorların aktivliyi C₂H₅OH-in su məhlulunda son dərəcə kiçik qatılıqlarında 10^-6 və H₂O₂-in 10^-8 həssaslıq həddində aşkarlanması təsdiq edilmişdir. Biomimetik sensorlar oksidləşdirici və ya onun intermediatlarının təsiri altında uzun müddət aktivliyini saxlayır.

– Koherent-sinxronlaşdırılmış reaksiyalar prinsipi əsasında tsikloheksanın biomimetik oksidləşməsi prosesi üçün yeni metodla tərtib olunmuş kinetik model eksperimental nəticələri minimal xəta ilə adekvat ifadə edir və bu kinetik metodu istənilən mürəkkəb qoşulmuş reaksiyalara tətbiq etmək olar.

– Yeni Co- və Mn- tərkibli karbon nanoboruları sintez olunmuş, identifikasiyası və keyfiyyət tərkibi bir neçə analiz metodları (SEM, TEM, EDX) ilə təsdiq olunmuşdur.

Katalizator iştirakı olmadan aparılmış təcrübələrdə aerob oksidləşmə reaksiyasının sürətinin temperaturla düz asılılığı müəyyən olundu ki, bu da Vant-Hoff qanununa uyğundur.

Göstərilmişdir ki, Co-Fe@MWNT parafin-naften fraksiyasının aerob oksidləşmə proseslərini aktiv şəkildə kataliz edir. Katalitik aktivliyin adekvat ölçülməsi üçün metodik prosedurların çox sadələşdirildiyi, hidroperoksidlərin termal olaraq, zəif parçalandığı və oksigenin udulmasının kinetikasının davam edən kimyəvi proseslərə və potensial katalizatorların fəaliyyətinə ən uyğun olduğu 80⁰C temperatur seçilmişdir.

Neft karbohidrogenlərinin Fe@MWNT və Co-Fe@MWNT katalizatorlarının iştirakı ilə aerob oksidləşməsi reaksiyasının sxemi təklif edilmişdir. Sxem, reaksiyanın avtokatalitik inkişafı ilə hidroperoksidlərin katalitik parçalanmasını nəzərdə tutur.

Karbon nanoborular sementin bərkiməsi zamanı kalsium hidrosilikatların yaranması üçün kristallaşma mərkəzləri rolunu oynayır və adi nəzarət nümunəsi ilə müqayisədə yüksək sıxlığa malik strukturun formalaşmasını təmin edərək, sementin sıxılmada möhkəmlik həddini əsaslı surətdə artırır.

– Metanın oksidləşdirici çevrilmə reaksiyası üçün altı marşrut təklif olunmuşdur. Bu marşrutların doğruluğu kinetik dəlillər əsasında isbat olunmuşdur. Marşrutların gedişindən müəyyən olunmuşdur ki, metanın oksidləşdirici çevrilmə reaksiyasını propilenin alınma istiqamətinə yönəltmək olar.

– Karbohidrogenlər və onların xlorlu analoqlarının oksidləşmə proseselərində polikondensləşmə məhsulları ilə dezaktivləşmiş və ənənəvi üsullarla (O₂, H₂O və s. 500-600⁰C, 10-12 saat) regenerasiyası mümkün olmayan katalizatorların yeni üsulla CO+O₂ qarışığı tətbiq etməklə (400-450⁰C, 1-2 saat müddətində) reaktivləşməsi həyata keçirilmişdir.

– Karbon monooksidin karbon dioksidə aşağı temperaturlu (110-180⁰C) konversiyasi üçün keçid metalların oksidləri əsasında iki və üç komponentli katalizatorlar sintez olunub. Katalizatorlar aşağı enerji sərfi, qısa sintez vaxtı, reaksiyanın kimyəvi enerjisindən istifadə etmək kimi üstünlüklərə malik olan zol-gel yanma metodu ilə sintez olunub.

Zol-gel yanma metodu ilə katalizatorların daşıyıcı üzərində bir mərhələli sintez metodikası işlənmışdir. İki komponentli (Cu-Mn=2:1)-Al₂O₃ katalizatorun iştirakında karbon monooksidin karbon dioksidə 100%-li konversiyasэ 110-120⁰C temperaturda baş verir.

– Polimer karbon nitridlər əsasında effektiv katalizator və universal sorbent funksiyaları daşıyan yeni maqnetik kompozitlər yaradılmışdır. Yeni kompozitlərin fenilasetileni stirola 91-93% selektivliklə katalitik hidrogenləşdirmə xassəsi və sulu məhlullardan fosfat anionlarının 93-94% selektivliklə sorbsiya etmə effektivliyi müəyyən edilmişdir.

– Müvafiq tsiklopentadienil komplekslərinin üzvi fazadan bərk səth üzərinə çökdürülməsi yolu ilə nanoölçülü Mn, Fe, Co oksidlər saxlayan bentonit və mordenit əsaslı katalizatorlar sintez edilmiş, onların katalitik xassələrinin aktiv komponentlərin hissəciklərinin ölçüsündən asılılığı və katalizatorda paylanmasından asılılığı müəyyən edilmişdir. Göstərilmişdir ki, promotor kimi qələvi metalların katalizatora daxil edilməsi CO₂-nin C₂₊ karbohidrogenlərə, kobaltın daxil edilməsi isə metana hidrogenləşməsinə səbəb olur.

Poli-N-vinilpirrolidon əsasında yeni enterosorbentlər alınmış, onların iştirakı ilə sorbsiya prosesinə in vitro müxtəlif parametrlərin təsiri öyrənilmiş və mədə-bağırsaq traktında rast gəlinən ağır Cu²⁺, Ni²⁺, Co²⁺ ionlarına qarşı yüksək sorbsiya xüsusiyyətlərinə malik olmaları göstərilmişdir.

– Üçlü Co-Mo-P və Ni-Co-P ərintiləri qələvi qlisin məhlulundan qalvanostatik usul ilə çökdürülmüş və rentgen-faza analizi ilə təsdiqlənmişdir.

Ni və Pt elektrodları üzərində binar Mo- Se təbəqələrinin birgə çökmə prosesi öyrənilib. Müəyyən edilmişdir ki, tsiklik polyarlaşma əyrisində -0.4 – (-0.65) V potensial qiymətlərində müşahidə olunan pik MoSe₂ kimyəvi birləşməsinə aiddir.

Tartrat əlavəli etilenqlikol elektrolitindən sürmə və kükürdün ayrı – ayrılıqda və birgə elektrokimyəvi çökmə prosesi Ni və Pt elektrodları səthində öyrənilmişdir. Nəticələr göstərir ki, sulfit ionunun tam elektroreduksiyası (–0.2)–(–0.35) V potensial aralığında iki mərhələdə baş verir, əmələ gələn S^2- ionlarının elektrolitdəki Sb³⁺ ionları ilə birləşməsi nəticəsində Sb₂S₃ nazik təbəqələrinin çökməsi baş verir.

Kimya texnologiyası və mühəndisliyi

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması

Bu problem üzrə (2 mövzu, 7 iş, 14 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılarına diqqət yetirmək olar:

– Asfalten, qatran və parafin tərkibli ağır neft emulsiyalarının reoloji xassələrini nəzərə alaraq nizamsız strukturların əmələ gəlməsi və dağılması, su damlalarının koalessensiyası, deformasiya və parçalanması, ağır neft mühitində qravitasiya sahəsində çökməsi və emulsiyanın ayrılması üçün hesablama modelləri işlənib hazırlanmışdır.

– Nanoelektronika və spintronika üçün perspektiv olan laylı quruluşlu 2D materialların, o cümlədən qrafenin xassələrinin kompüter modelləşdirilməsi aparılmışdır. Kompüter hesablamaları sıxlıq funksional nəzəriyyəsi çərçivəsində lokal elektron spin sıxlığını yaxınlaşmasında mübadilə-korrelyasiya funksiyalarından istifadə etməklə aparılmışdır.

– Pirolizin yüngül qətran nümunələrindən benzol və onun metil-etil–izopropil törəmələrini ayırdıqdan sonra qalan kub qalıqları əsasında ГОСТ 5631-79 uyğun olaraq korroziyaya davamlı lak-boya örtükləri hazırlanıb və sınaqdan çıxarılıb.

– Sinir-paralitik xüsusiyyətlərə malik olan zəhərli maddə - “Soman” qazını - zərərsizləşdirmək üçün 2 nömrəli bsch deqazasiya məhlulunun istifadəsində ayrılmaz tərkib hissəsi olan monoetanolaminin utilizasiyası və təkrar emalı həyata keçirilmişdir.

Yararsız dixloraminlərin utilizasiyası nəticəsində üzvi sintezdə istifadə olunan monoxloramin və antiseptik və dezinfeksiyaedici xüsusiyyətlərə malik benzolsulfamid kimi kimyəvi reagentlər təcrid olunub.

“Azərbaycan Respublikasının 2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”na aid tədbirlər planı

– Hidrogen energetikası üçün hidrogeni akkumulyasiya edən materialların, günəş enerjisinin çevirici kimi yeni nəsil elektrodların alınması;

– Bir karbonlu birləşmələrin monomerlərə və digər qiymətli maddələrə çevrilməsi üçün yeni katalitik sistemlərin işlənilməsi;

“Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı” haqqında

İnstitutun əməkdaşları tərəfindən Ulu öndərin irsinə həsr olunmuş elmi əsərlərin nəşri, elmi konfransın və gənc alimlərin müsabiqəsinin keçirilməsi nəzərdə tutulub.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16 noyabr 2022-ci il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair Dövlət Proqramı”

Ərazidə olan:

– Polimetal filizlərdən – xrom, mis, civə, sink, qurğuşun və s. metalların ayrılma üsullarının işlənilməsi.

– Hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işləri aparılması.

– Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən “Yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında kompleks gübrə Saatlı rayonunun pambıq bitkisi sahələrində istifadə edilib.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr

Problem: Azərbaycanın mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.

İcraçılar: k.e.d.,prof. Asif Məmmədov, e.i.Ülviyyə Şərifova

İcraçılar: k.e.d.,prof. Arif Heydərov, k.ü.f.d.,b.e.i. Aybəniz Quliyeva, k.e.i. Gülnar Alışanlı

İcraçılar: k.ü.f.d. Hilal Tahirli, k.ü.f.d.,ap.e.i. Səadət Məmmədova

Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması.

İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.e.d. Nəhməd Əli-zadə, k.ü.f.d.,ap.e.i. Nuranə Məlikova

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d.,prof. Vaqif Əhmədov, k.ü.f.d.,ap.e.i. Natalya Melnikova, k.ü.f.d., ap.e.i. H .Nurullayev

İcraçılar: k.e.d.,prof.Arif Əfəndi, k.ü.f.d.,ap.e.i. İradə Məlikova, k.ü.f.d.,b.e.i. Natəvan Aykan, k.ü.f.d.,ap.e.i. Ədilə Əliyeva, k.ü.f.d.,ap.e.i.Elmir Babayev

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev,k.e.d.,prof. Etibar İsmayılov, k.ü.f.d.,ap.e.i. Aygün Rüstəmova, k.ü.f.d.,ap.e.i. Tamella Abbasova, k.ü.f.d.,b.e.i. Zülfiyyə

Məmmədova, e.i. Afət Sərdarlı

İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, k.ü.f.d.,b.e.i. Ulduz Məmmədova, e.i. Səriyyə Ağaməmmədova

– Poli-N-vinilpirrolidon əsasında yeni enterosorbentlər alınmış, onların iştirakı ilə sorbsiya prosesinə in vitro müxtəlif parametrlərin təsiri öyrənilmiş və mədə-bağırsaq traktında rast gəlinən ağır Cu²⁺, Ni²⁺, Co²⁺ ionlarına qarşı yüksək sorbsiya xüsusiyyətlərinə malik olmaları göstərilmişdir.

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d.,ap.e.i. Sevda Fətullayeva, k.e.i. Çiçək Seyidova

Problem: Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, t.ü.f.d., ap.e.i. Manaf Manafov, t.ü.f.d.,ap.e.i. Qoşqar Əliyev, e.i. Vəfa Kərimli

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi və s. qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə əməkdaşlıq edirlər.

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

2022-ci ildə YERİNƏ YETİRİLƏN QRANT LAYİHƏLƏRİ

Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə

Norveçin Sintef AS,
Belçikanın Gent Universiteti, Total Research & Technology Feluy mərkəzi,
Fransanın Milli Tədqiqatlar “Centre National de la Recherche Scientifique” (CNRS), Arkema France SA, Ayming, Axelone
İngiltərənin Johnson Matthey PLC
Niderlandın Process Design Center BV
Almaniyanın Linde AG şirkətinin tədqiqat mərkəzləri ilə tərəfdaş olduğu “Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsinin icrası davam etdirilmişdir.

Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.

Layihə rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev

SOCAR-ın Elm Fondunun qrant layihəsi müsabiqəsi

(SOCAR-ın Elm Fondunun İdarə Heyətinin 5 yanvar 2022-ci il tarixli qərarı ilə)

1.Asfalten-qətran tərkibli neft emulsiyalarının ayrılma proseslərinin təhlili və riyazi modelləşdirilməsi. Layihə rəhbəri: k.e.d., prof. Qüdrət Kəlbəliyev- 65 000 AZN

2.Neft yataqlarının neftveriminin artırılması üçün yeni bitki mənşəli kitrə-biopolimer “nanomayelərin” yaradılması. Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d., dos. Ülviyyə Məmmədova - 65 000 AZN

3.Neft sənayesi avadanlıqlarında tətbiq etmək üçün Mo-S əsasında yüksək temperaturda sürtünməyə davamlı nazik təbəqələrin elektrokimyəvi üsulla alınması və xassələrinin tədqiqi. Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d., dos. Vüsalə Məcidzadə - 50 000 AZN

2020-ci ildə qalib olmuş və hal-hazırda davam edən qrant layihələri

AR Prezidenti yanında EİF “Elm-Təhsil-Sənaye” məqsədli qrant layihəsi

Sintetik naften turşularının yüksək çıxım və selektivliklə qeyri-zəncirvari reaksiya ilə alınması üçün karbon nanokatalizatorların işlənilməsi və tətbiqi. Layihə rəhbəri: AMEA-nın müxbir üzvü,k.e.d., prof. Eldar Zeynalov- 289 000 AZN

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

2021/2022-ci tədris ilində “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 7 tələbə magistratura təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 6 nəfər fərqlənmə diplomuna layiq görülmüşdür (Ağayeva Aytən Əliağa qızı, Həsənova Vüsalə Ağamusa qızı, Əliyeva Nəzakət Adil qızı, Mustafayeva Afət Nəbi qızı, Zeynalova Aygün Oruc qızı, Rəcəbli Aytac Rahib qızı).

2020/2022-ci tədris ili üzrə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur. Tələbələr I kursi müvəffəqiyyətlə başa vurmuşlar. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.

2022/2023-cü tədris ilində DİM-nin 09/Q saylı 12.09.2022-ci il tarixli əmri və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 20.09.2022-ci il tarixli 483 №li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki kimya” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur.

15.09.2022-ci il tarixindən İnstitutun magistraturasında 4 ixtisaslaşma üzrə 18 tələbə təhsil alır.

1.6. Nəşriyyat fəaliyyəti, elmi məqalələr, o cümlədən xaricdə və İmpakt Faktorlu jurnallarda çap olunmuş məqalələr, elmi işçilərin əsərlərinə olan istinadlar, alınmış patentlər haqqında məlumat

Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Journal of Physics D: Applied Physics, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Journal of Molecular Structure, Acta Chimica Slovenica, Russian Chemical Bulletin, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Russian Metallurgy,Chemical Problems, Processes of Petrochemistry and Oil Refining,Chemistry & Chemical Technology,Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginering, NPJ Quantum Materials, Journal of European Ceramic Society, Scientific Reports, APL Materials, Electrochemical Science and Engineering, Physics of the Solid State, Журнал Координационная химия, Cellulose chemistry and technology, Inorganic Materials, Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, Semiconductors, Химия и технология воды, Glass Physics and Chemistry, Advances in Intelligent Systems and Computing, Theoretical Foundation of Chemical Engineering, Mechanics of Solids, Techniques and Applications, Journalof Chemical Society Pakistan, London Journals Press, Actual problems of Chemical Engineering.

Ümumiyyətlə bu il 178 məqalə, o cümlədən xaricdə 104, respublikada 74 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 49 məqalə Web of Science, 63 məqalə SCOPUS, 39 məqalə РИНЦ bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallarda və 27 məqalə digər jurnallarda dərc olunmuşdur.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2, 3,4 nömrələri çap olunmuşdur. 2020-ci ildən Azərbaycan Kimya Jurnalı, 2022-ci ilin sentyabr ayından isə “Chemical Problems” jurnalı SCOPUS bazasına daxildirlər. 2022-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 139 tezis çap olunmuşdur.

Hesabat ilində 6 monoqrafiya, 2 monoqrafiyanın hər birində – 1 fəsil, 3 dərslik, 1 kitab və 1 biblioqrafik vəsait nəşr edilmişdir:

– Г.И. Келбалиев, Д.Б. Тагиев, С.Р. Расулов. Реология не-Ньютоновских нефтей. Москва, 2022, 600 с.

– Я.И.Джафаров, М.Б.Бабанлы. Халькогениды таллия-сурьмы (висмута) и твердые растворы на их основе. Баку, 2022, 320с.

– Zeynalov E.B., Tağıyev D.B, Nağıyev Ya.M., Hüseynov E.R., Nəzərov F.B., Hüseynov A.B. “Dizel yanacağının və onun aromatiksizləşdirilmiş və parafinsizləşdirilmiş fraksiyalarının maddə tərkibi”. Bakı: "Füyuzat" Nəşriyyatı. 2022. 208 s.

– B.A.İsmayılova, A.C.Əfəndi, D.B.Tağıyev. "Alifatik dikarbon turşuları və mürəkkəb efirləri. "Elm nəşriyyatı”. 2022. 189 s.

– Sevinc Məmmədova. “ Nüvə yanacağı materialları olan aktinoidlər sırasından bəzi d-elementlərin naften turşuları ilə maye fazalı ekstraksiyası”. Bakı. 2022. 202 s.

– Егана Гахраманова. Диоксид серы и красный шлам. Проблемы и перспективы использования. Баку, Элм, 2022, 191с.

– G.I.Kelbaliev, D.B.Tagiyev, M.R.Manafov. Crude Oil - Emerging Downstream Processing Technologies, Rheology of heavy oils, IntechOpen publisher, 2022, 288 p. (monoqrafiyada 1 fəsil)

– G.I. Kelbaliyev, S.R.Rasulov, D.B.Tagiyev. Applied problems of Rheology of structured non-Newtonian oil. In Book: Advanced Rheology and Its Applications. London, IntechOpen publisher, 2022. 600c. (monoqrafiyada 1 fəsil)

– Ə.Ə.Məcidov, D.B.Tağıyev. “Kimyada fiziki metodların tədqiqi”. Bakı. Elm. 2022. s.189.

– Aббасов Миргейдар Гасан оглы. «Применение инфракрасной спектроскопии к органическим и неорганическим соединениям». Москва. 2022. с.464

– Abbasov Mirheydər. “İnfraqırmızı spektroskopiyanın üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrə tətbiqi”. Bakı. “Ləman”. 2022. 482 s.

– Dilqəm Tağıyev, Asif Məmmədov. Duyğularımız və Kimya. Bakı, Elm, 2022, 190 s.

– Qüdrət Kəlbəliyev. Biblioqrafik göstərici. Bakı. "ELM". 2022. 143 s.

2022-ci ildə Web of Science (Clarivate Analytics), SCOPUS və digər məlumat bazalarına daxil olan məqalələr

Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına

daxil olan jurnallarda çap olunan məqalələr

1. Garnica M., Otrokov M.M., Casado Aguilar P., I.I.Klimovskikh, D.Estyunin, Z.S.Aliev, I.R.Amiraslanov, N.A.Abdullayev, V.N.Zverev, M.B.Babanly, N.T.Mamedov, A.M. Shikin, A.Arnau, A.L.Vázquez de Parga, E.V.Chulkov and R.Miranda. Native point defects and their implications for the Dirac point gap at MnBi₂Te₄(0001). npj Quantum Materials, 2022, v.7, article 7. CA-8,913(Q1)

2. Longo T.J., Shumovskyi N.A., Asadov S.M., Buldryev S.V., Anisimov M.A. Structure factor of a phase separating binary mixture with natural and forceful interconversion of species. Journal of Non-Crystalline Solids:X. 2022. vol. 13. 10082. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.. CA-6,4(Q1)

3. Ahmadov E.J., Orujlu E.N., Babanly D.M., Mammadov D.A., Alizade E.H., Mamedova I.A., Abdullayev N.A., Mamedov N.T., Babanly M.B. Phase equilibria of the Sb₂Te₃+ +2BiI₃↔Bi₂Te₃+2SbI₃ reciprocal system: synthesis and characterization of the cation-substituted Bi_1-xSb_xTeI solid solutions. Journal Alloys and Compounds, 2022, 929, 167388. CA-6,371(Q1)

4. Abdullayeva S.H., EminovSh.O., Jalilova Kh.D., Musayeva N.N., GuliyevJ.A.,Aliyev A.Sh., Majidzade V.A., Mammadova G.H. Synthesis of anodic TiO₂ nanotubes on Indium Tin Oxide coated glass electrodes. International Journal of Energy Research, 2022, Spesial issue, 8 p.https://doi.org/10.1002/er.8667CA-5.164(Q1)

5. Eminov Sh.O._,Tagiyev D.B., Aliyev A.Sh., Jalilova Kh.D., Guliyev J.A., Rajabli A.A., Mamedova G.H., Majidzade V.A. Integration of supercapa citor with solar cell based on NiO₂ and CdS nanopillars embedded in porous anodic alumina templates.International Journal of Energy Research, 2022, Spesial issue, 8 p.Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки. CA-5.164(Q1)

6. Sh.Tapdiqov, D.Tagiyev, N.Zeynalov, S.Safaraliyeva, S.Fatullayeva, M.Raucci, A.Hummetov, M.Mustafayev, R.Jafarova, Kh.Shirinova. Cumulative release kinetics of levothyroxine-Na pentahydrate from chitosan/arabinogalactane based pH sensitive hydrogel and it's toxicology. Reactive and Functional Polymers, 2022, vol. 178, pp.1-11. CA-4,966(Q1)

7. Orudzhev, F.F., Alikhanov N.M.-R., Ramazanov S.M., Sobola D.S., Murtazali R.K., Ismailov E.H., Gasimov R.D., Aliev A.Sh., Ţălu Ş. Morphotropic. Phase Boundary Enhanced Photocatalysis in Sm Doped BiFeO₃. Molecules. 2022, 27, 7029. https://doi. org/10.3390/molecules27207029. CA-4.927 (Q1)

8. Hasanova G.S., Aghazade A.I., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Experimental study of the phase relations and thermodynamic properties of Bi-Se system. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, 2022, vol. 147, pp.6403–6414. CA-4,755(Q2)

9. Abdulrahman A. Al-Rabiah , Ismail Boz , Vagif M. Akhmedov, Mohamed Mokhtar M. Mostafa 4 and Abdulaziz A. Bagabas, Highly Selective Gas-Phase Catalytic Hydrogenation of Acetone to Isopropyl Alcohol.Catalysts. 2022, 12, 1251. https://doi.org/10. 3390/catal12101251.CA- 4.501(Q2)

10.. Hesenova S.S., Yolcuyeva E. A., Aliyeva Q.M., Muhammad S., Muhammad A., Movsumov E. M., Shahzad K. M., Muhammad N. T., Saifeldin M. S. Synthesis, characterization, crystal structures, supramolecular assembly of copper complexes derivated from nitroterephthalic acid along with hirshfeld surfase analysis. Journal of Molecular Structure. В печати. CA-3.196 (Q2)

11. S.Fatullayeva, D.Tagiyev, N.Zeynalov, S.Mammadova, E.Aliyeva. Recent advances of chitosan-based polymers in biomedical applications and environmental protection. Journal of Polymer Research. 2022, vol. 29, issue 7, pp.1-19. CA-3,097(Q2)

12. Majidzade V.A., Javadova S.P., Aliyev G.S., Aliyev A.Sh., Tagiyev D.B. Electrodeposition of Sb–Se Thin Films from Organic Electrolyte. Chemistry Africa. 2022, in print https://doi.org/10.1007/s42250-022-00480-8. CA-2.3(Q3)

13. Orujlu E.N., Aliev Z.S., Babanly M.B. The phase diagram of the MnTe–SnTe–Sb₂Te₃ ternary system and synthesis of the iso- and aliovalent cation-substituted solid solutions CALPHAD: Computer Coupling of Phase Diagrams and Thermochemistry. 2022, vol.76, p.102398. CA-2.004(Q2)

14. Huseynov A.B., Mammadova S.A., Zeynalov E.B., Israfilov A.O., Abdullayeva S.H. Synthesis of MWCNTs from xylenes for fabrication of highly electrically conductive and gas-sensitive polymer composites. Fullerenes, Nanotubes and Carbon nanostructures. 2022, pp.1-12. CA-1.899(Q3)

15. S.N.Osmanova, G.R. Azimova, S.M. Zulfugarova, E.H. Ismailov, D.B.Taghiyev and J.W.Thybaut Surface structure and phase composition MnOx-Na₂WO₄/SiO₂ catalyst for oxidative conversion of methane. Reaction Kinetics, Mechanisms and Catalysis. 2022. Çapda. CA- 1.843 (Q3)

16. Gulshan Nahmatova, Latifa Gasanova, Olga Vodyankina, Eldar Dakhnavi, Tofik Nagiev. Coherently synchronized reaction of methane oxidation by green oxidizing agent-hydrogen peroxide over the biomimetic catalyst-iron pentafluorotetraphenylporphyrin deposited on alumina. Reaction Kinetics, Mechanisms and Catalysis. DOI:10.10 07/s11144-022-02300-z. CA-1.843 (Q3)

17. V. M. Akhmedov, N. E. Melnikova, Vs.Ahmadov, D. Tagıyev, Tuning selectivity in the gas phase hydrogenation of phenylacetylene over the platinum—mesoporous carbon nitride composites. Russian Chemical Bulletin. (Int. Ed.).2022. vol. 71, No. 2, pp. 276-282. CA- 1,704 (Q3)

18. F.M.Mammadov, N.N.Niftiyev, Ya.J.Jafarov, D.M.Babanly, İ.B.Bakhtiyarly, M.B. Babanly. Physicochemical Analysis of the MnTe-Ga₂Te₃- In₂Te₃System and AC Electrical Conductivity of MnGaInTe₄. Russian Journal of İnorganic Chemistry. 2022, vol.67, No10, pp.1623-1633. CA-1.667 (Q3)

19. A.A. Heydarov, L.T.Tagiyeva. Separation of aluminium from gallium and vanadium in a sulfate medium by partial neutralization. Russian Journal of İnorganic Chemistry 2022, No2, pp. 67,183–187. CA- 1,667 (Q3)

20. Seidzade A.E., Orujlu E.N., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Babanly M. B.Solid-Phase Equilibria in the SnTe–Sb₂Te₃–Te System and the Thermodynamic Properties of the Tin–Antimony Tellurides. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2022, vol. 67, No. 5, pp. 683–690. CA-1.667 (Q3)

21. Mashadieva L.F., Alieva Z. M., Mirzoeva R.Dzh., Yusibov Yu. A., Shevel’kov A. V., and M.B.Babanly. Phase Equilibria in the Cu₂Se–GeSe₂–SnSe₂ System. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2022, vol. 67, No. 5, pp. 670–682.CA-1.667 (Q3)

22. Алиев И.И., Исмаилова С.Ш., Бабанлы К.Н.,Мехтиева С.Т. Физико-химическoе и ренгенографическoе исследование сплавы системы As₂Te₃-Cr₂Тe₃.ЖурналНеорганической химии. 2022. Т. 67. № 4. с. 497-501.CA- 1.667 (Q3)

23. Ismailov E.H., Taghiyev, D.B., Zulfugarova, S.M. Osmanova S.N. Azimova G.R., J.W. hybaut. Phase Composition and Catalytic Properties of MnNaW/SiO₂ Oxide System in Oxidative Conversion of Methane. Theoretical and Experimental Chemistry.2022, vol. 58, No. 1, pp. 61-69.https://doi.org/10.1007/s11237-022-09723-8 .СА-1,39(Q3)

24. Asadov S.M., Anisimov M.A., Kelbaliev K.I., Lukichev V.F. Modeling of Colloidal Crystallization of Cadmium Selenide. Colloid Journal. 2022. vol. 84. No. 1. pp. 1-12. https://doi.org/10.1134/S1061933X22010021. CA-1,119(Q3)

25. Alakbarova T.M., Orujlu E.N., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Babanly M.B. Solid-phase equilibria in the GeBi₂Te₄-Bi₂Te₃-Te system and thermodynamic properties of compounds of the GeTe·mBi₂Te₃ homologous series. Physics and chemistry of solid state. 2022, vol. 23, No.1, pp. 25-33. CA-1.011(Q4)

26. Усубалиев Б.Т., Муншиева М.К., Мамедова С.Р., Алиева Ф.Б., Мовсумов Э.М. Супрамолекулярные соединения лантана и неодима с фталевой кислотой. Журнал Неорганические материалы. № 10. В печати. CA-0.907 (Q3)

27. Asadov S.M., Mustafaeva S.N., Kelbaliev K.I. Effect of ionizing radiation parameters on the properties of AgGaS₂ single crystals. Inorganic materials. 2022. vol. 58. No. 2. pp. 111-116. https://doi.org/10.1134/ S0020168522020029. CA-0,907(Q3)

28. Gulu Abbasova, Ajdar Medjidov. One-pot Synthesis of a New Hydroxamic Acid and its Complexes with. Metals. Letters in organic chemistry. DOI:10.2174/1570178619666 220111121743. CA-0.867 (Q4)

29. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F., Tagiev D.B. Modeling structural and energy characteristics of atoms in a GaS₂D-crystal with point defects. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No1. pp. 44-57. https://doi.org/10.21883/ FTT.2022.01.51830.182. CA- 0.848 (Q3)

30. Асадов M.M., Маммадова С.О., Гусейнова С.C., Мустафаева С.Н., Лукичев В.Ф. Ab initio расчет зонной структуры и свойств модификаций соединения Ti₃Sb, допированного литием. Физика твердого тела. 2022. T. 64. №11. c.1615-1630. https://doi.org/10.21883/FTT.2022.11.53312.395.CA- 0.848 (Q3)

31. Mustafaeva S.N., Asadov M.M., Guseinova S.S., Hasanov N.Z., Lukichev V.F. Ab initio calculations of electronic properties, frequency dispersion of dielectric coefficients and the edge of the optical absorption of TlInS₂ single crystals. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No 6. pp. 601-611. CA- 0.848 (Q3)

32. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F. Ab initio calculations of electronic properties and charge transfer in Zn_1-xCu_xO with wurtzite structure. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No 5. pp. 528-539. CA- 0.848 (Q3)

33. Mustafaeva S.N., Asadov M.M., Guseinova S.S., Dzhabarov A.I., Lukichev V.F.Electronic, dielectric properties and charge transfer in a TlGaS₂:Nd₃₊ single crystal at direct and alternating current. Physics of the Solid State. 2022. vol. 64. No 4. pp. 432-439. CA- 0.848 (Q3)

34. Н.Н.Нифтиев, А.О.Дашдемиров, Ф.М.Мамедов, Р.М.Мамедов.Оптические свойства монокристаллов FeGaInS₄при лазерном возбуждении. Journal of Applied Spectroscopy. 2022, Т.89, № 6, c.895-898. CA-0,816(Q4)

35. A.M.Aliev, A.R.Safarov, F.V.Aliev, G.A.Ali-zade, M.G.Alieva. Kinetic analysis of the oxidative conversion of methane to 1,4-Butanediol on a modified zeolite catalyst. Russian Journal of Physical Chemistry A. 2022, vol. 96, No.11, pp.2335–2343. CA-0,791 (Q4)

36. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Ahmedova N.A. Phase equilibria in the quasibinary Li2O∙₂B₂O₃–Yb₂O₃∙B₂O₃ system, assessment of stability, and conductivity of solid solutions based on Li2O∙₂B2O₃. Russian Journal of Physical Chemistry A. 2022. vol. 96. No. 3. pp. 508-514. https://doi.org/10.1134/S0036024422030050.

CA-0.791(Q4)

37. Asadov S.M. Thermodynamics and Crystallization Kinetics of Solid Solutions GaSx Se_1–x (x =0-1). Russian Journal of Physical Chemistry A. 2022. vol. 96. No.2.

рр. 259-266. https://doi.org/10.1134/S0036024422020029.CA- 0.791(Q4)

38. D.B.Tagiyev, O.Yu.Golubeva, S.A.Mamadova, U.A.Mamedova, N.A.Zeynalov, Yu.A. Alikina and E.Yu.Brazovkskaya. Comparative study of the Chemical Properties of natural bentonite clay of the Dash-Salakhli deposite synthetic montomorillonite. Glass physics and chemistry. 2022, pp.140-150. CA-0.685(Q3)

39. Z.A.Dzhabbarova, G.I. Alyshanly, A.Kh.Osmanova, A.A. Geidarov. Vanadium(V) Adsorption from Aluminate Solutions by an Fe–AC Nanocomposite. Russian metallurgy. 2022, No3. pp.211-216. CA-0,535 (Q3)

40. Z.A.Dzhabbarova, G.I. Alyshanly, A.Kh.Osmanova, A.A. Geidarov. On the problem of the thermal decomopisition of VOSO₄∙3H₂O. Russian metallurgy. 2022, No 5, pp.17-22. CA-0,535 (Q3)

41. A.A.Heydarov, A.K.Osmanova, G.I. Alyshanly, Z.A. Jabbarova. Study of phase transformations during aging of aluminum hydroxide precipitated by hydrogen peroxide. Russian Metallurgy. 2022, No11. pp. CA-0,535 (Q3)

42. Aliyev F.R., Orujlu E.N., Babanly D.M. Synthesis and study of a new mixed-layered compound GeBi₃Te₄ belonging to the nBi₂–mGeBi₂Te₄ homologous series. Bulletin of the University of Karaganda-Chemistry. 2022, 105(1), pp.92-98. https://doi.org/10. 31489/2022Ch1/92-98 .Web of Science

43. G.I. Alyshanly. Precipitation of aluminium hydroxide by hydrogen peroxide from natrium aluminate solutions. Chemistry for Sustainable Development. 2022. No 4, pp.2-8. Web of Science

44. Рзаев Р.М., Алиев И.И., Гашимов Х.М., Ахмедова Дж.А. Синтез и исследование физико-химических свойств сплавов системы As₂S₃-Tl₂Te_3.Journal of Engineering and Applied Sciences. 2022, vol. 2, No. 2, pp.45-50. Web of Science

45. S.M. Zulfugarova, G.R., Azimova, Z.F.Aleskerova, E.H. Ismailov,Yu.N. Litvishkov and D.B. Tagiyev. Microwave Sol-Gel Synthesis Of Co, Ni, Cu, Mn Ferrites And The Investigation Of Their Activity In The Oxidation Reaction Of Carbon Monoxide. Current Microwave Chemistry. 2022, vol.9. DOI:10.2174/2213335609666220303105233Web of Science

46.E.N.Orujlu, A.E.Seidzade, A.N.Mammadov, D.B.Tagiev, M.B.Babanly. Determination of the Boundaries of Solid Solutions in the MnTe-Sb₂Te₃ and SnTe-Sb₂Te₃ Systems.11^thInter. Conf. on Theory and Application of Soft Computing, Computing with Words and Perceptions and Artificial intelligence - ICSCCW-2021. In. Lecture Notes in Networks and Systems. / R. A. Aliev et al. (Eds.). vol. 362. P.513-521. Springer Nature Switzerland AG. 2022. /https://doi.org/10.1007/978-3-030-92127-9. Web of Science

47. Vusal M. Ahmadov, Polymeric carbon nitride supported Pt catalysts for selective hydrogenation of phenylacetylene in liquid phase, Processes of petrochemistry and oil-refining. vol. 23, No. 1, 2022, pp.148-154. Web of Science

48. A.F.Isazade. A short overview on oxidation of n-alkanes on various catalysts and C-H bond activation. Processes of petrochemistry and oil-refining. 2022, vol.23. No 1, pp.99-105. Web of Science

49. Shahab A.Nassery, Zenfira R. Agayeva, Leyla A. Abdullayeva, Saadat K. Behbudova. The use of clay minerals modified by nanoclay in the refining of oils. Processesof petrochemistry and oil-refining. 2022, vol. 23, No. 1, pp.111-119. Web of science

50. Naghiyev Ya.M. “Synthesis and application of halogen substituted N- maleimides” Processes of petrochemistry and oil-refining. 2022, vol.23, No2, pp.13-35 Web of Science.

SCOPUS

51.A.A.Medjidov, S.Z.Ismayilova, S.A.Agaeva, G.M.Ganzayeva, S.N.Qasimova. Properties Of Polymers Based On Aromatic Diamines. Azerbaijan Chemical Journal. 2022 No 3, pp.21-44. SCOPUS-0,135 (Q4)

52.Abıshova N.R., Gurbanova U.M., Huseynova R.G., Aliyev A.Sh. Electrodeposition of cobalt from alkaline glycine electrolyte. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No 2, pp.113-120. SCOPUS-0,135(Q4)

53. I.A.Talibli, G.M.Samedzade, J.М. Alieva, A.N.Mammadov, R.G.Gamidov, A.M. Gasimova, G.V.Shadlinskaya. Sludge-free production of pure alumina from rocks containing iron oxides and silica. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1,. pp. 68-72. doi.org/ 10.32737/0005-2531-2022-1-68-72. SCOPUS-0,135(Q4)

54. A.M.Aliyev, F.V.Aliyev, A.R.Safarov, M.Y.Abbasov, T.I.Guseynova, R.A.Ahmadov, R. Yu.Agayeva. Catalytic oxidative conversion of lower olefins and paraffins over zeolites modified with different metal cations. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp.13-21. SCOPUS-0,135(Q4)

55. T.I.Huseynova. A study of reaction oxidative conversion of propylene to acrolein over clinoptilolite modified with 1.0 wt % Ni²⁺. Azerbaijan Chemical Journal. No1, 2022, pp.64-67. SCOPUS-0,135(Q4)

56. S.Q.Əfəndiyeva, S.T.Cəfərova, Y.B.Qəhrəmanova, N.İ.Abbasova, L.M.Qurbanova. Comparative leaching of Filizchay ore and pyrrhotinized products obtained from it in the presence Fe₂(SO₄)₃ and FeCl₃. Azerbaijan Chemical Journal. 2022. No 1. pp.60-63. SCOPUS-0,135(Q4)

57. Э.Ш.Мамедов, Д.С.Велиева, Т.Н.Кулибекова, И.Р.Рушиназ, З.С.Сафаралиева, С.Д.Дадашева Селеноланы и эфиры селенистой кислоты. Азербайджанский химический журнал. 2022, No 4, c.95-101. SCOPUS-0,135(Q4)

58. N.Z.Ibrahimova, A.Sh.Aliyev, D.B.Tagiyev, G.M.Jafarov, I.U.Lyatifov. Electrochemical study of sym. polymethylferrocene/sym. Polymethylferricinium (MenFc/MenFc+) (n = 6, 8, 10) redox systems in organic solutions. Azərbaycan Kimya Jurnalı, 2022, No 4 pp. 8-14. SCOPUS-0,135(Q4)

59. Ильяслы Т.М., Гасанова Д.Т., Алиев И.И. Phase equilibrium and glass formation in the AsS-ErS system. Azerbaijan Chemical Journal 2022, No 2. pp.87-92SCOPUS-0,135(Q4)

60. F.T.Mahmudov, M.A.Rəhimli, Z.A.Cabbarova, Ş.Z.Əfəndiyeva, S.A.Əliyeva, S.M. Soltanova, T.N.Əsgərova, A.S.Hümbətova, S.A.Məmmədova. Ektraction of ions some transition elements and their ammonia compleks from solutions on Na-clinoptylolite and Na-mordenite. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp.34-39.SCOPUS-0,135(Q4)

61. U.V.Mammadova, I.T.Nagieva, L.M.Gasanova, T.M.Nagiev. Kinetics of coherent-synchronized peroxidase oxidation of ethyl alcohol to acetaldehyde on heterogenenized biomimetic catalysts. Azerbaijan Chemical Journal. 2022. No 3, pp.12-20.SCOPUS-0,135(Q4)

62. E.N.Ismayilova, L.F.Mashadiyeva, I.B.Bakhiyarly, M.B.Babanly. Phase equilibria in the Cu₂Se-SnSe-Sb₂Se_{3 .}Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No.1 pp.73-82.SCOPUS-0,135(Q4)

63. A.M.Pashajanov, T.M.Ismailov, N.İ.İsmayilov, M.M.Agamaliyeva, Sh.M. Bayramov, Z.A. Mamedova.Extraction and atomic-absorption determination of tungsten (VI) with 2-hydroxy-5-t-butylphenol-4¢-nitroazobenzene. Azerbaijan Chemical journal. 2022, No4,pp.109-113, SCOPUS-0,135(Q4)

64. M.M.Agamaliyeva, A.M.Pashajanov, T.M.İsmayilov, N.İ.İsmayilov, G.O.Hasanova. Aminometylation of dihydroxyacetophenones. Azerbaijan Chemical journal, 2022. No3, pp.81-86.SCOPUS-0,135(Q4)

65. M.R.Manafov; F.R.Shikhieva; K.I.Matiyev; V.I.Karimli. Study of the effect of asphaltene-resinous compounds on the separation of oil emulsions. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No 2, pp18-27. SCOPUS-0,135(Q4)

66. G.R.Azimova. Study of low-temperature oxidation of carbon monooxide on Cu-Mn-Fe catalytic oxide systems obtained by the sol-gel combustion method. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No. 2, pp. 93-99. SCOPUS-0,135(Q4)

67. Aliyev I.I., İlyaslı T.M., Khudiyeva A.G., Gashimov Kh.M. Synthesis and investigation of photo- and electrical properties of glassy OF THE As₃Se₃-NdSe system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No 3. pp.105-109. SCOPUS-0,135(Q4)

68. F.M.Sadigov, G.N.Haciyev, Sh.D.Aliyeva, I.Q.Mamedova, G.H.Hasanzadeh, E.T. Melikova, N.S.Sadigova. Research of catalytic processing of light pyrolysis resin-by-product of ethylene production. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No4, pp.83-88, SCOPUS-0,135 (Q4)

69. F.M.Sadixov, N.A.Imanova. Adsorption study of acetone on the sorbents based on montmorillonite Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No3, pp.99-104.SCOPUS-0,135(Q4)

70.Usubaliev B.T, Tagiev D. B, Aliyeva G. M., Munshieva M.K., Rakhmanova S. Y., Azizova A.N., Mammadova N. A., Mansurova K. A., Aliyeva F. B., Mammadova S.R. Coordination polymer of strontium (II) based on phthalic acid and pyrazine adduct. Azerbaijan chemical journal. 2022, No3. pp. 57-62. SCOPUS-0,135(Q4)

71. Isazade A.F., Mammadova U.A., Asadov M.M., Zeynalov N.A., Tagiev D.B., Mammadova S.A. Effect of the composıtıon of a manganese-contaınıng polymer catalyst on the kınetıcs of the oxıdatıon reactıon of n-heptane wıth molecular oxygen. Azerbaıjan Chemıcal Journal. 2022. No1. pp. 41-50. doi.org/10.32737/0005-2531-2022-1-41-50 SCOPUS-0,135(Q4)

72. Isazade A.F., Mammadova U.A., Asadov M.M., Zeynalov N.A., Tagiev D.B. Oxıdatıon of n-octane ın the presence of manganese-polymer catalyst and selectıon of the approprıate kınetıc model. Azerbaıjan Chemıcal Journal. 2022. No3. pp. 6-11. doi. org/10.32737/0005-2531-2022-3-6-11. SCOPUS-0,135(Q4)

73. S.F.Safaraliyeva, A.F.Hummetov, Sh.Z.Tapdiqov, S.S.Fatullayeva, M.Raucci, D.B.Tagiyev, N.A.Zeynalov. Immobilization of levothyroxine in quaternized N,N′-diethyl N-methyl chitosan hydrogel and chemical nature of the interaction. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp.6-12 SCOPUS-0,135(Q4)

74. R.H.Suleymanova, N.А.Zeynalov, L.N.Qulubayova, А.R.Guliyeva, K.J.Hasanova. A study of the kinetics and mechanism of liquid-phase Oxidation of ethylbenzene in the presence of cobalt-based Polymer catalysts with active centers tuned to Hydrocarbon substrates. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp.6-10.SCOPUS-0,135(Q4)

75. Gojayeva I.M., Babanly V.I., Aghazade A.I., Orujlu E.N. Experimental reinvestigation of the PbTe–Bi₂Te₃ pseudo-binary system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp.47-53. SCOPUS-0,135(Q4)

76. R.H.Suleymanova, N.А.Zeynalov, L.N.Qulubayova, А.R.Guliyeva, U.A.Mammadova, E.H.Babayev. Metal-polymer catalysts in the reaction of benzene hydrogenation. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No3, pp.93-98.SCOPUS-0,135(Q4)

77. Seyidzade А.E., Aghayeva A.A., Orujlu E.N., Imamaliyeva S.Z. Thermodynamic properties of solid solutions based on Sb₂Te₃ in the SnTe-Sb₂Te₃ system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp.83-88. SCOPUS-0,135(Q4)

78. Aghazade A.I. Phase relations and characterization of solid solutions in the SnBi₂Te₄ -PbBi₂Te₄ and SnBi₄Te₇–PbBi₄Te₇ systems. Azerbaijan Chemical Journal. 2022. No3 pp.75-80. SCOPUS-0,135(Q4)

79. Ashirov.G.M. Phase equilibria in the Ag₈SiTe₆–Ag₈GeTe₆ system. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, pp. 89-93. SCOPUS-0,135(Q4)

80. Z.R.Agayeva, S.S.Bayramova, H.I.Rafiyeva, Y.B.Gahramanova. The use of aluminosilicate clays as sorbents in the purification of media from heavy metal ions. Azerbaijan chemical journal. 2022, No2, рр.100-106. SCOPUS-0,135(Q4)

81. E.E.Jabarov. Radioactivity of clay minerals of the oil-bearing apsheron peninsula. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1, рр.51-54. SCOPUS-0,135(Q4)

82.X.Ilyasova. Investigation of the ion exchange equilibrium of heavy metal ions CO²⁺ and CD²⁺ on the natural and synthetic sorbents. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No4, рр. 122-127, SCOPUS-0,135(Q4)

83. A.Muradova .«Microwave radiation stimulated reaction of acylation of Diethyl-Amine with m-toluic acid in the presence of Zn-B-P/Al₂O₃/Al catalyst. Azerbaijan Chemical Journal, 2022. No 3, pp.110-116. SCOPUS-0,135(Q4)

84. Ismayılova G. H.,Gahramanova Sh. I., Taghiyev D.B .,Azizov I.V “Influence of iron oxide nanoparticles and complexes of biogenic metals with organic acids on physiological and biochemical characteristics of wheat seedlings. Azərbaycan kimya jurnalı. 2022, No4, pp.53-59, SCOPUS-0,135(Q4)

85. Мalikova N.N., Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. Biomimetic sensor based on Ag- electrode. Azerbaijan Chemical Journal, 2022. No1. р. 29-33. SCOPUS-0,135 (Q4)

86. A.I.Karimov. Optimal design of the oxidative dehydrogenation of methylcyclohexane into methylcyclohexadiene on a modified zeolite catalyst. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No1 (20), pp. 48-58. SCOPUS-0,135(Q4)

87. N.A.Mustafayeva. Fe-containing carbon nanotubes as catalysts in the aerobic oxidation reactions of decalin and tetradecane. dehydrogenation of methylcyclohexane into methylcyclohexadiene on a modified zeolite catalyst. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No2, pp. 87-98. SCOPUS-0,135(Q4)

88. U.M.Gurbanova, R.G.Huseynova, N.R.Abishova, E.F.Ismaylova Orudjeva, M.T.Abbasov, Ya.A.Nuriyev, A.Sh.Aliyev, D.B.Tagiyev. Investigation of electrocatalytic activity of Ni–Mo thin films for water electrolysis. Azerbaijan Chemical Journal, 2022, No4, pp.27-32. SCOPUS-0,135(Q4)

89. X.Ş.Hajiahmedzade, E.T.Bagirova, I.V.Ahmedova. Principal technological scheme of obtaining composition materials from modification of polyisobutyle with polyar monomers with the participation of fridel–crafts catalysts. Azerbaijan Chemical Journal. 2022, No4, pp.48-52SCOPUS-0,135(Q4)

90.Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F. DFT electronic structure simulation and adsorption of germanium in ordered graphene with a vacancy. Russian Microelectronics. 2022. vol. 51. No. 2. pp. 83-96. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.1,0

91. Asadov M.M., Mammadova S.O., Guseinova S.S., Mustafaeva S.N., Lukichev V.F. Ab initio modeling of gold adsorption by the surface of defect graphene. Russian Microelectronics. 2022. vol. 51. No. 6. pp.384-396. https://doi.org/10.1134/S106373972270 0159. SCOPUS-1,0

92. Asadov S.M., Mustafaeva S.N., Guseinov D.T., Kelbaliev K.I., Lukichev V.F. Dependence of the X-ray sensitivity of AgGaS2 single crystals on faces (001) and (100) on dose and hardness of radiation. Russian Microelectronics. 2022. vol. 51. No. 3.рр. 117–125. https://doi.org/10.1134/S1063739722030027. SCOPUS-1,0

93. A.M.Aliyev, A.R.Safarov, G.A.Ali-zadeh, F.V.Aliyev. Study of the kinetics and mechanism of the oxidative conversion of ethyl alcohol to acetic acid over the modified natural zeolite catalyst clinoptilolite. Bulgarian Chemical Communications. 2022, vo.154, Issue 2, pp.164-171. SCOPUS-0,9(Q4)

94. Нифтиев Н.Н., Мамедов Ф.М., Мурадов М.Б. Электропроводность монокристаллов MnIn₂Se₄ в переменном электрическом поле. РАН. Applied Physics, 2022, No2, c.24-27. SCOPUS-0,4

95. G.I.Alyshanly, A.A.Geidarov, A.N.Mammadov, S.K.Kalantarova. Modelling of the precipitation process of aluminium hydroxide from alumınate solutıons based on fuzzy logic theory. Chemical Problems. 2022, No 2. pp. 183-190. SCOPUS-0,1

96. S.M.Zulfugarova, G.R.Azimova, Z.F.Aleskerova, R.J.Qasimov, M.A.Bayramov, E.H.Ismailov, D.B. Tagiyev. Effect of preparation method of iron-, copper- containing oxide catalysts on their activity in the reaction of oxidation of carbon monoxide to carbon dioxide. Chemical Problems. 2022, No.1, pp. 82-94. SCOPUS-0.1

97. A.A.Ibrahimov, A.A.Heydarov, R.M.Vakilova, R.Y.Badalova. Express analysis method of alunite ore. Chemical Problems. 2022, No. 3 (20). P. 249-255. SCOPUS-0.1

98. S.Safaraliyeva, D.Tagiyev, N.Zeynalov, Sh.Tapdiqov, S.Fatullayeva, Maria Raucci. Research into sorption process of levothyroxine with alkylsubstituted chitosan Schiff-based hydrogel. Chemical Problems, 2022, No 1 (20), p.18-27. SCOPUS-0.1

99. N.A.Zeynalov, U.A.Mammadova, A.F.Isazade, N.T.Shikhverdiyeva, Ch.M.Seidova, H.F.Aslanova, N.T.Rahimli, K.J.Hasanova, E.H.Babayev. Synthesis and study of the structure of pd and mn nanoparticles in the presence of polyvinylpyrrolidone. Chemical Problems, 2022, No2(20), pp.145-153. SCOPUS-0.1

100. Mammadli P.R., Gasimov V.A., Babanly D.M. Phase relations in the Cu₃SbS₄-Sb₂S₃- system. Chemical Problems 2022, No 1(20), pp. 40-48. SCOPUS-0,1

101. Mammadli P.R., Gasimov V.A., Mashadiyeva L.F., Babanly D.M. Phase relations in the CuSbS₂-Sb₂S₃-Sb system. New Materials, Compounds and Applications, vol.6, No.1, 2022, pp.37-43. SCOPUS

102. Malikova N.N., Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. TPhPFe³⁺/Al₂O₃//Al .Biomimetic Sensor of Catalase and Peroxidase Type. World Journal of Applied Chemistry. 2022. 7(2). pp.48-53. SCOPUS

103. Aliyev F.R., Babanly D.M., Amiraslanov I.R., Mammadov A.N., Tagiyev D.B. Layered High-Entropy Alloys Based on Antimony and Bismuth Chalcogenides. Nova Science Publishers Properties and Uses of Antimony. 2022, pp.95-112. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.10.52 305/BMLN5323. SCOPUS

104. Sh.S.Abdullaeva, I.B.Bakhtiyarly, R.J.Kurbanova, Z.M.Mukhtarova. The quasi-binary Cu₃In₅S₉ – FeIn₂S₄ section. Condenced Matter and Interphases, 2022, 24(1), pp.182-186. SCOPUS

105.F.M.Mammadov, S.Z.İmamaliyeva, Ya.I.Jafarova, İ.Bakhtiyarly, M.B.Babanly. Phase equilibria in the MnTe-MnGa₂Te₄-MnIn₂Te₄ system. Condensed Matter and Interphase. 2022, 24 (3), pp.335-344. SCOPUS

106.Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Тагиев Д.Б. “Моделирование процессов гидравлической диффузии и фильтрации нефти в пористом пласте”. Инженерно-Физический Журнал. 2022, №2, vol 95, c.508. SCOPUS

107.Mashadiyeva L.F., Babanly D.M., Poladova A.N., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Liquidus surface and phase relations in the Cu-Sb-S system. Properties and Uses of Antimony–Editor: David J. Jenkins. Nova Science Publishers, 2022, pp.45-72 SCOPUS

108.Aghazade A.I., Orijlu E.N., Imamaliyeva S.Z., Mamedov A.N., Babanly M.B. New topological insulator phases of variable compositions in the PbTe-Sb₂Te₃-Bi₂Te₃ system. Properties and Uses of Antimony. 2022,SCOPUS

109.Orujlu E.N., Jafarov Y.I., Ahkmadov E.I., Babanly M.B. Thermodynamic properties of magnetic topological phases in the Mn-Sb-Te system. Properties and Uses of Antimony – Editor: David J. Jenkins. Nova Science Publishers. 2022, pp.112-128 SCOPUS

110.Alakbarova T.M., Meyer H-J., Orujlu E.N., Babanly M.B. A refined phase diagram of the GeTe-Bi₂Te₃ system. Condensed Matter and Interphases. 2022, vol. 24, No. 1, pp.11-18. SCOPUS

111.Bayramova U.R., Poladova A.N., Mashadiyeva L.F., Babanly M.B. Calorimetric determination of phasetransitions of Ag₈ВX₆ (B=Ge, Sn; X=S,Se) compounds. Condensed Matter and Interphases. 2022, vol.24, No 2, pp.187-195. SCOPUS

РИНЦ və digər impakt faktorlu jurnallarda çap olunan məqalələr

112.Меджидзаде В.А., Алиев Г.С., Джавадова С.П., Алиев А.Ш., Дадашова С.Д., Тагиев Д.Б. Математическое моделирование и оптимизация процесса формирования функциональных тонких пленок MoSe₂. ЖурналМатематическое моделирование, 2022, T. 34, № 6, с.111-119. РИНЦ-0,932

113.Г.С. Алиев, Х.М. Рустамли, Х.Ш. Гаджиахмедзаде. «Расчет кинетических и диффузионных коэффициентов процесса адсорбции пав в нефтеносных пористых породах». ЖурналМатематическое моделирование. 2022, T. 34, №11, с.35-47. РИНЦ-0,932

114.Асадов С.M., Мустафаева С.Н., Лукичев В.Ф., Келбалиев К.И. Концентрационные зависимости переноса заряда и кинетика Монте-Карло моделирования роста 2D моно- и нанокристаллов халькогенидов галлия. Микроэлектроника. 2022. T. 51. № 1. c. 48-59. https://doi.org/10.31857/S054 41269 2106003X. РИНЦ-0,758

115.Э.А.Гулиева, А.А.Меджидов, П.А.Фатуллаева, Р.Дж.Касумов, М.А.Байрамов, Ф. Ф.Джалаладдинов. “Комплексы Cu(II),Ni(II),Cо(II) и Ag(I) металлов с 1,4-бис(3-фенил триазенил) бензолом”. Вестн. Моск. ун-та. Сер. 2. Химия. 2022. T 63, № 4, с. 294-304.РИНЦ- 0.672.

116.С.А.Агамамедова, И.Т.Нагиева, Л.М.Гасанова, Т.М.Нагиев. «Механизм и кинетика монооксидирования циклогексана пероксидом водорода на наноструктурированном биомиметическом катализаторе per-FTPhPFe³⁺OH/Al₂O₃». Химия в интересах устойчивого развития.В печати. РИНЦ - 0,505.

117.Мурадова П. О микроволновой интенсификации парофазных гетерогенно-каталитических реакций. Нефтегазохимия. 2022, №3, с. 62-67. РИНЦ- 0,437

118.,Исмаилов Э.Г., Тагиев Д.Б., Османова С.Н., Азимова Г.Р., Зульфугарова С.M., Садыгов Н.М., Абдуллаев M.И., Тибаут Й.В. Влияние температуры и продолжительности реакции окислительной конденсации метана на строение поверхности и магнитные свойства катализатора MnNaW/SiO₂. Бутлеровские сообщения. 2022. Т.72. №10. РИНЦ-0,3964

119.Гасымова Л.Х., Османова С.Н., Исмаилов Э Г. Влияние ультразвука на спектры динамического рассеяния света и каталитическую активность железо-, цирконийсодержащих оксидных систем в реакции гидроксилирования бензола пероксидом вод.орода. Бутлеровские сообщения. 2022. Т.70. №6. c.41-47. ROI: jbc-01/22-70-6-41. РИНЦ-0,3964

120.Тагиева Ш.Ф., Алиева Н.М., Османова С.Н., Исмаилов Э.Г. Фазовый состав, магнитные и каталитические свойства алюмосиликатов SİRAL, модифицированных Co и Pd, в реакции гидрирования диоксида углерода. Бутлеровские сообщения. 2022.Т.69. №1. c.73-79. DOI:10.37952/ROI-jbc-01/22-69-1-73. РИНЦ-0,3964

121.Н.И.Исмаилов, А.М.Пашаджанов, С.Н.Османова, М.В.Мамедова. Ассоциаты бромтеллурита с азозамещенными этоксиакридинами в фотометрическом анализе. Бутлеровские сообщения, 2022, №6, T. 71, с. 22-25. РИНЦ-0,3964

122.Р.М.Агаева, Ш.Г.Мамедов, Д.С.Аждарова, В.М.Рагимова, О.М.Алиев. Синтез и изучение свойств синтетических аналогов минерала наффилдита с участием редкоземельных элементов. Журнал Конденсированные среды и межфазные границы. 2022, Т.24,№1, с.3-10. РИНЦ-0,286

123.Гулиева Э.А., Гахраманова Ш.И., Джалаладдинов Ф.Ф., Аскерова Т.Я.,Мамедова М.В., Ахмедова З.С., Гахраманов Т.О. Синтез и исследование антирадиационнoй активности комплексов переходных металлов с салицилово-резорциновым спиртом. «Башкирский химический журнал». 2022. Т. 29. №2. с.74-77. РИНЦ: 0,238

124.М.Я.Аббасов. Активность катализатора на основе природного клиноптилолита при селективном окислительном дегидрировании циклопентана и метилциклопентана. Нефтепереработка и нефтехимия. Научно-технические достижения и передовой опыт. Москва. 2022, №2, с.13-15.РИНЦ: 0,132

125.Пашаева Ф.К., Аббасова Т.А., Сардарлы А.М., Мурадханов Р.М., Агаева С.Ч. Синтез производных Рt(II) и Pd(II) с биоактивными лигандами” International scientific journal,Volqoqrad, ISSN 2308-4804. İnternational scientific journal “Sciens and world” 2 2022. №6 (106), c.12-18.Global-0.324

126.Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Меликова И.Г., Айкан Т.Ф., Азизова А.Н., Алиева Н.Р., Кулиева Ф.А., Фараджев Г.М., Салахлы А.М. Применение природных модифицированных форм цеолитов для создания катализаторов превращенных метиловым спиртом. Журнал Наука и Мир. 2022, №10(110), с.78-81 Global-0.324

127.M.A.Рагимли, Ф.Т.Махмудов, З.А.Джаббарова, В.Х.Алиева, Ш.З.Эфендиева, Х.А .Ильясова, С.М.Солтанова, Т.Н.Аскерова. Исследование сорбции катионов цветных-металлов аминированными ццеолитами. İnternational scientific journal “Sciens and World”, 2022, №2, pp. 20-27.Global-0.324

128.Гаджиева К.И., Ализаде Й.Э., Нуриев Н.Ф., Айкан Н.Ф., Алиева Н.Р. Исследование некоторых физико-химических свойств электролитических слоев сплаве Sb–Te. İnternational scientific journal “Sciens and World”, 2022, №5(105), с.22–25.Global-0.324

129.Guliyeva E.A., Gahramanova Sh.I, Jalaladdinov F.F., Asgerova T.Y., Mamedova M. V., Akhmedova Z.S., Safarli A.N, Sharifova S.K. Synthesis, characterization, and study of biological applications of mixed Co(II) and Ni(II) complexes with acetamide and amino acids. Eastern European Scientific Journal, 2022, pp.14-19. İF-Cosmos-4,464

130.Hasanguliyeva N., Shakunova N., Litvishkov Yu. Microwave assisted hydrothermal synthesis of nanosized Co-Mn-oxide catalysts and their initiating activity in liquid-phase oxidation of alkyl aromatic hydrocarbons. Sciences of Europe. 2022, No. 9, pp.7-13. İF- COSMOS - 3.637

131.Bananyarli S., Ismayilov Sh., Khalilova L,Study of heat and electrophysical properties of system alloys Bi₂O₃ B₂O₃ - Nd₂O₃. Danish Scientific Journal. 2022, No64, pp.11-15. İF- COSMOS - 3.556

132.Bagirov H., Babanli M., Mammadov U. Hidroponic fodder production in oil-contaminated areas of the Absheron peninsula. The Scientific Heritage. 2022, No 91, № 100, pp. 1041-07.İF- COSMOS- 3.336

133.Алиев И.И., Алиев О. М., Магаммадрагимова Р. C., Аждарова Д. С., Максудова T. Ф. Cинтез и рентгенографическое исследование сплавов разреза As₂Se₃ - In₃As₂S₃Se_3. Hungary. The scientific heritage, 2022. №. 83. c.3-7. İF-COSMOS-3.336

134.N.F.Aykan, A.C.Əfəndi, İ.H.Məlikova, E.M.Babayev, C.T.Rüstəmova, N.R.Əliyeva. Alkid qətranlarinin istehsali zamani alinan tullanti sularinin təmizlənməsi.Azərbaycan Mühəndislər İnstitutunun Elmi xəbərlər jurnalı, 2022, №2, s. SJIF- 8.434

135.Rüstəmova J.T., Əfəndi A.J., Abdullayeva F.Ə., Yunisova F.Ə., İsmayılova T.A., Nəbiyeva M.F., Məmmədov S.İ. Seolitlərin fiziki-kimyəvi xassələrinin adsorbsiya qabiliyyətinə təsiri. Nature and Science. International scientific journal. 2022, Volume: 4 Issue: 9, pp. 19-24; DOI: https://doi.org/10.36719/2707-1146/24/19-24IF- 1.642

136.Алиев Г.С., Алиев Э.Ф., Ахмедова И.В., Гулиева Г.А., Ибрагимова Л.А. Физико-химические методы исследования нефтяного шлама. Евразийский Союз Ученых. Серия: биологические и химические науки. 2022, № 4 (97), T.1, с.6-9. РИНЦ

137.G.I.Kelbaliyev; S.R.Rasulov; M.R.Manafov; F.R.Shikhieva. “Sedimentation of particles in NON-NEWTONIAN oil” . EquipmentandTechnologiesforOilandGasComplex. 2022, No2 (128), pp.45-51.РИНЦ

138.Меликова И.Г., Айкан Н.Ф., Эфенди А.Дж., Бабаев Э.М., Фараджев Г.М., Юнусова Ф.А., Набиева М.Ф. Кинетические закономерности реакции каталитического окисления ароматических хлоруглеводородов. Бутлеровские чтения, 2022. Т. 2: ISSN 2587-8913. c.103 –106. РИНЦ

139.АлиевИ.И.., ГамидоваШ.А., Сулейманова M.Г., КахрамановШ.T., Ахмедова Дж. А. Характер химического взаимодействия и стеклоообразования в системe As₂Se₃-TlS. Научный журн. Архивариус. 2022, Т: 7, №:9(63), c.18-22. РИНЦ

140.Nagieva I.T., Ali-zadeh N.I.,Nagiev T.M. Gas-phase Oxidation of Piperidine by “Green Oxidants” H₂O₂ and N₂O. European Journal of Applied Sciences. 2022. vol.10. №3. pp. 201-208. Google.

141.Kurbanova N.I., Mirzoeva N.A., Ishenko N.Y., Zeynalov E.B. Obtaining and studying the properties of composites based on high pressure polyethylene with cobaltcontaining nanofillers. Plasticheskie massy. 2022, 1(11-12), pp.43-45. Google

142.A.Muradova. Effect of Microwave Radiation on the Development of a Porous Aluminum Carrier of the Active Mass of Catalysts in Heterogeneous Catalytic Reactions. Catalysis research, 2022, vol.2, issue 3. doi:10.21926/cr.2203030. Google Scholar

143.Мамедов Ш.Г., Исмаилова Р.А., Мамедов А.Н., Алиев С.Г., Абдуллаева Г.Н., Гурбанова А.Г. Квазибинарный разрез Ag₈SnS₆–Ag₃SbS₃. Вестник Томского Государственного Университета, Химия. 2022, No.27, c.6-19. İF-Chemical Abstracts Service.

144.Aliev I.I., Ragimova V.M., Rizaev R.M., Gashimov Kh.M., Shakhbazov M.G., Tagiev S.I. Synthesis and investigation of phase formation and glass formation in the As₂S₃-T1₂Se₃ system. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022, No 80, рр.3-9. İF-COSMOS

145.Ismailova S. Investigation of the character of interaction in the system As₂Se₃ – Cu₂Cr₄Te₇ and the properties of the obtained phases. Norwegian Journal of developpment of the International Science. 2022, No 82. рр.11-15. İF-COSMOS

146.Magammedragimova R. Phase equilibrium in the system InS₂Se₄ - In₆As₄S₃Se₉and properties of the forming phases. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022, No 82, рр.15-18. İF-COSMOS

147.Aliev I.I., Ahmedova C.A., Rzaev R.M., Gashimov Kh.M. Phase formation in the As₂Se₃-Tl₂S₃ system and the physico- chemical properties of the obtained phases. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022, No 83. рр.11-15. İF-COSMOS

148.Aliev I.I. , Ragimova V.M., Ahmedova C.A., Shakhbazov M.G., Gashimov Kh.M. Иссдедоване химические взаимодействия и стеклообразования в системе as₂se₃- TlТе. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022. № 88. рр. 3-10. İF-COSMOS

149.Mursakulov N.N., Abdulzade N.N., Nuriyeva S.G., Aliуev I.I. Physico-chemical investigation of alloys of theСu₂SnSe₃-ZnSe system. Norwegian Journal of development of the International Science. 2022. No 87. рр. 12-17. İF-COSMOS

150. Алиев И.И., Мамедов Э.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф.,.Шахбазов М.Г Фазообразование и свойства полученных фаз в системе Sb₂S₃-Cr₃Te₄.Sciences of Europe. 2022, 103, рр.153-158 İF-COSMOS- 3.637

PATENT İŞİ

Hesabat ilində İnstitutun 8 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 8 patentini almışlar.

Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən verilmiş 8 iddia ərizəsinin hamısına ilkin ekspertizanın müsbət rəyi verilmişdir.

İDDİA ƏRİZƏLƏRİ

Cədvəl 1

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi

«Alüminat məhlullarından qallium və vanadiumun çıxarılması»

A.Ə.Heydərov

A.X.Osmanova G.İ.Alışanlı Z.Ə.Cabbarova S.X.Kələntərova

a 2022 0048

31.03.2022

«Renium əsasında nanotəbəqəli örtüyün alınma üsulu»

D.B.Tağıyev E.Ə.Salahova P.Ə.Kələntərova Ə.F.Heybətova

Ə.C.Məhərrəmova R.E.Hüseynova N.N.Xankişiyeva İ.İ.Cabbarova

a 2022 0049

31.03.2022

«Alunit filizinin turşu ilə emal üsulu»

R.H.Həmidov A.N.Məmmədov

a 2022 0064

15.04.2022

«Kaolin gilindən alüminium sulfatın alınma üsulu»

A.Ə.Heydərov Ə.A.İbrahimov N.İ.Abbasova G.İ.Alışanlı A.A.Quliyeva S.X.Kələntərova

a 2022 0075

28.04.2022

«Sintetik yağ- naften neft turşularının alın ma üsulu»

E.B. Zeynalov

D.B. Tağıyev

Y.M. Nağıyev

M.İ. Nadiri

F.B. Nəzərov

A.B. Hüseynov E.R.Hüseynov M.Y. Məhərrəmova N.A. Mustafayeva N.M.Şahnəzərova A.F.Nəbizadə

a 2022 0100

03.06.2022

«Naftalinin alınması üsulu»

F.M.Sadıqov Q.N.Hacıyev Ş.D.Əliyeva G.H.Həsən-zadə E.T.Məlikova İ.H.Məmmədova N.S.Sadıqova

a 2022 0115

23.06.2022

«Neft mənşəli sintetik karbon turşularının alınması üsulu»

E.B.Zeynalov

D.B.Tağıyev

A.B.Hüseynov F.B.Nəzərov E.R.Hüseynov

a 2022 0162

23.09.2022

19,

«Alunit filizinin elektrokimyəvi emal üsulu»

R.H.HəmidovH.M.Tahirli D.B.Tağıyev A.N.Məmmədov

a 2022 0161

23.09.2022

2022-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)

1. Lab. № 28 – 1 patent (Lab. rəh. E.B.Zeynalov)

2. Lab. № 18 – 1 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə)

3. Lab. № 11 – 1 patent (Lab. rəh. Ə.Ə.Məcidov)

4. Lab. № 13 – 1 patent (Lab. rəh. Ə.A.Əfəndi)

5. Lab. № 3 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)

6. Lab. № 19 – 1 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov)

7. Lab. № 20 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ə.Heydərov)

8. Lab. № 12 – 1 patent (Lab. rəh. L.M.Həsənova)

Beləliklə institutun 28 nəfər əməkdaşı 2022-ci ildə alınmış 8 patentin müəllifidir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.

2022-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər

Cədvəl 2

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi

“Dekalin hidroperoksidin alınma üsulu”

E.B.Zeynalov

M.İ.Nadiri

Y.M.Nağıyev

L.İ.Əhmədova

Ə.B.Hüseynov

N.Ə.Abdurəhmanova

İ 2022 0028

21.04.2022

«2,2-dipiridil 3,3-dimetil və 3,3-etilendipiridinin alınması üsulu»

T.M.Nağıyev

N.İ.Əli-zadə

İ.T.Nağıyeva

E.S.Bəhrəmov

İ 2022 0029

21.04.2022

«Xlorkarbohidrogenlərin oksidləşməsi prosesində dezaktivləşmiş oksid katalizatorlarının regenerasiyası üsulu»

D.B.Tağıyev A.C.Əfəndi N.F.Aykan İ.H.Məlikova E.M.Babayev A.M.Əliyeva

L.G.Məhərrəmova

İ 2022 0030

21.04.2022

«LiCoO₂ və Li₂CoMn₃O₈ nanoölçülü tozlarının alınması üsulu»

Ə.Ə.Məcidov

A.A.Məmmədova

İ 2022 0031

21.04.2022

«Alunit filizinin emal üsulu»

R.H.Həmidov

Ə.A.İbrahimov E.A.Teymurova A.İ.Ağayev

İ 2022 0050

04.08.2022

«Yarımkeçirici xassəli Sb₂S₃ nazik təbəqələrinin çökdürülmə üsulu»

V.A.Məcidzadə

A.Ş.Əliyev

D.B.Tağıyev

İ 2022 0051

04.08.2022

«Natrium alüminat məhlulundan silisiumun dərin təmizlənməsi üsulu»

A.Ə.Heydərov D.B.Tağıyev G.İ.Alışanlı L.T.Tağıyeva A.A.Quliyeva

İ 2022 0059

27.09.2022

«Metanolun alınması üsulu»

T.M.Nağıyev L.M.Həsənova G.Ç.Nəhmətova

İ 2022 0060

27.09.2022

İNSTİTUTUN 2022-ci İLDƏ TƏTBİQ OLUNAN İŞLƏRİ

– Şəmkir və Yenikənd SES-lərdə aparılan sistematik elmi-tədqiqat işləri nəticəsində adı çəkilən SES-lərin hidrotexniki qurğularının (HQ) su mühitində korroziya sürətləri təyin olunmuş, SES-lərin su hövzələrinin kimyəvi və bakterioloji tərkibi müəyyənləşdirilmişdir. Məlum olmuşdur ki, hər iki SES-in sularında sulfat reduksiyaedici bakteriyalar mövcuddur ki, onların həyat fəaliyyəti HQ-ların avadanlıqları üçün real təhlükə yaradır. Aparılmış elmi-tədqiqat işlərinin əsasında qeyd olunan HQ-ların korroziyaya qarşı katod mühafizəsi üsulu təklif edilmiş (katod cərəyanının sıxlığı İ_k=(3¸4)×10^-5 A/sm² ) və onların istismar müddəti müəyyənləşdirilmişdir.

– Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Geologiya və Geofizika, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə görə yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında alınan üzvi kompleks gübrə Saatlı rayonunun pambıq sahələrində tətbiq edilmişdir. Tədqiqat zamanı məlum olmuşdur ki, gübrənin istifadəsində 1 (bir) hektardan 3500 kq pambıq, məlum gübrənin istifadəsindən isə 1 (bir) hektardan 2800 kq pambıq alınmışdır. Belə ki, bitkinin boyu 115 sm, qozaların sayı 21 ədəd olduğu halda üzvi-mineral kompleks gübrə tətbiq ediləndə bitkinin boyu 130 sm, qozaların sayı isə 32 ədəd olmuşdur.

– Bəzi d- və f- elementlərinin tereftal turşusu ilə əmələ gətirdikləri nanoquruluşlu kompozitlərin neftin reoloji xassələrinə təsiri araşdırılmışdır. Bu tədqiqat işləri “Balaxanıneft” NQÇİ-nin nefthasiledici quyusundan və “Siyəzənneft” NQÇİ-nin “Ata-çay” neft yığım məntəqəsindən götürülmüş neft nümunələri üzərində aparılmışdır. Belə ki, tədqiqatlar nəticəsində kinematik neftin özlülüyün ~65-70%, qətranın miqdarı isə 50% aşağı düşdüyü müəyyən edilmişdir.

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

– “Qeyri-üzvi funksional materiallar” şöbəsinin müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 70 illik yubileyi münasibətilə AMEA-nın RH “Fəxri Fərmanı”;

– İnstitutun elmi katibi, kimya elmlər doktoru Mina Munşiyeva “Elm günü” AMEA-nın RH “Fəxri Fərmanı”;

– Gənc Alimlər Şurasının sədri, k.ü.f.d. Elmir Babayev “Gənclər günü” münasibətilə AR Gənclər və İdman Nazirliyinin “İlin gənci” mükafatı;

– “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyasının b.e.i., k.ü.f.d. Elnur Oruclu “Gənclər günü” münasibətilə KQÜKİ “Fəxri Fərmanı”;

– “Keçid metallarının metal-üzvi birləşmələri” laboratoriyasının b.e.i., k.ü.f.d. Nigar İbrahimova “Gənclər günü” münasibətilə AMEA-nın RH “Fəxri Fərmanı” və KQÜKİ “Fəxri Fərmanı” ilə təltif olunmuşlar.

1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat

İnstitut 2022-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Bolqarstan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İnstitutda 2015-ci ildə açılmış iki beynəlxalq laboratoriya, İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmişdir.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçılar tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.

Bundan əlavə xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev, Faiq Musayev, Nazim Muradov (ABŞ), Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov, Aftandil Mehdiyev və Eldar Dəhnəvi (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər. İnstitutun sabiq əməkdaşları AMEA-nın müxbir üzvü Yuriy Litvişkov (Almaniya) və k.e.d. Sadiq Quliyev (Türkiyə) İnstitutla yaxından əməkdaşlıq edirlər.

Hesabat ilində institutun əməkdaşlarının ezamiyyətləri haqqında

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 19.07.2018-ci il tarixli 494 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aysel İmran qızı Məmmədova Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Macarıstan İnsan Resursları Nazirliyi arasında “2018-2020-ci illər üzrə İş Proqramı”na əsaslanan “Stipendium Hungaricum” təqaüd proqramının müsabiqəsində iştirak etmiş və müsabiqənin qaliblərindən biri olmuşdur. 27 avqust 2018-ci il tarixindən 4 il müddətinə Macarıstanın Budapeşt Texnologiya və Ekonomika Universitetinə ezam edildiyinə görə A.İ.Məmmədovaya akademik məzuniyyət verilmişdir. Ezamiyyət vaxtının bitdiyinə baxmayaraq, ilkin müzakirədən keçmiş və yekun dissertasiya işinin müdafiəsinə görə ezamiyyəti uzadılmışdır.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 20.09.2021-ci il tarixli 411 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aynurə Ramiz qızı Rzayeva AMEA və Monpelye Universiteti arasında imzalanmış əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində birgə doktorantura üzrə təqaüd proqramının qalibi olmuş və həmin proqram çərçivəsində Fransanın Monpelye Universitetinin Aqro polimer mühəndisliyi və yeni texnologiyalar birgə tədqiqat birliyi laboratoriyasında tədqiqat aparmaq üçün rəsmi dəvət məktubu almışdır. Bununla əlaqədar, doktorant A.R.Rzayeva 2021-ci ilin sentyabr ayından 24 ay (01.09.2021 – 01.09.2023 il) müddətinə Fransanın Monpelye Universitetinə ezam edilmişdir.

2022-ci ildə İnstitutun bir sıra əməkdaşları –

"Biomimetik katalizatorlar üçün üzvi liqandların sintezi" (28№-li) laboratoriyasının ap.e.i. Yaqub Nağıyev 24.02.2022-ci il tarixdən 5 gün müddətinə “Elmin İnkişaf Fondu”nun təsis etdiyi layihənin müzakirəsi üçün Rusiya Fedirasiyasının Kazan şəhərinə (Kazan Elmi Tədqiqat Texniki Universiteti);
"Qeyri -üzvi sintetik sorbentlər" laboratoriyasının (5 №-li) aparıcı elmi işçisi Zarema Cabbarova 25.04.2022-ci il tarixdən 5 (beş) gün müddətində apardığı tədqiqat işi ilə əlaqədar 2022-ci il üçün təsdiq olunmus iş planına uyğun olaraq Saatlı rayonunun Azadkənd kəndinə Muğan - Salyan bölgəsində üzvi- mineral komplekslərin hazırlanması və təcrübə sahələrində səpinin aparılması məqsədilə Saatlı rayonuna;
23 №-li laboratoriyanın müdiri Hilal Tahirli, aparıcı elmi işçisi Süleyman Verdiyev və Standartlaşdırma və metrologiya şöbəsinin müdiri Sadiq İbrahimov 28.04.2022 - ci il tarixdən 3 gün müddətinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 fevral 2022- ci il tarixli 3143 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş investisiya üçün 1441 bəndində qeyd olunan "Hidroqovşaqların texniki təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi məqsədilə və əməkdaşların qiymətləndirmə prosesinə cəlb edilməsi üçün AMEA-ya müvafiq vəsaitin ayrılması" qərarına uyğun olaraq nəzərdə tutulan elmi-tədqiqat işlərini həyata keçirmək məqsədilə Şəmkir rayonuna;
23 №-li laboratoriyanın müdiri Hilal Tahirli və aparıcı elmi işçisi Süleyman Verdiyev 10.05.2022 - ci il tarixdən 2 gün müddətinə Şəmkir rayonuna;
"Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə" laboratoriyasının (28 №-li ) müdiri Eldar Zeynalov 16.05.2022-ci il tarixdən 10 gün müddətinə Elmin İnkişafı Fondunun "Elm -Təhsil-Sənaye" məqsədli qrant müsabiqəsi çərçivəsində (EİF/MQM/ETS-2020-1(35)) qalib olmuş layihənin rəhbəri kimi Almaniyanın Berlin şəhərində yerləşən Berlin Texniki Universitetinə;
23 №-li laboratoriyanın müdiri Hilal Tahirli və aparıcı elmi işçisi Süleyman Verdiyev 20.05.2022-ci il tarixdən 2 gün müddətinə Şəmkir rayonu ərazisində yerləşən Şəmkirçay SES -na;
23 №-li laboratoriyanın müdiri Hilal Tahirli, aparıcı elmi işçisi Süleyman Verdiyev və Standartlaşdırma və metrologiya şöbəsinin müdiri Sadiq İbrahimov 31.05.2022 -ci il tarixdən 2 gün müddətinə Şəmkir rayonu ərazisində yerləşən Şəmkirçay su anbarına və Şəmkir SES -na;
"Ekoloji kataliz" laboratoriyasının (13 №-li) aparıcı elmi işçisi Elmir Babayev 15.06. 2022-ci il tarixdən 4 gün müddətinə “MDB alimlərinin IV forumunda“ iştrak etmək üçün Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhərinə;
"Funksional materialların komponentlərinin sintezi" laboratoriyasının (21№-li) müdiri İmir Əliyev 29.06.2022-ci il tarixdən 6 gün müddətinə Gəncə Dövlət Universitetində Yekun Dövlət Attestasiyasında iştirak etmək üçün Gəncə şəhərinə;
"Molekulyar maqnetiklər və keçiriciklər" laboratoriyasının (11№-li) aparıcı elmi işçisi Sevinc Osmanova 11.07.2022-ci il tarixdən 7 gün müddətinə "YOURHETCAT-2022" forumunda iştrak etmək üçün Macarıstanın Szeged şəhərinə ;
İnstitutun baş direktoru akademik Dilqəm Tağıyev Monteneqro Respublikasının Budva şəhərində keçiriləcək İCAFS 2022 (15th İnternational Conference on Application of Fuzzy Systems) konfransında məruzə ilə çıxış etmək üçün 26.08.2022-ci il tarixdən 7 (yeddi) gün müddətinə Monteneqro Respublikasının Budva şəhərinə;
23 №-li laboratoriyanın müdiri Hilal Tahirli və aparıcı elmi işçisi Süleyman Verdiyev 05.09.2022-ci il tarixdən 4 gün müddətinə Şəmkir rayonu ərazisində yerləşən Şəmkirçay su anbarı və Şəmkirçay SES -ə;
Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar" (2№-li) laboratoriyasının müdiri Etibar İsmayılov 12.09.2022-ci il tarixdən 5 gün müddətində Avropa İttifaqının C123 layihəsi (2019-2023-cü illər) üzrə son 6 ayda görülmüş elmi-tədqiqat işlərinin növbəti hesabatının verilməsi ilə əlaqə dar keçiriləcək seminarda iştrak etmək üçün Almaniyanın Pullach şəhərinə;
“Ekoloji kataliz" laboratoriyasının (13№-li) aparıcı elmi işçisi Elmir Babayev (AMEA -nın Gənc alim və mütəxəssislər şurasının sədri) 26.09.2022-ci il tarixdən 4 gün müddətinə Rusiya Federasiyasının Moskva şəhərində keçiriləcək Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları Assosiasiyasinin 35-ci iclasında iştrakı etməsi üçün Rusiyanın Moskva şəhərinə;
"Nanoelektrokimya və elektrokataliz "(3№-li) laboratoriyasının müdiri Akif Əliyev 26.09.2022-ci il tarixdən 6 gün müddətinə Türkiyə Cümhuriyyətinin tanınmış kimya labo ratoriyalarına sahib olan "TETRA Teknolojik Sistemlər" A.Ş. şirkətinin dəvətinə uyğun olaraq Türkiyənin İstanbul şəhərinə;
23 №-li laboratoriyanın müdiri Hilal Tahirli və aparıcı elmi işçisi Süleyman Verdiyev 29.09.2022-ci il tarixdən 2 gün müddətinə Şəmkir rayonu ərzində yerləşən Şəmkirçay su anbarı və Şəmkirçay SES -ə ;
"Qeyri -üzvi sintetik sorbentlər" laboratoriyasının (5 №-li) aparıcı elmi işçisi Zarema Cabbarova 10.10.2022-ci il tarixdən 5 (beş) gün müddətində "Yerli xammal əsasında hazırlanmış üzvi mineral komplekslərinin balans hesablamaları əsasında mineral gübrələrlə birlikdə tətbiqinin aqrosenozlara təsiri mövzusu" üzrə kompleks aparılan işin planına uyğun olaraq Saatlı rayonunun Azadkənd bələdiyyəsi ərazisində tədqiqat sahəsində məhsulun yığılması və hesabatın aparılması məqsədi ilə Saatlı rayonuna;
"Molekulyar maqnetiklər və keçiriciklər" (11№-li) laboratoriyasının ap.e.i. Sevinc Osmanova 11.10.2022-ci il tarixdən 6 gün müddətinə Belçikanın Blankenberq şəhərində keçirilən beynəlxalq “CRF- chem CYS“ simpoziumda məruzə ilə çıxış etmək üçün Belçikanın Blankenberq şəhərinə;
"Dəmir və titan tərkibli filiz xammalının emalı" (19№-li) laboratoriyasının ap.e.i. Afəridə Qasımova 30.10.2022-ci il tarixdən 4 gün müddətinə Türkiyənin Antalya şəhərində keçiriləcək “IV Beynəlxalq Ətraf Mühit Kimyası“ konqresində iştrak etmək üçün Türkiyənin Antalya şəhərinə;
“Metal klatrat birləşmələr” (26 №-li) laboratoriyasının ap.e.i. Əliyeva Qüdrət 12.12.2022-ci il tarixdən 7 gün müddətinə İnstitutda sintez olunan bir sıra kompleks birləşmələrin monokristallarının quruluşlarının tədqiqi və onların lüminisensiya xassələrinin araşdırılması məqsədilə və Ankara şəhəri Orta Doğu Texniki Universitetinin dəvəti ilə Türkiyə Respublikasının Ankara şəhərinə;
"Nanostrukturlaşdırılmış metal polimer katalizatorları" ( 9№-li ) laborato-riyasının kiçik elmi işçiləri Seyidova Çiçək və Aslanova Həcər 22.12.2022-ci il tarixdən 7 gün müddətinə Türkiyə Respublikasının İstanbul Universitetinin Analitik Kimya Kafedrasının professoru Zeynəp Aydoğmuşun dəvəti ilə Türkiyə Respublikasının İstanbul şəhərinə ezam edilmişlər.

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına 2022-ci ildə 6 nəfər, doktorantura yolu ilə (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 1, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5), dissertantura yolu ilə (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 3, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 4), nəfər qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində 52 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi-tədqiqat işləri aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 15 nəfər əyani təhsil alır,

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -3

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -3

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -2

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 8 nəfər büdcə hesabına təhsil alır,

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1

İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 18 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -6

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2

2301.01-“Analitik kimya” ixtisası -1

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -2

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 11 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -4

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -3

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2

2304.01-“ Makromolekullar kimyası” ixtisası -2

ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir. İlin sonunda struktur bölmələrin 2022-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir, həmçinin 2022-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır. Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.

Hesabat dövründə Elmi Şuranın 13 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2022-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2022-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2022-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2022-ci il üçün təqvim planı, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə edilərək təsdiq olunub.

Elmi Şuranın iclaslarında əməkdaşlara professor (k.e.d. E.Ə.Salahova), dosent (k.ü.f.d., S.R.Məmmədova, k.ü.f.d. Y.B.Qəhrəmanova) elmi adlarının verilməsi müzakirə olunub və bu barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası qarşısında vəsatət qaldırılmışdır.

28 fevral 2022 il tarixli Elmi Şura iclasında 01-11 fevral 2022 ildə keçirilmiş İnstitutun əməkdaşlarının attestasiyasının nəticələri təsdiq olunub:

I. Attestasiyadan keçməli olan əməkdaşların sayı – 270

II. Tutduğu vəzifəyə uyğun gələn əməkdaşların sayı – 238

III. Tutduğu vəzifəyə uyğun gəlməyən əməkdaşlar (attestasiyaya təqdim edilmiş materiallar, sorğu-sual və əmək funksiyasının yerinə yetirilməsinin vəziyyəti əsasında) – 32

III.1.Əmək müqavilələrinə xitam verilməsi tövsiyyə olunanlar – 21

III.2. Vəzifəsinin aşağı salınması tövsiyyə olunan əməkdaşlar – 7

III.3. Tutduğu vəzifənin dərəcəsinin aşağı salınması tövsiyyə olunan əməkdaşlar – 4

IV. Elmi fəaliyyəyinin lazımı səviyyəyə çatdırılması üçün xəbərdarlıq edilə əməkdaşlar – 9

V. Tutduğu vəzifənin yüksəldilməsi tövsiyyə olunan əməkdaşlar – 8

b) Elmi seminarların işi:

Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarın tərkibi 7 nəfərdən (3 elmlər doktoru, 4 fəlsəfə doktoru), “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə 7 nəfərdən (4 elmlər doktoru, 3 fəlsəfə doktoru) ibarətdir. Hesabat ilində “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarda 2 (1 nəfər elmlər doktoru üzrə, 1 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə) dissertasiya işləri, “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə elmi seminarda 4 (1 nəfər elmlər doktoru üzrə, 3 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə) dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdır.

c) Dissertasiya Şurasının işi:

İnstitutun nəzdindəki ED 1.15 qeydiyyat nömrəli Dissertasiya Şurasında 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 11 nəfər, o cümlədən 9 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru və2 nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

	2021	2022
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi (AZN)	4195337.00	5361169.00
Orta aylıq əmək haqqı	483.00	587
o cümlədən - elmi işçilər	560.00	657.00
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi (AZN)	115000.00	15000.00
İnvestisiya fondundan ayrılan vəsait (AZN)	–	5011 169.00

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda pul mükafatları verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.

4.1. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2022-ci il 28 iyul tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının bir sıra elmi müəssisələri, o cümlədən akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu keçirilmişdir.

4.2. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması

İnstitututda ümumilikdə 97 gənc fəaliyyət göstərir. Onlardan 68 nəfərini akademik heyət təşkil edir. Qalanları doktorant, magistrant, dissertant və digər vəzifələrdə çalışanlardır.

Qrant layihələrdə iştirak

Hesabat ilində 10 layihədə 18 qrant iştirakçısı təmsil olunmuşdur. Onlardan 1-i beynəlxalq, 9-u yerli qrant layihəsidir. Gənclərimizdən Günel Əzimova beynəlxalq layihə olan Horizon-2020 layihəsinin icraçılarından biridir.

Patent, İxtira və Monoqrafiya

Ümumilikdə hesabat ilində gənclərin iştirakı ilə 8 patent hazırlanıb, onlardan ikisi çap olunmuş, 6-na isə müsbət rəy alınmışdır. Gənc alimlərin 130 elmi əsəri dərc olunub. Onlardan 21-i yerli, 56-sı beynəlxalq tezis, 29-u yerli, 24-ü beynəlxalq jurnallarda çap olunan məqalələrdir.

Yerli və Beynəlxalq tədbirlərdə iştirak

2022-ci ildə gənclərimiz müxtəlif tədbir və konfranslarda iştirak etmişlər. Gənclərimizdən k.ü.f.d Elmir Babayev Bakı Dövlət Universitetində Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 99-cu ildönümünə həsr olunmuş Respublika konfransında plenar məruzə ilə, 2-ci kurs magistrantı Aygün Səfərli Bakı Dövlət Universitetində Akademik Rəfiqə Əliyevanın anadan olmasının 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransda məruzə ilə, həmçinin

Sevinc Cavadova Türkiyənin Ağrı vilayətində keçirilən konfransda onlayn məruzə ilə, Günel Əzimova AMEA-nın Gəncə bölməsində keçirilən Respublika konfransında məruzə ilə çıxış etmişlər.

Eyni zamanda gənc alimlərimizin müxtəlif ölkələrdə beynəlxalq sferada çıxışıları olmuşdur. İnstitutumuzun aparıcı elmi işçisi Elmir Babayev Bişkek, Moskva, Minsk, Nijni-Novqorod şəhərlərində beynəlxalq forumda iştirak etmiş, ölkəmizi layiqincə təmsil etmişdir. Gənc alimlər müxtəlif təlimlərdə iştirak etmiş və sertifikatlara layiq görülmüşlər.

Gənclərin təşkilatçılığı və iştirakı ilə baş tutan tədbirlər

Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə gənc alimləri bir sıra vətənpərvərlik ruhunda olan tədbirlərin keçirilməsində iştirak etmişlər.

(“Xocalı Soyqırımı”, 20 Yanvar, 26 İyun-“Silahlı Qüvvələr Günü”, 27 sentyabr-“Anım Günü”, 8 noyabr-“Qələbə Günü”, H.Əliyevin anadan olmasının 99-cu ildönümünə həsr olunmuş tədbir və s.).

Mədəniyyət günləri

Bu məqsədlə institutun gəncləri Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, H.Z.Tağıyevin ev muzeyi, Qobustan Tarixi Muzeyi, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyat muzeyində olmuş və Azərbaycan Atabəylər dövləti sərgisində iştirak etmiş, milli-mədəni, tarixi irsimiz və dəyərlərimiz ilə yaxından tanış olmuşlar.

Vebinarlar

İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası və Azərbaycan Kimya Cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə bir sıra vebinar və seminarlar keçirilmişdir. Onlardan “Sənayedə İnnovativ Kimya Texnologiyaları”, “Nanokimya və İnsan orqanizmində nanohissəciklərin müasir üsullarla təyini” vebinarlarını, “Elektron Paramaqnit Rezonans Spektroskopiyası” adlı seminarı misal göstərmək olar. Vebinarlarda xaricdə yaşayan və elmdə öz sözünü demiş alimlərimiz gənclərə elm yolunda öz töhfələrini vermiş, öz bilik, bacarıqlarını gənclərlə bölüşmüş və qoyulan mövzu ətrafında geniş müzakirələr aparmışlar.

Elmin kütləviləşdirilməsi

İnstitutun gənclərinin tərəfdaşlığı ilə Evrika litseyində “Kimya elminin tarixi və inkişafı” mövzusunda kimya gecəsi təşkil edilmişdir.

Açıq qapı günləri

Xətai rayon 249 nömrəli məktəbin şagirdləri institutun laboratoriyalarında maraqlı təcrübələrlə tanış olmuş, təcrübələrin aparılmasında yaxından iştirak etmişlər. Həmçinin, Bakı Dövlət Universitetinin 4-cü kurs tələbələri institutun gənc alimlərinin rəhbərliyi ilə istehsalat təcrübələri keçmişlər.

Sosial layihələr

1 iyun “Uşaqların Müdafiəsi Günü” münasibətilə Uşaq sığınacağı-Reinteqrasiya Mərkəzində və 2 Saylı uşaq evində yerləşdirilmiş kimsəsiz və valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlarla elmi yaradıcı görüş keçirmişlər.

Maarifləndirmə

Gənc alimlər Səttar Bəhlulzadə adına Xarici Dillər Təmayüllü Gimnaziyada məktəblilər üçün “Zərərli Vərdişlərlə Mübarizə”yə həsr olunmuş maarifləndirici görüş keçirmişlər, zərərli vərdişlərin insan orqanizminə təsirindən, həmçinin ətrafda olan insanlara vurduğu ziyandan, eyni zamanda onun yaratdığı psixoloji təsirdən danışmışlar.

Asudə vaxtın səmərəli təşkili

Gənclər və İdman Nazirliyi, Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə Lənkəran, Qusar və Mingəçevirdə gənclərin asudə vaxtının səmərəli təşkilini təmin etmək məqsədilə yay düşərgələri keçirilmiş və hər birində institutun gəncləri aktiv iştirak etmiş, sertifikata layiq görülmüşlər.

Həvəsləndirmə və mükafatlar

2022-ci il dekabrın 9-da Elmi Şuranın iclasında “Şuşa İli”nə həsr olunmuş Gənc Alim və Tədqiqatçıların müsabiqəsində yüksək nəticə göstərdiklərinə görə e.i. G.Əzimova və k.ü.f.d. E.Oruclu sertifikatlarla təltif olunmuşlar.

4.3. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə

Wikipediya qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Azərbaycan tarixinin həqiqətlərinə həsr olunmuş tədbirlər keçirilir və onlar haqqında məlumatlar institutun internet səhifəsinə mütəmadi olaraq daxil edilir.

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş material elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.

2015-ci ildən institutun Web-saytı yeni struktura uyğun olaraq yenidən işlənilməyə başlanılışdır. Web-qrupun üzvləri: İsmayılova Arzu, Məmmədov Faiq, Abdullayeva Fəridə, Kərimbəyova Elşanə və Süleymanova Aytən.

4.5. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi

“Fiziki-kimyəvi analiz” şöbəsi

Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov

Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:

- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

- Spektral analiz qrupu

- Elektron mikroskopiyası qrupu

Şöbənin tədqiqatlarэnэn əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.

Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

Rentgenfaza analizi - 452 nümunə
Termiki analiz - 186 nümunə

Spektral analiz qrupu

ЭQ spektr - 194 nümunə
UB spektr - 112 nümunə

4.6. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri və Azərbaycan Kimya Jurnalları SCOPUS bazasına daxil olublar.

Jurnalların redaksiya heyətinə bir sıra görkəmli xarici alimlər daxil edilib.

Azerbaijan chemical journal

Dr. Alexander Malyshev (Germany)

Dr.sci.chem. Andrey Shevelkov (Russia)

Prof. Antonia Stoyanova (Bulgaria)

Prof.dr. Bahattin Yalçın (Turkey)

Prof. Evgueni Tchoulkov (Spain)

Prof. Jan Andersson (Germany)

Prof. Jean –Claude Tedenac (France)

Dr.sci.chem. Leonid Kustov (Russia)

Emeritus prof.dr. Norman Allen (United Kingdom)

Corresponding member of RAS Sergey Varfolomeyev (Russia)

Academician RAS Valentin Parmon (Russia)

Corresp.member of RAS Vladimir Likholobov (Russia)

Prof. Vladimir Vishnyakov (United Kingdom)

Chemical Problems

N.Veziroglu (USA)

F.Kadirgan (Turkey)

V.N.Fateyev (Russia)

T.A.Marsagishvili (Georgia)

G.Tatishvili (Georgia)

F.A.Rashwan (Egypt)

G.Ya.Kolbasov (Ukraine)

S.A.Solovyov (Ukraine)

M.P.Yunusov (Uzbekistan)

E.Slavcheva (Bulgaria)

V.Miskovic-Stankovic (Serbia)

K.Bouzek (Czech)

B.A.Trofimov (Russia)

P.Taslimi (Turkiye)

T.N.Vorobyova (Belarus)

İcraçı direktor AMEA-nın müxbir üzvü

Məhəmməd Babanlı

AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASININ akad. M.NAĞIYEV adına

KATALİZ VƏ QEYRİ-üzvi KİMYA İNSTİTUTUNUN 2021-ci il üzrə

H E S A B A T I

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2021-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.

Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 34 işi üzrə 58 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 9 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.

Qeyrİ-üzvİ kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Azərbaycan mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 26 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Alüminium sulfat, dəmir (II) sulfat və dəmir (III) sulfat duzları qarışığının15-30% H₂S və 85 – 70%H₂ qaz qarışığı ilə reaksiyasından Al₂O₃ alınması Gibbs sərbəst enerjisinin temperatur asılılığına əsasən prosesin optimal temperatur intervalının 470÷590⁰C olduğu müəyyən edilmişdir. Reduksiya məhsulu SO₂ qazının stasionar olaraq mühitdən çıxarıldıqda alüminium sulfatın 98%-nin alüminium oksidə çevrildiyi müəyyən olunmuşdur.

Dehidratlaşmış Zəylik alunit filizinin (KNa)₂SO₄·Al₂(SO₄)₃·2Al₂O₃ ardıcıl olaraq 0.5 mol %-li NaOH və 5%-li ammonyak məhlulu ilə işlənməsindən bərk Al(OH)₃·2Al₂O₃ və qarışıqsız NH₄)₂SO₄ məhlulu ayrılır.

Titanmaqnetit konsentratının emalı nəticəsində alınan titandioksidin litium-karbonatla qarşılıqlı təsirindənLi₄Ti₅O₁₂, Li_1.92Ti_1.04O_3.04, Li₂TiO₃, Li_2.12Ti_0.94O_2.92, Li₄TiO₄birləşmələri alınmışdır. Bu birləşmələrin Elektrik Hərəkət Qüvvəsi üsulu əmələgəlmə Gibbs enerjisi, entalpiyası və entropiyası təyin edilmiş qiymətlərin əsasında litium-ion batareyalarının anodları üçün perspektiv materallar olan Li₄Ti₅O₁₂, Li₂TiO₃, Li₄TiO₄birləşmələrin stabil fazalar olduğu müəyyən edilmişdir.

Titanmaqnetit konsentratlarının titanın flüorid turşusu ilə emalından alınan K₂TiF₆ birləşməsinin üzvi reduksiyaedici – kalium formiatla və kalium- oksalatla reduksiyasından titanın 98%-ə qədər miqdarının ayrıldığı müəyyən edilmişdir.

– Kasıb alüminat məhlullarından H₂O₂ ilə alüminium hidroksidin çökməsinə təsir edən amillər (hidrogen peroksidin və qələvinin qatılıqları, hidrogen peroksidin və alüminat məhlullarının həcm nisbətləri, temperatur, vaxt, kaustik modul) araşdırılmışdır. Tapılmış optimal şəraitdə (hidrogen peroksidin başlanğıc qatılığı >15%; temperatur = 20-40⁰C, V_məh=15:20, qələvinin qatılığı (Na₂O-ə görə 42.33 q/l)) alüminat məhlulundakı alüminiumun ~95%-inin çökdürülməsinə nail olunmuşdur. Alüminiumdan ayrılmış qələvi məhlulunu alunitin yeni partiyasının həll edilməsi üçün dövrəyə qaytarılması nəzərdə tutulur. Hidrogen peroksidlə otaq temperaturunda natrium alüminat məhlullarından alınan çöküntünün rentgenfaza analizi nümunənin amorf alüminium hidroksid, 80⁰C-də 48 saat alınan çöküntünün dəmlənməsindən sonra isə nümunənin gibbsit və bayerit fazalarından ibarət olmasını təsdiqlədi.

– Qalayın orto-karboksibenzol azopirokatexin (o-KbAP) ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, bismut (III)-ün halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

– Yayma vallarının işlək hissəsi üçün keçid metalları ilə legirlənmiş yeni çuqun sintez edilmişdir. Termiki işlənmədən sonra tədqiq olunan qatılıq intervalında (2,7÷3,5 kütlə%C) əridilmiş çuqunu soyutduqda subsolidusda martenisit, sementit, karbon (qrafit) və α-ferritin (izləri) çökür. Legirləyici kimi tərkibə daxil olan keçid metallarının müəyyən edilən miqdarı çuqunun burulmaya, yeyilməyə və istismar zamanı sınmaya qarşı dözümlüyüyünü artırır.

– Sb₂S₃-Cr₂Te₂ (Cu, Cr, Te₄, CuCr₄Te₇) sistemlərində maqnit və fotohəssas materiallar almaq məqsədilə fiziki-kimyəvi analiz metodları vasitəsilə kimyəvi qarşılıqlı təsir edilmiş və onların faza diaqramları qurulmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, ilk iki sistem kvazibinardır, sonuncu isə CuCr₄Te₇ birləşməsinin inkonqruent əriməsi səbəbindən qeyri-kvazibinardır. Tədqiq edilən sistemlərdə ilkin birləşmələr əsasında məhdud bərk məhlul sahələri və Cr₂Sb₂S₃Te₃ tərkibli birləşmənin əmələ gəlməsi göstərilmişdir. Cr₂Sb₂S₃Te₃ birləşməsi 610⁰C-də M + Cr₂Te₃ ↔ Cr₂Sb₂S₃Te₃peritektik reaksiya üzrə əmələ gəlir.

– MnTe×mB^V₂Te₃ (B^V-Bi, Sb) homoloji sıralarına aid laylı birləşmələrin yeni nümayəndələri sintez edilmiş, monokristallar halında alınmış və xarakterizə edilmişlər. Alınmış kristal nümunələri tədqiq edilmiş və müəyyən olunmuşdur ki, bu materialların magnit, elektron və topoloji izolyator xassələri m əmsaılnın qiymətindən kəskin asılıdır. Bu, onlar əsasında topoloji kvant hesablamaları, həmçinin antiferromagnit və 2D spintronika üçün yeni effektiv funksional Van-der-Vaals heterostrukturları yaratmağa geniş imkanlar açır.

– Bi₂O₃-B₂O₃·-GeO₂ (Ln₂O₃) sistemindəki nümunələrdə keçiricilik mexanizminin yaranması xaotik həyəcanlanmış klaster mərkəzlərinin dissosasiyası hesabına baş verir. Nümunələrdə klaster mərkəzlərinin dissosasiyası nəticəsində keçiricilik əhəmiyyətli dərəcədə artır. Keçiricilik deşiklərdə müəyyən edilir və onların hərəkətliliyi temperaturun artması ilə azalır. (2Bi₂O₃·B₂O₃)_1-x – (2Bi₂O₃·3GeO₂)_x sistemindən alınmış ərintilər nizamsız quruluşlu klaster mərkəzləri əsasında kristallaşır. Tərkiblərin elektrik keçiriciliyi klasterlər arası fononlu və sıçrayışlı keçidlər hesabına baş verdiyi ehtimal olunur. Lantanoid oksidləri ərintilərdə bir növ anion vakansiya mərkəzlərini zəiflədir və qismən nizamlılıq yaradır. Bu isə tərkiblərin keçiriciliyini məhdudlaşdırır.

– Gəmiqayırmada geniş istifadə olunan azkarbonlu (0,11%) РСД 32 poladı üzərində termodiffuziya üsulu ilə 900 və 950⁰C temperaturda korroziyaya və eroziyaya davamlı karbid örtükləri formalaşdırılmışdır. РСД 32 poladı üzərində əmələ gətirilən karbid örtüyünün RFA rengenoqramması çəkilmiş və SEM spektroskopiyasının köməyi ilə səth təbəqələrinin kimyəvi tərkibi analiz edilmişdir. Məlum olmuşdur ki, polad üzərində formalaşdırılmış örtük əsas etibarilə xromun karbidlərindən və az miqdarda dəmirin və digər elementlərrin karbidlərindən ibarətdir.

– Taxtakörpü SES-in su anbarının hidrotexniki qurğularının istismarı şəraitində aparılan korroziya sınaqları başa çatdırılmış, onun su anbarındakı suyunun kimyəvi analizi aparılmışdır. Bir il müddətində suda və su anbarının atmosferində aparılan korroziya sınaqları nəticəsındə məlum olmuşdur ki, poladın korroziya sürəti suyun temperaturdan asılı olub mövsümi xarakter daşıyır, yəni yaz yay aylarında nisbətən yüksək, payız-qış aylarında isə nisbətən kiçik sürətlə korroziyaya uğrayır (0,04q/m².saat). Atmosfer şəraitində isə polad kiçik sürətlə korroziyaya uğrayır (0,006 q/m².saat). SES-lərdə geniş istifadə olunan misin, latunun, alüminiumun dinamik şəraitdə aparılan laboratoriya sınaqları nəticəsində məlum olmuşdur ki, mis və latun qeyd olunan sularda çox kiçik, (0,001-0,002) alüminium isə daha yüksək sürətlə korroziyaya uğrayırlar (0,03 q/m².saat).

– p- fenilendiamin törəmələri əsasında laylarla əhatə edilən nazik təbəqələrin alınmasi üzrə tədqiqatlar aparılmişdir (100-500 nm). Sintez olunmuş p-fenilendiaminin törəmələrinin üzvi işıq diodları kimi sınaqdan keçirilməsi üçün qurğu yığılmışdır. Mn, Fe, Co, Ni, Bi, La - nitratlarının hidrotermal reduksiyası ilə yüksək dispersli metal/metal oksid əsaslı nanostrukturlu kompozitlər sintez və xassələri tədqiq edilmişdir.

Сu[H₂sahzNO₃H₂O] kompleksinin kristalları, Cu (II) nitratın metanol-etanol mühitində ligandla reaksiyası ilə əldə edilmişdir. Rentgenstruktur analizinə yararlı kristallar metanol məhlulundan yenidən kristallaşdırma yolu ilə əldə edilmişdir.

– Heterogen fazada Me_nFс/Me_nFс⁺(n = 6,8,10) redoks sistemlərində baş verən elektron mübadilə reaksiyası diffuziya ilə məhdudlaşmışbirelektronlu dönən prosesdir və redoks cütlərin hər biri IUPAC-ın müqayisə elektroduna qoyulan yeddi təlabata tam cavab verir.

Ferrosen və ferrisiniumun diffuziya əmsalının qiymətlərinin bir-birinə yaxın olması Nernst tənliyinə uyğun olaraq bu redoks sistemləri çox asan əldə olunan yarımdalğa potensialı (E_1/2) ilə səciyyələndirməyə imkan verir.

Me_nFc/Me_nFc⁺ (n=6,8,10) redoks-sistemləri müxtəlif təbiətli üzvi həlledicilərdə müqayisə elektrodu kimi, hazırda tətbiq edilən ferrosen-ferrisinium sistemindən daha perspektivli sistemlərdir və praktikada onunəvəzinə uğurla istifadə oluna bilərlər.

– Mn(II) və Zn(II)-nin salisil-rezorsin spirti və salisil turşusu ilə neytral mühitdə kompleksləri [MnL₂(H₂O)₂]H₂O, [MnL₂Cl₂], [ZnL₂SO₄] sintez edilmişdir. Alınan komplekslərin tərkibi və quruluşu kimyəvi, rentgen – faza, İQ- spektral və termoqravimetrik analiz üsulları ilə öyrənilmişdir. Termoqravimetrik və rentgen-faza analizlərinin məlumatlarına əsasən, termiki parçalanma prosesinin üç mərhələdə baş verdiyi və nəticədə son məhsulun metal oksid olduğu müəyyən edilmişdir.

– Pirazin adduktu ilə o-ftal turşusunun stronsium kompleksi əsasında supramolekul sintez olunub.

Yeni sintez olunmuş lantanın və neodiumun o-ftal turşusu ilə komplekslər eyni kimyəvi formula Me₂[C₆H₄(COO)₂]₃7H₂O malik olmasına baxmayaraq, müxtəlif quruluşludurlar və onların termiki destruksiyası fərqli sxemlərlə baş verir.

kİmyəvİ-kİnetİka və katalİz, fİzİkİ kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 24 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Açıq silindrik formada 2-22 nm diametrli mezoməsaməli alüminium oksid üzərinə monomolekulyar adsorbsiya olunmuş 16-18 nm ölçülü penta-FTPhPFe(III) aktiv kompleksindən ibarət penta-FTPhPFe(III)/Al₂O₃ biomimetik nanokatalizator metanın hidrogen peroksidlə birbaşa metanola çevrilməsi prosesində yüksək aktivlik (konv.28%, metanol 19,2%), selektivlik (69%) və davamlılıq göstərmişdir.

– Smart biomimetik material və Ag əsasında işlənib hazırlanmış biomimetik sensor uzunmüddətli stabilliyi, yüksək həssaslığı, oksidləşdiriciyə qarşı davamlı, təkrar istifadəsi ilə və H₂O₂-in çox aşağı (izi) qatılığını (10^-8küt.%) su məhlulunda təyin etməyə imkan verir.

– Qlisinin manqan kompleksi [NH₂CH₂COO]₂Mn∙2H₂O karbohidrogen (kumolun) oksidləşməsinin model reaksiyasında aktiv əlavə kimi sınaqdan keçirilmişdir. Bu kompleksin əhəmiyyətli katalitik aktivliyə malik olduğu və kontrol nümunəsi ilə müqayisədə reaksiyanı 10 qat sürətləndirdiyi aşkar edilmişdir.

[NH₂CH₂COO]₂Mn∙2H₂O tərkibində dəmir atomları və birləşmələri olan çoxdivarlı karbon nanoborucuqlarından [Fe@MWCNT] istifadə edərkən əlavə olmayan ən güclü sürətlənmə effekti müşahidə edilir, yəni oksidləşmə reaksiyasının sürəti 7 dəfə artır və 373 sm³ О₂ / dəq-ə çatır. Kumolun kontrol nümunəsi ilə müqayisədə reaksiya sürəti 75 dəfə artır.

– Metal-tərkibli çoxlaylı karbon nanoboruların Me@(ÇLKNB) qaz xammalından sintezinə, alkilaromatik karbohidrogenlərin oksidləşmə proseslərinə aid ədəbiyyat materialları toplanmış, təhlil edilmişdir. Yeni, aerob oksidləşmə proseslərində yüksək selektivliyə və seçiciliyə malik dəmir saxlayan çoxlaylı karbon nanoboruları işlənib hazırlanmışdır Fe@(ÇLKNB= CVD-4 – Fe-9,8% və CVD-5 Fe= 22,8% ). Göstərilmişdir ki, bu katalizatorlar universaldır və hər bir homoloji sıradan olan karbohidrogenin oksidləşmə prosesində yüksək effektivlik nümayiş etdirir. Nisbətən aşağı temperaturlarda (60, 80, 100°C) yalnız kumolun aerob oksidləşmə prosesi baş verir.Qeyd olunan temperaturda dekalin və tetradekan oksidləşmir. Sintez olunmuş (Fe@ÇLKNB=CVD-5- Fe=22.8%) katalizator nümunəsi dekalinin və tetradekanın aerob oksidləşmə prosesində 140°C-də ən optimal katalitik aktivliyə malikdir. Qeyri katalitik və katalitik proseslərin nəticələrənin müqayisəsi zamanı müəyyən olundu ki, alınan hidroperoksidin mıxtəlif yollarla – zəncirvari, monomolekylyar və molekulyar məhsulları əmələ gətirməklə - parçalanması haqda yekun nəticəyə gəlmək olar. Bu nəticə qarışıq karbohidrogenlərin maye fazada aerob oksidləşmə proseslərinin təsvirində yenidir və bu vaxta qədər ədəbiyyatda əks olunmayıb.

– Ədəbiyyat materiallarının analizi və alınmış təcrübi nəticələr əsasında silikat modulu 10.8 olan və 8.0 çək.% Mn²⁺, 7.0 çək.% Li⁺ və 8.0 çək.% Ni²⁺kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit seoliti üzərində metanın 1,4-butandiola oksidləşdirici çevrilməsi reaksiyasının ehtimal olunan mərhələli mexanizmi təklif olunmuş və prosesin nəzəri əsaslandırılmış kinetik modeli tərtib olunmuşdur. Kinetik modelin parametrlərinin ədədi qiymətləri təyin edilmişdir.

– Nəzəri əsaslandırılmış kinetik modellər əsasında xlorkarbohidrogenlərin katalitik oksidləşmə prosesləri üçün optimal reaktor tipi seçilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, xloretilenlərin selektiv oksidləşməsi prosesini “qaynar” katalizator laylı reaktorlarda, dərin oksidləşmə proseslərini isə “tərpənməz” laylı reaktorlarda ideal sıxışdırma modeli tərtib etməklə həyata keçirmək məqsədəuyğundur.

– Məlum NaWMn/SiO₂ katalizatorunu müxtəlif metodlarla – mərhələli çökdürmə, birgə çökdürmə, hopdutma, sitrat (limon duzundan istifadə), templat (yəni səthi-aktiv maddələrdən istifadə etməklə) aparılıb. Misal üçün 0.8Na-3.2W-2Mn/SiO₂katalizatorun sintezində səthi-aktiv maddə kimi STAB (setil trimetil ammonium bromid C₁₉H₄₂BrN) istifadə olunub, SiO₂ isə tetraetoksisilandan (TEOS) alınıb.

– Zol-gel-yanma metodu ilə Cu-Mn-Fe kompozitlərinin sintezi üçün prekursor kimi Fe(NO₃)₃ • 9H₂O, Cu(NO₃)₂ • 3H₂O, Mn(NO₃)₂ və limon turşusu istifadə edilmişdir. Alınan katalizatorlar alümogel (bağlayıcı) ilə qarışdırılır, qranullar halına salınır, havada qurudulur və sonra quruducu şkafda və mufel sobada müvafiq olaraq 135⁰C və 500⁰C temperaturlarda termiki emal olunur.CO-nun oksidləşməsi CO:hava=1:3(5) nisbəti və 6000-12000 saat^-1həcmi sürətlə axınlı reaktorda aparılmışdır. Məhsulların analizi LXM xromatoqrafında, CaA və poropak Q sorbentləri olan iki kolonkada edilmişdir. Metalların müxtəlif molyar nisbətlərində Cu:Mn:Fe = 1:1: 1; 2:1:1; 1:2:1; 1:1:2 katalizator nümunələri hazırlanmışdır.Rentgen faza analizinin nəticələri göstərir ki, sintez olunan katalizatorlar mürəkkəb faza tərkibinə malikdirlər. Manqan və dəmirin ikili oksidləri (Mn₃O₄ və Fe₃O₄) ilə yanaşı, manqanın Mn_0.98Fe_2.02O₄, misin CuFe₂O₄ ferritləri, mis manqanit CuMn₂O₄ və manqan ilə əvəz edilmiş mis ferritləri (Cu_0.5Mn_0.5Fe₂O₄; Cu_1.2Mn_1,8O₄; Mn_0,43Fe_2,57O₄ ) əmələ gəlir.

– Sintez olunan g-C₃N₄/ Х (Х= KOH və ya NaOH) tərkibli üzvi mənşəli heterogen kompozit katalizatorlar iştirakı ilə asetilenin hidrogenləşməsi reaksiyası çox yumşaq şəraitdə (20-50⁰C), hətda çox aşağı temperaturda (-5 ÷ -20⁰C) baş verir. Hidrogenləşmə prosesində asetilenin konversiyası 81-91%, etilenə görə selektivlik 83-90% və etanın çıxımı 10-15% təşkil edir. Beləliklə, mezopor morfologiyalı polimer karbon nitrid asetilenin etilenə selektiv hidrogenləşmə prosesini daha sadə və effektiv texnologiya üzrə otaq temperaturunda reallaşmasını təmin edir.

Melamin, karbamid, disiandiamid və sianur turşusu kimi azot tərkibli müxtəlif üzvi maddələr əsasında sintez olunmuş polimer karbon nitrid nümunələrinin ağır metal ionlarını sorbsiya etmə effektivliyi sınaqdan keçirilmişdir. Təcrübələr göstərir ki, karbamid əsasında sintez olunmuş mezopor morfologiyalı polimer karbon nitrid müxtəlif metal ionlarına görə müxtəlif sorbsiya effektivliyi nümayiş etdirir.

– Xitozanın modifikantları əsasında yeni enterosorbentlər sintez olunmuş və onların kobalt(II), mis(II), nikel(II) ionlarının sulu məhlullarından sorbsiya xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Xitozanın modifikantlarının bu ionların az miqdarlarına qarşı yüksək sorbsiya qabiliyyətinə malik olmaları müəyyən edilmişdir.

– Göstərilmişdir ki, Al₂O₃ oksid əsaslı nümunələrin mikro- və mezoporlu- ğunu Al₂O₃-ün təbəqələrarası strukturuna müxtəlif tərkibli üzvi "strukturlaş- dırıcıları" (çaxır və limon turşuları, setiltrimetilammonium bromid, trietanolamin) daxil etməklə tənzimləmək olur.

Münasib tekstur parametrlərə malik Al₂O₃ əsaslı katalizatorların hazırlanmasında istifadə olunmuş bu üzvi “struktur əmələ gətirən agentlər” reagentlər C₃, C₄alkanların oksidləşdirici dehidrogenləşməsi reaksiya- sında katalitik xassələrini idarə etməyə imkan verir.

FeOx/Al₂O₃ tərkibli nümunələri müəyyən temperatur, oksidləşdirici və reduksiyaedici rejimlərdə işləməklə tərkibində ölçüləri 5-15 nm intervalında olan superparamaqnit/ferromaqnit xassəli Fe₃O₄ zərrəcikləri olan və karbon dioksidin C₂₊ karbohidrogenləırə konversiyası reaksiyasında yüksək aktivlik göstərən oksid əsaslı katalizatorlar almaq olur.

– Kombinə edilmiş yolla nazik təbəqəli Fe₂O₃/TiO₂ və FeS_x/TiO₂ heterosistemləri yaradılmış və onların fotoelektrokimyəvi xassələri tədqiq edilmişdir. Göstərilmişdir ki, Fe₂O₃/TiO₂ FeS_x/TiO₂ nazik təbəqəşəkilli heterosistemləri fotokatalitik xassələrinə malikdir və onlar fotoelektroliz prosesində model elektrod kimi istifadə edilə bilər.

– Renium, mis və kükürdün birlikdə elektrolitik çökməsinin tədqiqi və onların birgə çökmə prosesinin mexanizmi və kinetikasını daha dərindən öyrənilməsi məqsədi ilə ilk növbədə bu elementlərin həmin elektrolitdən ayrılıqda çökdürülməsi prosesi öyrənilmişdir. Reniumun turş məhlullardan elektrolitik çökməsi üçün əsas elektrolit - sulfat məhlulu hesab edilib və həmin məhlulda renium perrenat ionları (ReO₄^-) şəklində olaraq onun reduksiyası mərhələli gedir. Laboratoriyada aparılan elmi tədqiqat işlərində reniumun platin elektrodü üzərində həm ammonium perrenat, həm də kalium perrenatın sulfat məhlullarından katod polyarizasiya əyriləri çəkilmiş və çökmə prosesinin mexanizmi öyrənilmişdir.

Kİmya texnologİyası və mühəndİslİyİ

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması

Bu problem üzrə (2 mövzu, 6 iş, 8 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:

– Qeyri-Nyuton neftlərinə xas olan hidravlik diffuziya tənliyinin analitik həllinə əsaslanaraq, məsaməli mühitlərdə hidravlik diffuziya və keçericilik əmsallarının qiymətləndirilməsi üçün yeni ifadələr alınmış, bu neftlərin məsaməli mühitlərdə hidrodinamik süzülmə prosesi üçün yeni filtrasiya tənliyi təklif olunmuşdur.

– Nanoelektronika üçün maqnit xassəli yarımkeçirici qrafen nanokristallarının yaranması, onların elektron quruluşu, fiziki və fiziki-kimyəvi xarakteristikaları kvant-kimyəvi metodla modelləşdirilmişdir. Qrafen kristalına vakansiyaların və ya germanium atomunun təsiri nəticəsində kristalın enerji zonasının yenidən qurulması, Fermi səviyyəsinin yerdəyişməsi və qadağan olunmuş zonanın genişlənməsi qeyri-empirik hesablama üsulu ilə təsdiq edilmişdir.

– Neft karbohidrogenlərinin termik pirolizi prosesində mövcud, istismarda olan qurğunun istehsalat məlumatlarının və bu məlumatlara uyğun texnoloji iş rejiminin dəlillərinin müştərək təhlilini apararaq, istifadə edilən xammalın növü, texnoloji rejimin göstəriciləri, əmələ gələn yan məhsul – PAQ-nın (pirolizin ağır qətranı) keyfiyyət və kəmiyyət tərkibi arasında əlaqəni, onun da əsasında optimal texnoloji iş rejimi müəyyənləşdirilib. Sumqayıtda EP-300 qurğusunda etilen, propilen istehsalı üçün karbohidrogen xammalı pirolizə məruz qalır. Proses nəticəsində yan məhsul kimi 2 növ maye karbohidrogen qarışığı əmələ gəlir: pirolizin yüngül qətranı (PYQ) və PAQ. İlkin araşdırmalar göstərdi ki, EP-300-də alınan PAQ naftalinlə zəngindir. Naftalinin miqdarı birbaşa həm piroliz prosesinin texnoloji rejimindən və həm də piroliz prosesinə verilən karbohidrogen xammalının keyfiyyət tərkibindən asılıdır.

– Yandırıcı qarışıq BBS (benzol başlığı, solvent) fraksiya distilləsi ilə utilizasiya edilmişdir. Nəticədə doymamış karbohidrogenlər əsasında polimer materialları əldə etmək mümkündür.

Napalm yandırıcı qarışığından kimya sənayesində həlledici kimi istifadə oluna bilən aromatik karbohidrogenlər distillə edilib.

– Nadir torpaq elementlərindən olan La və Ce-un üçvalentli ionlarının Na⁺ və H⁺ ionları ilə modifikasiya olunmuş klinoptilolitdə sorbsiyasının kinetik və statik parametrləri hesablanmışdır. Elmi ədəbiyyatda o qədər də rast gəlinməyən birvalentli ionların üçvalentli ionlarla əvəz olunması prosesində Nikolski tənliyindən istifadə olunaraq ion-mübadilə sabitləri hesablanmışdır.

– Alümosilikatlar xüsusi spesifik quruluşa malik olduğu ücün onlar yüksək kation mubadiləsinə malikdilər. Bu xüsusiyyətlər onların əsasında alınmış sorbentlər məhlullardan ağır metal ionlarının təmizlənməsində istifadə oluna bilər. Apardığımız tədqiqatlar ğöstərir ki, əldə edilmiş sorbentlər, ətraf mühitin zəhərli maddələrdən təmizlənməsində böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər.

Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinə dair

elmi tədqiqat işləri ilə bağlı təkliflər

– Polimetal filizlərdən – xrom, mis, civə, sink, qurğuşun və s. metalların ayrılma üsullarının işlənilməsi.

– Söyüdlü, Ağzabil, Qızılbulaq, Veynəli, Ağ duzdağ yataqlarının qızıl tərkibli süxurlarından çıxarılan qızılın zənginləşdirilməsi.

– Müxtəlif növ tikinti və üzlük daşların,,Çardağlı daş kömürünün, 10 adda mineral suyun səmərəli istifadə üsullarının axtarışı.

– Azərbaycan Respublikasında olan hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziya vəziyyətinin tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi üçün tədqiqat işləri aparılır.

– AR “Azərenerji” ASC və AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu arasında Taxtakörpü SES-lərin hidrotexniki qurğularında olan metal avadanlıqların atmosfer və su mühitində korroziya davamlığının tədqiqi üçün elmi-tədqiqat işlərinin aparılır.

– AR ərazisində yararsız raket yanacaqlarının zərərsizləşdirilməsi, prosesdən qalan tullantıların daşınması, basdırılması və melanjla təmasda olan avadanlıqların və digər maddi vasitələrin müvafiq qaydada utilizasiyası xidmətləri göstərilir.

– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikator-larının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.

– Yayma vallarının işlək hissəsi üçün keçid metalları ilə legirlənmiş yeni çuqun sintez edilmişdir. Legirləyici kimi tərkibə daxil olan keçid metallarının müəyyən edilən miqdarı çuqunun burulmaya, yeyilməyə və istismar zamanı sınmaya qarşı dözümlüyüyünü artırır.

“Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi haqqında Dövlət Proqramı”

– Wikipedia qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Cari ildə kimyanın müxtəlif sahələrinə aid məqalələr Wikipediada yerləşdirilməsi üçün göndərilmişdir. Science.az-da olan İnstitutun səhifəsində yerləşdirilməsi üçün AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutuna 2021-ci ildə alimlərimizin əldə etdikləri nailiyyətlər, nüfuzlu jurnallarda çap olunan məqalələrin siyahısı, mühüm nəticələr və s. göndərilmişdir. Həmçinin (1A, 1B, 6, 7, 8 (A, B)) formaları hər ilin sonunda yenilənərək 3 dildə (azərbaycan, rus, ingilis) elektron variantda həmin İnstituta göndərilmişdir.

– İnstitutun saytında (www.kqkiamea.az), mütəmadi olaraq, İnstitutun əməkdaşlarının əldə etdikləri nailiyyətlər (patentlərin, məqalələrin və tezislərin siyahısı) yerləşdirilir. Cari ildə İnstitutun alimlərinin nəşr etdirdiyi kitablar, dərsliklər və monoqrafiyalar haqqında məlumatlar da saytda öz əksini tapır. Əldə olunan mühüm nəticələr və xaricdə nəşr olunan yüksək impakt faktorlu məqalələr haqqında məlumatlar www.science.az , eləcə də AZƏRTAC və digər KİV-nə yerləşdirilmək üçün göndərilmişdir.

– İnstitutda nəşr olunan Kimya Problemləri və Azərbaycan Kimya Jurnallarının elektron versiyası (saytı) İnstitutun www.kqki.amea.az saytında yerləşdirilmişdir və mütəmadi olaraq yeniləşdirilir.

Magistrantlara mühazirə və seminar məşğələləri Zoom platformasından istifadə etməklə onlayn rejimdə keçirilmişdir.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr

Problem: Azərbaycanın mineral xammalının kompleks emal texnologiyasının işlənilməsi və yüksək texnologiyalar üçün unikal xassəli yeni qeyri-üzvi materialların alınması.

– MnTe×mB^V₂Te₃ (B^V-Bi, Sb) homoloji sıralarına aid laylı birləşmələrin yeni nümayəndələri sintez edilmiş, monokristallar halında alınmış və xarakterizə edilmişlər. Alınmış kristal nümunələri tədqiq edilmiş və müəyyən olunmuşdur ki, bu materialların magnit, elektron və topoloji izolyator xassələri m əmsaılnın qiymətindən kəskin asılıdır. Bu, onlar əsasında topoloji kvant hesablamaları, həmçinin antiferromagnit və 2D spintronika üçün yeni effektiv funksional Van-der-Vaals heterostrukturları yaratmağa geniş imkanlar açır.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, kiçik elmi işçi Elnur Oruclu f.ü.e.d, prof. İmaməddin Əmiraslanov (AMEA, Fizika İnstitutu), k.ü.f.d., dos. Ziya Əliyev (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti)

1.Orujlu E.N., Aliev Z.S., Amiraslanov I.R., Babanly M.B. Phase Equilibria of the MnTe-Sb₂Te₃ System and Synthesis of Novel Ternary Layered Compound – MnSb₄Te₇. //Physics and Chemistry of Solid State, 2021, v.22, №1, p.39

2. Shikin A.M., Estyunin D.A., Zaitsev N.L., Glazkova D., Klimovskikh I.I., Filnov S.O., Rybkin A.G., Schwier E.F., Kumar S., Kimura A., Mamedov N., Aliev Z., Babanly M.B., Kokh K., Tereshchenko O.E., Otrokov M.M., Chulkov E.V., Zvezdin K.A., Zvezdin A.K.. Sample-dependent Dirac-point gap in MnBi₂Te₄ and its response to applied surface charge: A combined photoemission and ab initio study //Physical Review B, 2021, v.104, p. 115168.

Problem: Kimya və neft kimya sənayeləri üçün yeni və daha səmərəli katalitik sistemlərin yaradılması.

– Metanın qaz fazada hidrogen peroksid ilə birbaşa metanola (19,2%) və onun dimetil efirinə dehidratlaşması (8,2%) ilə gedən (ümumi selektivliyi 90%-ə yaxın) oksidləşməsi üçün nanostrukturlu bifunksional biomimetik katalizator penta-FTPhPFe(III)/Al₂O₃ sintez edilmişdir.

İcraçılar: akademik Tofiq Nağıyev, k.ü.f.d. Lətifə Həsənova, e.i. Gülşən Nəhmətova

– T.Nağıyev, L.Həsənova, G.Nəhmətova. “Metanolun alınması üsulu” a 2021 0006 nömrəli iddia sənədinə 15.09.2021 tarixində (protokol №29) ixtira qərarı alınıb.

İcraçılar: k.e.d.,prof. Arif Əfəndi, k.ü.f.d. İradə Məlikova, k.ü.f.d. Elmir Babayev

1.Malikova I.G., Efendi A.J., Babayev E.M., Salakhli A.M., Musazade K.Sh., Azizova A.N., Faradjev G.M. Catalytic oxidation of dichlormetane and tetrachlorethylene over noble metal catalysts. //Journal of Chemistry and Technologies (Web of Science), 2021, V. 29, Issue 1-2, p. 108-118. DOI: 10. 15421/082110.

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d.,prof. Nizami Zeynalov, k.ü.f.d.,dos. Sevda Fətullayeva

1.S.Fətullayeva, D.Tağıyev, N.Zeynalov. A review on enterosorbents and their application in clinical practice: Removal of toxic metals/ Colloid and Interface Science Communications/ https://doi.org/10.1016/j/colcom.2021.100545. 2021, v. 45, Article 100545, p. 1-11. Impact Factor = 4,914.

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, k.e.d.,prof. Akif Əliyev, k.ü.f.d.,dos. Vüsalə Məcidzadə

1.V.A.Majidzade, A.Sh.Aliyev, M.Elrouby, D.M.Babanly, D.B.Tagiyev. Electrodeposition and Growth of iron from an Ethylene Glycol Solution, Acta Chimica Slovenica, 2021, V. 68, № 1, p. 185-192. Web of Science IF – 1.263. Scopus IF-2.0.

Problem Texnoloji proseslərin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması

İşraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, t.ü.f.d.,dos. Manaf Manaflı, k.ü.f.d.Qoşqar Əliyev

1.G.I. Kelbaliyev, D.B.Tagiyev, M.R.Manafov. Rheology of Structured Oil Emulsion, In book: Nano-and Micro-Encapsulation-Techniques and Applications. London: Intech Open (Web of Science),Chapter 7. 2021, pp.201-236. DOI: 10.5772/intechopen.927 70

İcraçılar: k.ü.e.d.,prof. Mirsəlim Əsədov, f.ü.e.d. Solmaz Mustafaeva – AMEA-nın Fizika İnstitutu

1.M.M.Asadov, S.N.Mustafaeva, S.S.Guseinova, V.F.Lukichev, D.B.Tagiev. Ab Initio modeling of the effect of the position and properties of ordered vacancies on the magnetic state of a graphene monolayer // Physics of the Solid State. 2021. V. 63. No 5. P. 797-806. https://doi.org/10.1134/S1063783421050036.

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi, “Baku Steel Company” MMC və s. qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.

Bundan əlavə 2021-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Bolqarstan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

2021-ci ildə qalib olan qrant layihələri

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun “Elm-Təhsil-Sənaye” məqsədli qrant müsabiqəsi

-Sintetik naften turşularının yüksək çıxım və selektivliklə qeyri-zəncirvari reaksiya ilə alınması üçün karbon nanokatalizatorların işlənilməsi və tətbiqi (Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. Eldar Zeynalov-289 000 AZN)

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Elmi-Tədqiqat layihələri üzrə əsas qrant müsabiqəsi

- n-alkanların metal-polimer katalizatorları iştirakında oksidləşməsi (Layihənin rəhbəri: k.e.d. Nizami Zeynalov- 50 000 AZN)

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun Gənc Alim və Tədqiqatçıların 5-ci qrant müsabiqəsi

– Xitozan və onun modifikantları əsasında nanoölçülü daşıyıcıların sintezi və onların qalxanabənzər vəzin müalicəsində uzunmüddətli terapevtik tətbiqi (Lahiyənin rəhbəri: k.ü.f.d. Sara Cəbiyeva-30 000 AZN)

– Manqanın və dəmir fəsiləsi elementlərinin mürəkkəb xalkogenidləri əsasında maqnit xassəli topoloji izolyator fazalarının axtarışı və sintezi (Lahiyənin rəhbəri: Oruclu Elnur-35 000 AZN)

2021-ci ildə davam edən qrant layihələri

1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi

1.“Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən və faza tarazlıqlarından "tərkibquruluş-xassə" əlaqəsinə doğru” (AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı – 175 000 AZN, 24 ay, Bakı Dövlət Universiteti, M.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti, AMEA-nın Fizika İnstitutu ilə birgə)

2.“Nanoelektronikada tətbiq üçün tərkibində III qrup xalkogenidləri saxlayan bərk məhlullar, qrafen və ifrat nazik silisium təbəqələri əsasında alınmış 2D sistemlərdə defekt əmələgəlmənin mexanizmi və kvant halları” (Layihə iştirakçısı: Mirsəlim Əsədov (AMEA-nın KQüKİ)– 75 000 AZN, 24 ay, AMEA Fizika İnstitutu, REA Fizika-Texnologiya İnstitutu ilə birgə)

3.FeCh_x-TiO₂-MoS_xhibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi (kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev – 2 000 AZN, 36 ay, Bolqarıstan Respublikası Elektro-kimya və Energetik Sistemlər İnstitutu ilə birgə)

“Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi

1. Yüksək texnologiyalar üçün yeni topoloji izolyatorların və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, kimyəvi dizaynı və tədqiqi (ADNSU ilə)– 80 000 AZN. Layihə rəhbəri: b.e.i. Samirə İmaməliyeva

2. İnnovativ metallurgiya texnologiyası əsasında yayma istehsalatında yüksək xassələrə malik bimetallik valın işlənməsi (AzTU ilə) – 60 000 AZN. Layihə həmrəhbəri: prof . İxtiyar Bəxtiyarlı

3. İnterkalyasiya olunmuş laylı quruluşlu birləşmələr və polimerlər əsasında hazırlanmış yeni hibrid nanokompozitlərin sorbsiya və katalitik xassələrinin tədqiqi (BDU ilə) – 80 000 AZN Layihə həmrəhbəri: a.e.i. Natalya Melnikova

4. Triazapentadien əsaslı komplekslərin sintezi və katalizdə tətbiqi imkanları (BDU ilə) – 55 000 AZN. Layihə həmrəhbəri: Fidail Cəlaləddinov

5. Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə davam edən

“Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsi müsabiqədə qalib gəlmişdir.

Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.

Qrant rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

2019/2020-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Kompozisiya materialları kimyası” “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 10 tələbə magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 8 nəfər fərqlənmə diplomu almışdır (Əliyev Emin Fərid oğlu, Balacayeva (Poladova) Albina Nəcəf qızı, Ganzayeva Gülbəniz Mahir qızı, Şıxverdiyeva Nigar Tağı qızı, Aslanova Həcər Fikrət qızı, Seyidova Çiçək Mirməhəmməd qızı, Musazadə Könül Şirvan qızı, Kərimli Pərvin İlqar qızı, Əsədzadə Günay Şəmil qızı, Salahova Aytac Mübariz qızı ).

2020/2021-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”,“Fiziki-kimya”,“Yüksək molekullu birləşmələr kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 7 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.

2021/2022-ci tədris ilində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 30.09.2021-ci il tarixli 431 №-li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşmaları üzrə 9 bakalavr qəbul olmuşdur.

30.09.2021-ci il tarixində İnstitutun magistraturasında 5 ixtisaslaşma üzrə 16 tələbə təhsil alır.

Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Journal of Physics D: Applied Physics, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Journal of Molecular Structure, Acta Chimica Slovenica, Russian Chemical Bulletin, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Russian Metallurgy,Chemical Problems, Processes of Petrochemistry and Oil Refining,Chemistry & Chemical Technology,Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginering, NPJ Quantum Materials, Journal of European Ceramic Society, Scientific Reports, APL Materials, Electrochemical Science and Engineering, Physics of the Solid State, Журнал Координационная химия, Cellulose chemistry and technology, Inorganic Materials, Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, Semiconductors, Химия и технология воды, Glass Physics and Chemistry, Advances in Intelligent Systems and Computing, Theoretical Foundation of Chemical Engineering, Mechanics of Solids, Techniques and Applications, Journalof Chemical SocietyPakistan, London Journals Press, Actual problems of Chemical Engineering.

Ümumiyyətlə bu il 161 məqalə, o cümlədən xaricdə 96, respublikada 65 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 57 məqalə Web of Science, 42 məqalə SCOPUS, 26 məqalə isə digər bazalara daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2, 3,4 nömrələri çap olunmuşdur. 2020-ci ildən Azərbaycan Kimya Jurnalı, 2021-ci ilin sentyabr ayından isə “Chemical Problems” jurnalı SCOPUS (3,4 sayları) bazasına daxildirlər. 2021-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 149 tezis (onlardan 103- ü xaricdə) çap olunmuşdur.

Cari ilin noyabr ayının 23-də İnstitutun baş direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev AMEA-nın Elmi İnnovasiyalar və Alternativ Enerji Texnologiyaları üzrə Elmi Şurasının iclasında hidrogen energetikası ilə bağlı müzakirələr aparılıb. “Hidrogen energetikası, reallıqlar və inkişaf perspektivləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Akademik ölkəmizdə “yaşıl energetika”, tullantısız texnologiyaların istifadəsi və təmiz ətraf mühit probleminin 2021-ci il fevral ayının 2-də elan edilmiş milli prioritetlərin tərkib hissəsinə salındığını diqqətə çatdırıb və qeyd edib ki, hidrogen energetikasına diqqətin son illərdə artmasını iqlimin qorunması üçün 12 dekabr 2015-ci ildə qəbul edilmiş Paris razılaşmasının tələblərini reallaşdırmaq və qlobal temperatur artımını 2%-dən aşağı salmaq, karbonsuz enerji daşıyıcılarına, ilk növbədə hidrogenə keçidi təmin etmək, digər tərəfdən isə xarici ölkələrdən karbohidrogen asılılığını azaltmaq məqsədini daşıyır. Akademik çıxışında, o cümlədən hidrogen energetikasının inkişafında həlledici problemlərə, onun termokimyəvi, elektrolitik və fotolitik alınma üsullarına, saxlanması və nəqli üçün böyük miqyaslı infrastrukturun yaradılmasına və s. məsələlərə toxunub.

Qeyd olunan məruzə 10.12.2021-ci ildə Elm qəzetinin 44-cü nömrəsində və sciense.az saytında geniş məqalə şəklində verilmişdir.

İnstitutun baş direktoru, akademik Dilqəm Tağıyevin “Elmin inkişafı bizi hara aparır? Tərəqqinin sonu varmı?” elmi-populyar məqaləsi Elm və Həyat jurnalının 2021-ci il 3-ü nömrəsində çap olunmuşdur. Məqalə elmin sürətli inkişafı fonunda cəmiyyət hara- işıqlı gələcəyə yoxsa iflasa doğru gedir? kimi adi görünən, lakin heç də sadə olmayan bəzi məsələlərin analizinə həsr olunmuşdur. Məqalədə akademik qeyd edir ki, elmin gələcəyi haqqında onu demək olar ki, elm heç vaxt axıra qədər oxunmuş kitab olmayıb və hər bir problemin həlli daha gözlənilməz problemlər yaradır. Mahiyyətcə elm bilməməzlikdən biliyə doğru qaçışdır, elmi idrakın sərhədlərini görmək mümkün deyil, biz yaxınlaşdıqca o daha da uzaqlaşır, insan beyni və şüurun imkanları, idrakın hüdudları sərhədsizdir, gələçək özü qeyri-müəyyən anlayış olduğundan, əvvəlcədən dəqiq proqnoz da vermək ciddi sayıla bilməz.

Hesabat ilində 5 monoqrafiya nəşr edilmişdir:

Abbasov Mirheydər Həsən oğlu. İnfraqirmizi spektroskopiyanin üzvi və qeyri-üzvi birləşmələrə tətbiqi. 2021, Baki, “Ləman nəşriyyat poliqrafiya”. 474 s.
S.M.Məmmədova. Müasir farmokokimyada polimer reaktorlar. Bakı, 2021, 196s.
Tofik M.Nagiev. Conjugated reactions in chemistry and biology in the context of modern ideas. Generis Publishing. 2021. P.165
А.А.Меджидов, Д.Б.Тагиев. Физические методы в химии. 2021, Баку, «Элм», 195с.
Э.А.Салахова «Получение тонких полупроводниковых покрытий на основе халькогенидов рения». 2021, Баку, Элм, 256с.

2021-ci ildə Web of Science (Clarivate Analytics), SCOPUS və digər məlumat bazalarına daxil olan məqalələr

Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına

daxil olan jurnallarda çap olunan məqalələr

1.Sh.Z.Tapdiqov. The bonding nature of the chemical interaction between trypsin and chitosan based carriers in immobilization process depend on entrapped method: A review. International Journal of Biological Macromolecules, 2021, V.183, pp. 1676-1696, DOI:10.1016/j.ijbiomac.2021.05.059. CA -6,953(Q1)

2.Shikin A.M., Estyunin D.A., Zaitsev N.L., Glazkova D.Klimovskikh I.I., Filnov S.O., Rybkin A.G., Schwier E.F., Kumar S., Kimura A., Mamedov N., Aliev Z.S., Babanly M.B., Kokh K., Tereshchenko O.E., Otrokov M.M., Chulkov E.V., Zvezdin K.A., Zvezdin A.K. Sample-dependent Dirac-point gap in MnBi2Te4 and its response to applied surface charge: A combined photoemission and ab initio study. Physical Review B, V.104., pp.115-168. https://doi.org/10.1103/PhysRevB.104.115168.СА-5,8 (Q1)

3.Sevda Fatullayeva, Dilgam Tagiyev, Nizami Zeynalov. A review on enterosorbents and their application in clinical practice: Removal of toxic metals. Colloid and Interface Science Communications. https://doi.org/10.1016/j.colcom.2021.100545, 2021, V.45, Article 100545, pp.1-11. CA- 4,914(Q1)

4.Hasanova G.S., Aghazade A.I., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Babanly M.B.Experimental study of the phase relations and thermodynamic properties of Bi-Se system. Thermal analysis and calorimetry. https://doi.org/10. 1007/s 10973-021-10975-0. CA-4,626(Q2)

5.Imamaddin R.Amiraslanov, Kamala K.Azizova, Zakir A.Jahangirli, Sajara A.Nabieva, Faik M.Mammadov, Yegana R.Aliyeva, Mahire Kh.Aliyeva, Ziya S.Aliev. Synthesis and characterization of new indium gallium selenides of the InSe-GaSe system. Journal of Solid State Chemistry V.304, 2021, 122569, CA-3,498(Q2)

6.Sh.Z.Tapdiqov. Electrostatic and Hydrogen Bond Immobilization of Trypsine onto pH-Sensitive N-Vinylpyrro-lidone and 4-Vinylpyridine Ra-dical co-Grafted Chitosan Based on Hydrogel. Macromolecular Research, 2021, V.29, pp.120-128. DOI 10.1007/s 13233-021-9015-6. CA-2,7(Q2)

7.Imamaliyeva S.Z., Babanly D.M.,Qasymov V.A., Babanly M.B. Solid-phase Relationships in the Tl₂Te-Tl₂Te₃-TlTbTe₂ .System and Thermodynamic Properties of Thallium–Terbium Tellurides. JOM, V. 73, №5. pp.1503-1510. https://doi.org/ 10.1007/s11 837-021-04623-z. CA-2,471(Q1),

8.Mashadiyeva L.F., Mammadli P.R., Babanly D.M., Ashirov G.M., Shevelkov A.V., Yusibov Y.A. Solid-phase equilibrium in the Cu-Sb-S ternary system and thermodynamic properties of ternary phases. JOM, V. 73, №5. pp.1522-1530. https://doi.org /10.100 7/s 11837-021-04624-y. CA-2,471(Q1)

9.Hasanova G.S., Aghazade A.I., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Refi -nement of the Phase Diagram of the Bi-Te System and the Thermodynamic Properties of Lower Bismuth Tellurides. JOM, V. 73, №5., pp.1511-1521 https://doi.org/10.10 07/s 11837-021-04621-1. CA-2,471(Q1)

10.Mansura Huseynova, Vaqif Farzaliyev, Ajdar Medjidov, Mahizar Aliyeva, Mücahit Özdemir, Parham Taslimi , Yunus Zorlu, Bahattin Yalçın, Onur Şahin.Synthesis, Biological and Theoretical Properties of Crystal Zinc Complex wi- thThiosemicarbazone of Glyoxylic Acid. Journal of Molecular Structure. doi.org/10.1016/j.molstruc. 2021. 131470 CA-2,463(Q3)

11.V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, M. Elrouby, D.M. Babanly, D.B. Tagiyev. Electrodeposition and Growth of Iron from an Ethylene Glycol Solution. Acta Chimica Slovenica,2021, V. 68, № 1, pp.185-192, http://dx.doi.org/10.17344/acsi.2020.6308. CA- 1,6(Q3)

12.Seidzade A.E., Orujlu E.N., Doert T. An Updated Phase Diagram of the SnTe-Sb₂Te₃ System and the Crystal Structure of the New Compound SnSb₄Te₇. Journal Phase Equilibria and Diffusion, V.42. pp.373-378, https://doi.org/10.1007/s11669-021-00888-8. CA-1,468(Q3)

13.Alakbarova T.M. Hans-Jürgen Meyer , Orujlu E.N., Amiraslanov I.R.,Babanly M.B. Phase equilibria of the GeTe−Bi₂Te₃ quasi-binary system in the range 0–50 mol% Bi₂Te₃. Phase transitions, V. 94, №5. pp.366-375 https://doi.org/10.1080/0141 1594. 2021.937 625. CA-1,452(Q3)

14.Imamaliyeva S.Z., Babanly D.M., Qasymov V.A., Babanly M.B. New thallium dysprosium tellurides and phase equilibria in the Tl₂Te-Tl₅Te₃-Tl₄DyTe₃ system. Russin Journal of Inogranic chemistry, V. 66, № 4, pp.558-568. https://doi.org/10.1134/S0 036023 621040124, CA-1,33(Q3)

15. E.N.Ismailova, L.F.Mashadieva, D.M.Babanly, A.V.Shevelkov & M.B.Babanly.Diagram of Solid-Phase Equilibria in the SnSe–Sb₂Se₃–Se. System and Thermodynamic Properties of Tin Antimony Selenides. Russian Journal of Inorganic Chemistry , 2021, v. 66, pp.96–103, CA-1,33(Q3)

16. F. M. Mammadov, D. M. Babanly, I. R. Amiraslanov, D. B. Tagiev, M. B. Babanly. FeS–Ga₂S₃–In₂S₃ System. Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2021, Vol. 66, No. 10, pp.1533–154, CA-1,33(Q3)

17.Ahmadova E.J., Aliev Z.S., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Gasymov V.A., Babanly M.B. The Quasi-Ternary System Bi₂S₃–Bi₂Te₃–BiI₃. Russian Journal of Inorganic Chemistry, V. 66, № 4. Pp.538-549 https://doi.org/10.1134/ S0036023621040021. -CA-1,33(Q3)

18.Abdullayev N.A., Aliguliyeva Kh.V.,Zverevd V.N., Alieva Z.S.,Amiraslanova I.R., Babanly M.B.,Jahangirli Z.A.,Aliyeva Ye.N., Akhmedova Kh.N.,Mammadova T.G.,Otrokov M.M.,Shikini A.M.,Mamedova N.T.,Chulkov E.V. The Charge Transport Mechanism in a New Magnetic Topological Insulator MnBi_0.5 Sb_1.5Te₄. Physics of the Solid State, V. 63, №8, https://doi.org/10.1134/S106378 3421080023/. CA-1,3(Q3)

19. E.J.Efendi, L.Magerramova, A.Aliyeva, L.Kojarova, E.Babayev. Feature of catalysis on bimetallic alloys Zr üith V, Mo and Fe in the reaction of methanol oxidation. Turkish Journal of chemistry. 45(4): pp.1070-1085.DOİ:10.3906/kim-2010-9. CA-1,239(Q3)

20.V.M.Akhmedov, N. E. Melnikova, A.Z.Babayeva,G.G.Nurullayev, Vs. M. Akhmedov, D. B. Tagiyev. Platinum nanocomposites with mesoporous carbon nitride: synthesis and evaluation of the hydrogenation activity. Russian Chemical Bulletin. 2021, 70, No.4, pp. 677-684. CA-1,222(Q3)

21.S.P. Javadova, V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, A.N. Azizova, D.B. Tagiyev. Electrodeposition of Bi-Se thin films involving ethylene glycol based electrolytes. Journal Electrochemical Science and Engineering, 2021, 11(1). pp. 51-58. https://doi.org/ 10.5599/ jese.914, CA-1,15(Q3)

22.U.M. Gurbanova, D.M. Babanly, R.G. Huseynova, D.B. Tagiyev. Study of electrochemical deposition of Ni-Mo thin films from alkaline electrolytes. Journal Electrochemical Science and Engineering, 2021, 11(1). pp.39-49. https://doi.org/10.55 99/ jese.912,CA-1,15 (Q3)

23.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, R.E.Huseynova, İ İ.Cabbarova. Effects of different factors on electrochemical obtaining of Re-Te-Сu alloys. Journal Electrochemical Science and Engineering. 11(2), 2021, pp.107-114. DOI:10.5599/ jese.895. CA-1,15(Q3)

24.Nigar Z. Ibrahimova, Gazanfar M. Jafarov, Dilgam B. Tagiyev, Iltifat U. Lyatifov. Electrochemical reversibility of Me₆Fc/Me₆Fc⁺PF₆^– and Me₈Fc/Me₈Fc⁺PF₆^– redox systems in acetonitrile. Journal of Electrochemical Science and Engineering. İSSN-1847-9286, 2021, 2021, v.11, (4), pp.221-225, http://dx. doi.org/ 10.55 99/jese.1032. CA-1,15(Q3)

25. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Guseinova S.S., Lukichev V.F., V.F., Tagiev D.B. Ab initio modeling of the location and properties of ordered vacancies on the magnetic state of a graphene monolayer. Рhysics of the Solid State. 2021. V. 63. № 5. pp. 680–689. https://doi/org/10.21883/ FTT.2021.05.50822.268.CA-0,895(Q3)

26.S.F. Jafarova, V.A. Majidzade, I. Kasimogli, Sh.O. Eminov, A.Sh. Aliyev, A.N. Azizova, D.B. Tagiyev. Electrical and photo electrochemical pro perties of thin MoS₂ films produced by electrodeposition. İnorganic Materials, V. 57(4), 2021, pp.331-336. https://doi.org/10.11 34/S0020168521040 105, CA- 0,864(Q3)

27.E.J. Ahmadov, D. M. Babanly, S. Z. Imamaliyeva, D. B. Tagiev and M. B. Babanly. Thermodynamic Properties of the Chalcogenide Phases in the Bi–Te–S System. V. 57, No. 3, 2021, рр.227-233, İnorganic Materials, CA-0,864(Q3)

28.S.I.Abasov, S.B.Agayeva, D.B.Taghiyev, M.T.Mamedova, R.R.Zarbaliyev, A.A.Iskenderova, A. A.Imanova, E.S.Isayeva & F.M.Nasirova. Effect of Gaseous Alkanes on Conversion of Straight-Run Naphtha in the Presence of Со(Ni) (ZSM-5,MOR,Al₂O₃) /SO₄^2–/ZrO₂ Composite Catalysts. Russian Journal of Applied Chemistry. 2021, v. 94, İSSUE 7, pp.959-968. CA-0,850 (Q3)

29.S.P. Javadova, V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, D.B. Tagiyev. Effect of major factors on the composition of thin Bi₂Se₃ films.Russian Journal of Applied Chemistry, 2021, V. 94, Issue 1, pp. 38-42. https://doi.org/10.1134/S1070427221010067, CA-0,850(Q3)

30.Ismailov, E.H., Abbasov Y.A., Osmanova, S.N. et al. Oxidative Addition of C–H Acids to bis(1,5-cyclooctadiene) Ni(0)Ni(COD)₂ Complex.Theoretical and Experimental Chemistry. 56, pp.412-416 (2021). org/10.1007/s11237-021-09670-wş.

СА-0,827 (Q3)

31.Tagiev D.B., Mammadova U.A., Asadov M.M., Isazade A.F., Zeynalov N.A., Badalova O.T., Bagirov S.T. Catalytic oxidation of n-hexane on immobilized manganes. Journal of Chemical Technology and Metallurgy. 2021. Vol. 56.N5. pp. 979-987. https://doi. uctm.edu/journal/contents. Sofia. CA-0,806(Q3)

32.Eldar Zeynalov, Asgar Huseynov, Elchin Huseynov, Nazilya Salmanova,Yaqub Nagiyev, Narmin Abdurakhmanova. Impact of as-prepared and purified multi-walled carbon nanotubes on the liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons. Chemistry & Chemical Technology” and will be publishedin V.15, no.4, 2021. pp.479-485. CA-0,775(Q3)

33.Sh.Z.Tapdiqov. Encapsulation and In Vitro Controlled Release of Doxycycline in Temperature-Sensitive Hydrogel Composed of Polyethyleneglycol-Polypeptide (L-Alanine-co-L-Aspartate). Journal of Biomimetics, Biomaterials and Biomedical Engineering, 2021, Vol. 49, pp.119-129. doi:10.4028/www.scientific.net/JBBBE. 49.119. CA-0,70(Q4)

34.Imamaliyeva S.Z., Mehdiyeva I.F., Qasymov V.A., Babanly D.M. ,Taghiyev D.B., Babanly M.B. Solid-Phase Equilibria and Thermodynamic Properties of Phases in the Tm–Te System. Russian Journal of Physical Chemistry A, V. 95, №4. pp. 926-932, https://doi.org/10.1134/ S0036024421050149, CA-0,691(Q4)

35.Asadov M.M., Ramazanova E.E., Aliyev E.N. Solubility, Diffusion of Components, and Equilibrium in СО₂–Ethane–Heavy Oil and СО₂–Propane–Heavy Oil Systems. Russian Journal of Physical Chemistry A. 2021. Vol. 95. No 5. pp.868–874. Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.. CA-0,691(Q4)

36.Hasanova G.S., Aghazade A.I., Babanly D.M., Tagiev D.B.,Yusibov Yu.A., Babanly M.B. Thermodynamic Properties of Bismuth Selenides. Russian Journal of Physical Chemistry A. V.95. pp.920-925 https://doi.org/10.1134/S0036 0244210 50137. CA-0,691(Q4)

37.L.M.Gasanova. Mental-Computing Based Investigation of Kinetic and Mechanisms of Homogeneous Gas-Phase Oxidation of Methane by Hydrogen Peroxide. Advances in Intelligent Systems and Computing. 2021. V. 1323. pp.377-384. https://doi/org/ 10. 1007/ 978-3-030-68004-649. CA-0,626

38.Vusala Asim Majidzade, Akif Shikhan Aliyev. Electrodeposition of Ni₃Bi₂Se₂ Thin Semiconductor Films. Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering, 2021, V. 40, Issue 4, serial Number 108, pp.1023-1029. 10.30492/IJCCE.2020.43334. CA-0,604(Q3)

39.Гейдаров A.A., Алышанлы Г.И., Джаббарова З.А. Исследование кинетических закономерностей удаления кремнезема из щелочного раствора алюмината натрия. // Russian Metallurgy(Metally). V.2021 № 11, рр.1413-1418. CA-0,58(Q3)

40.Sona Кulieva, Rejhan Agaeva, Asif Mamedov.Investigation of the interaction and composition of vapor in Bi: X(S,Se,Te):Br=1:1:1 systems.High Temperatures-High Pressures. V. 50, N. 3. pp.233-241. (2021). СА-0,571 (Q4)

41. I.I.Aliyev, C.A.Ahmedova, N.N.Mirsakulova, N.N.Abdulzade, I.I.Abbasov, A.L.Bakhtiyarov, Kh.M.Gasimov. Investigation of the glass formation region and optical properties of the phases obtained in the As₂S₃-CdSe. Fundamental Materials. 2021, 28, No4, pp.701-708. СА-0,41 (Q4)

42.Меликова И.Г., Эфенди А.Д., Бабаев Э.М., Салахлы А.М., Мусазаде К.Ш., Азизова А.Н., Фараджев Г.М. Каталитическое окисление дихлорметана и тетрахлорэтилена на катализаторах из благородных металлов. Journal of chemistry and technologies, Vol.29, issue 1-2, 2021, pp.108-116,DOI: https://doi.org/10.15421/082 110. CA-0,357(Q3)

43.Э.А.Салахова, Д.Б.Тагиев, M.A.Рамазанов, З.A.Агамалиев,K.Ф.Ибрагимова. Электрохимическое получение нанопокрытий в системе Re-Сu-Se и их морфология. Журнал Химия и химическая технология.Т.64, №2, 2021, с.34-40.DOI:Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.. Web of Science

44.Asadov S.M. Modeling of nonlinear processes of nucleation and growth of GaSxSe1–x (0 ≤ х ≤ 1) solid solutions. Bulletin of the University of Karaganda. Chemistry. 2021. Vol.102. No.2. pp.31-42. Karaganda. https://doi.org/ 10.31489/2021Ch2/31-42. Web of Science

45.Yagub M. Nagiyev. N–Substituted imides of Dichloromaleic asid as a catalyct for liquid-phase aerobic oxidation of isopropylbenzene. Processes of petrochemistri and oil refining, 2021, V.22, №1, рр.90-100. Web of Science

46.Salmanova N.I., Agahuseynova M.M.,Zeynalov E.B. echnicagrade of fullerenes as a feasibleconstituent of polymeric stabilizers packages. Processe of Petrochemistry and Oil Refining, 2021. V.22 No.2, рр.234-241. Web of Science

47.S.Z.Imamaliyeva, G.I.Alekberzade, A.N.Mamedov, D.B.Tagiev, M.B.Babanly. Modeling the Phase Diagram of the Tl₉SmTe₆-Tl₄PbTe₃-Tl₉BiTe₆ System. 14th International Conference on Theory and Application of Fuzzy Systems and Soft Computing – ICAFS-2020. In: Intelligent Systems and Computing. / R. A. Aliev et al. (Eds.):, Jan 5, 2021. V.1306. pp.480-489. Web of science

48.G.I. Kelbaliyev, D.B. Tagiyev, M.R.Manafov. Rheology of Structured Oil Emulsion. Nano- and Micro-Encapsulation - Techniques and Applications. Capter 7. 2021. рр.201-236, Web of Science

49.Келбалиев Г. И., Салаватов Т. Ш., Расулов С. Р., Мамедова Е. Реология структурированных неньютоновских нефтей при газлифтном способе добычи. Ин-женерно-физический журнал. 2021, т.94. №1, с.152-160. Web of Science

50.Машадиева Л.Ф., Бабанлы Д. М., Юсибов Ю.А.,Тагиев Д. Б.,БабанлыМ.Б. Tермодинамическое исследование системы Ag-Sb-Se методом ЭДС с твердым электролитом Ag₄RbI₅. Электрохимия, V. 57, № 3. pp.162-170 https://doi.org/10.1134/ S102319352103008 3. Web of Science

51.İmamaliyeva S.Z.,Mekhdiyeva I.F.,Jafarov Y.I., Babanly M.B. Thermodynamic study of the thallium-thulium tellurides by EMF method. Bulletin of the Karaganda University. "Chemistry" series, V. 21, № 3.vhttps://doi.org/10.31489/2021Ch2/43-52.Web of Science

52.Orujlu E.N., Aliev Z.S., Amiraslanov I.R.,Babanly M.B. Phase Equilibria of the MnTe-Sb₂Te₃ System and Synthesis of Novel Ternary Layered Compound–MnSb₄Te₇. Physics and Chemistry of Solid State, V. 22, №1. pp.3944 https.//doi.orq/10. 5330/ pcss.22.1.39-44. Web of Science

53.Imamaliyeva S.Z. Thermodynamic properties of the GdTe₃ compound. Physics and Chemistry of Solid State, V.22, №3. pp.420-425. https://doi.org/10.15330/pcss.22. 3.420-425. Web of Science

54.Melikova İ.H., Efendi A.J., Babayev E.M., Farajev G.M., Musazade K.Sh., Salahli A.M., Maqerramova L.G. Вестник Карагандинского Унив., серия химия, 2021, №2, (102). c.69-76, Караганда. Doi.org/10.31489/2021Ch2/69-76. Web of Science.

55. Aliyev I.I., Mamedov E.I., Yusubov F.V. and Masieva L.F. Preparation of Composite materials in the system Sb₂Se₃-Cu₂Cr₄Te₇. Novel Research in Science. ISSN: 2688-836X, 9(5), doi.org/10.31031/NRS.2021.09.000722 . Web of Science

56.Sh.M.Bayramov, M.M.Pashadzhanov, M.M.Agamalieva, G.G.Abbasova, Z.A.Mamedova. //Synthesis of different ligand complex mo (vi) with stilbazo and cetylpyridinium chloride. Journal Of Materials Science and Chemical Engineering, 2021, V.9, №12, pp.24-30, Web of Science

57.Kelbaliev G.I. and Manafov M.R. Modeling the Wax Deposition Process and Diffusion Kinetics of Wax Crystallization. Research & Development in Material Science, 2021, V.15, N2, рр.1667-1672. Web of Science

SCOPUS

58.Asadov S.M. Simulation of Nucleation of Multiple Component 2D GaSxSe1–x Using an Evolutionary Equation. Russian Microelectronics. 2021. V. 50. No. 4.pp.264–277. https://doi.org/10.1134/S1063739721030021. SCOPUS-0,9

59. S. M. Asadova, S. N. Mustafaevab , V. F. Lukichevc, and K. I. Kelbalieva . Concentration Dependences of Charge Transfer and the Kinetics of Monte Carlo Modeling of the Growth of 2D Monoand Nanocrystals of Gallium Chalcogenides. Russian Microelectronics, 2021, ISSN 1063-7397,Vol. 50, No. 6, pp. 452–462.SCOPUS-0,9

60.İmamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Babanly D.M. ,Bulanova M.V.,Gasymov V.A., Babanly M.B. Phase relations in the Tl₂Te-TlBiТe₂-TlTbTe₂system. Condensed Matter and Interphases, V.23, №1, pp.32-40. https://doi.org /10.17308/ kcmf.20 21. 23/3438.

61.E.J.Ahmadov, A.N.Mammadov, S.A.Guliyeva, M.B.Babanly. Modeling of phase diagram of the system BiI₃-Bi₂S₃-B_i2Te₃. //New Materials, Compounds and Applications. V.5, No.1, 2021, pp. 5-11.

62.S.Z. Imamaliyeva, A.N. Mamedov, M.B. Babanly. Modeling the phase diagram of the Tl₉GdTe₆-Tl₄PbTe₃-Tl₉BiTe₆ system. //New Materials, Compounds and Applications. V.5, No.2, 2021, pp.79-86 .

63.E.N. Ismayilova, A.N. Baladzhayeva, L.F. Mashadiyeva. Phase Equilibria Along The Cu₃SbSe₄-GeSe₂Section of the Cu-Ge-Sb-Se System. // New Materials Compounds and Applications. Vol.5, No.1, 2021, pp.52-58

64.I.B.Bakhtiyarly, R.J.Kurbanova, Sh.S.Abdullaeva, Z.M.Mukharova, F.M.Mammadova. Liquidus Surface of the Quasi-ternary System Cu₂S-In₂S₃-FeS. Condensed Matter and Interphases. 2021, 23(1), pp.16-24. doi.org/10. 7308/kcmf.2021.23/00 00.

65.Orujlu E.N. , Aliev Z.S., Jafarov Y.I.,Ahmadov E.I. Babanly M.B. hermodynamic study of the Manganese Tellurides by the Electromotive Force Method. Condensed Matter and Interphases. 2021, V.23, №2, pp.278-281. https://doi.org/10.17308/ kcmf.20 21.23/3438

66.Faik M. Mammadov. New version of the phase diagram of the MnTe- Ga2Te3 system. New Materials, Compounds and Applications. V.5, No.2, 2021, pp.116-121

67. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, Э.Ф.Алиев. Математическое описание окислительного дегидрирования изопропанола в ацетон. Азербайджанский Химический Журнал. 2021, №1, с. 6-10.

68. V.A. Majidzade, G.S. Aliyev, A.Sh. Aliyev, R.H. Huseynova, Z.M. Mammadova. Mathematical modeling and optimization of the electrodeposition process of antimony-selenium system. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 1, pp.30-36.

69. Jafarova S.T. Synthesis, characteristic and activity of nanosized Cu–Me (Me–Co, Zn, Ni) oxide systems in CO oxidation in the presence of H₂.// Azerbaijan Chemical Journal. 2021. № 1, 48-54.

70. Ya. M. Nagiyev. Fungicidal properties of N-(p-Carboxyphenyl)imide-2,3- Dichlorobicyclo [2.2.1] hept -5-ene- 2,3- Dicarbxylic asid. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, №1, pp.72-77.

71. Aliev I.I.,Ismailova S.Sh.,ShakhbazovM.H. Research chemical interactions in the CuTe-As₂Te₃ system. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 1. pp.67-71.

72. S.A.Aghamammadova. Mechanism of biomimetic oxidation of cyclohexane to cyclohexanone by hydrogen peroxide. Azerbaijan Chemical Journal. №1, 2021.

pp. 61-66

73. Mehdiyeva İ.F. Phase equilibria in the TlTe-Tl₉TmTe₆system. Azerbaijan Chemical Journal, № 1, pp. 18-22, https://doi.org/10.32737/0005-2531-2021-1-18-22

74. P.R.Məmmədli.Mis və stibium yodidlərinin fiziki-kimyəvi qarşiliqli təsiri. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, №1, s.43-47

75. Heydarov A.A., Kashkai Ch.M., Alyshanly G.I., Jabbarova Z.A. Processing of Zaglik Alunite ore by heap and tank leaching. // Azerbaijan Chemical Journal 2021. № 2,pp. 42-49.

76. Jafarova S.T. Influence of the nature of transition metal on acid-base properties of the surface and activity of catalysts based on natural clinoptilolite in the reaction of biogas conversion to synthesis gas. // Azerbaijan Chemical Journal 2021. № 2, pp.63-68.

77.Orujlu E.N., Mammadov A.N., Babanly M.B. 3D analytical modeling of crystallization surfaces of the MnTe-SnTe-Sb₂Te₃ system. Azerbaijan Chemical Journal, №2, pp.94-100,

78. A.İ.Dunyamaliyeva, N.I. Kurbanova, E.B. Zeynalov. Fullerenecontaining composites based on isotactic polypropylene. Azerbaijan Chemical Journal . 2021, №2, pp.24-28

79. Malikova N.N., Ali-zadeh N.İ., Nagiev T.M. Study of catalase activity of biomimetic sensors at different temperatures and amounts of smart material. Azerbaijan Chemical Journal. 2021.№ 2. pp.50-53. DOİ: 10.32737/0005-2531

80. F.M. Mammadov. Refiniment of the phase diagram of the MnTe-In₂Te₃ system. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 2. s.37-41.

81. Agayeva Z.R., Mammadova B.G., Naseri Sh.A., Jabbarov E.E., Mammadova S.G., Shabanova Ch.M., Rafiyeva Kh.L., Aliyev E.M. Study of the mutual effect of phosphorus-containing fertilizers and clay minerals of aluminosilicate type on the productivity of agricultural products and the ecological condition of brownbrown soils. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. № 2. pp. 54-58.

82. M.R.Manafov, G.S. Aliyev, A.İ. Rustamova, V.İ. Kerimli. Analysis of the current state of researches of the deposition of asphalt-resinous substances, paraffin, and modeling methods. Review part II: wax deposition. // Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 2, pp.13-23, doi.org/10.32737/0005-2531-2021-2-13-23.

83. S.Z.Imamaliyeva, G.I.Alakbarzade, A.N.Mamedov, M.B.Babanly.Modeling the phase diagram of theTl₉TbTe₆–Tl₄PbTe₃–Tl₉BiTe₆system. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 2. pp. 6–12.

84. N.M.Allazova, T.R.Qurbanova, R.F.Abbasova, M.R.Allazov.Phase equilibrium in the Ga₂Se₃–CoSe system. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 2. pp. 59–62.

85.U.M. Gurbanova, Z.S. Safaraliyeva, N.R. Abishova, R.G.Huseynova, D.B.Tagiyev. Mathematical modeling of the electrochemical deposition process of Ni- Mo thin films. Azerbaijan Chemical Journal, 2021, № 3, pp.6-11.

86. Imamaliyeva S.Z. Phase equilibria along the TlTe-TlTmTe₂and Tl₂Te₃-TlTmTe₂sections of the Tl-Tm-Te system. Azerbaijan Chemical Journal, № 3, pp.54-58,.

87. S.İ.Bənənyarlı, Ş.S.İsmayılov, R.N.Qasımova, L.Ə.Xəlilova. Thermaphysical properties of alloy compositions (2Bi₂O₃∙B₂O₃)_100-x(2Bi₂O₃∙3GeO₂)_x (x=0;10;50). Azerbaijan Chemical Journal, №3, pр. 44-48,

88. Mammadova S.R., Jabbarova Z.A. Extraction of palladium. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 3. pp. 67–71.

89. Z.A.Shabanova.Oxidative dehydrogenation of butyl alcohols to the corresponding carbonyl compounds over modified zeolites. Azerbaijan Chemical Journal. 2021.No 3. pp. 27–.30

90. A.M.Aliyev, M.Y.Abbasov, M.G.Aliyeva, G.A.Alizade, R.Yu.Agayeva.The kinetics and mechanism of the selective oxidative dehydrogenation reaction of methylcyclopentane. Azerbaijan Chemical Journal. 2021. No 3. pp. 12–20.

91.G.I.Alyshanly. Study of conditions of transition of silicon into aluminate solution during leaching of raw alunite and its removal from this solution. // Azerbaijan Chemical Journal, 2021. № 4, pp.70-76

92. Aydin M. Pashajanov, Sabuhi I. Niftaliyev, Melek M. Agamaliyeva, Shahin M. Bayramov, Gulu G.Abbasova, Zumrud A. Mamedova. // Extraction concentrating of Scandium (III) in complex form with 2-Hydroxy-5-T-Butylphenol-4¢-Metoxy-Azobenzene and its determination by atomic-absorption spectrometry, Azerbaijan Chemical Journal, 2021, №4. pp.49-52

93. N.R. Abishova., G.S.Aliyev, U.M.Gurbanova, S.A.Huseynova, Y.A.Nuriyev. Study of nickel electrodeposition from alkaline glycine electrolytes. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.20-24

94. I.T.Nagieva, N.I.Ali-zadeh, T.М.Nagiev. Coherent synchronization of pyridine dimerization reactions and decomposition of “green oxidants” – H₂O₂ and N₂O. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.6-11

95.N.B.Babanly, M.V.Bulanova, A.N.Mustafaeva, A.N.Mammadov.Determination and modeling of the liquidus surface, vapor pressure and immiscibility boundaries in the Cu–Pb–S system. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.35-42

96.F.R.Aliyev, E.N.Orujlu, D.M.Babanly.Thermodynamic properties of the Sb₂Te₃ compound. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.53-59

97.U.N.Sharifova.Thermodynamic functions of formation of lithium titanates. Azerbaijan Chemical Journal. 2021, № 4, pp.60-66

98.O.M. Aliyev, T.F. Maksudova, D.S. Azhdarova, Sh.G. Mamedov, Sh.A. Gamidova. The Bi₂S₃ – YbS system. Chemical Problems, 2021, №3 (19), pp-168-172

99.S.M. Mammadova, Ch.M. Seyidova, C.E. Guliyeva, A.R. Racabli, H.F. Aslanova, N.T. Shikhverdiyeva, N.T. Rahimli, N.A. Zeynalov.Obtaining a hydrogel based on chitosan, study its structure and sorbtion ability with levofloxacin antibiotics. Chemical Problems, 2021, №4,

РИНЦ və digər impakt faktorlu jurnallarda çap olunan məqalələr

100.A.М.Алиев, М.Г.Алиева, Г.А.Али-заде, У.М.Наджаф-Кулиев, Ф.В.Алиев, Р.А.Ахмедов, М.Я.Аббасов, Т.И.Гусейнова Р.Ю.Агаева. Окислительное дегидрирование 4-метилциклогексанола в 4-метилциклогексанон на модифицированном катионами меди и палладия природном клиноптилолите. Нефтепереработка и нефтехимия. Научно-технические достижения и передовой опыт. 2021, №1, с.29-31. РИНЦ

101.Исмаилов Намиг Исмаил оглы, Османова Севиндж Насиб кызы, Агамалиева Мелек Мусеиб кызы, Мамедова Мехрибан Вели кызы. // Ассоциаты золота(III) с азозамещенными этоксиакридина. Бутлеровские сообшения, 2021, т.68, №12, с.53-56. РИНЦ

102.Ш.Ф. Тагиева, С.Н. Османова, Э.Г. Исмаилов, А.Д. Кулиев, М.А. Гусейнова, Р.Д. Гасымов. Фазовый состав, магнитные и каталитические свойства наноструктурных Fe-Ni/γ-Al₂О₃оксидных систем в реакции метанирования диоксида углерода. Журнал Химическая промышленность сегодня, 2021, №2, с.36-41. РИНЦ

103.E.Sh.Mamedov, D.S.Veliyeva, T.N.Kulibekova, İ.R.Ruşınaz, Z.S.Safaraliyeva, S.E. Huseynova. Synthesis of 6-methylurasil derivatives and their pharmacological activity. Austrian journal of Technical and Natural Sciences.№ 3-4, 2021, march-april, pp.43-50, 2021.РИНЦ

104.E.Sh Mamedov, D.S.Veliyeva, T.N.Kulibekova, F.M.Aliyeva.Utilization of Poisoning Irritant Chemical Substaces. Austrian journal of Technical and natural Sciences. 2021, № 7-8 july-august, pp. 44-47.РИНЦ

105.Ш.Ф.Тагиева, С.Н.Османова, Э.Г.Исмаилов, А.Д.Кулиев, М.А.Гусейнова, Р.Д. Гасымов Фазовый состав, магнитные и каталитические свойства наноструктурных Fe-Ni/γ-Al₂О₃оксидных систем в реакции метанирования диоксида углерода. // Журнал Химическая промышленность сегодня. 2021, №2, с.36-41. РИНЦ

106.Йолчиева У.Д. , Джафарова Р.А., Османова С.Н. , Исмаилов Э.Г. Фотоокислениe выделенных из нефти фракций нафтен-парафиновых и ароматических углеводородов в атмосферных условиях. Бутлеровские сообщения. 2021. Т.66. №4. c.46-51. ROI: jbc-01/21-66-4-46. РИНЦ

107.Мамедов Э. И., Алиев И.И., Масиева Л.Ф. Cинтез сплавов системы Sb₂Se₃-CuCr₂Te₄ и физико-химические свойства. Евразийский Союз Ученых, 2021. №.4-4(85) . c.48-52. РИНЦ

108.Ильясли Т.M., Гасанова Д.Т., Алиев И.И. Синтез и исследование стеклообразования в системе As₂S₃-ErS. Научный Журнал Архвариус. 2021. Т.7. № (59). с.28-31. РИНЦ

109.Алиев И.И., Мамедов Е.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф. Физико-химическое исследование системы Sb₂Se₃. Научный журнал Архивариус. 2021. Т:7. №:7(16). с.34-37, РИНЦ

110.Алиев И.И., Исмаилова С.Ш., Гусейнова Ш.А., Ахмедова Дж.А. Фазовые равновесие в системе As₂Te₃-Cu₂Cr₄Te₇. Евразийский Союз Ученых, 2021. №1. 6/67. с.14-17.. РИНЦ

111.Асадов С.М., Мустафаева С.Н., Лукичев В.Ф. Моделирование кристаллизации, корреляции свойств от состава и размера частиц в двумерных GaSxSe1–x(0 ≤ х ≤ 1). Микроэлектроника. 2021. T. 50. № 2. с.146–160. РИНЦ

112.Зульфугарова С.М., Алескерова З.Ф., Гусейнова Э.М., Шакунова Н.В., Гасангулиева Н.М., Азимова Г.Р., Литвишков Ю.Н. Стимулированный микроволновым излучением твердофазный синтез ферритов Ni и Co на поверхности Al₂O₃/Al носителя. Нефтепереработка и нефтехимия. №3. c.27-32. РИНЦ

113.А.М. Кашкай, З.Р. Агаева, С.К. Бехбудова, Э.М. Кязимова а. Кинетическая модель разложения гидропероксида, катализированного полифенилсульфидом. Журнал Химическая Промышленность. 2021, т.97, №6, с.301-305. РИНЦ

114.З.Р.Агаева, Б.Г.Мамедова, А.М.Кашкай, С.С.Байрамова, Н.Ф.Фархатова.Восстановление эколого-минералогического состояния загрязненных земель глинистыми сорбентами. Журнал Химическая промышленность, №1, 2021, с.33-38. РИНЦ

115.Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Джаббарова З.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.А., Аскерова Т.Н., Гаджиев М.А. Хроматографическое разделение пар ионов хадмий-цинк. Science and world, international jurnal. 2021. V. 1. No 4.рр. 22–24. РИНЦ

116.Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Джаббарова З.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.А., Аскерова Т.Н., Солтанова С.М., Ильясова Х.А., Гаджиев М.А. Выделение и концентрирование компонентов неорганической природы из отходов производства. Химическая промышленность. 2021. Т. 98. №1. с. 28–33. РИНЦ

117.Мамедов Е.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф., Алиев И.И., Рагимова В.М. Синтез и физико-химическое исследование системы Sb₂S₃-CuCr₂Te₄. Евразийский Союз Ученых, 2021. т.1, 9/90, c.30-34. РИНЦ

118.Алиев И.И., Бабанлы К.Н., Ахмедова Дж.А., Мурсакулов Н.Н., Шахбазов М.Г., Гашимов Х.М. Исследование фазаобразования в системе As₂S₃-In₂Te₃ и свойства полученных фаз. Евразийский Союз Ученых, 2021.т.1, 9/90, c.25-29. РИНЦ

119.Исмаилова С.Ш. Исследование разреза Cu₃As₄Te₉–CrAsTe₃ квазитройной системы As₂Te₃-Cr₂Te₃-CuTe. Евразийский Союз Ученых, 2021. т.1, 10/91, c.40-43. РИНЦ

120.Гулиева А.А., Тагиева Л.Т. Исследование куцного выщелачивания ценных компенентов. // Научный электронный Журнал Академическая Публицистика. 2021, 8/2. с. 7-12. Google Scholer

121.Tagiyeva L.T. Extraction of gallium, vanadium and aluminum from the organic phase by reextraction. // Вестник Науки и Образования, 2021. №14(117). Часть 1. pp.12-17. RIS

122.Tagiyeva L.T. Extraction And Selective Purification of Gallium (III), Vanadium (IV) from Aluminum (III) Contained Acid Sulphate Solutions Using D2EHFA. // International Journal of Innovative Science and Research Technology, 2021. V. 6, I. 8. pp.1305-1309. Google Scholar

123.Shamilov E.N., Abdullayev A.S., Shamilli V.E.,Asgerova T.Y., Gahramanova Sh.İ., Jalaladdinov F.F. Protective properties of the nichel (II) complex with tryptophan. Factors in Experimental Evolution of Orqanisms. Ukraine. pр.191-195. http:/ /doi. org/10.71 24/FEEO/v29/1430 Google Scholar.

124.Г.И.Келбалиев, Д.Б.Тагиев, С.Р.Расулов. Структурная вязкость неньютоновских нефтей. Оборудования и технологии для нефтегазового комплекса. 2021, т.122, №2, с.62-68, DOI: 10.33285/1999-6934-2021-2(122)-62-68. РИНЦ

125.Ильяслы Теймур Мамед, Гасанова Дуния Талех, Алиев Имир Ильяс, Ахмедова Джейран Али. Исследование стеклообразование в системе As₂S₃-Er₂S₃. Евразийский Союз Ученых, Серия медицинские, биологические и химические науки. 2021. Т.11(92), с.41-44. РИНЦ

PATENT İŞİ

Hesabat ilində İnstitutun 5 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmiş və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 9 patentini almışlar.

Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən verilmiş 5 iddia ərizəsinin hamısına ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdir.

İDDİA ƏRİZƏLƏRİ

Cədvəl 1

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

İddia ərizəsinin №-si və ilkinlik tarixi

«Natrium alüminat məhlulundan silisiumun dərin təmizlənməsi üsulu»

A.Ə.Heydərov

D.B.Tağıyev G.İ.Alışanlı L.T.Tağıyeva A.A.Quliyeva

a 2021 0005

22.01.2021

«Metanolun alınması üsulu»

T.M.Nağıyev L.M.Həsənova G.Ç.Nəhmətova

a 2021 0006

22.01.2021

«Asetilenin etilenə selektiv hidrogenləşmə prosesi üçün heterogen katalizator»

V.M.Əhmədov H.Q.Nurullayev V.M.Əhmədov D.B.Tağıyev

a 2021 0049

27.05.2021

«Naftalinin alınması üsulu»

F.M.Sadıqov Z.Y.Məhərrəmova Q.N.Hacıyev G.H.Həsən-zadə

a 2021 0069

18.06.2021

«Alunit filizinin turşu ilə emal üsulu»

R.H.Həmidov A.N.Məmmədov

a 2021 0097

17.09.2021

2021-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)

1. Lab. № 19 – 3 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov)

2. Lab. № 15 – 2 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)

3. Lab. № 18,12 – 2 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə, L.M.Həsənova)

4. Lab. № 19, 29,14 – 1 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov, F.M.Sadıqov, Q.İ.Kəlbəliyev)

5. Lab. № 3 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)

Beləliklə institutun 27 nəfər əməkdaşı 2021-ci ildə alınmış 9 patentin müəllifidir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.

2021-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən

alınmış patentlər

Cədvəl 2

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi

«Kvars qumunun dəmirdən təmizlənməsi üsulu»

R.H.Həmidov

D.B.Tağıyev

H.M.Tahirli

A.İ.Аğayev

V.Ə.Qasımov

İ 2021 0052

09.07.2021

«CaCl₂ və MgCl₂ qarışığının ayrılma üsulu»

R.H.Həmidov

H.M.Tahirli

A.İ.Аğayev

İ 2021 0053

09.07.2021

«Metiltsikloheksanonun alınma üsulu»

A.M.Əliyev

M.Q.Əliyeva

Ü.M.Nəcəf-Quliyev

G.Ə.Əli-zadə

Z.A.Şabanova

Ə.Ə.Sarıcanov

F.M.Məmmədov

S.R.Məmmədova

İ 2021 0054

09.07.2021

12,

«Azot turşularının alınması

üsulu»

T.M.Nağıyev

N.İ.Əli-zadə

L.M.Həsənova

İ.T.Nağıyeva

N.N.Məlikova

E.S.Bəhrəmov

İ 2021 0055

09.07.2021

«Tozvari maddələr üçün

çoxhalqalı boşqabvari

dənəvərləşdirici»

Q.M.Səməd-zadə

A.N.Məmmədov

F.M.Sadıqov

Q.İ.Kəlbəliyev

G.V.Şadlinskaya

A.M.Qasımova

İ.Ə.Talıblı

F.S.İbrahimova

İ.Q.Şərifova

G.A.Paşazadə

İ 2021 0056

09.07.2021

«Metil- tsiklopentadienin alınma üsulu»

A.M.Əliyev

M.Y.Abbasov

N.K.Abbasova

Ü.M.Nəcəf-Quliyev

Z.A.Şabanova

G.Ə.Əlizadə

M.Q.Əliyeva

İ 2021 0057

09.07.2021

12,

«Azot-1 oksid və azot turşularının qarışığının alınması üsulu»

T.M.Nağıyev, N.İ.Əli-zadə,L.M.Həsənova, İ.T.Nağıyeva, Ç.A.Mustafayeva, N.N.Məlikova,E.S.Bəhrəmov

İ 2021 0102

«Alunit filizinin emalı üsulu»

R.H.Həmidov, D.B.Tağıyev, Ə.A.İbrahimov,E.A.Teymurova, A.İ.Ağayev

İ 2021 0103

«Termoelektrik xassəli Bi₂Se₃ nazik təbəqələrinin alınması üsulu»

S.P.Məmmədova

V.A.Məcidzadə

A.Ş.Əliyev

D.B.Tağıyev

İ 2021 0104

İNSTİTUTUN 2021-ci İLDƏ TƏTBİQ OLUNAN İŞLƏRİ

– “Baku Steel Company” MMC-nin və AMEA-nın akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun “Keçid elementlərinin xalkogenidləri” laboratoriyasının əməkdaşlarinin birgə apardıqları elmi-tədqiqat işi nəticəsində xaricdən gətirilib şirkətin yayma istehsalatında istifadə olunan valların innovativ metallurgiya texnologiyası əsasında daxili resurslar hesabına hazırlanarkən işçi hissəsi üçün keçid elementləri ilə legirlənmiş funksional xassəli çuqun alınmışdır. Həmin çuqunun iştirakı ilə işlənmiş bimetallik valların yayma prosesində tətbiqi müəssisəyə böyük iqtisadi səmərə verir. (Akt və iqtisadi səmərənin hesabatı əlavə olunub).

– AMEA-nın Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə görə yerli xammal əsasında hazırlanmış üzvi mineral gübrə Saatlı rayonunda yerləşən pambıq sahəsində tətbiq edilib.

– AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən yararsız raket yanacaqlarının zərərsizləşdirilməsi, bu prosesdən qalan tullantıların daşınması və utilizasiyası xidmətlərini yerinə yetirir.

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

– “Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsinin müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev “75 illik” yubileyi münasibətilə AMEA-nın “Fəxri fərmanı” ilə təltif olunmuşdur.

– “Koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyaları” şöbəsinin müdiri, akademik Tofiq Nağıyev “80 illik” yubileyi münasibətilə Azərbaycan Respublikasında elmin inkişafında böyük xidmətlərinə görə "Şərəf" ordeni” və AMEA”-nın “Fəxri fərmanı” ilə təltif olunmuşdur.

1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat

İnstitut 2021-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya, Bolqarıstan və s. ölkələrin bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki– İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və əməkdaşlar yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 60-a yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.

İnstitutun əməkdaşları bir sıra elmi praktik konfranslarda onlayn iştirak etmişlər.

Hesabat ilində institutun əməkdaşlarının ezamiyyətləri haqqında

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezıdentinin 20.09.2021-ci il tarixli 411 №li sərəncamına əsasən İnstitutun fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə əyani doktorantı Aynurə Ramiz qızı Rzayeva AMEA və Monpelye Universiteti arasında imzalanmış əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində birgə doktorantura üzrə təqaüd proqramının qalib olmuş və həmin proqram çərçivəsində Fransanın Monpelye Universitetinin Aqro polimer mühəndisliyi və yeni texnologiyalar birgə tədqiqat birliyi laboratoriyasında tədqiqat aparmaq üçün rəsmi dəvət məktubu almışdır. Bununla əlaqədar, doktorant A.R.Rzayeva 2021-ci ilin sentyabr ayından 24 ay (01.09.2021 – 01.09.2023 il) müddətinə Fransanın Monpelye Universitetinə ezam edilmişdir.

Cabbarova Zarema – Saatlı (Azərbaycan) – 16-21.06.2021, 25-29.10.2021

Tahirli Hilal – Taxtakörpü (Azərbaycan) – 17-21.08.2021

Tahirli Hilal, Verdiyev Süleyman, Əşirli Gəray – Bəhramtəpə su qovşağı və Muğan SES (Azərbaycan) – 29-31.10.2021; 16-18.12.2021 il.

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına 2021-ci ildə 12 nəfər, doktorantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6), dissertantura yolu ilə elmlər doktoru hazırlığı üzrə 4 nəfər qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində 55 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 14 nəfər təhsil alır.

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2

2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -1

2304.01 - “Makromolekullar kimyası” ixtisası -2

3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -3

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 10 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2

2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -2

3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 17 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -6

3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -2

2301.01- “Analitik kimya” ixtisası -1

2304.01 - “Makromolekullar kimyası” ixtisası -2

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 14 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -5

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5

2307.01- “Fiziki kimya” ixtisası -3

3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:

Hesabat dövründə Elmi Şuranın 21 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2021-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2021-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2021-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2021-ci il üçün təqvim planı, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimin (AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev) yubileyinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə edilərək təsdiq olunub.

Elmi Şuranın iclaslarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərman və Sərəncamlarının icrası haqqında, Azərbaycan MEA Rəyasət Heyətinin sərəncamları və qərarları, Ali Attestasiya Komissiyasının və başqa yerli və xarici elmi təşkilatların məktubları və s. müzakirə olunmuş və onlara cavablar verilmişdir. İlin sonunda struktur bölmələrin 2021-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir, həmçinin 2021-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır. Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.

b) Elmi seminarların işi:

AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarın tərkibi 7 nəfərdən (3 elmlər doktoru, 4 fəlsəfə doktoru), “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə 7 nəfərdən (4 elmlər doktoru, 3 fəlsəfə doktoru) ibarətdir. Hesabat ilində “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə elmi seminarda 15 (2 nəfər elmlər doktoru üzrə, 13 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə) dissertasiya işləri, “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə elmi seminarda 3 nəfər fəlsəfə doktoru üzrə dissertasiya işləri müzakirə olunmuşdır.

c) Dissertasiya Şurasının işi:

İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru 4 nəfər vəelmlər doktoru 1 nəfər elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmiş və 2 nəfərin də ilin axırınadək müdafiəsi gözlənilir. Qeyd etmək lazımdır ki, İnstutun əməkdaşlarından 2 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya işlərini Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun nəzdindəki Dissertasiya Şurasında müdafiə etmişlər.

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

	2020	2021
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	4295313.00	4195337.00
Orta aylıq əmək haqqı	501.00	483.00
o cümlədən - elmi işçilər	578.00	560.00
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi	43219.50	115000.00

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda pul mükafatları verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.

4.1. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi

Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.

4.2. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması

2021 ci ildə Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə 2 vebinar keçirilmişdir.

1. “Elmdə müvəffəqiyyətə səbəb olan əsas faktorlar: multidissiplinarlıq, əməkdaşlıq və effektiv ünsiyyət”. Tədbirdə ABŞ, Emori Universiteti “Emerson adına Elmi Hesablamalar Mərkəzi”-nin direktoru professor Camal Musayevin məruzəsi dinlənilmişdir.

2. “Davamlı İnkişaf və Ekologiya”. Vebinarda Almaniyanın “Helmholtz Munich” elmi-tədqiqat mərkəzinin əməkdaşı Dr. Gülçün Abbaszadənin məruzəsi dinlənilmişdir.

2021-ci ildə UFAZ- ın magistrantları ilə görüş keçirilmişdir.

Heydər Əliyevin anım gününə həsr olunmuş “Ulu öndər Heydər Əliyevin gənclik, təhsil və elm ənənələri” mövzusunda tədbir keçirilmişdir.

Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası İnstitutda II Qarabağ müharibəsində Zəfərimizin ildönümü, həmçinin “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı" kimi respublika əhəmiyyətli tədbirlərin təşkilinə və keçirilməsində fəal iştirak etmişdir.

4.3. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə

4.4. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi

Bax 1.7.

4.5. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi

“Fiziki-kimyəvi analiz”şöbəsi

Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov

Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:

- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

- Spektral analiz qrupu

- Elektron mikroskopiyası qrupu

Şöbənin tədqiqatlarının əsas istiqaməti müxtəlif sinif təbii və süni birləşmələrin rentgenoqrafik, termiki, spektral, elektron mikroskopiya və element analizlərinin aparılmasından ibarətdir. Şöbə bu tədqiqatların aparılması üçün müasir cihazlarla təmin olunmuşdur.

Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

Rentgenfaza analizi -492 nümunə
Termiki analiz - 10 nümunə

Spektral analiz qrupu

İQ spektr - 182 nümunə

UB spektr - 96 nümunə

Elektron mikroskopiya qrupu

Avtomatik rentgen difraktometri

Derivatoqraf aqırmızı və Ultrabənövşəyi

Atom qüvvə mikroskopu spektrometrlər

Kütlə spektrometrli qaz xromotoqrafı

İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometr

4.6. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

İcraçı direktor AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı

2020-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Cari ildə İnstitut dörd görkəmli alimini itirdiyinə görə onun strukturunda müəyyən dəyişikliklər edilib.

“Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsinin müdiri AMEA-n müxbir üzvü Mübariz Əhmədovun vəfatı ilə əlaqədar onun rəhbərlik etdiyi “Qeyri-filiz mineral xammalın emalı” laboratoriyası həmin şöbənin nəzdindəki “Əlvan metal tərkibli mineral xammalın emalı” laboratoriyası ilə birləşib.

“Sorbsiya prosesləri” şöbəsinin müdiri AMEA-nın müxbir üzvü Əli Nuriyevin vəfatı ilə əlaqədar şöbə ləğv olunub və onun tərkibindəki “Qeyri-üzvi və sintetik sorbentlər” və “Mineral sorbentlər” laboratoriyaları “Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsinin tərkibinə daxil edilib.

“Qeyri-üzvi funksional materiallar” şöbəsinin nəzdindəki “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyasının bazasında iki fərqli elmi istiqamətli “Metal oksidləri əsasında funksional materiallar” və “Funksional qeyri-üzvi maddələrin termodinamikası” laboratoriyaları yaradılıb.

Covid-19 pandemiyasının yaratdığı problemlərə baxmayaraq, İnstitutun əməkdaşları AMEA RH 16 oktyabr 2020 il 436 №-li sərəncamı ilə təsdiq edilmiş karantin rejimi dövründə elmi-tədqiqat işlərini davam ediblər.

Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 5 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.

Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 34 işi üzrə 56 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 13 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.

Qeyrİ-üzvİ kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 24 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– İki bölməli qranulyatorda gil tozundan bağlayıcı maye damlacıqlarının təsiri eyni ölçülü qranulların alınması prosesində öyrənilmişdir. Qranulyasiya prosesinin ilkin mərhələlərinin qranulların potensial mexaniki gücünə böyük təsiri olduğu göstərilmişdir. Bir qranulun diametrinin bir damcı möhkəmləndirici məhlulun diametrindən asılılığının riyazi modeli işlənmişdir. Təqdim olunan riyazi model ilə təcrübi nəticələr arasında yaxşı uyğunlaşma müşahidə olunur

Alünit filizinin yeni və səmərəli emalı üsulu işlənmişdir Bu üsul patent kimi təqdim ediımiş və müsbət cavab alınmışdır. Üsulun yeniliyi ondan ibarətdir ki, alunitin emalında dehidratlaşma prosesindən sonra (NH₄)₂SO₄ məhlulunu ayırmaq üçün ammonyak əvəzinə karbamiddən istifadə edilir.

Titanmaqnetit konsentratının titan alınmasına qədər proses başa çatdırılmış və texnika üçün yararlı titan tozu (98.5 % kütlə pay) alınmışdır.

– Alüminatlı məhluların alüminiuma görə qatılaşması və aluminium hidroksidin qələvi metal sulfat duzlarından ayrılması şəraiti tədqiq edilmişdir. Alunit mineralını qələvidə həll edən zaman həllolmanın tarazlığını reaksiya məhsulları istiqamətinə yönəltmək üçün membran texnologiyası və elektrokimya üsullarından istifadə edərək yeni yanaşma təklif olunur. Yanaşmanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, reaksiya zamanı məhlula keçən ionları (AlO₂^-və SO₄^2-) dərhal reaksiya zonasından uzaqlaşdırmaq lazımdır. Bu prinsipi əsas tutaraq, alunit filizini fasiləsiz qələvi məhlulunda həlletməklə elektodializ qurğusunda AlO₂^- və SO₄^2- ionlarını reaksiya zonasından anod sahəsinə çəkən xüsusi ion nasosu adlanan qurğu təklif olunur.

– Qurğuşunun orto-karboksibenzol azopirokatexin ilə eyniliqandlı və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, civə(II)-in halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə (qida maddələrində, sənaye tullantılarında, xəlitələrdə) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

– Temperatur sensorlarının, tənzimləyicilərin, optiki ötürücülərin hazırlanmasında istifadə oluna biləcək (Ga₂S₃)_1-x(La₂S₃)_x-y(Er₂S₃)_y tərkibli aşağı foton enerjili lüminofor şüşələr sintez edilmiş və xassələri öyrənilmişdir.

– As₂Se₃-CrSe, As₂Se₃-CuCr₂Te₄, As₂Te₃-Cr₂Te₃ kvaziüçlü sistemlərində faza tarazlıqlarını tədqiq etməklə, onların hal diaqramları qurulmuşdur. As₂Se₃-CrSe sistemində CrAs₂Se₄ və Cr₃As₄Se₉tərkibli birləşmələrin alındığı müəyyən edilmişdir. Rentgenfaza analizinin nəticələrinə əsasən müəyyən edilmişdir ki, CrAs₂Se₄ və Cr₃As₄Se₉ birləşmələrinin hər ikisi tetraqonal sinqoniyada kristallaşdığı müəyyən edilmiş və onların qəfəs parametrləri hesablanmışdır.

As₂Se₃-CuCr₂Te₄ sistemi faza diaqramı sadə evtektik tipli olub, ilkin komponentlər əsasında məhdud sahədə bərk məlulların alınması ilə xarakterizə olunur.

As₂Te₃-Cr₂Te₃ sistemində ilkin komponentlər arasında kimyəvi qarşılıqlı təsir zamanı bir CrAsTe₃ tərkibli birləşmənin alındığı müəyyən edilmişdir.

(Sb₂Te₃)_ı-x(GaTe)_xbərk məhlullarının (х = 0,01; 0,03; 0,05) elektrik keçiriciliyinin temperatur asılılığı T = 300-573 K aralığında ölçülmüşdür. Sb₂Te birləşməsinə 1, 3 və 5 vol % GaTe əlavə etdikdə bərk məhlul ərintilərinin elektrik keçiriciliyi 300 K temperaturda uyğun olaraq σ= 149^.10³ Om^-1.sm^-1,σ= 140^.10³ Om^-1.sm^-1, 123.10³ Om^-1.sm^-1 olmuşdur.

– Ag₈GeS₆, Ag₈GeSe_6, Cu₈GeS₆ və Cu₈GeSe₆ birləşmələri sintez və identifikasiya edilmiş, onların polimorf çevrilmə və ərimə termodinamik funksiyaları təyin olunmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, bütün bu birləşmələrin polimorf çevrilmə entropiyaları anomal yüksək qiymətlərə malikdir və bu, həmin keçidlər zamanı Cu⁺və Ag⁺ kationlarının delokallaşması ilə bağladır.

Həmin tip birləşmələrdən təşkil olunmuş Cu₈SiSe₆-Ag₈SiSe₆, Ag₈SiS₆- Ag₈SnS₆ və Ag₈GeSe₆- Ag₈GeTe₆ sistemlərində faza tarazlıqları DTA, RFA və SEM üsulları ilə öyrənilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, birinci sistem kvazistabil, digər ikisi isə kvazibinardır. Hər üç sistemdə ilkin birləşmələrin yüksək temperaturlu kubik modifikasiyaların əsasında fasiləsiz bərk məhlul sıraları aşkar edilmişdir.

– Nadir torpaq metal oksidləri ilə aşqarlanmış [2Bi₂O₃·B₂O₃]₉₀–[2Bi₂O₃·3GeO₂]_9,95+[Ln₂O₃]_0,05 (Ln-Dy, Er, Gd) nümunələr sintez edilmiş və elektrofiziki xassələri: elektrik keçiriciliyi, dielektrik nüfuzluğu və dielektrik itkisi öyrənilmişdir.

Nadir torpaq metal oksidləri əlavə edilmiş tərkiblərin elektrik müqavimətlərində ilkin (ana) maddənin elektrik müqaviməti ilə müqayisədə azalma müşahidə olunmuşdur.

Müəyyən olunmuşdur ki, alınmış tərkiblərdə elektrik keçiriciliyi mexanizmi klaster mərkəzlərinin həyəcanlanması zamanı klasterlər arası sıçrayışlı keçidlər hesabına baş verir və Mott qanununa tabedir. Yük daşıyıcılarının (elektronların) çox fononlu səpilməsi hesabına tərkiblərin elektrik keçiriciliyi azalır.

– 2020-ci ildən başlayaraq Şabran rayonunun Taxtakörpü su anbarındakı hidrotexniki qurğuların korroziya vəziyyətini öyrənmək üçün elmi-tədqiqat işləri başlamışdır. Bu məqsədlə suyun elektrik generatorundan çıxan yerində suya polad nümunələr salınmış və mütəmadi olaraq -1,3,7,10 gündən, daha sonra isə ayda 1 dəfə olaraq, nümunələr sudan çıxarılaraq onların korroziya sürəti ölçülmüşdür. Analoji tədqiqatlar su anbarının atmosfer şəraitində də aparılmışdır. Təbii şəraitdə aparılan tədqiqatlarla yanaşı Taxtakörpü su anbarından götürülmüş nümunələrinin kimyəvi analizi aparılmış, onların pH-ı, elektrik keçiriciliyi ölçülmüşdür. Su nümunələrində SES-lərdə istifadə olunan polad, alüminium, latun və misin korroziya sürətini təyin etmək üçün laboratoriya tədqiqatları aparılmışdır. Məlum olmuşdur ki, qeyd olunan materiallardan ən çox korroziya prosesinə məruz qalan polad və alüminiumdur. Mis və latun tədqiq olunan sularda korroziyaya davamlıdırlar.

– Hidrotermal sintez metodu ilə (Bi₂Se₃)_m (Bi₂)_n formullu birləşmələrin alınması üzərində tədqiqatlar gedir. İlkin eksperimental ölçmələrə əsasən Rentgen difraksiyası ölçmələrində Bi₂Se₃,BiSe, Bi₄Se₃ , Bi₃Se₄ fazaları alınmış və tədqiq olunmaqdadır. “LiCoO₂ və Li₂CoMn₃O₈ nanoölçülü tozlarının alınması üsulu” adlanan ixtira Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyinin tabeliyində olan Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə təqdim olunmuş və ilkin ekspertizanın müsbət nəticəsi alınmışdır. Təklif olunan ixtira texnikada geniş istifadə olunan, eləcədə elektrik batareyalarında katod materialları kimi işlədilən müxtəlif yüksək dispersli, nanoölçülü eləcədə şpinel fazalı (fərdi oksidləri, ikili, üçlü və dördlü sistemlər) materialların alınması sahəsinə aiddir.

Hesabat dövründə Me-nitratların (Me=Mn, Fe, Co, Bi, La) hidrotermal reduksiyası ilə müxtəlif mühitlərdə (etilenqlikol, qarışqa turşusu) nanostrukturlu, maqnit xassəli metal/metal oksid əsaslı maddələr sintez edilmiş, onların element və faza tərkibi, optiki, maqnit, termiki xassələri öyrənilmişdir.

– Me_nFc/Me_nFc⁺ (n=6,8,10) sistemlərinin asetonitrildə elektron mübadilə reaksiyasının tsiklik voltamperometrik üsulu ilə tədqiqi sübut edir ki, bu proseslər heterogen sistemdə də dönər prosesdir və Me_nFc/Me_nFc⁺ (n=6,8,10) redoks cütləri İUPAC-ın əsas təlabatına tam cavab verir.

– Manqan(II) və sink(II)-nin yeni liqandlarla(salisil turşusu və sistein) müxtəlif mühitlərdə[MnL₂(H₂O)₂]2H₂O,[ZnL₂(H₂O)₂]2H₂O kompleks birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Tədqiq olunan komplekslərin tərkibini və istilik sabitliyini təyin etmək üçün elementar analiz, rentgen faza, İQ spektral və termoqravimetrik analizləri aparılıb. Araşdırmaların nəticələri göstərdi ki, bütün hallarda komplekslərin termiki parçalanmasının son məhsulu metal oksididir. Beləliklə, işdə istifadə olunan fiziki-kimyəvi üsulların nəticələrinə görə, əldə edilmiş komplekslərin tərkibi və quruluşunun birbaşa ilkin məhsulların nisbətindən asılı olduğu müəyyən edilmişdir.

– Nadir torpaq elementlərindən lantan və neodimin o-ftal turşusu ilə kompleksləri sintez edilmiş və bir sıra fiziki-kimyəvi analiz üsulları ilə onların tərkibi müəyyən edilmişdir. Göstərilmişdir ki, alınan lantan kompleksin tərkibində su molekulları yoxdur, lakin neodimun kompleksi 7 su molekulu saxlayır. Neodimin o-ftal turşusu ilə kompleksinin sintez prosesi üçün çoxluqlu reqressiya metodikası tətbiq olunmuş, bu proses üçün reqressiya tənliyi qurulmuş və tənliyin əmsalları hesablanmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, reqressiya tənliyi statistik əhəmiyyətlidir və reaksiya məhsulunun ümumi dəyişməsinin 95,86% parametrlərinin dəyişməsi hesabına baş verir.

Kİmyəvİ-kİnetİka və katalİz, fİzİkİ kİmya

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 23 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Təbii qaz-metanının metanola birbaşa biomimetik monooksidləşməsi prosesinin eksperimental tədqiqi tam başa çatdırılmış və alınan nəticələr əsasında patent sənədləri hazırlanmışdır.

Bu prosesdə tətbiq edilən sintez olunmuş biomimetik katalizatorların və istifadə olunan daşıyıcıların müasir 3Flex aparatında analizləri aparılmış, adsorbsiya və desorbsiya izoterm əyrilərinin əsasında məsamələrin ölçülərinə görə səthdə paylanması müəyyən edilmiş və BET metodu ilə aktiv səth sahələri təyin olunmuşdur.

– Seksiyalı pilot qurğuda molekulyar azotun hidrogen peroksidlə atmosfer təzyiqində katalizator tətbiq etmədən bir mərhələdə koherent-sinxronlaşdırılmış fiksasiyası nəticəsində azotun 580⁰C-də 50 küt.%-ə yaxın konversiyasında azot-1 oksidi, nitrat, nitrit və hiponitrit turşuları alınmışdır.

– Sisteinlə FeCI₃^.6H₂O və CoCI₂^.6H₂O kompleksləri alınmışdır. Bu komplekslər işığa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar.

İlkin tədqiqatlara görə alınan komplekslər bioloji aktiv maddələr kimi öyrənilmiş və onların fizioloji və bioloji cəhətdən qeyri-toksiklikliyi müəyyən olunmuşdur. Sintez olunmuş komplekslərin diğər bioloji xüsusiyyətlərini müəyyən etmək üçün tədqiqat testləri davam edilir.

– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.

– Müəyyən edilmişdir ki, toluolun hidrogenin iştirakı ilə benzola və ksilollara disproporsiallaşma reaksiyasında 0.3 çək. % Pd²⁺ kationları ilə modifikasiya edilmiş sintetik mordenit (SiO₂/Al₂O₃=18) yüksək aktivlik göstərir. Bu katalizatorun iştirakı ilə temperaturun T=300÷400⁰C və həcmi sürəti v=1.0÷3.1 saat^-1 intervalında reaksiyanın kinetika və mexanizmi öyrənilmişdir. Nəticədə reaksiyanın ehtimal olunan mərhələli mexanizmi verilmiş və nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış kinetik modeli işlənib hazırlanmışdır.

– Kimyəvi proseslərinin müxtəlif xarakterli dinamikasını nəzərə almaqla qeyri-stasionar riyazi modellərin və optimal idarə etmə blok sxemlərin yaradılması metodları işlənib hazırlanaraq, krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinə daxil edilmiş proseslərin optimal idarəetmə rejimlərinin hesablanması ilə təsdiq edilmişdir.

– ZrMo₂, VFe_0.2 ərinti katalizator nümunələri О₂+Н₂- oksidləşmə - reduksiya prosesinə məruz qaldıqdan sonra metanolun dimetoksimetana katalitik çevrilməsi üçün ərinti katalizatorlarının hidridlərinin alınması formaldehid, dimetilefir və dimetoksimetana oksidləşməsi reaksiyasında yüksək aktivlik və selektivlik nümayiş etdirillər. О₂+Н₂- oksidləşmə-reduksiya prosesi nəticəsində katalizatorun səthində aktiv komponentlərin (Mo, V) aralıq oksidləşmə dərəcəsində olması RFA, RFES analizlərinin nəticələri əsasında müəyyən olunmuşdır.

Xlorkarbohidrogenin katalitik oksidləşmə proseslərinin seçilmiş aktiv və selektiv katalizatorların üzərində həyata keçirmək məqsədilə ətraf mühitə atılan xlorkarbohidrogenlərin zərərsizləşdirilməsinin texnoloji sxemi işlənib hazırlanmışdır. Nəzərə alsaq ki, bu xlorkarbohidrogenlərin katalitik oksidləşməsindən geniş tətbiq olunan monoxlormalein, dixlormalein anhidridlərinin alınması ilə yanaşı, onların ətraf mühitə atılmasının qarşısı alınır ki, bu da vacib ekoloji problemin həlli deməkdir.

– Ferritlərin sintezində mikrodalğalı termiki emalın müddəti onların katalitik xassələrinə təsir edir. Məsələn, oksidlərdən və zol-gel yanma və əlavə mikrodalğalarla emal yolu ilə alınan Co, Mn və Ni ferritlərin karbon monooksidin konversiyasında katalitik aktivliyi aşağıdır. Bunu onların çox kiçik səthi ilə (0.2-1.5 m²/q) əlaqələndirmək olar. Nəzərə alsaq ki, maqnetit böyük sürətlə mikrodalğaları udaraq istiliyə çevirir, çox qısa vaxt ərzində yüksək temperatur artımı ferrit hissəciklərinin aqreqasiyasına səbəb olur. Zol-gel və əlavə mikrodalğalarla emal zamanı da bu proses baş verir. Nümunə kimi mis ferritin sintezini göstərə bilərik. Karbamidin iştirakı ilə zol-gel yanma metodu ilə alınan mis ferritin səthi 25.4 m²/q, əlavə mikrodalğalarla emaldan sonra onun səthi 2.1 m²/q olmuşdur. Belə ki, mikrodalğalı yanma metodda zaman faktoru böyük rol oynayır və zol-gel metodda mikrodalğaların enerjisini müddətli emal üçün deyil, gelin yalnız yanması mərhələsində istifadə etmək lazımdır.

– İlk dəfə olaraq tərkibində metal olmayan polimer karbon nitrid üzərində asetilenin otaq temperaturunda 87% selektivliklə etilenə katalitik hidrogenləşməsi reaksiyası aşkar olunmuş və prosesin optimal şəraiti müəyyən edilmişdir.

– Poli-N-vinilpirrolidon əsasında alınmış gümüş nanokatalizatorunun iştirakında benzolun oksidləşmə reaksiyası öyrənilmiş və göstərilmişdir ki, 40⁰C və atmosfer təzyiqində yeganə məhsul kimi (99.9%) malein anhidridi alınır və katalizator bir neçə tsikldə öz aktivliyini saxlayır.

– Çən dibi şlamlarının təmizlənməsi üçün ferrosenildimetil karbinol tip birləşməsi əsasında hazırlanmış su/toluol/ferrosenildimetil karbinol məhlulu asfaltenli şlamların təmizlənməsində effektiv təmizləyici reagent kimi istifadə edilə bilər.

– Turş məhlullardan aluminiumun anodlaşdırılması yolu ilə məsaməli aluminium oksid təbəqələri hazırlanmışdır. Məsaməli Al₂O₃ alınması rentgen-faza və SEM analizinin köməyilə təsdiqlənmişdir.

Elektrokimyəvi yolla məsaməli alüminium oksidi üzərində, sitrat elektrolitindən istifadə etməklə mis nanotellərinin çökdürülməsi üçün elektrolitin tərkibi və optimal elektroliz şəraiti seçilmişdir.

Elektrokimyəvi üsulla Mo-Se ərintilərinin nazik təbəqələr şəklində çökdürülməsi üçün elektrolit tərkibi və optimal elektroliz şəraiti seçilmişdir. Rentgenfaza və SEM analizlərinin köməyilə MoSe₂ kimyəvi birləşməsinin nazik təbəqələr şəklində çökməsi təsdiq edilmişdir.

– Molibdenin turş məhlullardan elektrolitik çökməsi üçün əsas elektrolit – sulfat məhlulu hesab edilir. Molibdenin sulfat məhlulundan elektrolitik çökdürülməsi prosesi potensiostatik və voltamperometrik üsullarla tədqiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, bu zaman molibdenit ionunun yüksüzləşməsi ardıcıllıqla gedən bir neçə mərhələdən ibarətdir. Molibdenin sulfat məhlullarından elektrolitik çökməsi prosesinin mexanizminin aydınlaşdırmaqdan ötrü, temperatur – kinetik üsuldan istifadə etməklə katod prosesində polyarizasiyanın təbiəti təyin edilmişdir. Molibdenin sulfat elektrolitindən daha keyfiyyətli nanotəbəqələrinin alınması üçün müxtəlif amillərin: cərəyan sıxlığının, temperaturun, məhlulun pH-nın, molibdenin məhlulda sulfat turşusunun qatılığının, müxtəlif elektrodların təsiri öyrənilmişdir.

Kİmya texnologİyası və mühəndisliyi

Bu istiqamətdə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

Bu problem üzrə (2 mövzu, 6 iş, 9 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:

– Hidravlik diffuziya və filtrasiya tənliklərinin əsasında neftdəki asfalt -qatran maddələrin və parafinlərin tərkibinin təsirini nəzərə alaraq, qeyri-Nyuton neftin reoloji modelləri hazırlanmış və onların əsasında onun nəqli hesablanmış, məsaməli mühitin fiziki xüsusiyyətləri və əmsalları təyin edilmışdir. Qeyri-Nyuton neftin özlülüyünün sistemdəki quruluş əmələ gətirən asfalt və qətran maddələrin tərkibindən asılılığının modelləri təklif edilmişdir.

– Dəyişən elektrik sahəsində 5x10⁴-3.5 x10⁷ Hz tezlik diapazonunda elektron şüalanmış laylı TlGaS₂ monokristalın dielektrik xassələri və ac-keçiriciliyi öyrənilmişdir.

Aşağı temperaturlarda (80-190K) TlCrS₂ kristalında termoelektrik hərəkət qüvvəsi əmsalı hesablanmışdır.

Abşeron yatağından olan qaz-kondensat sisteminin termodinamiki modelinin təcrübi məlumatlara sazlanması üsulu işlənmiş və hesablama alqoritmi qurulmuşdur.

– Pirolizin yüngül qətran-doymamış karbohidrogenlərdən təmizlənib, onun pirolizə verilə biləcək keyfiyyətə çatdırılması sahəsində işlər aparılmışdır. Etilen istehsalı üçün çox əhəmiyyətli olan bu proseslər müxtəlif yollarla aparılmış və müəyyən nəticələr alınmışdır.Kimya sənayesi üçün çox əhəmiyyətli aromatik karbohidrogenlərin seçilən rejimdən asılı olaraq çıxımlarının tənzimlənməsi yolları araşdırılmışdır.Yüngül piroliz qətranının tərkibində olan doymuş-doymamış parafinlərin aromatik və naften karbohidrogenlərinin polimerləşərək lak boya maddələrinə çevrilməsinin tədqiqi işləri davam etdirilib.

– Sintez edilmiş Mg₃(PO₄)₂∙SiO₂∙nH₂O; Fe₂O₃∙ZrO₂∙SiO₂∙nH₂O və SnO₂∙ ZrO₂∙SiO₂∙nH₂O tərkibli hər üç sorbentin alınma şəraiti, fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilmişdir.

Kobalt ionlarına qarşı statik şəraitdə model məhlullardan geniş qatılıq (6,5∙10^-4-8,6∙10^-3q/l) və temperatur (20-65⁰C) intervalında bu sorbentlərin böyük tutuma malik olması müəyyən edilmişdir.

– İonmübadilə reaksiyasi ilə Xızi rayonunda yerləşən Qızıl-dərə yataqlarinın bentonit gilinin Na-monokation forması alınıb və onun ağır metal ionlarının (Pb²⁺, Mn²⁺, Co²⁺, Cd²⁺) sorbsiya qabiliyyəti tədqiq edilmişdir. Daş Salaxlı bentonit gilinin tərkibində olan geyri-üzvi kationları üzvi kationlarla əvəz olunması ilə sintez edilmiş polivinilpirridin polimer nanokompoziti əsasında alınmış nanostrukturlaşdırılmış oktadesilaminobentonit polimer nanokompoziti bəzi ağır metalların (Pb²⁺, Mn²⁺, Co²⁺, Cd²⁺) model məhlullarda sorbsiya prosesinə təsiri müəyyənləşdirilmişdir. Onun kation mübadilə tutumundan, amin duzlarının qatılığından, alkil radikalının ölçüsündən və prosesin rejimi paramentlərindən asıllığı müəyyən edilmişdir.

– Optimal şəraitdə xlortərkibli zıhırləyici maddələrin xlorpikrinin, xlorasetofenonun, xlorobenzalmalonodinitrilin zərərsizləşdirilməsi öyrənilib.

“Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair

2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” üzrə

– Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin “Azəri Kimya” İstehsalat birliyinin Etilen-Polietilen zavodunda etilen istehsalında əmələ gələn ağır qətrandan təmizliyi 98,9% olan naftalinin və bəzi tsiklik birləşmələrin naftalinə çevrilməsi prosesləri işlənib hazırlanmışdır.

– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.

– Alunitin istehsalı prosesində yaranmış qırmızı şlam tullantısının təkrar emalı üçün yararlılığı istiqamətində tədqiqat işləri nəticəsində qırmızı şlamın tərkibində olan nadir metalların qatılaşdırılıb çıxarılmasının yeni innovativ üsulu işlənib hazırlanmışdır.

– Mineral gübrələrin bentonitlə birgə tətbiqi nəticəsində qida elementlərinin itkisinin qarşısının alınması və mənimsənilən formalara çevrilməsi aşkar edilib.

– Neftçala yod-brom zavodunun tullantı sularından xörək duzunun istehsalı üçün İnstitutda işlənmiş texnologiya laboratoriya və yarınsənaye sınaqlarının ildə 50.000 ton xörək duzunun alınması iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış və xörək duzunun alınmasının tam texnologiyası, layihə sənədləri və biznes-plan hazırlanıb.

– Sumqayıtın etilen-polietilen zavodunun etilen istehsalının ağır qətranından təmizliyi 98.9% olan naftalinin və bitum əsaslı lakların alınma prosesinin yeni texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.

“Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illərdə Dövlət Proqramı” çərçivəsində tapşırılmış işlərin icrasının təmin edilməsi üçün AMEA üzrə tədbirlər planı

– Wikipedia qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Cari ildə kimyanın müxtəlif sahələrinə aid məqalələr Wikipediada yerləşdirilməsi üçün göndərilmişdir. Science.az-da olan İnstitutun səhifəsində yerləşdirilməsi üçün AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutuna 2020-ci ildə alimlərimizin əldə etdikləri nailiyyətlər, nüfuzlu jurnallarda çap olunan məqalələrin siyahısı, mühüm nəticələr və s. göndərilmişdir. Həmçinin (1A, 1B, 6, 7, 8 (A, B)) formaları hər ilin sonunda yenilənərək 3 dildə (azərbaycan, rus, ingilis) elektron variantda həmin İnstituta göndərilmişdir.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsində alınmış mühüm nəticələr

Problem Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

İcraçılar: k.ü.e.d.,prof. İ.B.Bəxtiyarlı, k.ü.f.d. R.Qurbanova, dissertant A.Abdullayeva

A.S.Abdullayeva, I.B.Bakhtiyarly, R.D.Kurbanova. Physical and Chemical Properties of Glass Composed of (Ga₂S₃)_0,60(La₂S₃)_0,55(Er₂S₃)_0,05 and (Ga₂S₃)_0,60(La₂S₃)_0,27(Er₂S₃)_0,13 //Glass Physics and Chemistry, 2020, v. 46, № 4, p. 298-304. doi.org. 10.1134/ S1087659620040021.

Problem Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

İcraçılar: akademik T.M.Nağıyev, k.ü.e.d. N.İ.Əli-zadə, k.e.i. E.Bəhrəmov

Т.М.Нагиев. Сопряженные реакции в контексте современных идея. Баку, 2020, 208с.
“Azot-1 oksid və azot turşularının alınması üsulu”na a 2019 0026 №-li iddia sənədinə müsbət rəy.

– İnstitutda yeni qurulmuş laboratoriya qurğusunda çox divarlı karbon nanoborularının sintezi aparılmışdır. Belə perspektiv materiallar yeni kimyəvi proseslər üçün katalizatorların, polimer stabilizatorların, sement modifikatorlarının və s. alınmasında istifadəsi nəzərdə tutulur.

Çox divarlı karbon nanoborularının sintezi üçün laboratoriyada yaradılmış qurğu

İcraçılar: akademik D.Tağıyev, AMEA-nın müxbir üzvü E.Zeynalov, k.ü.f.d.

Ə.Hüseynov, k.i.e. N.Abdurəhmanova

Зейналов Э.Б., Гусейнов А.Б., Магеррамова М.Я., Гулиев И.С. Углеродные наноконструктуры в горных породах: обзор проблемы. Часть 1. Фуллерены. Азербайджанское Нефтяное Хозяйство. 2020, 8. с. 4-13.
Зейналов Э.Б., Гусейнов А.Б., Магеррамова М.Я., Гулиев И.С. Углеродные наноконструктуры в горных породах: обзор проблемы. Часть 2. Графен, углеродные наногрубки, нановолокна. Азербайджанское Нефтяное Хозяйство. 2020, 9. с. 22-31.

– Kimyəvi proseslərinin müxtəlif xarakterli dinamikasını nəzərə almaqla qeyri-stasionar riyazi modellərin və optimal idarə etmə blok sxemlərin yaradılması metodları işlənib hazırlanaraq krekinq və piroliz qazlarının emalı kompleksinə daxil edilmiş proseslərin optimal idarəetmə rejimlərinin hesablanması ilə təsdiq edilmişdir.

İcraçılar: akademik A.Əliyev, baş elmi işçi A.Səfərov,dissertant

İ.İ.Osmanova, ap.e.i.A.Hüseynova

А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, И.И.Османова, А.М.Гусейнова, И.В.Балаев. Обеспечение стабильности работы этиленового региона химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза за счет учета динамики протекания входящих в него процессов. Теоретические основы химической технологии. Москва, 2020, Том 54, № 5, стр. 531-543.
A.M.Aliyev, A.R.Safarov, I.V.Balayev, I.I.Osmanova, A.M.Quseynova. Сontrol of propane pyrolysis process in nonstationary conditions. Azerbaijan Chemical Journal. 2020, №1, p. 6-10.

İcraçılar: akademik D.Tağıyev, k.ü.e.d.,prof. V.Əhmədov, ap.e.i. N.Melnikova, e.i. A.Babayeva, ap.e.i. H.Nurullayev, e.i. V.Əhmədov

В.М.Ахмедов, Н.Е.Мельникова, А.З.Бабаев, Г.Г.Нуруллаев, Вс.М.Ахмедов, Д.Б.Тагиев. Синтез и исследование нанокомпозитов мезопористого нитрида углерода. Известия РАН, Серия химическая (в печати).

İcraçılar: k.ü.e.d. N.Zeynalov, k.ü.f.d. Ü.Məmmədova, k.ü.f.d. S.Məmmədova, k.e.i. A.İsazadə

N.Zeynalov, U.Mammadova, S.Mammadova, A.Isazade. Catalytic oxidation of benzene on the metal polymer catalyst. //International conference “Chemistry of Organoelement Compounds and Polymers 2019” 18-22 November 2019/ Moscow, Russia.

Problem Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Q.Kəlbəliyev, t.ü.f.d. M.Manaflı, t.ü.f.d. Q.Əliyev

G.I.Kelbaliev, D.B.Tagiev, M.R.Manafov. Rheology of structured oil emulsion. In book: Nano-and Micro-Encapsulation Techniques and Applications. London. IntechOpen, 2020.
M.R. Manafov, G.I. Kelbaliev. Analysis of the modern state of researches on deposition of asphalt-resin substances, paraffin and modeling metods review. //Azerbaijan Chemical Journal. 2020, 2, p. 1-11.

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi və s. qeyd etmək olar.

Bundan əlavə 2020-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Norveç və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

2018-ci ildə udulmuş və hal-hazırda davam edən qrant layihələrinin siyahısı

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun

1-ci Azərbaycan-Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi

– “Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən və faza tarazlıqlarından "tərkibquruluş-xassə" əlaqəsinə doğru” (AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı – 175 000 AZN, 24 ay, Bakı Dövlət Universiteti, M.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti, AMEA-nın Fizika İnstitutu ilə birgə)

– “Nanoelektronikada tətbiq üçün tərkibində III qrup xalkogenidləri saxlayan bərk məhlullar, qrafen və ifrat nazik silisium təbəqələri əsasında alınmış 2D sistemlərdə defekt əmələgəlmənin mexanizmi və kvant halları” (Layihə iştirakçısı: Mirsəlim Əsədov (AMEA-nın KQüKİ)– 75 000 AZN, 24 ay, AMEA Fizika İnstitutu, REA Fizika-Texnologiya İnstitutu ilə birgə)

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 2-ci Azərbaycan-Belarus birgə qrant müsabiqəsi

– “Mikroelektronika üçün tərkibində nadir torpaq elementləri saxlayan tallium-bismut telluridləri əsasında yeni maqnit materialların sintezi, tədqiqi və xassələrinin modelləşdirilməsi” (kimya üzrə elmlər doktoru Mirsəlim Əsədov – 60 000 AZN, 24 ay, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Научно-практический центр НАНБ по материаловедению ilə birgə)

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat müsabiqəsi

– “L-tiroksinin xitozanın N-trimetil yodlu törəməsinə enkapsullaşdırılması və onun uzun müddət nəzarətli ayrılmasının in vivo bioloji tədqiqi” (kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov – 24 000 AZN, 24 ay, İtaliya Sosial Respublikası Polimerlər, kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu ilə birgə)

– FeCh_x-TiO₂-MoS_xhibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi (kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev – 2 000 AZN, 36 ay, Bolqarıstan Respublikası Elektro-kimya və Energetik Sistemlər İnstitutu ilə birgə)

2019-2023-cü illər ərzində Horizon 2020 proqramı üzrə qalib qrant layihəsi

Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə

Norveçin Sintef AS,
Belçikanın Gent Universiteti, Total Research & Technology Feluy mərkəzi,
Fransanın Milli Tədqiqatlar “Centre National de la Recherche Scientifique” (CNRS), Arkema France SA, Ayming, Axelone,
İngiltərənin Johnson Matthey PLC,
Niderlandın Process Design Center BV
Almaniyanın Linde AG şirkətinin tədqiqat mərkəzləri

ilə tərəfdaş olduğu “Perspektiv materiallar və nanotexnologiyalar” istiqaməti və “Karbohidrogenlərin katalitik çevrilməsi” mövzusu üzrə “Metanın oksidləşdirici konversiyası və propilenə hidroformilləşməsi” (814557 №-li C123 qrant müqaviləsi) layihəsi müsabiqədə qalib gəlmişdir.

Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.

Qrant rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev

Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondu tərəfindən

2019-cu ildə maliyyələşdirilmiş və hal-hazırda davam edən qrant layihələr

– Neft avadanlıqlarında parafin, qətran, asfalten və qum hissəciklərinin çökməsinin modelləşdirilməsi və praktik problemlərin həlli – (Layihənin rəhbəri: t.e.d. Qüdrət Kəlbəliyev, 80 000 AZN, 10.09.2019-10.09.2021)

– Azərbaycanın palçıq vulkanları və nanotexnologiya: adamantoidların və karbon nanostrukturlarının təbii sintezi – (Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Mətanət Məhərrəmova, 70 000 AZN, 10.09.2019-10.09.2021)

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2019-2021-ci illər üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsində maliyyələşdirilmiş və hal-hazırda davam edən qrant layihələr

– Günəş enerjisinin çeviricisi kimi yeni nəsil elektrod materiallarının korroziyaya davamlı zəif yaddaş effektli nanoquruluşlu örtüklərin alınması – (Layihənin rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev, 195 000 AZN, 2020-2022)

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun elan edərək keçirdiyi “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi (EİF/MQM/Elm-Təhsil-1-2016-1(26)) üzrə maliyyələşdirilmiş və hal-hazırda davam edən qrant layihələr

– İnnovativ metallurgiya texnologiya əsasında yayma istehsalatında yüksək xassələrə malik bimetallik valın işlənməsi – (Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. İxtiyar Bəxtiyarlı (AzTU ilə), 60 000 AZN)

– Yüksək texnologiyalar üçün yeni topoloji izolyatorların və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, kimyəvi dizaynı və tədqiqi – (Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d., b.e.i. Samirə İmaməliyeva (ADNSU ilə), 80 000 AZN)

– Triazapentadien əsaslı komplekslərin sintezi və katalizdə tətbiqi imkanları – (Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d. Cəlaləddinov Fidail (BDU ilə), 55 000 AZN)

– Interkalyasiya olunmuş laylı quruluşlu birləşmələr və polimerlər əsasında hazırlanmış yeni hibrid nanokompozitlərin sorbsiya və katalitik xassələrinin tədqiqi – (Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d., a.e.i. Natalya Melnikova (BDU ilə), 80 000 AZN)

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

2018/2019-cu tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 5 tələbə magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 4 nəfər fərqlənmə diplomu almışdır (Həsənov Gündüz Faiq oğlu, Abbaslı Telli Əlizamin qızı, Abışova Nuray Rafiq qızı, Quliyeva Cəmilə Elşən qızı, Rüstəmli Xədicə Mübariz qızı).

2019/2020-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”,“Fiziki-kimya”,“Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” və “Kompozisiya materialları kimyası” ixtisaslaşması üzrə 10 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursi müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.

2019/2020-ci tədris ilində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 23.09.2020-ci il tarixli 401 №li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”,“Fiziki-kimya”,“Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, ixtisaslaşması üzrə 7 bakalavr qəbul olmuşdur.

15.09.2020-ci il tarixində İnstitutun magistraturasında 6 ixtisaslaşma üzrə 17 tələbə təhsil alır.

Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Journal of Physics D: Applied Physics, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Journal of Molecular Structure, Acta Chimica Slovenica, Russian Chemical Bulletin, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Russian Metallurgy,Chemical Problems, Processes of Petrochemistry and Oil Refining,Chemistry & Chemical Technology,Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginering, NPJ Quantum Materials, Journal of European Ceramic Society, Scientific Reports, APL Materials, Electrochemical Science and Engineering, Physics of the Solid State, Журнал Координационная химия, Cellulose chemistry and technology, Inorganic Materials, Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, Semiconductors, Химия и технология воды, Glass Physics and Chemistry, Advances in Intelligent Systems and Computing, Theoretical Foundation of Chemical Engineering, Mechanics of Solids, Techniques and Applications, Journalof Chemical SocietyPakistan, London Journals Press, Actual problems of Chemical Engineering

Ümumiyyətlə bu il 135 məqalə, o cümlədən xaricdə 89, respublikada 46 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 64 məqalə Web of Science, 7 məqalə SCOPUS və 18 məqalə digər bazalara daxil olan impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri jurnalı РИНЦ(RSC), Azərbaycan Kimya Jurnalları isə (РИНЦ) bazasına daxildir. 2020-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 81 tezis (onlardan 56 xaricdə) çap olunmuşdur.

İnstitutun əməkdaşları- "Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar" lab. Müdiri k.ü.e.d.,prof. İsmayılov Etibar Hümmət oğlu Niderlandın Breda şəhərində keçiriləcək iclasda iştirak etmək üçün və Horizon-2019 layihəsi üzrə "PROCESS DESİGN CENTER BV" şitkətinin tədqiqat mərkəzində AMEA KQÜK İnstitutunda sintez olunmuş karalizatorların testininin aparılması məqsədilə, İnstitutun Elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü, prof. Məhəmməd Babanlı “Qeyri-üzvi funksional materialların tədqiqi“ sahəsində Kiyev Milli Universiteti ilə birgə aparılan bəzi işlərin nəticələrini və gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Ukraynanın Kiyev şəhərində ezamiyyətdə olmuşlar.

Hesabat ilində 5 monoqrafiya, 1 dərs vəsaiti və 1 biblioqrafik göstərici nəşr edilmişdir:

- A.Алиев, Д.Тагиев, Р.Гусейнова, В.Меджидзаде. Синтез, свойства и применение тонких полупроводниковых пленок халькогенидов кадмия. Баку,“Элм”, 2020, 272 с.

- VladimirVishnyakov, BaghirSuleimanov, AhmadSalmanov, EldarZeynalov. "Primer on enhanced oil recovery". ELSEVIER (Gulf Professional Publising). 2020, pp.211

А.Ягубов,

- G.I. Kelbaliev. D.B. Tagiev, M.R. Manafov. Rheology of structured oil emulsion .İn book: Nano-and Micro-Encapsulation-Techniques and aplications. London: İntechOpen, 2020.

- Д.Тагиев, С.Мамедова. Сорбционные методы очистки природных и сточных вод. Баку, “Элм”, 2020, 246.c.

- D.B.Tağıyev, Ç.H.İsmayılova. Biofiziki və Bioüzvi kimya. Bakı, “Təbib”, 2020, 354 s.

- Тофик М.Нагиев. Сопряженные реакции в контексте современных идей. Баку, CBS Poligraphic production. 2020, 207pp.

- Akademik Dilqəm Bəbir oğlu Tağıyevin 70 illiyinə həsr olunmuş Biblioqrafik Göstərici. Bakı, "Elm", 2020, 406 s.

2020-ci ildə Web of Science (Clarivate Analytics), SCOPUS və digər məlumat bazalarına daxil olan məqalələr

Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına

daxil olan jurnallarda çap olunan məqalələr

İmpakt Faktorlu jurnalların siyahısı

1. M.Nurmamat, K.Okamoto, S.Zhu, T.V.Menshchikova, I.P.Rusinov, V.O.Korostelev, K. Miyamoto, T.Okuda, T.Miyashita, X.Wang, Y.Ishida, K.Sumida, E.F.Schwier, M.Ye, Z.S. Aliev, M.B.Babanly, I.R.Amiraslanov, Evgueni V.Chulkov, K.A.Kokh, O.Tereshchenko, K. Shimada, S.Shin, A.Kimura, Topologically non-trivial phase-change compound GeSb₂Te₄. // ACS Nano 2020, 14, 7, 9059–9065, https://doi.org/10.1021 /acsnano. 0c04145. CA-13,700

2. I. I.Klimovskikh, M.M.Otrokov, D.Estyunin, S.V.Eremeev, S.O.Filnov, A.Koroleva, E.Shevchenko, V.Voroshnin, I.P.Rusinov, M.Blanco-Rey, M.Hofmann, Z.S.Aliev, M.B.Babanly, I.R.Amiraslanov, N.A.Abdullayev, V.N.Zverev, A.Kimura, O.E.Tereshchenko, K.A.Kokh, L.Petaccia, G.DiSanto, A.Ernst, P.M.Echenique, N.T.Mamedov, A.M.Shikin, E.V.Chulkov. Tunable 3D/2D magnetism in the (MnBi₂Te₄)∙(Bi₂Te₃)_m topological insulators family. NPJ Quantum Materials. 5, 2020, 54, DOI:10.1038/s41535-020-00255-9, CA-6.262

3. Ziyafaddin H. Asadov, Gulnara A. Ahmadova, Ravan A. Rahimov, Seyid-Zeynab F. Hashimzade, Yusif Abdullayev, Etibar H. Ismailov, Samira A. Suleymanova, Nahida Z. Asadova, Fedor I. Zubkov, Jochen Autschbach. Aggregation and antimicrobial properties of gemini surfactants with mono- and di-(2-hydroxypropyl)ammonium head-groups: Effect of the spacer length and computational studies. //Journal of Molecular Liquids. 2020, 15 march,V. 302, 112579.https://doi.org/10.1016/j.molliq. 2020.112579, CA-5.065

4. Oleksii Popov, Jozef Vleugels, Eldar Zeynalov,Vladimir Vishnyakov. Reactive hot pressing route for dense ZrB₂-SiC and ZrB₂-SiC-CNT ultra-high temperature ceramics. Journal of European Ceramic Society, 2020, 40(15), 5012-5019, https://doi.org./10. 1016/jeurceramsoc.2020.07.039, CA-4,495

5.Asadov .M.M. Kuli-zade E.S. Phase equilibria, thermodynamic analysis and electrical properties of the Li2O–Y2O3–B2O3 system. Journal of Alloys and Compounds. https://doi.org /10.1016/j.jallco m.2020.155632, CA-4,350

6. K. Holtgrewe, S. K. Mahatha, P. M. Sheverdyaeva, P. Moras, R. Flammini, S. Colonna, F. Ronci, M. Papagno, A. Barla, L. Petaccia, Z. S. Aliev, M. B. Babanly, E. V. Chulkov, S. Sanna, C. Hogan, C. Carbone: Topologization of β-antimonene on Bi₂Se₃ via proximity effects. Scientific Reports. 2020; 10: 14619. CA-3.998

7. D.A.Estyunin, I.I.Klimovskikh, A.M.Shikin, E.F.Schwier, M.M.Otrokov, A.Kimura, S.Kumar, S.O.Filnov, Z.S.Aliev, M.B.Babanly, E.V.Chulkov: Signatures of temperature driven antiferromagnetic transition in the electronic structure of topological insulator MnBi₂Te₄. APL Mater. 8, 2020 021105, CA-3.819

8. S.O.Filnov, I.I.Klimovskikh, D.A.Estyunin, A.Fedorov, V.Voroshnin, A.V.Koroleva, E.V. Shevchenko, A.G.Rybkin, Z.S.Aliev, M.B.Babanly, I.R.Amiraslanov, N.T.Mamedov, E.F. Schwier, K.Miyamoto, T.Okuda, S.Kumar, A.imura, V.M. Misheneva, A.M.Shikin, E. V. Chulkov: Probe-dependent Dirac-point gap in the gadolinium-doped thallium-based topological insulator TlBi_0.9Gd_0.1Se₂. Phys. Rev. B, 102, 2020, 085149,CA -3.720

9. A.M.Pashajanov, Sh.M.Bayramov, G.G.Abbasova, M.M.Agamaliyeva, Z.A.Mamedova // Extraction-Atomic-Absorption Determination of Gallium (III) with 2-hydroxy-5-T-butylphenol-4’-methoxy-azobenzene. Journal of Materials Science and Chemical Engineering, 2020, 8, p. 24-30, CA-3,610

10. Majidzade V.A., Aliyev A.Sh. Guliyev P.H. Babanly D.M. Electrodeposition of the Sb₂Se₃ thin films on various substrates from the Tartaric electrolyte. Electrochemical Science and Engineering, 2020, 10(1), p.1-9, CA-3.610

11. O.Z.Alekperov, E.Nakhmedov, A.Najafov, O.Samedov, Kh.Nadirova, V.Gasymov, G.R.Mahmudova. Reversible amorphization and character of conductivity of TlInTe2 crystal at ionicconductivity temperature under ac-electric field. //Journal of Physics D: Applied Physics, 2020, v.53,3,035103,1-10, CA-3,228

12. Mansura huseynova, Vaqif Farzaliyev, Ajdar Medjidov, Mahizar Aliyeva, Parham Taslimi, Onur Sahin, Bahattin Yalзэn.Novel zinc compound with thiosemicarbazone of glyoxylic acid: Synthesis, crystal structure, and bioactivity properties. /Journal of Molekular Structure. Vol.1200, 2020, 127082, Https://doi.org/10.1016/j. CA-2,190

13.Vusala Asim Majidzade, Akif Shikhan Aliyev, Mahmoud Elrouby, Dunya Mahammad Babanly, Dilgam Babir Tagiyev. Electrodeposition and Growth of Iron from an Ethylene Glycol Solution. Acta Chimica Slovenik. 2020, 67, 4, DOI:10.17344/acsi.2020.6308, CA-1.395

14.Mashadiyeva L.F., Mansimova S.H., Babanly D.M., Yusibov Y.A., Tagiyev D.B., Babanly M.B.Phaseequilibria in the Ag₂Te-PbTe-Sb₂Te₃system and thermodynamic properties of the (2PbTe)_1-x(AgSbTe₂)_x solid solutions. //Acta Chimica Slovenik. 2020, v.67,p.799–811, CA-1.395

15.Машадиева Л.Ф., Мансимова Ш.Г., Бабанлы К.Н., Юсибов Ю.А., Бабанлы М.Б. Термодинамические свойства твердых растворов в системе PbSe-AgSbSe₂. Russian Chemical Bulletin, 2020,v.69, pp.660-664, CA-1,062

16.Asadov M.M. Mustafaeva S.N. Guseinova S.S. Lukichev V.F. Ab Initio Calculations of the Electronic Properties and the Transport Phenomena in Graphene Materials. Physics of the Solid State. 2020. Vol. 62. No. 11.P.2224–2231. https://doi.org/10.1134/ S1063 7 83420110037,CA -0,986

17. S.N. Mustafaeva, K.M.Guseinova, M.M.Asadov. Current Relaxation in TlGa1-xDyx Se₂ (x =0.01, 0.03) Single Crystals. Physics of the Solid State. 2020. Vol. 62. No. 7. P. 1150–1155. https://doi.org/10.1134 /S1063 783420070197, CA -0,986

18.Н.З.Ибрагимова, Г.М.Джафаров, Д.Б.Тагиев, И.У.Лятифов. Кристаллическая структура 1,2,4,1¢,2¢,4¢-гексаметилферроцена. //Журнал Координационная химия, 2020, №1, том 46, стр. 56-61. CA -0,973

19. Hasanova G.S., Aghazade A.I., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Thermodynamic Properties of TheBiTeand Bi₈Te₉. //Physics Chem. Solid State,2020, V.21, №4, pp. 492-495, CA-0.925

20.Orujlu E.N. Phase equilibria in the SnBi₂Te₄-MnBi₂Te₄ system and characterization of the Sn_1-xMn_xBi₂Te₄ solid solutions. //Physics Chem. Solid State, 2020, vol. 21, no. 1, pp. 113-116, CA-0,925

21. S.Z.Imamaliyeva, I.F.Mehdiyeva, D.B.Taghiyev, M.B.Babanly. Thermodynamic investigations of the erbium tellurides by EMF method. // Physics Chem. Solid State, 2020, V.21, №2, pp. 312-318, - CA0.925

22.Imamaliyeva S.Z., Tl₄GdTe₃ and Tl₄DyTe₃–Novel Structural Tl₅Te₃ Analogues.// Physics Chem. Solid State,2020, V.21, №3, pp. 492-495,CA-0.925

23. N.N.Niftiev, F.M.Mamedov, M.B.Muradov. AC Electrical Conductivity of MnGaIn Se₄ Single Crystals. Technical Physics Letters, 2020, Vol. 46, No.6, pp. 538–540.CA-0,990

24.Shamo ZokhrabTapdıqov. A drug-loaded gel based on graft radical co-polymerization ofN-vinylpyrrolidone and 4-vinylpyridine with chitosan. // Cellulose chemistry and technology.2020. 54 (5-6). 429-438. CA-0,900

25. S.N.Mustafaeva, S.M.Asadov, A.I.Jabbarov. Hopping Thermoelectric Power in TlCrS_2. Inorganic Materials, 2020, Vol. 56, No. 4, pp. 333–337.https://doi.org/10.1134/ S0020 168520040093. CA-0,881

26.Y.I.Aliyev, Y.G.Asadov, T.M.Ilyasli, F.M.Mammadov, T.G.Naghiyev, Z.A.Ismayilova, M. N.Mirzayev, and S.H.Jabarov. Structural aspects of thermal properties of AgCuS compound. Modern Physics Letters B, 2050066 (7 pages), DOI: 10.1142/S02179849205006 69, 2020, CA-0.866

27.Имамалиева С.З., Мехдиева И.Ф., Бабанлы Д.М., Зломанов В.П., Тагиев Д.Б., Бабанлы М.Б. Твердофазные равновесия в системе Tl₂Te–Tl₂Te₃–TlErTe₂и термодинамические свойства соединений Tl₉ErTe6 и TlErTe₂. /Журнал Неорганческой химии, 2020, том 65, № 11, с.1550–1557. CA -0.822

28.Mamedov F.M., Babanly D.M., Amiraslanov I.R., Tagiev D.B., Babanly M.B. Physicochmical analysis of the FeSe–Ga₂Se₃–In₂Se₃system. // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2020, № 11, pp.1747–1755. CA-0.822

29.Sh.H.Mammadov, A.N.Mammadov, R.C.Kurbanova. Quasi-Binary Section Ag₂SnS₃–Ag_SSbS₂ . //Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2020, Vol. 65, No. 2, pp.217–. CA-0,822,

30.V.A.Rzaguliev, A.N.Mamedov, O.Sh.Karimli, Sh.G.Mamedov. Phase equilibrium in the Ag2Se-Cu2SnSe3 and Ag₈SnSe₆-Cu₂SnSe₃ systems. // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2020, /doi.org/10.1007/978-3-030-35249-3_118. CA-0,822,

31.Ш.С.Абдуллаева, Ф.М.Мамедов, И.Б.Бахтиярлы Квазибинарный разрез CuInS₂–FeIn₂S₄ . Журнал неорганической химии, 2020, том 65, №1 с.98-103. CA-0,822,

32. Алиев И.И., Мамедова Н.А., Садыгов Ф.М., Садыгов Н.М., Меликова И.Г. Исследование химического взаимодействия в системе Sb₂Te₃–InSe и свойства полученных фаз. //Журнал неорганической химии. 2020, том.65, №10. c.1386–1391, CA-0,822

33.M.M.Asadov, S.N.Mustafaeva, D.B.Tagiyev, V.F.Lukichev. Thermodynamic and Dielectric Properties of As₂S₃–As₂Se₃.Russian Journal of Inorganic Chemistry._. 2020. Vol. 65. No.5. P. 733–742.https://doi.org/10.1134/ S0036023620050022, CA-0,822

34.M.M. Asadov, N.A.Akhmedova, S.R.Mamedova, D.B.Tagiev. Phase Equilibria Thermodynamic Analysis, and Electrical Properties of Samples in the System Li2O–B₂O₃–Yb₂O₃. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2020. Vol.65. No.7. pp.1061-1068. https://doi.org/10.1134/S0036023620070013, CA-0,822

35.Мамедов Ш.Г., Мамедов А.Н., Курбанова Р.Д., Квазибинарныйразрез Ag₂SnS₃ AgSbS₂. Журналнеорганическойхимии, 2020, 65(2), s.218 - 223, CA-0,822,

36.D.Tagiev, U.Mammadova*, A.Isazade, N.Zeynalov, O.Badalova, N.Shixverdieva, C.Seidova, H.Aslanova. Immobilization of a quarterized polymer with immobilized transition metal ions. //Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 2020. Vol.15. No.1 .pp.275-280. CA- 0,785

37.N.N.Niftiyev, F.M.Mammadov and M.B.Muradov. AC electrical conductivity of FeGaInSe₄. Semiconductors, 2020,V.54, No.6, pp.627–629. https://doi.org/10.1134/ S1063782620060123. CA-0,759

38.Г.И.Келбалиев, Д.Б.Тагиев, О.М.Гюлалов, Ф.И.Шекилиев, В.И.Керимли, Н.А.Магеррамова.Теоретические и экспериментальные исследования процессов очистки сточных водсинергетической смесью. //Химия и технология воды, 2020, т.42, № 2, с.178–185. CА-0,720

39.A.S. Abdullaeva, I.B. Bakhtiyarly, R.D. Kurbanova. Physical and Chemical Properties of Glass Composed of (Ga₂S₃)_0.60(La₂S₃)_0.35(Er₂S₃)_0.05 and (Ga₂S₃)_0.60(La₂S₃)_0.27(Er₂S₃)_0.13. //Glass Physics and Chemistry. 2020, v. 46, pp.298–304. doi.org/10.1007/ 978-3-030-35249-3_118 .CA-0,720

40.Majidzade V.A., Aliyev A.Sh. The obtaining semiconductor thin films Ni₃Bi₂Se₂. Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering, 2020, DOİ:10.30492/IJCCE. 2020, 43334, CA-0.600

41.Mammadov A.N., AlverdievI.D., AlievZ.S., Tagiev D.B., Babanly M.B. Thermodynamic Modeling of the Phase Diagram for Cu₂SnS₃-Cu₂SnSe₃ System. In: R. A. Aliev et al. (Eds.):ICSCCW 2019. Advances in Intelligent Systems and Computing,2020, 1095, pp.1–8. //doi.org/10.1007/978-3-030-35249-3_118 .CA-0,570

42.A.I.Yaqubov, Sb.Naseri, Z.R.Agayeva., N.A.Imanova, K.J.Haciyeva, N.H.Gasanova. Study of quantitative-structure equilibratinq interaction of indexes retention of monomethylalkanes in fossie fuels by multiplelinearreqression and vector. //Theoretical Foundation of Chemical Engineering , 2019,vol.53,№6, pp.1099-1105. CA-0.559

43.Asif Mammadov, Gunel Pashazade, Afarida Gasymova, Ulviya Sharifova. Processing of titanium-magnetite concentrates for the production of iron, titanium dioxide modifications and titanium. //Chemistry&chemical technology, 2020, Vol. 14, No. 2, pp. 227-233. /https://doi.org/ 10.23939 /chcht14.02.CA-0,470

44.Asadov M.M. Boudeghdegh K. Moussaoui I. Roula A. Theoretical considerations on transition metals sulphidesprecipi-tation in alloyed steels. Mechanics of Solids.2020.№ 1. pp. 114–123. https://doi.org/10.31857 /S057 2329920010195, CA-0,420

45. A.A.Geidarov, A.A.Gulieva, L.T.Tagieva, G.I.Alyshanly, V.A.Aliyeva. Kinetic Laws of the Dissolution of Alunite from Alunite Ores with an Alkali Solution.ISSN 0036-0295. Russian Metallurgy, 2020, №9, pp.933-937. DOI:10.1134 S0036029520090050, CA-0,320

46. G.I. Kelbaliyev, D.B. Tagiyev, M.R.Manafov. Rheology of Structured Oil Emulsion, In book: Nano- and Micro-Encapsulation - Techniques and Applications. London: IntechOpen, 2020, pp.1-38.DOI: 10.5772/intechopen. 92770. Web of Science

47.Perizad A.Fatullayeva, Ajdar A.Medjidov, Idayat M.Mamedov, Pavel V.Dorovatovskiy, Jan. V.Zubavichus, Victor N.Khrustalev, Rayyat Huseyn Ismayilov.The Cycle Destruction during Complex Formation of 4-salicylideneamino-3-hydrazino-5-mercapto-1,2,4-triazole with Ni (II) ions. Journalof Chemical Society Pakistan, Vol. 42, No. 05, 2020, Web of Science

48.E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, K.F. Ibragimova, P.E. Kalantarova. Morphology of rhenium-selenium-copper nano-films. London Journals Press. vol. 19, Issue 8, 2020, pp. 45-49, Web of Science

49.Zeynalov E.B., Huseynov E.R., Salmanova N.I. Effect of nanocarbon additives on stability of polymer composites. Izv.Vyssh. Zaved. Khim. Tekhnol. 2020, v.63. N11. pp.4-11. Web of Science

50.Y.M.Nagiyev, Nadiri M.I., Akhmadov I.I., Esedzade G.Sh., Zeynalov E.B. Aerobic oxidation of cumene catalyzed with n-(2,5-dychlorophenly) dichloromaleymide. Actual problems of Chemical Engineering, december. 2020, Web of Science

51.I.A. Talybly, G.M. Samedzade, L.F.Masayeva, A.N. Mammadov, A.M. Gasimova, G.B. Shadlinskaya. Modeling the process of granulation of dusty-type clay with dipper method on a pelletizing granulator. //Chemical Problems, 2020, no. 1 (18), pp.68-77/ DOI: 10.32737/2221-8688-2020-1-68-77, Web of Science

52.Orujlu E.N., A.E. Seidzade, Z.S. Aliev, M.B.Babanly. Synthesis and crystal structure ofa new 9P–type layered van der Waals compound SnBi₄Te₄. // Chemical Problems, 2020, 1(18), pp. 40-48, Web of Science

53.Hasanova G.S., Dashdiyeva G.B., Yusibov Y.A., Babanly M.B Thermodynamic properties of the Bi₂Te₃ and Bi₄Te₅ compounds. // Chemical Problems, 2020, №2, pp.74-77

54.E.N. Ismailova, IB Bakhtiyarly, MB Babanly. Refinement of the phase diagram of the SnSe-Sb₂Se₃ system. // Chemical Problems, 2020, №2, pp.

55. BananyarliS.I. , IsmayilovSh.S., GasimovaR.N., KhalilovaL.A., Study of 3Bi₂O₃·5B₂O₃-Nd₂O₃·3B₂O₃ system and dependence of electrophysical and heat properties of obtained alloys on the composition. // Chemical Problems, 2020, No.1, pp.106-112. Web of Science

56.Аждарова Д.С., Максудова Т.Ф. , Мамедов Ш.Г., Рагимова В.М., Гусейнова Э.С., Гамидова Ш.А., Фазовые равновесия в системе Mn-Bi₂Se₃. Chemical Problems, 2020, 18(1), c.113-117, Web of Science

57.Maharramova L.G. Conversion of methanol to formaldehyde and dimethoxymetane on bifunctionalk catalysts. //Chemical Problems, 2020. №1(18), c.97-101, Web of Science

58.Majidzade V.A. Sb₂Se₃-based solar cells: obtaining and properties. Chemical Problems, 2020, 18(2), pp.181-198, Web of Science

59. S.A. Aghamammadova. Peculiarities of the mechanism of oxidation of cyclohexane by “green oxidizer” hydrogen peroxide on per-FTPhPFe³⁺OH /Al₂O₃. // Chemical Problems, 2020, №1,(18), Web of Science

60. N.A.Abdurehmanova.Study of catalytic activity of the modified multi-walled carbon nanotubes in the aerobic oxidation ofcumene. Processes of Petrochemistry and Oil Refining, 2020,v.21, No.2, pp.268-275.Web of Science

61. N.Ibrahimova. Features of crystal structures of symmetric polymethylferrocenes// Chemical problems. 2020, no. 2 (18), pp.145-150, Web of Science

62.Leylufar I. Aliyeva, Esmira A. Guliyeva, Lala M. Afandiyeva, Akif D. Kuliyev, Ajdar A. Mejidov. Synthesis and catalytic activity of the complexes of 1,3-diphenyltriazenes of manganese and cobalt in the reaction of oxidation of petroleum hydrocarbons. Processes of Petrochemistry and Oil Refining, Vol. 21, No. 1, 2020, pp. 26-35, Web of Science

63.S.A. Mammadova, U.A Mammadova, D.B. Tagiyev, N.A. Zeynalov, A.I. Yagubov. Synthesis and physical-chemical study of organobentonite based nanocomposites. / Chemical Problems, 2020. No. 1 (18). pp.55-60, Web of Science

64.S.B.Zeynalov,S.K.Sharifova, E.R.Huseynov, F.A.Abdullayeva, M.G.Abbasov, A.K.Sharifova. Synthesis and study of complex compounds based on ferric chloride (FeCl₃) reactions with amino asids. Chemical Problems. 2020. № 2 (18). pp.229-236. Web of Science

SCOPUS

65. S.A. Asadov,S.N. Mustafaeva, V.F. Lukichev. Modifying the Dielectric Properties of the TlGaS2 Single Crystal by Electron Irradiation.Russian Microelectronics, 2020, Vol. 49. No. 4. pp. 263–268. https://doi.org/ 10.1134/S1063739720040022. SCOPUS-0,8

66.Asadova M.M. Guseinova S.S. Lukichev V.F. Ab Initio Modeling of the Electronic and Energy Structure and Opening the Band Gap of a 4p- Element-Doped Graphene Monolayer. Russian Microelectronics. 2020. Vol. 49. No.5. pp. 314–323. https://doi.org/10. 1134/S1063 73 9720050 030. SCOPUS-0,8

67.Asadov S.M. Mustafaeva S.N. Lukichev V.F. Modeling the Crystallization and Correlation of the Properties with the Composition and Particle Size in Two-Dimensional GaSxSe1–x (0 х 1). Russian Microelectronics. 2020. Vol. 49. No.6. pp. 452–465. https://doi.org/10.1134/S1063 739721010042. SCOPUS-0,8

68. Majidzade V.A., Aliyev A.Sh., Tağıyev D.B. Electrochemical deposition of Sb₂Se₃ thin films semiconductor from tartaric acid solution. Bulgarian Chemical Communications, 2020, V.52 Special IssueE, pp. 62-67,Scopus-0,4

69. Majidzade V.A., Mammadova S.P., Petkucheva E.S., Slavcheva E.P., AliyevA.Sh., Tagiyev D.B.Co-electrodeposition of iron and sulfur in aqueous and non-aqueous electrolytes. Bulgarian Chemical Communications. 2020, V.52 Special Issue E, pp. 73-78,Scopus-0,4

70. Hasanova G.S., AghazadeА.I., Yusibov Y.A., Babanly M.B. Thermodynamic investigation of the Bi₂Se₃-Bi₂Te₃ system by EMF method. //Condensed Matter and Interphases. 2020, №3, pp.310-319. SCOPUS

71. Imamaliyeva S.Z., Babanly D.M., Zlomanov V.P., Taghiyev D.B., Babanly M.B. Thermodynamic properties of terbium tellurides. //Condensed Matter and Interphases. 2020, № 4, pp. SCOPUS

РИНЦ və digər impakt faktorlu jurnallar

72.E.Şh.Mammadov., D.S.Valiyeva., T.N.Kulibekova., А.Mammadov., F.Аliyeva., S.E. Huseynova., Z.S.Sefereliyeva. Developnent of utilization methods and recycling of expized toxic chemicals. //Azerbaijan chemical journal № 2, 2020, рp.48-55.

73.E.S.Mammadova, Z.Ch.Salayeva, N.A.Zeynalov, G.A.Mammadaliyev. Synthesis of methacrylic monomers from methacrylonitrile and polymers on their basis. // Azerbaijan chemical journal, 2020. No 3. pp. 50-55.

74.Р.Агаева, Иманова Н.А., Меликова И.Б.Джабаров, Э.Э.Асадова, И.А.Азизова. Очистка отработанных масел модифицированными сорбентами смектитовой породы. //Химическая промышленность сегодня. Москва, 2020, №5.

75.З.Р.Агаева ,Н.А.Иманова. И.А.Талыблы,С.К. Бехбутова, Н.Г. Гасанова. Утилизация токсичных компонентов отработанных масел сорбентами алюмосиликатной. //Нефтепереработка и нефтехимия, Москва, 2020, №6, с.37-40,

76.Н.А.Иманова,С.Г.Мамедов,.Р.Агаева. Л.М.Мамедова, А.И.Ягубов.Очистка отработанных масел модифицированными сорбентами смектитовой породы. //Химическая промышленность, Сант-Петербург,2020, №3, c.152-158.

77.Агаева З.Р., Иманова Н.А., Талыблы И.А., Бехбудова С.К., Гасанова Н.Г., Кязимова Э.М. Утилизация токсичных компонентов отработанных масел сорбентами алюмосиликатной природы. //Нефтепереработка и нефтехимия. 2020, N.6. c.37-40

78.Гурбанов Г.Р., Pзагулуев В.А., Керимли О.Ш., Мамедов Ш.Г., Алиев О.М., Рагимова В.М., Фазовые диаграммы систем Ag₂S-Cu₂SnS₃(Cu₄SnS₄). Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2020, 2, c.31-136,

79.Мамедов Ш.Г. Квазибинарный разрез Ag₂SnS₃-Sb₂S₃, Изв. Сарат. ун-та. Нов. сер. Сер. Химия. Биология. Экология., 2020, 20 (1), c.49- 54

80.Э.А.Теймурова, И.Г.Меликова_"Фазовые превращения и распределение серебрa при комплексной переработке высокопиритистого свинцового концентрата". Химическая промышленность, 2020, №5, с.

81.Алиев И.И., Мамедова Н.А., Мехтиева С.Т., Амирасланов И.Р. исследование взаимодействия в системе InTe-Sb₂Te₃. Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, 2020. № 2. часть 1. c.137-141.

82.Ф.Т.Махмудов, М.А.Рагимли, А.Н.Нуриев, З.А.Джаббарова, Ш.З.Эфендиева, В.Х.Алиева, Х.А.Ильясова, М.А.Гаджиев. Хроматографическое разделение пар ионов (кобальт-никель). Science and world. International scientific journal, 2020, №2(78), V.1, pp.8-11.

83.М.А.Рагимли, Ф.Т.Махмудов, В.Х.Алиева, З.А.Джаббарова, Ш.З.Эфендиева, Т.Н. Аскерова, С.М.Солтанова, А.С.Гумбатова. Особенности сорбции и разделения катионов цветных металлов модифицированным клиноптилолитом из водных растворов. Журн. Химическая промышленность, 2020, № 5.

84.Н.И.Исмаилов, С.Н.Османова, М.М.Агамалиева, А.М.Насибова, Азозамещенные этоксиакридина – реагент для экстракционно-фотометрического определения индия (III), Бутлеровские сообшения, г.Казань, N6, том 62, 2020, с.85-88

85.Кашкай А.М., Гасангулиева Н.М., Шакунова Н.В.Взаимное влияние различных функциональных групп на антиокислительные свойства аминосульфидов. //Журнал «Нефтепереработка и нефтехимия».2020, №3, с.18-21.

86.Z.R.Agayeva,Mammadova B.G., Kazimova, E.M.Talibli, I.A.Efendiyeva, S.G. Shabanova Ch.M. Bentonit gillərin boz-qonur torpaglarında kənd təsərüfat bitkilərinin boy artımına və ekoloji durumuna təsirinnin tədqiqi. //Azerbaycan chemical journal, 2020, №1, pp.82-86

87.Ahmadov E.J. Physico-chemical interaction in the BiSI-BiTeI system. //Azerbaycan chemical journal, 2020, №1, pp. 36-40.

88.Mekhdiyeva I.F. Phase equilibria in the TlTe-Tl₉ErTe₆system. // Azerbaycan chemical journal, 2020, №2, pp.74-77

89.Ahmadov E.J. Physico-chemical interaction in the SbTeI−Bi₂Te₃ system. // Azerbaycan chemical journal,, 2020, №3, pp. 46-49

90.Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G. I., Mamedov A.N., Babanly M.B. Modeling the phase diagrams of the Tl₉SmTe₆ -Tl₄PbTe₃ and Tl₉SmTe₆ -Tl₉BiTe₆ systems. // Azerbaycan chemical journal, 2020, №4, pp.

91.Aghazade A.İ. Phase equilibria of the PbBi₂Te₄ -"PbSb₂Te₄" section of the PbTe - Bi₂Te₃- Sb₂Te₃ system and some properties of the solid solutions. // Azerbaycan chemical journal, 2020, №4, pp.

92.F.M. Mammadov. FeS–FeGaInS₄–FeIn₂S₄ system. //Azerbaijan chemical journal. 2020. No3. pp.29-33.

93.Jafarova S.F. Co-electrodeposition of thin Mo-S films. // Azerbaycan chemical journal, 2020,No 1, pp.16-19

94.Majidzade V.A. Electroreduction of thiosulphate ions from non-aqueous solutions. //Azerbaycan chemical journal, 2020, No 2, pp.61-66

95.Javadova S.P. Electrochemical behavior of bismuth ions in ethylene glycol. Azerbaycan chemical journal, 2020, No 3, pp.11-16

96.Javadova S.P. Electrochemical reduction of selenium ions from organic solution. Azerbaycan chemical journal, 2020, No 4, pp.43-48

97.F.M.Sadiqov, Z.Y.Meherremova, Sh.C.Cahandarov, Q.N.Haciyev, V.Qasimov, Q.S. Qehremanov, E.T. Melikova. Investigation and retirement of the wastes from superphosphate production. //Azerbaycan chemical journal

98.M.R.Manafov, G.I. Kelbaliev. Analysis of the modern state of researches on deposition of asphalt-resin substances, paraffin and modeling metods review. // Azerbaycan chemical journal,2020, 2, pp. 1-11.

99. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, И.И.Османова, А.М.Гусейнова, И.В.Балаев. Обеспечение стабильности работы этиленового региона химико-технологического комплекса по переработке газов крекинга и пиролиза за счет учета динамики протекания входящих в него процессов. //Теоретические основы химической технологии. Москва, 2020, Том 54, № 5, с. 531-543.

100.А.М. Алиев, В.Ш. Агаев, Ф.А. Агаев, Г.А. Али-заде, А.Р. Сафаров, Ф.В. Алиев, Р.А. Ахмедов, Р.Ю. Мирзоева. Кинетика и механизм диспропорционирования толуола в бензол и ксилолы с участием водорода на модифицированном цеолитном катализаторе. //Нефтепереработка и нефтехимия. Москва, 2020, №4, с.25-31.

101. A.M.Aliyev, A.R.Safarov, I.V.Balayev, I.I.Osmanova, A.M.Quseynova. Сontrol of propane pyrolysis process in nonstationary conditions. //Azerbaijan Chemical Journal. 2020, №1, pp. 6-10.

102.A.M.Aliyev, A.R.Safarov, I.V.Balayev, I.I.Osmanova, A.M.Quseynova, E.F.Aliyev. Development of a non-stationary mathematical model for the process of polymerization of propylene. //Azerbaijan Chemical Journal. 2020, №4. pp.6-11

103.A.M.Əliyev, M.Y.Abbasov, U.M.Nəcəf-Quliyev, Z.A.Şabanova, G.Ə.Əli-zadə, R.Y. Mirzəyeva. Metiltsiklopentanın metiltsiklopentadien 1.3-ə modifikasiya olunmuş seolit katalizatorları üzərində oksidləşdirici dehidrogenləşməsi. //Azərbaycan Kimya Jurnalı. 2020, №1, s. 26-31.

104. A.D.Valiyeva, E.H.Ismailov, S.N.Osmanova, R.D.Qasimov, P.A.Nadirov, J.I.MirzaiPhaseComposition, Magnetic and Catalytic Properties of Nanostructured Nickel-Containing NaX Zeolite in the Reaction of Oxidative Conversion of Propanol-1 //Chemical Problems, N 3 (2020) 410-420

105. V.A.Gasymov, G.F.Hasanov. Synthesis and X-Ray diffraction study of Pb₄Yb₂S₇ compound. /Chemical Problems, 2020, 3(18), 382-387

106. E.B. Zeynalov, E.R. Huseynov, N.I. Salmanova, N.A. Abdurahmanova, Nano-grade titanium dioxide on the nanocarbon carrier as catalyst in aerobic oxidation of alkyl aromatic hydrocarbons. //ChemicaL Problems, No.3 (18), 2020, pp.351-360.

107. Corrosion-Electrochemical behavior of powder steel 09G2S in sulfuric solutions. H.M.Tahirli, T.I.Shirinov,A.T. Mammadov, M. Ch. Huseynov, D.H. Baxishova. //Chemical Problems, 2020,№3, p. 403-408.

108. E.B. Zeynalov, E.R.Huseynov, N.I.Salmanova, N.A.Abdurahmanova. Nano-grade titanium dioxide on the nanocarbon carrier as catalyst in aerobic oxidation of alkyl aromatic hydrocarbons. //Chemical Problems. 2020. № 3 (18). pp.351-360.

109.S.M.Zulfuqarova, G.R.Azimova, Z.F.Aleskerova, N.V.Sakunova, N.M.Hasankulieva, E.M.Guseinova, Yu.N.Litvishkov. Microwave-stimulated solid-phase synthesis of Ni and Co ferrites on the surface of Al₂O₃/Al support. Chemical Problems. 2020. № 4

110.Orujlu E.N. Phase relations and characterization of solid solutions in the SnSb₂Te₄-MnSb₂Te₄ system. // New Materials, Compounds and Applications, 2020, vol.4, no.1, pp.38-43, IF-Gas

111.Ismayilova E.N., BabanlyD.M.,Zlomanov V.P., Imamaliyeva S.Z. Thermodynamic functions of tin selenides. // New Materials, Compounds and Applications,2020, v.4, №.2, pp.132-140, IF-Gas

112.Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Gasymov V.A., Babanly M.B. solid-phase equilibria diagram of the Tl₂Te-TlTbTe₂-TlSbТe₂ system. // New Materials, Compounds and Applications, 2020, v.4, №2, pp.99-107, IF-Gas

PATENT İŞİ

Hesabat ilində İnstitutun 3 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 11 patentini almışlar.

Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 3 iddia ərizəsindən 3 ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.

İDDİA ƏRİZƏLƏRİ

Cədvəl 1

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

İddia ərizəsinin

№-si və ilkinlik tarixi

«LiCoO₂ və Li₂CoMn₃O₈ nanoölçülü tozlarının alınması üsulu»

Ə.Ə.Məcidov

A.A.Məmmədova

a 2020 0022

18.02.2020

«Alunit filizinin emal üsulu»

R.H.Həmidov

Ə.A.İbrahimov

E.A.Teymurova

A.İ.Ağayev

a 2020 0087

07.10.2020

«Yarimkeçirici xassəyə malik Sb₂S₃ nazik təbəqələrinin çökdürülməsi üçün elektrolit»

V.A.Məcidzadə

A.Ş.Əliyev

D.B.Tağıyev

a 2020 0090

16.10.2020

2020-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)

Lab. № 19 – 4 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov)
Lab. № 3 – 2 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)
Lab. № 29 – 1 patent (Lab. rəh. F.M.Sadıqov)
Lab. № 15 – 3 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)
Lab. № 25 – 1 patent (Lab. rəh. F.F.Cəlaləddinov)

Beləliklə institutun 32 nəfər əməkdaşı 2020-ci ildə alınmış 11 patentin müəllifidir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.

2020-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər

Cədvəl 2

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi

«Kaustik dolomitin alınma

üsulu»

R.H.Həmidov

A.İ.Аğayev

M.M.Əhmədov

İ.Ə.Talıblı

S.R.Səlimova

M.İ. Хəlilova

İ 2020 0062

«Sb₂Se₃ nazik yarimkeçirici təbəqələrinin alınması üçün elektrolit»

V.A.Məcidzadə A.Ş.Əliyev P.H.Quliyev D.B.Tağıyev

İ 2020 0063

«Azulen və onun törəmələrinin qarışığının alınması üsulu»

F.M.Sadıqov

Z.Y.Məhərrəmova

Q.N.Hacıyev

N.İ.Heydərli

G.H.Həsən-zadə

D.B.Tağıyev

İ 2020 0064

«Ni-Mo nazik təbəqələrinin alınması üçün elektrolit»

Ü.M.Qurbanova R.H.Hüseynova Z.H.Həsənli A.Ş.Əliyev D.B.Tağıyev

İ 2020 0065

«Etilen və propilenin

alınma üsulu»

A.M.Əliyev A.R.Səfərov A.M.Quseynova N.Ə.Alıyev S.R.Hacıyeva

Z.A. Məmmədov

F.V.Əliyev

İ 2020 0066

«Dolomitdən magnezium

birləşməsinin alınma üsulu»

R.H.Həmidov

M.M. Əhmədov

İ.Ə. Talıblı

A.İ. Аğayev

S.R.Səlimova

M.İ.Хəlilova

İ 2020 0067

«1.3-Tsiklopentadienin alınma

üsulu»

A.M.Əliyev

M.Y.Abbasov

Ü.M.Nəcəf-Quliyev

Z.A.Şabanova

İ 2020 0068

«Ammonyakın ammonium sulfatdan alınmasının elektrokimyəvi üsulu»

R.H.Həmidov

H.M.Tahirli

D.B.Tağıyev

İ 2020 0069

«Biogen metalların duzlarının amin turşuları ilə kompleks birləşmələri buğdanın boy stimullaşdırıcısı kimi»

D.B.Tağıyev İ.V.Əzizov

S.İ.Qəhrəmanova

F.F.Cəlaləddinov A.S.Abdullayev

T.O.Qəhrəmanov

İ 2020 0070

«Akroleinin alınma üsulu»

A.M.Əliyev

Ü.M.Nəcəf-Quliyev

Ə.Ə.Sarıcanov T.İ.Hüseynova

V.M.Yarıyev

T.Y.Süleymanov

İ 2020 0071

«Alunit filizindən alüminium oksidin alınmasının elektrokimyəvi üsulu»

R.H.Həmidov

H.M.Tahirli

D.B.Tağıyev

İ 2020 0072

İNSTİTUTUN 2020-ci İLDƏ TƏTBİQƏ TÖVSİYƏ OLUNAN İŞLƏRİ

– Alunit istehsalı prosesində yaranmış qırmızı şlam tullantısının təkrar emalı üçün aparılan tədqiqatlar nəticəsində onun tərkibində olan nadir metalların qatılaşdırılıb çıxarılmasının yeni innovativ üsulu işlənib hazırlanmışdır.

– Xörək duzunun alınması üçün Neftçala Yod-Brom Zavodu ilə danışıqlar əsasında prosesin tam texnologiyası və lahiyə sənədləri hazırlanıb.

– Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin “Azəri Kimya” İstehsalat Birliyinin Etilen-Polietilen zavodunda etilen istehsalında xammaldan asılı olaraq 3-10% ağır piroliz qətranı alınır. Onun tərkibində 30-35% naftalin olur. Ağır qətrandan təmizliyi 98,9% olan naftalinin və ağır qətranda olan bəzi tsiklik birləşmələrində naftalinə çevrilməsi prosesləri işlənib hazırlanmışdır.

– AMEA-nın Geologiya və Geofizika, Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutları arasında imzalanmış müqaviləyə əsasən “Yerli xammal (vulkan palçığı, yanar şist), məişət və sənaye tullantıları əsasında kompleks gübrənin hazırlanma texnologiyasının işlənilməsi” mövzusunda elmi-tədqiqat işinin tətbiqi haqqında akt hazırlanıb. Alınan üzvi mineral kompleks gübrə Səlyan rayon Xələc kəndində tətbiq edilib. Tədqiqat zamanı məlum olmuşdur ki, gübrənin istifadəsində 1 (bir) hektardan 3500 kq pambıq, başqa növ gübrənin istifadəsindən isə 1 (bir) hektardan 2800 kq pambıq alınmışdır.

Pambıq bitkisinin üzvi kompleks gübrənin istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliliyi aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir.

		Məhsuldarlıq, s/ha	əlavə məhsul, s/ha	əlavə məhsulun dəyəri, AZN/ha	Xərclər, AZN/ha	Şərti ümumi gəlir, AZN/ha	Şərti xalis gəlir, AZN/ha	1 AZN xərc üçün şərti xalis gəlir
1	Kontrol (NPK)	30	0	0	1100	1950	850	0.8
2	Yeni gübrə (norma ..........kq/ha)	37	7	455	690	2405	1715	2.5
3	Yeni gübrə (norma ..........kq/ha)	42	12	780	720	2730	2010	2.8

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

10.09.2020-ci ildə Azərbaycan EA-nın həqiqi üzvi Həbibulla Şahtaxtinskinin 120 illik yubileyi qeyd edilmişdir.

16.10.2020-ci ildə akademik Ağadadaş Əliyevin 80 illik yubileyi keçirilmişdir.

05.11.2020-ci ildə akademik Toğrul Şahtaxtinskinin 95 illik yubileyi qeyd edilmişdir.

1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat

İnstitut 2020-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki– İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və əməkdaşlar yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 60-a yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.

İnstitutun əməkdaşları bir sıra elmi praktik konfranslarda iştirak etmişlər:

1. Azərbaycan-Cənubi Koreya iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Dövlətləarası komissiyanın iclasında iştirak (akademik D.Tağıyev).

2. UNEC-də elm aylığı münasibətilə keçirilən “Elmi tədqiqatların kommersiyalaşdırılması” mövzusunda konfransda plenar məruzə (akademik D.Tağıyev).

3. Kiyevdə keçirilən Beynəlxalq konfransın onlayn iclasında iştirak (m/ü M.Babanlı, k.ü.f.d. S.İmaməliyeva) (onlayn).

4. Azərbaycan-Litva Dövlətlərarası komissiyanın üzvü kimi onlayn iclasda iştirak (akademik D.Tağıyev) (onlayn).

5. Respublikada alüminium istehsalı ilə bağlı texnologiyanın yaradılması məqsədilə Beynəlxalq tenderdə iştirak (k.ü.e.d. A.Heydərov).

6. Elmi əməkdaşlıq üzrə Azərbaycan-Belarus işçi qrupunun onlayn iclasında iştirak (onlayn).

Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşı xarici ölkələrə ezam edilmişdir

1. “Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar” lab. müdiri k.ü.e.d.,prof. İsmayılov Etibar Hümmət oğlu 10.02.2020-ci il tarixindən 7 gün müddətinə Niderlandın Breda şəhərində keçiriləcək iclasda iştirak etmək üçün və Horizon-2019 layihəsi üzrə "PROCESS DESİGN CENTER BV" şitkətinin tədqiqat mərkəzində AMEA KQÜK İnstitutunda sintez olunmuş karalizatorların testininin aparılması məqsədiilə ezamiyyətdə olmuşdur.

2. İnstitutun Elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü, prof. Məhəmməd Babanlı 26.02.2020-ci il tarixindən 4 gün müddətinə “Qeyri-üzvi funksional materialların tədqiqi“ sahəsində Kiyev Milli Universiteti ilə birgə aparılan bəzi işlərin nəticələrini və gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Ukraynanın Kiyev şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.

3."Qeyri -üzvi sintetik sorbentlər" lab. a. e. i. Cabbarova Zarema Ələskər qızı 02.03.2020-ci il tarixindən 3 gün müddətinə laboratoriya şəraitində alınan gübrələrin ayrılmış pambıq sahələrində sınaqdan keçirmək məqsədilə Səlyan, Sabirabad, Kürdəmir rayonlarında ezamiyyətdə olmuşdur.

4. Beynəlxalq əlaqələr, qrand layihələri və innovasiya söbəsinin a. e. i. Bağırov Şahin Teymur oğlu 02.03.2020-ci il tarixindən 3 gün müddətinə laboratoriya şəraitində alınan gübrələrin ayrılmış pambıq sahələrində sınaqdan keçirmək məqsədilə Səlyan, Sabirabad, Kürdəmir rayonlarında ezamiyyətdə olmuşdur.

5. "Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə" lab. müdiri Tahirli Hilal Muradxan oğlu 10.03.2020-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Taxtakörpü su anbarının metal avadanlıqlarının korroziya vəziyyətini öyrənmək üçün elmi-tədqiqat işlərinə başlamaq və həyata keçirmək məqsədilə Şabran rayonunun Taxtakörpü su anbarında ezamiyyətdə olmuşdur.

6. "Kompozisiya örtük materialları və korroziyadan mühafizə" lab. a.e.i. Verdiyev Süleyman 10.03.2020-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Taxtakörpü su anbarının metal avadanlıqlarının korroziya vəziyyətini öyrənmək üçün elmi-tədqiqat işlərinə başlamaq və həyata keçirmək məqsədilə Şabran rayonunun Taxtakörpü su anbarında ezamiyyətdə olmuşdur.

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2019-cu ilin qəbul planına əsasən) 2020-ci ildə 12 nəfər, doktorantura yolu ilə 6 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 4), dissertantura yolu ilə 6 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 5, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 1) qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində 58 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan öz dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqat işləri aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə do ktoru hazırlığı üzrə 12 nəfər təhsil alır, onlardan 12 əyani:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -7

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -3

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 10 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -4

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 15 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1

2301.01-“Analitik kimya” ixtisası -1

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 21 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -7

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -7

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -4

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -2

ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:

Hesabat dövründə Elmi Şuranın 10 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2020-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2020-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2020-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2020-ci il üçün təqvim planı, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin (akademik Həbibulla Şahtaxtinski, Toğrul Şahtaxtinski və akademik Ağadadaş Əliyev) yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, böyük elmi işçi, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə edilərək təsdiq olunub.

Cari ildə İnstitutun “Mineral sorbentlər”, “Qeyri-üzvi və sintetik sorbentlər”, “Metal-üzvi birləşmələr əsasında nanokatalizatorlar” laboratoriyaların müdirlərinin vəfatı ilə əlaqədar bu laboratoriyalara yeni müdirlərin k.ü.e.d. Zenfira Ağayevanın, k.ü.e.d. Fəxrəddin Mahmudovun, k.ü.e.d.,prof. Etibar İsmayılovun müsabiqə əsasında seçilməsi müzakirə edilib və təsdiq üçün müvafiq sənədlər AMEA-nın KEB-nə təqdim edilib.

Şura iclasında “Sorbsiya prosesləri” şöbəsinin müdiri AMEA-nın müxbir üzvü Əli Nuriyevin vəfatı ilə əlaqədar şöbənin ləğv olunması və onun tərkibindəki “Qeyri-üzvi və sintetik sorbentlər” və “Mineral sorbentlər” laboratoriyaları ekoloji problemlərin həllinə yönəlmiş elmi tədqiqatlarının oxşarlığını nəzərə alaraq, AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyevin rəhbərlik etdiyi “Kimyəvi və ekoloji proseslərin modelləşdirilməsi və texnologiyası” şöbəsinin tərkibinə daxil edilməsi müzakirə edilərək təsdiq olunub.

İlin sonunda struktur bölmələrin 2020-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

2020-ci ildə Şurada dosent elmi adı 2 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. A.Qasımova və k.ü.f.d. Ş.Qəhrəmanova), 1 nəfərə 2308.01 – “Elektrokimya” ixtisası üzrə (k.ü.e.d. A.Ş.Əliyev) professor elmi adının verilməsi müzakirə edilib və təsdiq üçün müvafiq sənədlər Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında AAK-a təqdim olunub.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir, həmçinin 2020-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır. Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.

b) Elmi seminarların işi:

AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində dissertasiya işləri müzakirə olunmamışdır.

c) Dissertasiya Şurasının işi:

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

	2019	2020
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	3935637.00	4295313.00
Orta aylıq əmək haqqı	422.00	501.00
o cümlədən - elmi işçilər	471.00	578.00
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi	33735.39	43219.50

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda pul mükafatları verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.

1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat

Akademik Ağadadaş Əliyev 80 illik yubileyi münasibəti ilə AMEA-nını Fəxri Fərmanı ilə təltif edilmişdir.

4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti

İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin və Azərbaycan Respublikası Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının 31 may 2019-cu il tarizli 10/2 nömrəli birgə qərarına əsasən elmi istiqamətlər üzrə İnstitutda “Yeni materiallar“ və “Kataliz” Problem Şuraları fəaliyyətə başlayıb. “Yeni materiallar“ üzrə Şuranın sədri AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, “Kataliz” üzrə – AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov.

4.2. “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:

Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması	Elmin inkişaf etdiril-məsi	Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi	Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8.
		Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi	İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir. Hesabat dövründə əməkdaşlar tərəfindən 89-dan çox elmi məqalə mötəbər jurnallarda dərc olunub və 7 kitab çap edilib.
		Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması	Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür.
		Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmala-rın bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması	Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə Respublikanın iqtisadiyyatının tələblərinə uyğunlaşdırılır.
		Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndiril-məsi	– Xərçəng xəstəliyinə qarşı antibiotiklərin təsir müddətinin uzadılması və daşınması məqsədilə onların immobilizasiyası üçün polimer nanogellərin və nano-kompozitlərin sintezi və tədqiqi sahəsində Milli Onkologiya Mərkəzi ilə birgə multidissiplinar tədqiqatlar aparılır; – Spintronikada və kvant kompüterlərində informasiya daşıyıcısı kimi istifadə olunan yeni qeyri-üzvi maddələrin – topoloji Dirak materiallarının yaradılması istiqamətində fundamental tədqiqatlar aparılır; – Mingəçevir su anbarının sualtı polad qurğularında pittinq korroziyasına səbəb olmuş mikrobioloji bakteriyaların və onların həyat fəaliyyətinin nəticəsi olan hidrogen sulfid korroziyasına qarşı mübarizə üsullarının işlənilməsi və tətbiqi. – Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə ziyan vurmayan yeni kompleks çıxarılma emal texnologiyasının işləməsi və pilot qurğunun hazırlanması. – Seksiyalı pilot qurğuda molekulyar azotun hidrogen peroksidlə atmosfer təzyiqində katalizator tətbiq etmədən bir mərhələdə koherent-sinxronlaşdırılmış fiksasiyası nəticəsində azotun 580⁰C-də 50 küt.%-ə yaxın konversiyasında azot-1 oksidi, nitrat, nitrit və hiponitrit turşuları alınmışdır. – Lantanoidlərin qalliumla qarışıq kationlu sulfid şüşələri elektron və lazer şüalarına qarşı davamlıdır və antistoks lüminofor kimi gecə görmə cihazlarının optiki lifli sistemlərinin hazırlanmasında istifadə oluna bilər. – Zol-gel-yanma və templat metodları əsasında yüksək temperaturlu reaksiyaların katalizatorları üçün səthi böyük olan silisium oksidin sintez metodları hazırlanmışdır;
	İnnovativ sahibkar-lığın dəstək-lənməsi	Qabaqcıl texnologiyala-rın transferinin təşviqi;	Bu sahədə işin həyata keçirilmə mexanizmi araşdırılır.
		Elmtutumlu məhsulların işlənilməsi və istehsalı üçün texnoparkların yaradılması;	Elmtutumlu məhsulun istehsalının təşkili ilə əlaqədar biznes təkliflər hazırlanır.
		İnformasiya Texnologiyalarının inkişafı Dövlət Fondunun yaradılması.	İnformasiya Texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar əməkdaşlıq nəzərdə tutulur.

4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi

Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.

4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması

Cari ilin 3-6 mart tarixində AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının (GAMŞ) təşkilatçılığı ilə “Fundamental və tətbiqi elmlərin müasir problemlərinin həllində multidissiplinar yanaşmalar” mövzusunda II Beynəlxalq elmi konfrans keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun maliyyə dəstəyi ilə baş tutan tədbir AMEA-nın 75 illiyinə həsr olunmuşdur. Tədbirin keçirilməsində Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun GAMŞ sədri Faiq Məmmədov və şuranın üzvləri təşkilatçı qismində fəal iştirak etmişlər. Konfransın “Tətbiqi kimyanın müasir problemləri” istiqaməti üzrə seksiya Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda keçirilmiş və bu seksiyanın işində İnstitutun GAMŞ üzvləri fəal iştirak etmişlər.

Cari ilin oktyabr ayında AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun gənc əməkdaşları İlahə Mehdiyeva və Elnur Oruclu Almaniyanın Rostok şəhərində keçirilən “Termofiziki xassələr və enerji sistemləri” (THERMAM 2020) adlı beynəlxalq onlayn elmi konfransda məruzə ilə çıxış edərək, sertifikata layiq görülüblər.

Cari ilin “2 fevral Gənclər Günü” ilə əlaqədar İnstitutda gənc alim və mütəxəssislərin – doktorant, dissertant və magistrantların iştirakı ilə görüş keçirilmişdir.

4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə

4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi

Bax 1.7.

4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi

Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i.Vaqif Qasımov

Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:

- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

- Spektral analiz qrupu

- Elektron mikroskopiyası qrupu

- Element analizi qrupu

Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu tərəfindən aparılmış analizlərin sayı

Rentgenefaza analizi -318 nümunə
Termiki analiz -47 nümunə

Spektral analiz qrupu

İQ spektr -152 nümunə
UB spektr -90 nümunə

Elektron mikroskopiya qrupu

Avtomatik rentgen difraktometri Derivatoqraf

İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi Atom qüvvə mikroskopu

spektrometrlər

Kütlə spektrometrli qaz xromotoqrafı İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometr

4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1,2,3,4 nömrələri çap olunmuşdur. Hazırda Kimya Problemləri РИНЦ(RSC), Azərbaycan Kimya Jurnalları isə (РИНЦ) bazasına daxildir.

Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü

Məhəmməd Babanlı

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2019-cu il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 4 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.

Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 36 işi üzrə 64 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 13 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.

Qeyri-üzvi kimya

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 26 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Dehidratasiya olunmuş alunit süxurunun su ilə emalı zamanı qələvi metal ionlarının məhlula çıxımı kifayət qədər yüksək olur (Na⁺-95,07, K⁺-97,95%). Al³⁺və Fe³⁺ ionlarının isə məhlula çıxımı müvafiq olaraq 8,0-8,03, və 1,92-2,13% təşkil edir. Dehidratasiya olunmuş alunit süxurunun qələvi ilə emalı zamanı texnoloji prosesin əvvəlində qələvi metal sulfatlarının ayrılmasının mümkünlüyü müəyyən edilmiş və optimal parametrləri tapılmışdır.

– Bərk məhlulların termodinamik stabillik funksiyasını qeyri-səlis sistemlərin çoxhədəfli genetik alqoritmi vasitəsilə həlletməklə iki və üç komponentli xalkogenid bərk məhlulların binodal və spinodal sahələri müəyyən edilmiş və optimal funksional xassəli bərk məhlullar alınmışdır.

– Daşkəsən filiz hövzəsində yerləşən filizsaflaşdırma kombinatının tullantılarından faydalı metalları (Co, Cu, Zn, Mn) yuma üsulu ilə çıxartmaq üçün təbiətə ziyan vurmayan, ekoloji təhlükəsiz hasilat texnologiyası işlənilmiş, prosesin rejimi və optimal parametrləri müəyyən edilmişdir.

– Vanadium stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, qallium (III)-un halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı alınmış və tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümunələrdə (xəlitələrdə, filizlərdə, minerallarda, sənaye tullantılarında) təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-adsobsiya üsulları işlənmişdir.

– Fiziki-kimyəvi analizin kompleks metodları ilə Cu₂S-In₂S₃-FeS və FeS - In₂S₃ – PbS kvaziüçlü sistemində faza tarazlığı geniş temperatur və qatılıq intervalında kvazibinar və qeyri-kvazibinar politermik kəsiklər üzrə öyrənilmişdir:

a) Cu₂S-In₂S₃-FeS 9 kvazibinar, 9 qeyri-kvazibinar kəsik üzrə tədqiq edilmişdir. Kəsiklərin T-x faza diaqramları, kvaziüçlü sistemin isə likvidus səthinin proyeksiyasında 17 nonvariant nöqtə (onlardan 5 üçlü evtektikadır), 11 monovariant tarazlıq əyrisi və 7 ilkin kristallaşma sahəsidir. Sistemdə aşkar edilən CuFeIn₃S₆ birləşməsi 1365 K-də konqruent əriyir, krupkait (CuPbBi₃S₆) quruluş tipində rombik sinqoniyada kristallaşır.Elelmentar qəfəs parametrləri: a=11.236, b=11.457, c=4.015 Å. Fəza qrupu Pnma, Z=2-dir.

b) FeS - In₂S₃ – PbS kvaziüçlü sistemi 7 politermik kəsik üzrə tədqiq edilmişdir. Kəsiklərin faza diaqramı qurulmuşdur. Sistemdə əmələ gələn Fe_1,5Pb_5,5In₁₀S₂₂ tərkibli birləşmənin standart termodinamiki funksiyaları hesablanmışdır. Lantanoidlərin qaliumla qarışıq kationlu sulfid şüşələrini infraqırmızı lazerlə həyəcanlandırdıqda sensibilizator kimi istifadə olunan Eu²⁺ ionu enerjinin Er³⁺ ionuna ötürülməsini gücləndirir. İşıqlanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə çevrilməsi baş verir. Bu şüşüələr elektron və lazer şüalarına qarşı davamlıdır və antistoks lüminofor kimi gecə görmə cihazlarının optiki lifli rabitə sistemlərinin hazırlanmasında istifadə oluna bilər.

– CaIn₂Te₄ birləşməsi əsasında alınmış 1,5; 2,5 və 3,5 mol % CaTe bərk məhlul (CaIn₂Te₄)_1-x(CaTe)_x ərintilərinin 293 K temperaturda fotocərəyanın dalğa uzunluğundan asılılığı öyrənilmişdir. Tərkibində 1,5; 2,5 və 3,5 mol% olan nümunələrin uyğun olaraq maksimal fotohəssaslığı 950 , 992, 1048 nm, spektral həssaslıq sahəsi isə 800-1200 nm olmuşdur. Nümunələrin qaranlıqdakı müqavimətin işıqdakı müqavimətə nisbəti uyğun olaraq (100 lk-də) R_q/R_i=99,1; R_q/R_i=97,7 və R_q/R_i=97,27 olmuşdur. Maksimal fotocərəyan kiçik dalğa uzunluğu istiqamətində yerini dəyişir. Bu ərintilərin yüksək fotohəssaslığına əsaslanaraq onların fotorezistorların hazırlanmasında istifadə olunmasını söyləmək olar.

– Geniş diapazonda qeyri-xətti optik xassələrə malik (2Bi₂O₃·B₂O₃)_100-x-(2Bi₂O₃·3GeO₂)_x sistem ərintilərinin infraqırmızı sahədə şəffaf olması onların ultrabənövşəyi lazerlər üçün bərk cisim rolu oynamasına zəmin yaradır və belə materialların geniş tətbiq sahələri vardır. İşığın məcburi kombinasion səpilməsində, lazer şüalarının tezlik çeviricilərində yeni material kimi istifadə oluna bilir.

İşığın yüksək tərtibdən sınma əmsalına malik olması ərintilərdən elektronikada, mikroelektronikada bərkidici altlıqlardan hazırlanmasında yüksək keyfiyyətli materiallar kimi istifadə oluna bilər.

Bi₂O₃-B₂O₃-SiO₂ sistem ərintilərindən nüvə fizikası texnikasında radiasiyaya qarşı stinsilyasiya detektoru (sayğacı) kimi istifadə oluna bilər.

– PCD32 çeşidli poladın korroziyadan mühafizəsi üçün onun üzərində termodiffuziya üsulu ilə alınmış xromun karbidlərinin təsiri öyrənilmişdir.

Xromun karbidlərinin formalaşdırıldığı şəraitdə poladın səthində onun əsas karbidləri ilə yanaşı (Cr₂₃C₆ və Cr₇C₃) yüksək məsaməli Cr₂(NC) fazası da əmələ gəlir ki, bu da formalaşdırılmış örtüyün mühafizə qabiliyyətini azaldır. Məlum olmuşdur ki, kalsium-hidrid qeyd olunan məqsəd üçün yararlı maddədir. Bu məqsədlə Cr, NH₄Cl, Al₂O₃-dən ibarət olan ovuntu qarışığı hazırlanmış və bu qarışığa 3%-li CaH₂ daxil edilmişdir. CaH₂ ovuntu qarışığına daxil edilməsi bir tərəfdən Cr₂(NC) fazasının əmələ gəlməsinə mane olaraq, poladın elektrokimyəvi xarakteristikaların xeyli yaxşılaşdırır. Digər tərəfdən CaH₂ parçalanması nəticəsində ayrılan Ca sərbəst azotla reaksiyaya girərək çətin əriyən Ca₃N₂ birləşməsini əmələ gətirir. Kalsiumun özü isə poladın daxilinə atom radiusunun böyük olması səbəbindən (r=1,97 A^o) diffuziya edə bilmir.

– Salisil, nikotin, malon və kəhrəba turşuları hidrazidləri ilə salisil aldehidi törəmələrinin hidrazonları və onların azometin rabitəsi üzrə reduksiya olunmuş analoqlarının Cu (II), Co (II), Ni (II), VO(II), Mn(II), Fe(II) ilə yeni kompleksləri sintez olunmuşdur. Onların quruluşu və xassələri öyrənilmişdir. Göstərilmişdir ki, (3,5-ditretbutil-2-hidroksibenzil)-2-hidroksibenzoil-hidrazon və 1-nikotinoil- (2-salisiliden) hidrazon dianion tridentat ligand kimi aparır, lakin 1-nikotinoil-2-(2-hidroksibenzil)hidrazin monoanion tridentatdır.

– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodu kimi qeyri-su mühitində istifadə olunan ferrosen/ferrisinium sistemi ilə müqayisədə oksidləşmə-reduksiya prosesləri daha sürətli baş verən, elektrod potensialları daha əlverişli sahədə yerləşən, məhlulda daha davamlı olan yeni heksametilferrosen/heksametilferrisinium (Me₆Fc/Me₆Fc⁺) və oktametilferrosen/oktametilferrisinium (Me₈Fc/Me₈/Fc⁺) sistemləri hazırlanmışdır.

– Bioloji aktiv metalların (Zn, Mn, Fe) qarışıq liqandlarla (L¹-C₂H₅NO,L²-C₁₁H₁₂N₂O₂) kompleks birləşmələrinin müxtəlif mühitlərdə [FeCl₂L¹L²]2H₂O, [ZnCl₂L¹L²]2H₂O, [MnL¹L²Cl₂]2H₂O, [MnL¹L²Cl₂] koordinasion birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Alınmış kompleks birləşmələrin tərkib və quruluşları kimyəvi, ES və İQ- spektroskopiya, rentgen-faza, termoqravimetrik və s. tədqiqat metodlari ilə öyrənilmişdir.

– Yeni sintez olunmuş neodim, samarium və qadoliniumun o-ftal turşusu ilə kompleksləri rentgenoqrafik, derivatografik və İQ spektroskopik analiz üsulları ilə tədqiq edilmişdir. Onların əsasında klatrat birləşmələr alınmışdır. “Qonaq” molekulları kimi qarışqa turşusu (samarium kompleks üçün), sirkə turşusu (qadolinium kompleksi üçün) seçilmişdir. Rentgenoqrafik, element, İQ spektroskopik analiz üsulları ilə komplekslərin və onların əsasında klatratların eyniliyi, o-ftal turşusunun koordinasiyası, “qonaq” molekullarının mövcudluğu və miqdarı, termiki parçalanma prosesləri, supramolekulyar birləşmələr:

{Sm₂[C₆H₄(COO)₂]₃·2H₂O}·3HCOOH və

{Gd₂C₆H₄(COO)₂]₃·5H₂O}·2CH₃COOH əmələ gəlməsi təsdiq edilmişdir. Kobaltın 1,2,4,5-benzol tetrakarbon turşusu ilə kompleksinin neftin reoloji xassələrinə təsiri araşdırılıb. Kompleksin termiki parçalanması prosesi tədqiq edilib. Bu kompleksin parçalanmasının yüksək temperaturda olması onu göstərir ki,kompleksin bütün su molekulları daxili və laylar arası hidrogen rabitə əmələ gətirərək, 3D supramolekulu yaradırlar.

kimyəvi-kinetika və kataliz, fiziki kimya

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

Bu problem üzrə (4 mövzu, 18 iş, 31 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Metanın müxtəlif biomimetik katalizatorlar üzərində oksidləşməsi reaksiyası üzrə aparılan eksperinmental tədqiqatların nəticələri göstərmişdir ki, Al₂O₃ üzərində flüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin kompleksli biomimetik katalizator daha yüksək aktivliyə və davamlılığa malikdir. Bu katalizator ilə 250°C temperaturda metanolun çıxımı 18.2%, selektivliyi 60%-ə yaxın, CH₂O çıxımı isə 6% olmuşdur.

– Alüminium elektrodu və dəmirporfirin tərkibli katalizator əsasında hazırlanmış biomimetik sensor etil spirtinin su məhlulunda, 10^-4küt.% qədər qatılığını təyin etməyə imkan yaradır. Hazırlanmış biomimetik sensor davamlı olub, uzun müddət aktivliyini itirmir, bu da, onun təkrar istifadəsi üçün əlverişli şərtlər yaradır.

– Histidinlə MnCI₂^.4H₂O kompleks duzu alınmışdır. Bu kompleks işıqa və havaya qarşı davamlıdır, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olunmur, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunur.Alınan histidinlə MnCI₂^.4H₂O kompleksin tərkibi İQ-spektroskopiyası ilə təsdiq olunmuşdur və onun quruluşunun ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir.Hidroksiprolinlə CoSO₄^.7H₂O və MnSO₄^.5H₂O kompleks duzların alınıb. Bu komplekslər spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olunmur, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunur.

– Foliy turşusunun əsasında kobalt xloridlə reaksiyası nəticəsində kompleks birləşmə alınmışdir və İQ-spektroskopiya ilə onun quruluşunun ehtimal edilən sxemi verilmişdir.Sintez edilmiş komplekslər bioloji aktiv maddələr kimi tədqiq edilmişdir və onların fizioloji və bioloji cəhətdən qeyri-toksikliyi müəyyən olunmuşdur.

– Tsikloheksanın ferrosen iştirakında katalitik pirolizi nəticəsində tərkibində dəmir karbidi (Fe₃C) və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasını saxlayan karbon nanoboruları alınmış, onların etilbenzolun və kumolun aerob oksidləşməsində yüksək katalitik aktivliyi müəyyən edilmişdir.

– Propilenin akroleinə oksidləşdirici çevrilmə reaksiyasında yüksək katalitik aktivlik göstərmiş Ni-klinoptilolit (Ni²⁺=1%) katalizatoru üzərində reaksiyanın kinetik qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. Bir sıra metal kationları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit seolitinin nümunələri sintez edilmiş və onların metiltsiklopentanın oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasında katalitik aktivlikləri sınaqdan keçirilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, tərkibində 0.5% Cu²⁺və 0.15% Pd²⁺ kationları olan Aydağ yatağının təbii klinoptiloliti (SiO₂/Al₂O₃=8.68) metiltsikloheksanolun metiltsikloheksanona oksidləşdirici dehidrogenləşmə reaksiyasında yüksək aktivlik göstərir.

Kreking və piroliz qazlarının kimya-texnoloji emalı kompleksinin propan-propilen regionuna daxil olan bir sıra proseslərin dinamikasını nəzərə almaqla riyazi modelləri tərtib olunmuşdur. Regiounun qeyri-stasionar riyazi modeli əsasında hesablamalar aparmaq üçün proqram təminatı işlənib hazırlanmışdır. Kreking və piroliz qazlarının kimya-texnoloji emalı kompleksinin propan-propilen regionı üçün optimal idarəetmə blok sxemi hazırlanıb.

– Yeni sintez olunmuş ZrMo₂, ZrV_0,3və VFe_0,2 ərinti katalizatorları üzərində metanolun 125-225⁰C-də oksidləşməsi nəticəsində formaldehid və dimetil efiri ilə yanaşı 40–43% yüksək setan ədədinə (75-80) malik dimetoksimetanın da alınması müəyyən edilmişdir.

– Zol-gel-yanma metodu ilə kecid metalların oksidləri və ferritləri alınıb və karbon monooksidin aşağı temperaturlu oksidləşmə reaksiyasında katalitik aktivliyi öyrənilib. Daha yaxşı nəticə üç komponentli Cu-Mn-Fe sistemdə müşahidə olunur - 100⁰C temperaturda CO-nun konversiyası 100%-ə çatır. Zol-gel-yanma və templat metodları əsasında yüksək temperaturlu reaksiyaların katalizatorları üçün səthi böyük olan sililium oksidin sintez metodikası hazırlanıb.

– Xitozanın poli-4-vinilpiridinlə calaq sopolimeri alınmış və prosesə əsas parametrlərin təsiri öyrənilmişdir. Eyni zamanda xitozana calaq olunmuş poli-4-vinilpiridinin kvaternizə olunması və şişmə xüsusiyyətləri tədqiq edilmişdir. Xitozan poli-4-vinilpiridin calaq sopolimeri mühitində, NaBH₄ iştirakı ilə nikel nanohissəcikləri alınmış (Ni⁰/XZ-PVP) və nanokompleks N,N¢-metilen-bis-akrilamidlə tikilmişdir. Alınmış Ni⁰/XZ-PVP kompleksinin katalitik xassələri allil spirtinin hidrogenləşməsi reaksiyasında öyrənilmişdir. Reaksiya məhsullarının xromaqrafik analizi aparılmış və göstərilmişdir ki, reaksiya məhsulu əsasən propanoldan ibarət olan məhsullardır.

Xitozan mühitində gümüş nanohissəcikləri sintez edilmiş və alınan biokompleksə levoflaksasinin immobolizasiyası həyata keçirilmişdir. Biokompleksin antimikrob göstəriciləri Tibb Universitetində S. aureus və E. Coli bakteriyalarında yoxlanılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, həm sərbəst polimer, həm onun gümüş biokompozit nümunəsində sintetik torlar antibakterial xassə göstərirlər. Belə biokompozitlərin əmələ gətirdikləri lizis zonasını qənaətbəxş hesab etmək olar. Bu isə əsas verir ki, belə biokompozit nümunələrini hətta modifikasiya etmədən antibakteriallığın artırılması üçün həmin sintetik torlara əlavə örtük qatı kimi istifadə etmək olar.

– Vanadium metalüzvi birləşmələri əsasında 45 nm ölçülü V₂O₃/Al₂O₃ nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemləri, karboksilat tip birləşmələrdə isə 72 nm həddində V₂O₅/Al₂O₃ katalitik nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlər əldə olunur.

– Karbon nitridin hidrogen molekulunu aktivləşdirə bilmək xassəsi kəşf edilmiş, onun üzərində fenilasetilenin qiymətli monomer olan stirola selektiv hirogenləşməsi prosesi işlənib hazırlanmış, patent alınmış və prosesin mexanizmi və kinetik qanunauyğunluqları geniş araşdırılmışdır. Katalitik effektivliyi artırmaq məqsədilə ilk dəfə olaraq supramolekullyar aralıq komplekslər sintez edilmiş və onların əsasında ammonium duzları kimi sadə templatlar istifadə etməklə yüksək səthə malik mezo-məsaməli karbon nitridlərin (mpg-C₃N₄) sintez üsulu işlənib hazırlanmışdır. Sintez olunmuş mpg-C₃N₄ nümunələri fenilasetilenin hidrogenləşməsi prosesində sıx həcmli karbon nitridlə müqayisədə çox yüksək aktivlik və stabillik göstərirlər. Optimal şəraitdə stirola görə selektivliyi 95-97 % təşkil edir. Katalizdə daha geniş formatda istifadə etmək üçün karbon nitridin bir sıra katalitik aktiv metal və metal oksidləri ilə kompozitlərinin sintezinə və tədqiqinə başlanılmışdır. Pt/mpg-C₃N₄ fenilasetilenin hidrogenləşməsi prosesində tərkibində metal olmayan mpg-C₃N₄ ilə müqayisədə 18-20 dəfədən də yüksək aktivlik göstərir. Karbon nitridin bu prosesdə daşıyıcı və stabiləşdirici funksiyaları ilə yanaşı özünün də katalitik aktivliyi sayəsində sinergetik effekt baş verir və nəticədə reaksiyanin sürəti kəskin artır. Bu katalizator üzərində fenilasetilenin konversiyası 100% təşkil edir. Reaksiya mühitinə əlavə liqandlar daxil etməklə prosesin stirola görə selektivliyini 87-90 %-ə qədər artırmaq mümkündür.

mpg-C₃N₄-in və onun doping olunmuş analoqlarının suyun fotokatalitik parçalanması yolu ilə hidrogen istehsalında foto-, elektrokatalizator kimi istifadə etmək üçün real potensiala malik olduğu göstərilmişdir.

– Neft avadanlıqlarında istifadəsi nəzərdə tutulan korroziyaya davamlı Pb-Sb-Te nazik təbəqələrinin alınması üçün elektrolizin optimal şəraiti tapılmış və müəyyən edilmişdir ki, belə nazik təbəqələr neft avadanlıqlarının polad materiallarının ömrünü 5-6 dəfə artırır.

– Elektrokimyəvi yolla yarımkeçiricilər texnikasında istifadə edilə biləcək renium-kükürd ərintisinin müxtəlif metallar üzərində lazımi tərkibdə nazik nanotəbəqələrin qısa müddət ərzində, aşağı temperaturda almaq mümkündür.İlk dəfə olaraq Re-Cu-Te və Re-Cu-Se sistemində əmələ gələn nazik nano təbəqələrinin elektrokimyəvi alınma texnologiyası işlənib hazırlanmış və bəzi fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilmiş və fotoelektrod materialı kimi günəş enerjisinin çevrilməsində perspektivli material kimi istifadə edilməsi tövsiyyə edilir.

kimya texnologiyası və mühəndisliyi

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 7 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:

– Turbulent axında və borunun sərhəd layının həcmində parafin hissəciklərinin çökməsi məsələsi həll edilmişdir. Borunun kəsiyi üzrə temperatur profili istilik daşıma tənliyindən istifadə etməklə təyin edilmişdir:

Bu tənlik həm zamana görə, həm də boru kəsiyinin uzunluğu və eni üzrə çöküntü olduqda boruda axının temperatur paylanmasını təyin etməyə imkan verir.

– Etilen istehsalının yan məhsulları olan yüngül və ağır qətranlardan xammal kimi istifadə edərək tətbiq üçün yararlı yeni üsulla müxtəlif xüsusiyyətlərə malik olan bitum əsaslı lakların alınma prosesi işlənib hazırlanıb. Onların əsas göstəriciləri aşağıdakı kimidir:

aqreqat halı – bərk və ya qətrana bənzər;
rəng – qəhvəyi çalarlı, qara rəngli;
sıxlıq – tərkibindən və növündən asılı olaraq – 0,908 ÷ 1,498 q/sm³;
istilik keçiriciliyi – aşağı;
elektrik keçiriciliyi – kiçik;
kimyəvi reagentlərə – davamlı;
radiasiyaya – davamlı;
istiliyin təsirinə – davamlı;
su nüfuzluğu – müşahidə edilmir;
qaz nüfuzluğu – müşahıdə edilmir;
karbohidrogen əsaslı, amorf maddə.

– Ətraf mühitin çirklənməsini təqlid etmək üçün istifadə olunan saxlama müddəti başa çatmış IV-2 və IV-B adlı hərbi təlim resepturalarının utilizasiyası üçün təklif olunan zərərsizləşdirmə üsulu aşağıdakı üstünlüklərinə malikdir – prosesin texnoloji sadəliyi, ucuz və əlverişli reagentlərin istifadəsi və milli iqtisadiyyatda təkrar məhsulların praktiki istifadəsi. Nəticədə resepturada olan xlorpikrinin və xlorasetofenonun konversiyası 97%-ə çatır.

– Məlum olmuşdur ki, sorbsiya prosesi zamanı Co²⁺ ionları üçlü aminli klinoptilolitin Na₂SiO₃-lə 20%:80% nisbətində, Cu²⁺ ionları 10%:90% nisbətində, Ni²⁺ ionları isə 20%:80% nisbətində maksimal sorbsiya nəticəsi göstərir Co²⁺:Ni²⁺ və Ni²⁺: Co²⁺ ionlar qarışığı 1:10; 1:100; 1:1000 və 10:1; 100:1; 1000:1 nisbətlərində 2.0-4.0 N HCl məhlulu vasitəsilə həm adi, həm də ammonyaklı kompleks ionları şəklində ayrılması müşahidə olunur.

– Hidrotermal üsulla sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın mövcud sorbentlərlə müqayisədə ağır metal ionlarının (Cr³⁺, Pb²⁺və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir.

“Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” üzrə

–Su ilə qızdırılma sistemlərində istifadə olunan qazanların, qazanxanaların, isti su verilən boruların, böyük miqdarda və qalın sıx çöküntülü səthlərin pas və digər duz çöküntülərini əsas metalı korroziyaya uğratmadan, heç bir əlavə inhibitora ehtiyac olmadan, asanlıqla suda həll olan kompleks duzlara çevirməklə təmizləyən tərkib təklif edilmişdir.

– Ölkə ərazisində hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sisteminin təşkili Azərbaycan Meliorasiya, Su Təsərrüfatı və Azərbaycan Respublikası “Azərenerji” ASC-i ilə birgə aparılır.

– Membran filiz emalı texnologiyası əsasında filiz və filiz tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin ətraf mühitə zərər vurmayan yeni kompleks çıxarılma-emal texnologiyası təklif olunur.

– Neftçala “Azər-Yod-Brom” Zavodunun tullantı sularından xörək duzunun alınmasının tam texnologiyası və lahiyə sənədləri hazırlanıb.

Ölkənin müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsi istiqamətində İnstitutda bir sıra tədqiqatlar Müdafiə Nazirliyi və Hərbi Akademiya ilə müqavilələr əsasında aparılır.

– Ağır hərbi texnikanın fövqəladə hallar və müharibə zamanı aktiv zonadan çıxarılmasını təmin edən tüstüsüz yanma qabiliyyətli alternativ yanacaq qatqısı kimi nanokompozit məhlulları təklif olunur.

– Neft avadanlıqlarında istifadəsi nəzərdə tutulan korroziyaya davamlı Pb-Sb-Te nazik təbəqələrinin alınması üçün tərkib və elektrolizin şəraiti işlənib hazırlanmışdır. Alınmış Pb-Sb-Te nazik təbəqələri neft avadanlıqlarında istifadə olunan polad materialların ömrünü 5-6 dəfə artırır.

– Saxlama müddəti başa çatmış raket yanacaqlarının zərərsizləşdirilməsi üsulları işlənilib.

– Su ilə qızdırılma sistemlərində istifadə olunan qazanların, qazanxanaların, isti su verilən boruların, böyük miqdarda və qalın sıx çöküntülü səthlərin pas və digər duz çöküntülərini əsas metalı korroziyaya uğratmadan, heç bir əlavə inhibitora ehtiyac olmadan, asanlıqla suda həll olan kompleks duzlara çevirməklə təmizləyən tərkib təklif edilmişdir.

Pas və duz çöküntülərinin təmizlənməsində istifadə olunan tərkib iqtisadi baxımdan daha ucuz başa gələn komponentlərdən ibarət olub, qısa müddət ərzində tələb olunan səthləri tamamilə təmizləməyə qadirdir. 1 litr sulu məhlulda qarışığın ümumi miqdarı 35 q/l.

Tətbiq üçün biznes-plan hazırlanaraq 2018-ci ildə YTP-na təqdim edilmişdir.

Neftçala “Azər-Yod-Brom” Zavodunun tullantı sularından xörək duzunun alınmasının tam texnologiyası, layihə sənədləri və biznes-plan hazırlanıb.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr

Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

- Bərk məhlulların termodinamiki stabillik funksiyasını qeyri-səlis sistemlərin çoxhədəfli genetik alqoritmi vasitəsilə həll etməklə iki və üç komponentli xalkogenid bərk məhlulların binodal və spinodal sahələrinin hesablanma üsulu işlənmişdir.

Şəkil: YbTe-SnTe və Cu₂SnS₃- Cu₂SnSe₃ sistemlərinin qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi əsasında hesablanmış faza diaqramları

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Asif Məmmədov, AMEA-n müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, akademik Dilqəm Tağıyev

1. Mammadov A.N., Aliev Z.S., Babanly M.B//In: Aliev R., Kacprzyk J. et all. (eds) /Advances in Intelligent Systems and Computing, vol 896.pp31-38. Springer, Cham,2019 //doi.org/10.1007/978-3-030-04164-9_107.

2. A.N. Mammadov, I.Dz. Alverdiev, Z. S. Aliev, D.B. Tagiev, M. B. Babanly. /International Conference on Theory and Application of Soft Computing, Computing with Words and Perceptions - ICSCCW, Prague , Czech Republic. August 27-28, 2019.

3. Asif Mammadov, Elman Mammadov, Fidan Ibrahimova,,Nuray Ahmedova, Dilgam Tagiyev. 3D //THERMAM 2019. 6^th Thermophysical and mechanical properties et advanced materials; 8^th Rostocker Inst.Conf.Thermophysical propertiesfor technical thermodynamics. 22-24 september,2019.Çeşme-Izmir/Turkey. Full Text, 2019, pp.79-84

– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodu kimi qeyri-su mühitində istifadə olunan ferrosen/ferrisinium sistemi ilə müqayisədə oksidləşməreduksiya prosesləri daha sürətli baş verən, elektrod potensialları daha əlverişli sahədə yerləşən, məhlulda daha davamlı olan yeni heksametilferrosen/heksametilferrisinium (Me₆Fc/Me₆Fc⁺) və oktametilferrosen/oktametilferrisinium (Me₈Fc/Me₈/Fc⁺) sistemləri hazırlanmışdır.

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru İltifat Lətifov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Qəzənfər Cəfərov, kiçik elmi işçi Nigar İbrahimova

Şəkil: (Me₈Fc/Me₈/Fc⁺) redoks sisteminin həlledici molekulları ilə təmasda olmasının Fc^+/0 sistemi ilə müqayisəsi.

1. N.Z.İbrahimova, G.M.Jafarov, D.B.Tagiyev, L.U.Lyatifov. Research into kinetics of electron exchange reactions in the system sym. Octamethylferrocene/sym. Octamethylferricinium hexafluorophosphate. //Chemical Problems 2019, № 2(17), P.310.

2. Н.З.Ибрагимова, Г.М.Джафаров, Д.Б.Тагиев, И.У.Лятифов. Кристаллическая структура 1,2,4,1¢,2¢,4¢-гексаметилферроцена. //Журнал Координационная химия, 2020, № 1 (çapdadır).

Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov, akademik Tofiq Nağıyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Mətanət Məhərrəmova

1. Eldar Zeynalov, Tofik Nagiyev, Jörg Friedrich, Matanat Magerramova Carbonaceous nanostructures in hydrocarbons and polymeric aerobic oxidation mediums. In the book: Fullerenes, Graphenes and Nanotubes: A Pharmaceutical Approach. Edited by Alexander Mihai Grumezescu, Elsevier –William Andrew Publishing House, 2018, chapter 16, pp. 631-681.

2. Zeynalov E.B., Allen N.S. Salmanova N.I., Vishnyakov V.M., Carbon nanotubes catalysis in liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons: Influence of nanotube impurities. //Journal of Physics and Chemistry of Solids,127(4), 245-251(2019).

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Arif Əfəndi, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Adilə Əliyeva, texnika üzrə fəlsəfə doktoru İradə Məlikova

1. Алиева А.М., Эфенди А.Дж., Магеррамова Л.Г., Кожарова Л.И., Меликова И.Г., Бабаев Э.М. Способы получения альтернативных видов топлив на основе метанола //Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2019, № 2. c. 27–32.

2. Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Насири Ф.М., Шихлинская Т.А., Исмаилова Т.А., Байрамова С.С., Мансурова К.А. Влияние физико-химических свойств цеолитов на их адсорбционные способности. //Norwegian Journal of development of the international Science. 2019. № 31. Part 1. P. 7–12. ISSN 3453-9875.

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Akif Əliyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Vüsalə Məcidzadə

1. Aliyev A.Sh., Tahirli H.M., Mahmoud Elrouby, Soltanova N.Sh., Tagiev D.B. “Electrochemical Fabrication and characterization of corrosion-resistant, ternary, lead-based alloys as a new material for steel surface protection”. //Metallurgical and materials transactions B. 2016, v. 47, Issue 3, pp. 2072-2078.

2. V.A.Majidzade, A.Sh.Aliyev, I Qasimogli, P.H. Quliyev, D.B. Tagiyev. Electrical Properties of Electrochemically Grown Thin Sb₂Se₃ Semiconductor Films. Inorganic Materials, 2019, Vol. 55, No. 10, pp. 979–983

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Əli Yaqubov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Səadət Məmmədova, kiçik elmi işçi Elvin Cabarov

a) b)

Şəkil: Pb²⁺ ionlarının polivinilpiridin və orqanobentonitdə adsorbsiyasının SEM (a) və İSP element analizinin (b) təsviri.

1. Э.Э.Джабаров, Х.Н.Ильясова, С.А.Мамедова, Т.А.Салимова, Э.М.Теймурова, А.И.Ягубов.Адсорбционные свойства некоторых катионзамещенных форм бентонитов» //«Science and world» International scientific journal № 4, (68), 2019, Vol. I. p.19-21.

2. A.I.Yagubov, Sh,Naseri, Z.R.Agayeva, N.A.Imanova, K.I.Haciyeva, N.H.Gasanov. Study of quantitative-structure equilibrating interaction of the indexes retention of monomethylalkanes in fossil fuels by multiple linear regression and vector. //Theoretical Foundations of Chemical Engineering, № 6, 2019 (çapda).

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.

Bundan əlavə 2019-cu il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Norveç və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

“Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar” laboratoriyasında DİPC tədqiqatçıları tərəfindən topoloji izolyatorlar xassəli bir sıra birləşmələrinin səth və elektron quruluşlarının nəzəri hesablanması və eyni zamanda Avropanın digər qabaqcıl elmi mərkəzlərdə onların fiziki xassələrinin eksperimental tədqiqi aparılmışdır. Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən məqsədyönlü axtarış üçün bu materialların uyğun sistemlərinin kompleks fiziki-kimyəvi, kristalloqrafik, termodinamik tədqiqi aparılmış və onların bəzilərinin monokristalları sonrakı tədqiqatlar üçün yetişdirilmişdir.

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

2019-cu ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələri

Layihənin adı	Neft sənayesində istifadə ediləcək renium-kükürd əsasında yeni nanomaterialların elektrokimyəvi üsulla alınması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Elza Salahova
Layihənin məbləği
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2020
Layihənin adı	Üzvi liqandlı ağır metal ionlu kompleksləri əsasında hazırlanmışnanokompozit məhsullarının neftin reoloji xüsusiyyətlərinə təsiri prosesinin tədqiqi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Gülməmməd Süleymanov
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Mülayim şəraitdə n-alkanların oksidləşməsi üçün yeni effektiv immobilizə olunmuş metal-polimer nanokatalizatorların yaradılması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Ülviyyə Məmmədova
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Pilot qurğuda azot-1 oksidin hidrogen peroksidlə azottərkibli turşularına koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşməsi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: akademik Tofiq Nağıyev
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Sorbent və əlavəsiz mikrodalğalı sobanın köməyi ilə spirtlərin peroksidativ oksidləşməsində Mn II və Cu II-nin aktiv metal birləşmələrinin kompleksləri effektiv heterogen katalizator kimi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Şahnaz Qəhrəmanova
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2020
Layihənin adı	Nanokarbon stimulyatorların iştirakı ilə neftlə çirklənmiş torpaqların oksidləşdirici üsullarla rekultivasiyası
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri:
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Neft-kimya sənayesi üçün lazımlı xammal olan naftalinin alınması məqsədi ilə etilen istehsalının yan məhsulu-ağır qətranın emal prosesinin işlənib hazırlanması

Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: t.e.d. Fikrət Sadıqov
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Qeyri-su mühitində - neftdə, ion mayelərində, üzvi həlledicilərdə istifadə oluna bilən elektrokimyəvi müqayisə elektrodunun hazırlanması
Müraciət edən	layihənin rəhbəri: k.e.d. İltifat Lətifov
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2020
Layihənin adı	Neftin sıxışdırılıb çıxarılmasının effektivliyinin artırılması zamanı səthi-aktiv maddələrin (SAM) məsaməli mühitdə adsorbsiya proseslərinin modelləşdirilməsi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: t.e.f.d. Qoşqar Əliyev
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2020
Layihənin adı	Azərbaycan neft qazlarından karbon nanoborularının sintezi və onlardan SOCAR Polymer MMC-də istehsalı olan polipropilen (PP) və polietilen (YSPE) üçün stabilləşdirici aşqarların işlənib hazırlanması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Eldar Zeynalov
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Kimya problemləri (Chemical Problems) jurnalının 2019-2020-ci il 6 sayının ingilis dilinə tərcüməsi, redaktə olunması və çapı
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Sima Zülfüqarova
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2021
Layihənin adı	Aminturşularının metalkompleks birləşmələri
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Sərdar Zeynalov
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2020
Layihənin adı	Xəzər dənizi sularından uranın sorbsion çıxarılması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Əli Nuriyev
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2019-2020
Layihənin adı	Metal-xalkogenit yarımkeçirici nazik təbəqələrin və elektrokatalitik aktivliyə malik nanostrukturların elektrokimyəvi yolla sintezi və fotoxassələrinin tədqiqi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Vüsalə Məcidzadə
Layihənin həyata keçirildiyi illər	HM
Layihənin adı	N-heksanın oksidləşməsi üçün funksional polimerlərlə stabilləşən nanomanqan katalizatorlarının işlənməsi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: Aygün İsazadə
Layihənin həyata keçirildiyi illər	HM

Layihənin adı	Çoxlaylı karbon nanoboruları əsasında alkilaromatik karbohidrogenlərin oksidləşmə prosesləri üçün effektiv, yüksək seçiciliyə malik katalizatorların işlənib hazırlanması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: Nərmin Abdurrəhmanova
Layihənin həyata keçirildiyi illər	HM
Layihənin adı	Manqan və reniumun tioaminturşularla kompleks birləşmələrinin sintezi və xassələrinin tədqiq
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Sevinc Osmanova
Layihənin həyata keçirildiyi illər	HM

Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondu tərəfindən

2019-cu ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələr

Layihənin adı	Neft avadanlıqlarında parafin, qətran, asfalten və qum hissəciklərinin çökməsinin modelləşdirilməsi və praktik problemlərin həlli
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: t.e.d. Qüdrət Kəlbəliyev
Layihənin məbləği	80 000 AZN
Layihənin həyata keçirildiyi illər	10.09.2019-10.09.2021
Layihənin adı	Yüksək dispersli metal/metal oksid əsaslı nanostrukturlu maqnit xassəli kompozit materiallarının sintez üsullarının işlənib hazırlanması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Ağayeva Səbirə
Layihənin məbləği	50 000 AZN
Layihənin həyata keçirildiyi illər	10.09.2019-10.09.2020
Layihənin adı	Azərbaycanın palçıq vulkanları və nanotexnologiya: adamantoidların və karbon nanostrukturlarının təbii sintezi
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Mətanət Məhərrəmova
Layihənin məbləği	70 000 AZN
Layihənin həyata keçirildiyi illər	10.09.2019-10.09.2021

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2019-cu il üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsinin nəticəsi

Layihənin adı	Günəş enerjisinin çeviricisi kimi yeni nəsil elektrod materiallarının korroziyaya davamlı zəif yaddaş effektli nanoquruluşlu örtüklərin alınması
Müraciət edən	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev
Layihənin məbləği	200 000 AZN
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2020-2022

Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı üzrə

Norveçin Sintef AS,
Belçikanın Gent Universiteti, Total Research & Technology Feluy mərkəzi,
Fransanın Milli Tədqiqatlar “Centre National de la Recherche Scientifique” (CNRS), Arkema France SA, Ayming, Axelone,
İngiltərənin Johnson Matthey PLC,
Niderlandın Process Design Center BV
Almaniyanın Linde AG şirkətinin tədqiqat mərkəzləri

Layihə üzrə İnstituta 304,062 min avro məbləğində vəsait ayrılmışdır.

Qrant rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

2017/2018-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki-kimya” ixtisaslaşması üzrə 7 tələbə (Paşazadə Günel Atabəy qızı, Əşirov Gəray Mikayıl oğlu, Əlizadə Şəbnəm Elşad qızı, Əlizadə Yılmaz Elşən oğlu, Hacıyeva Ramilə Nəriman qızı, Kərimova Nigar Azər qızı, Həsənova Könül Cümşüd qızı) magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçmişlər. Onlardan 2 nəfər (Əşirov Gəray Mikayıl oğlu, Kərimova Nigar Azər qızı) fərqlənmə diplomu almışlar.

2018/2019-cu tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksəkmolekullu birləşmələr kimyası” və “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 6 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.

2019/2020-ci tədris ilidə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 13.09.2019-cu il tarixli 613 №-li sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksəkmolekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 10 bakalavr qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Accepted to Nature ACS NANO, Journal of Alloys and Compounds, Bioorganic Chemistry, Journal of Physics and Chemistry of Solids, Calphad, Journal of Chemical Thermodynamics, Thermochimica ACTA , Journal of Molecular Structure, Education Research and Practice, Reaction Kinetics Mechanisms and Catalysis, Advances in Materials Science and Engineering, Journal of Vacuum Science and Technology, Acta Chimica Slovenica, Russian Journal of Electrochemistry, Russian Chemical Bulletin, Petroleum Chemistry, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Technical Physics Letters, Inorganic Materials,Russian Journal of General Chemistry, Revue Roumaine de Chimie, Surface Engineering and Applied Electrochemistry, Moscow University Chemistry Bulletin, Russian Metallurgy, Chemical Problems, Modern Trends in Physics, Processes of Petrochemistry and Oil Refining, Chemistry & Chemical Technology, Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii Khimiya i Khimicheskaya Tekhnologiya, Journal of Materials Science and Chemical Enginaring.

Ümumiyyətlə bu il 152 məqalə, o cümlədən xaricdə 82 respublikada 70 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 69 məqalə Web of Science, 5 məqalə SCOPUS, 14 məqalə isə digər bazalara daxil olan İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur .

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Probleri Jurnalının 1,2,3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrəsi isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Probleri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib. 2019-cu ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 170 tezis (onlardan 81 xaricdə) çap olunmuşdur.

İnstitutun əməkdaşları İspaniyanın Sloveniya Respublikasının Portoroj, Almaniyanın Berlin, Tubingen, Rostok, Norveçin Oslo, Bolqarıstan Respublikasının Sofiya, Türkiyə Respublikasının İzmir, Sakarya, Ukraynanın Kiev, Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq, Москва və s. şəhərlərinə müxtəlif məqsədlər üçün (konfranslarda, konqreslərdə, seminarlarda iştirak, elmi işlərin müzakirəsi, beynəlxalq laboratoriyalarda alınan nəticələrin müzakirəsi, gələcəkdə əməkdaşlıq məsələləri və qrant layihəsi çərcivəsi nəticəsində birgə aparılmış elmi işlərin müzakirəsi və s.) ezam olunmuşlar.

Hesabat ilində 4 kitab nəşr edilmişdir:

- Kelbaliyev G.I., Tagiyev D.B., Rasulov S.R. Transport Phenomena in Dispersed Media. CRC Press, (USA), 2019, 472p, eBook ISBN 9780429260292

- Sərdar Zeynalov, Elçin Hüseynov, Mina Münşiyeva, Səidə Şərifova, Şahnaz Qəhrəmanova. Təbii proteinogen aminturşuları, həyat metalları və onların kompleks birləşmələri. Bakı: Elm və təhsil, 2019. 496 s.

- Афарида Гасымова "Физико-химические основы процессов восстановления титаномагнититовых концентратов Азербайджана" -Баку-2019, 171 с.

- З.Р.Агаева «Адсорбция поверхностно-активных веществ на металле» Баку, 2019, 150с.

2019-cu ildə impakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuş məqalələr

Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

1. Otrokov M. M., Klimovskikh I. I., H. Bentmann, A. Zeugner, Z. S. Aliev, S. Gass, A. U. B. Wolter, A. V. Koroleva, D. Estyunin, A. M. Shikin, M. Blanco-Rey, M. Hoffmann, A. Yu. Vyazovskaya, S. V. Eremeev, Y. M. Koroteev, I. R. Amiraslanov, M. B. Babanly, N. T. Mamedov, N. A. Abdullayev, V. N. Zverev, B. Büchner, E. F. Schwier, S. Kumar, A. Kimura, L. Petaccia, G. Di Santo, R. C. Vidal, S. Schatz, K. Kisner, C.-H. Min, S. K. Moser, T. R. F. Peixoto, F. Reinert, A. Ernst, P. M. Echenique, A. Isaeva, E. V. Chulkov, Prediction and observation of the first antiferromagnetic topological insulator, 2019 Accepted to Nature (arXiv:1809.07389) Q1;CA- 43.07

2. Hogan C., Holtgrewe K., F. Ronci, S. Colonna, S. Sanna, P. Moras, P. M. Sheverdyaeva, S.Mahatha, M. Papagno, Z. S. Aliev, M. Babanly, E. V. Chulkov, C. Carbone, R. Flammini, Temperature driven phase transition at the antimonene /Bi₂Se₃ van der Waals heterostructure, ACS Nano, 2019, v.13, 9, pp. 10481-10489, CA - 13.903

3. Aliev Z. S., I. R. Amiraslanov, D. I. Nasonova, A. V. Shevelkov, N. A. Abdullayev, Z. A. Jahangirli, E. N. Orujlu, M. M. Otrokov, N. T. Mamedov, M. B. Babanly, E. V. Chulkov. Novel ternary layered manganese bismuth tellurides of the MnTe-Bi2Te3 system: Synthesis and crystal structure, J. Alloys Compd. 789, 2019 443-450. Q1;CA- 4.175

4. Dunya M. Babanly, Ziya S. Aliev, Qorkhmaz M. Huseynov, Salim M. Asadov, Solmaz N. Mustafaeva, Dilgam B. Tagiyev. The phase equilibria in the Tl-S-I system and electrical properties of the Tl₆SI₄ and TlS compounds. Journal of Alloys and Compounds. 2019, V. 776, pp. 495-503. CA-4,175

5. Mansura Huseynova, Ajdar Medjidov, Parham Taslimi, Mahizar Aliyeva. Synthesis, characterization, crystal structure of the coordination polymer Zn(II) with thiosemicarbazone of glyoxalic acid and their inhibitory properties against some metabolic enzymes. Bioorganic Chemistry, 2019, Vol. 83, pp. 55-62.CA-3, 926

6. Zeynalov E.B., Allen N.S. Salmanova N.I., Vishnyakov V.M. Carbon nanotubes catalysis in liquid-phase aerobic oxidation of hydrocarbons: Influence of nanotube impurities. Journal of Physics and Chemistry of Solids, 2019,127(4), 245-251. CA-2,752

7. Ziya S. Aliev, Elvin C. Ahmadov, Dunya M. Babanly, Imamaddin R. Amiraslanov, Mahammad B. Babanly. The Bi₂Se₃–Bi₂Te₃–BiI₃ system: Synthesis and characterization of the BiTe_1-xSe_xI solid solutions. Calphad, 2019, 66, 101650 6p. CA-2,652

8. Babanly N.B.,Orujlu E.N., S.Z.Imamaliyeva, Y.A.Yusibov, M.B.Babanly. Thermodynamic investigation of silver-thallium tellurides by EMF method with solid electrolyte Ag₄RbI₅ // The Journal of Chemical Thermodynamics, Volume 128, January 2019, Pages 78-86 (Q1; CA 2.29)

9. Samira Zakir Imamaliyeva, Sabina Sahib Musayeva, Dunya Mahammad Babanly, Yasin Isa Jafarov, Dilgam Babir Taghiyev, Mahammad Baba Babanly. Determination of the thermodynamic functions of bismuth chalcoiodides by EMF method with morpholinium formate as electrolyte. Thermochimica Acta, 2019, 679, 178319, 7 p. CA-2.251

10. Mansura Teyfur Huseynova, Mahizar Nacaf Aliyeva^a, Ajdar Akber Medjidov, Onur Şahin Bahattin, Yalçın. Cu(II) complex with thiosemicarbazone of glyoxylic acid as an anion ligand in a polymeric structure. Journal of Molecular Structure Volume 1176, 15 January 2019, ppş 895-900. CA-2,120

11. T.M Nagiev. New Approaches to Simulation of Enzymatic Reactions: Mimetic Catalysis. //Journal of Chemistry: Education Research and Practice. 25 July 2019. Volume 3. Issue 2. 1of 2.CA-1,727

12. Sariyya Aghamammadovva, Inara Nagieva, Latifa Gasanova & Tofik Nagiev. Catalytic monooxidation of cyclohexane by hydrogen peroxide in the gas phase// Reaction Kinetics, Mechanisms and Catalysis. 2019, Vol. 109, №2. pp.701-715, CA-1,428

13. S.N.Mustafaeva, S.A.Asadov. Charge Transport and Thermo-emf in TlFe_1−xGa_xS₂ Solid Solutions. Advances in Materials Science and Engineering. 2019. V. 3. P. 1-5. DOI: 10.1155/2019/9285359 CA-1,399

14. Z. A. Jahangirli, E. H. Alizade, Z. S. Aliev, M. M. Otrokov, N. A. Ismayilova, S. N. Mammadov, I. R. Amiraslanov, N. T. Mamedov, G. S. Orudjev, M. B. Babanly, A. M. Shikin, E. V. Chulkov. Electronic structure and dielectric function of Mn-Bi-Te layered compounds, Accepted article, Journal of Vacuum Science and Technology B (2019), 37 (6), СА-1,351

15. Nazim T. Mamedov, E. H. Alizade, Z. A. Jahangirli, Z. S. Aliev, N. A. Abdulayev, S. N. Mammadov, I. R. Amiraslanov, Y. Shim, K. Wakita, S. S. Ragimov, A. I. Bayramov, M. B. Babanly, A. M. Shikin, E. V. Chulkov, Infrared spectroscopic ellipsometry and optical spectroscopy of plasmons in classic 3D Topological Insulators, Accepted article, Journal of Vacuum Science and Technology B (2019), СА-1,351

16. Faig М. Mammadov, Imamaddin R. Amiraslanov, Yegana R. Aliyeva, Sadiyar S. Ragimov, Leyla F. Mashadiyeva Мahammad B. Babanly. Phase Equilibria in the MnGa2Tе4-MnIn2Tе4 System, Crystal Structure and Physical Properties of MnGaInTе4. Acta Chim. Slov. 2019, 66,pp.466-472.

17. V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyev, D.M. Babanly, M. Elrouby, D.B. Tagiyev. Investigation of the electrochemical reduction process of the molybdate ions in the tartaric electrolytes. Acta Chimica Sloveniya, 2019, 66, pp.155-162. Q3 CA -1.076

18. Алвердиев И.Дж., Имамалиева С.З., Бабанлы Д.М., Юсибов Ю.А., Д.Б.Тагиев, М.Б. Бабанлы. Термодинамическое исследование селенидов серебра-олова методом эдс с твердым электролитом Ag₄RbI_5.//Электрохимия, 2019, том 55, № 5, с. 629–636. Q3; CA-1.043

19. V.M.Akhmedov, A.M.Maharramov, A.A.Azizov, R.M.Alosmanov, I.A. Bunyad-Zadeh and S.B.Aliyeva, Equilibrium, kinetic, and thermodynamic studies on the sorption of some heavy metal ions by thephosphorus-containing polymer sorbent, Russian Chemical Bulletin, International Edition. Vol. 68, №3, pp.1-7, 2019. CA-1,014

20. Будагова Р.Н., Зейналов С.Б., Ходжаев Г.Х. Синтез и свойства новых неиногенных поверхностно-активных веществ на основе эпихлоргидрина, нафтеновых спиртов и орто-фосфорной кислоты. // Журнал Нефтехимия. 2019. т.59. № 2. с.222-226. CA-0.991

21. Yu.N. Litvishkov, P.A. Muradova, V.F. Tretyakov, S.M. Zulfugarova, R.M. Talishimskii, A.M. Ilolov, N.V. Shakunova, Yu.R. Naqdaliyeva. Ni-Co-Cr/Al/Al₂O₃ Catalysts with a Nanostructured Active Component: Microwave-Assisted Synthesis and Activity in the Reaction of toluene Steam Dealkylation. Petroleum Chemistry. 2019, vol. 59, no.3,pp. 541-551. ISSN 0965-5441. CA-0,991

22. S.M.Asadov, S.N. Mustafaeva. Влияние химического состава кристаллов TlIn_1-хEr_хS₂ (0 £ x £ 0.01) на их диэлектрические характеристики и параметры локализованных состояний. Physics of the Solid State. 2019. V. 61. № 11. CA-0,95

23. И. Б. Бахтиярлы, Р.Д.Курбанова, А.С.Абдуллаева, А.Б.Алиев, Ф.М.Мамедова. Фазообразование в тройной системе Nd₂S₃-Ga₂S₃-EuS. // Ж. Неорган. Химии. 2019, т. 64, №7 c.736-740.Q3;CA-0,822

24. Гасанова У.А., Алиев О.М., Бахтиярлы И.Б., Мамедов Ш.Г. Система FeS-PbS. // Ж.Неорган.химии. 2019. т. 64. № 2 , с.196-202. Q3;CA-0,822

25. Алиев И. И., Магаммедрагимова Р. С., Алиев О. М., Бабанлы К. Н. Синтез и рентгенографическое исследование сплавов системы As₂Se₃–InSe // Журн. Неорган. химии. 2019. Т.64. № 4. с.421-424. Q3; CA-0,822

26. Алиев О.М., Агаева Р.М., Аждарова Д.С., Мамедов Ш.Г. Фазовые равновесия в системе AgGaS₂ – PbS // Журн. неорган. химии. 2019. T.64. № 9. С.820-825. Q3;CA-0,822

27. Ismailova E. N., Mashadieva L. F., Bakhtiyarly I. B., and M. B. Babanly. Phase Equilibria in the Cu2Se–SnSe–CuSbSe2 System. // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2019, Vol. 64, No. 6, pp. 801–809. Q3; CA-0.822

28. Imamaliyeva S.Z., Mekhdiyeva I.F., Gasymov V.A., Babanly MB. Tl–Bi–Er–Te System in the Composition Region Tl₂Te–Tl₉BiTe₆–Tl₉ErTe₆ // Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2019, v.64 (7), pp.907-913. Q3;CA- 0.822

29. Babanly M.B., Mashadiyeva L.F., Babanly D.M., Imamaliyeva S.Z., Taghiyev D.B., Yusibov Y.A. Some aspects of complex investigation of the phase equilibria and thermodynamic properties of the ternary chalcogenid systems by the EMF method // Russian J.Inorg.Chem, 2019, № 13. Q3; CA-0.822

30. S.K.Jahangirova, Sh.H.Mammadov, D.S.Ajdarova, O.M.Aliyev, G.R.Gurbanov. Investigation of the AgGaS₂–PbS and Some Properties of Phases of Variable Composition. Russian Journal of Inorganic Chemistry. September 2019, Volume 64, Issue 9, pp.1169–1171. CA-0,822

31. G. R. Gurbanov, Sh. G. Mamedov. Sections Pb₆Sb₂Bi₆Se₁₈–Sb₂Se₃ and Pb₆Sb₂Bi₆Se₁₈–Bi₂Se₃ of the Quasi-Ternary System Sb₂Se₃–PbSe–Bi₂Se_3.Russian Journal of Inorganic Chemistry, March 2019, Volume 64, Issue 3, pp. 383–388. CA-0,822

32. E.G.Asadov, G.S.Gadzhieva, A.N.Mamedov, F.A.Kazymova, T.Sh.Ibragimova, K.O.Tagiev. Determination of Some Photoluminescence Parameters of Ca(Al_xGa_{1 –x})₂S₄: Eu²⁺. Technical Physics Letters. February 2019, Volume 45, Issue 2, pp.79–81.CA-0,77

33. V.A. Majidzade, A.Sh. Aliyeva, I. Qasimogli, P.H. Quliyev, D.B. Tagiyev. Electrical Properties of Electrochemically Grown Thin Sb₂Se₃ Semiconductor Films. Inorganic Materials, 2019, Vol. 55, No. 10, pp.979–983.CA-0.771

34. Бахтиярлы И.Б., Абдуллаева А.С., Керимли О.Ш., Мирзоева А.А. Область стеклообразования в системе Sm₂S_3-Ga₂S₃–EuS. // Ж. Неорган. материалы. 2019. т.55. № 6 , с.666-671. CA-0,771

35. S.M.Asadov, S.N. Mustafaeva. Effect of Silver Doping on the Dielectric Properties of TlInSe₂ Single Crystals. Inorganic Materials. 2019. V. 55. No. 11. P. 1–5. CA-0,771

36. Бахтиярлы И. Б, Абдуллаева Ш.С.,Курбанова Р.Дж, Мамедова Ф.М., Гусейнова Ш.Б.. Изучения взаимодействий в системе CuInS₂- FeS //ЖОХ Т.89, №8, 2019. с.1281-1285.CA-0,643

37. P.A.Fatullayeva Комплексы марганца и железа с бис[2-(2-гидрокси-3,5-ди-трет-бутилбензил)-гидразидом] малоновой кислоты Журнал общей химии, 2019, том 89, № 8, с.1269–1273. CA-0,643

38. Г.Г.Гондолова, С.З. Исмаилова, П.А.Фатуллаева, А.А.Меджидов. Комплексы Co(II), Ni(II) и Cu(II) с N-(салициламид)-фталимидом. Журнал общей химии, 2019, том 89, № 3, с.479–482. CA-0,643

39. А.I.Yagubov, Sh,Naseri, Z.R.Agayeva, N.A.Imanova, K.I.Haciyeva, N.H.Gasanov. Study of quantitative-structure equilibrating interaction of the indexes retention of monomethylalkanes in fossil fuels by multiple linear regression and vector. // Theoretical Foundations of Chemical Engineering, 2019, №6. CA-0,52

40. İ.Moussaoui, A.Roula, M.M.Asadov, K.Boudeghdegh. Theoretical considerations on transition metals sulphides precipitation in alloyed steels. Mechanics of Solids. 2019. V. 61. № 12. CA-0,418

41. А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, Z.A.Shabanova. Oxidative conversion of isopropyl alcohol to acetone over modified zeolite catalysts. Revue Roumaine de Chimie, 2019, 64(4), 291-297. CA-0,395

42. S.A.Asadov, S.N.Mustafaeva. Effect of Electron Irradiation on Charge Transfer in 2D Gallium Monosulfide. Surface Engineering and Applied Electrochemistry. 2019. V. 55. № 1. P. 70-76. CA-0,289

43. A.S. Pushkarev, I.V. Pushkareva, S.P. Du Preez, N.A. Ivanova, S.A. Grigoriev, E.P. Slavcheva, D.G. Bessarabov, V.N. Fateev, A.Sh. Aliyev. Iridium catalyst supported on conductive titanium oxides for polymer electrolyte membrane electrolysis. Chemical Problems, 2019, 17, № 1, s.9 – 15. Web of Science

44. V.S.Mammadov Stuctural –chemical aspects of new phases formation in the Ga₂S₃-Ln₂O₂S(Ln-La,Nd) system. // Chemical Problems 2019, №2 (17), рp.246-251. Web of Science

45. Теймурова Э.А., Гейдаров А.А., Тагиева Л.Т., Гулиева А.А. Жидкостная экстракция галлия (III) из сульфатных сред раствором ди-(2-этилгексил) фосфорной кислоты в керосине. //Химические проблемы, 2019, № 2, с. 330-338. Web of Science

46. A.N.Mamedov, N.Ya.Akhmedova, C.M. Asadov, N.B. Babanly, E.I. Mamedov. Thermodynamic analysis and defection formation in alloys on the basis of lead selenide containing copper // Chemical Problems 2019, №1 (17), p.16-25/ Doi.org/10.32737/2221-8688-2019-1-16-25. Web of Science

47. F.S. İbragimova . Calculation of standard thermodynamic functions of argyrodit Ag ₈ GeSe ₆ // Chemical Problems , 2019, N.3. pp.358-365/ DOI: 10.32737/2221-8688-2019-3-358-365. Web of Science

48. А.А.Гейдаров, Л.Т.Тагиева, Э.А.Теймурова, А.А.Гулиева, А.И.Алышанлы. Жидкостная экстракция галлия (III) из сернокислотных сред раствором ди (2-этилгексил) фосфорной кислоты в керосине. // Kimya Problemləri Jurnalı, 2019, № 2 (17), s. 330-338. Web of Science

49.С.Ч. Вердиев, Г.М.Тагирли, Т.А.Агаларова, А.С. Гусейнова, С.М. Велиева, С.З.Джафарова, С.Р.Мамедова. Ингибирование контактной коррозии металлов в пресной воде смесями окислителей и аминов. Журнал химических проблем 2019, №3, с.465-469. Web of Science

50. N.Z.Ibrahimova, G.М.Jafarov, D.B. Tagiyev, I.U.Lyatifov. Research into kinetics of electron exchange reactions in the system sym. octamethylferrocene/sym. octamethylferricinium hexafluorophosphate // Chemical Problems 2019, №2 (17), pp. 310-315. Web of Science

51. Khudiyeva A.G., Ilyasliy T.M., Aliyev I.I. Phase equilibirum inthe NdAs₂Se₄-Nd₂Se₃system. // Chemical Problems. 2019. № 2(17) P.291-294. Web of Science

52. Aliyev I.I., Mamedova N.A., Sadiqov F.M. Research into phase formation and some physical and chemical properties of the Sb₂Se₃-GaSe system alloys. Chemical Problems 2019. № 3. pp.403-407. Web of Science

53. А.Л. Максимов, В.Ф. Третьяков, Ю.Н. Литвишков, С.М. Зульфугарова, Р.М. Талышинский, А.М. Илолов. Кинетические закономерности превращения диметилового эфира в 1,3-бутадиен в присутствии ZnО/γАl₂О₃/Аl катализатора. Chemical Problems. 2019, №.2, pp.135-144. Web of Science

54. Bananyarly S.I., Gasimova R.N., Ismayilov Sh.S., Khalilova L.A. Physical and chemical research of the system (2Bi₂O₃·B₂O₃)_100-x– (2Bi₂O₃·3GeO₂)_x and study of electrophysical properties of obtained alloys. // Chem. Probl, 2019, №.3, pp.429-434. Web of Science

55. Bananyarly S.I., Gasimova R.N., Ismayilov Sh.S., Khalilova L.A. Study of 3Bi₂O₃·5B₂O₃-Nd₂O₃·3B₂O₃ system and dependence of electrophysical and heat properties of obtained alloys on the composition // Chem. Probl, 2019. Web of Science

56. E.B.Zeynalov, E.I.Suleymanova, E.R.Huseynov, N.I.Salmanova. Decomposition of hydrogen peroxide in the presence of fullerene C60 and fullerene soot. Journal Chemical Problems. 2019. № 4.Web of Science

57. F.M.Mammadov, I.R. Amiraslanov, N.N. Efendiyeva, S.Z. Imamaliyeva. Phase diagrams of the FeGa2S4- FeIn2S4 and FeS- FeGaInS4 systems. //Chemical Problems. 2019, №1 (17). p.58-65. Web of Science

58. Будагова Р.Н., Зейналов С.Б. Синтез новых спиро-краун-эфиров на основе циклических кетонов и их производных. // Processes of petrochemistry and oil refining. PPOR, 2019. Vol.20, № 3, pp.13-20. Web of Science

59. R.H.Suleymanova, N.А.Zeynalov, О.Т.Badalova, L.N.Qulubayova, А.R. Guliyeva, N.A. Kerimova. Research into kinetic regularities of catalytic liquid-phase oxidation of n-hexadecane in the presence of metalcomplexes calalysts. Сhemical Problems, 2019, № 3 (17), pı.417-422. Web of Science

60. Mansimova Sh.H., K.N.Babanly, L.F.Mashadiyeva, R.J.Mirzoyeva, M.B. Babanly, Phase Equilibria In The Ag₂Se-PbSe-AgSbSe₂ system // Chemical Problems, 2019, No. 1 (17), pı.41-49. Web of Science

61. P.A.Fatullayeva Co (II), Ni (II), Cu (II) complexes with 1-nicotinoil-2- (2-hydroxybenzyl) hydrazine. Журнал Chemical Problems, 2019 Web of Science

62. Jafarova S. Mathematical modeling for the electrochemical deposition process of molybdenum-sulfur system. Processes of petrochemistry and oil refining. 2019, v. 20, pp. 138-144 Web of Science

63. A .М.Кашкай, О.Т.Касаикина, З.Р.Агаева. Окисление этилбензола в микрогетерогенных системах, образованных добавками цетилтриметиламмоний бромида с ацетилацетонатом Со. Известия вузов, Химия и химическая технология, 2019, т.62, вып. 5, с. 38-44. ISSN 0579-2991, Web of science

64. Н.В.Юсифова, А.М.Пашаджанов, А.А.Гейдаров. // Исследования по разработке способа извлечения кобальта из кобальтовой руды, Металлы, 2019, №2, с.11-17. Web of science

65. Imir Aliyev, Ceyran Ahmedova, Ikram Aliyev, Esmira Kulu-zade // character of interaction and glassformetion in the TlAs₂Se₃Te - TlAs₂Te₃Se system. Chemistry and chemical technology. Ukraina 2019. Vol. 11, No. 2, pp.236-239. Web of Science

66. Gurbanov G.R., Adygezalova M.B., Mamedov A.N., Gulieva S.A. Syntesis, Crystal Structure, and Thermodynamic functions of GeSnSb₄Te₈. Moscow University Chemistry Bulletin. 2019, Vol.74, No.3, pp.134-137. Web of science

67. Majidzade V.A., Aliyev A.Sh., Guliyev P.H., Babanly D.M. Electrodeposition of the Sb₂Se₃ thin films on various substrates from the Tartaric electrolyte. Electrochemical Science and Engineering, 2019. Web of science

68. Shahin M.Bayramov, Aydin M.Pashajanov, Gulu G.Abbasova, Melahat I.Ganbarova, Sona M.Gasanova. The coordination Compound of Ga(III) with stillbazo in the presence of cetyl pyridiniumchloride as a surface active compounds. Journal of Materials Science and Chemical Enginaring. 2019, 7, pp.58-63. Web of science

Konfrans materialı

69. E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, M.A.Ramazanov, Z.A.Aghamaliyev, P.E.Kalantarova, K.F.Ibragimova. Electrochemical obtaining of selenium-containing rhenium clusters. Baku State University International Conference “Modern trends in physics” 1-3 may 2019 Web of Science Clarivate Analytics system. pp. 109-112. Web of science

SCOPUS

70. E.A.Guliyeva, Z.H.Gurbanov,Y.A Jabiyev, F.İ.Shekiliyev,T.A.Abbasova.// “Synthesis of cyclocarbinol and cyclocarbinolate derivatives of cymantrene and their anti-smoke effectiveness for diesel fuels.”// Brazil. Periodoco Tchequimica 2019, Vol.16. № 31. pp.147-155. SCOPUS-0.64

71. А.I.Yagubov, Sh,Naseri, Z.R.Agayeva, N.A.Imanova, K.I.Haciyeva, N.H.Gasanov. Study of quantitative-structure equilibrating interaction of the indexes retention of monomethylalkanes in fossil fuels by multiple linear regression and vector. // Theoretical Foundations of Chemical Engineering, 2019, №6. Scopus -0,62

72. Zh.B.Ospanova, K.B.Musabekov, S.B Aidarova, R.Miller, M.M.Asadov. Surface tension time and concentration dependencies of multifarious surfactants-based systems containing polyvynyl alcohol. Journal of Chemical Technology and Metallurgy. 2019. V. 54. № 3. pp. 503-507. Scopus-0,62

73. S.M.Asadov, S.N.Mustafaeva V.F.Lukichevc, D.T.Guseinov.Effect of the Composition on the Dielectric Propertiesand Charge Transfer in 2D GaS_1–_хSe_хMaterialsRussian Microelectronics. 2019. V. 48. № 4. pp. 203-207.Scopus-0,42

74. Esmira A. Guliyeva, Afet M. Sardarly, İrada H. Suleimanova, Tamilla A., Abbasova Aygun İ. Rustamova, Zaur H. Gurbanov and Gulmamed Z. Suleimanov. Use of pentacarbonyl-containing heterobimetallic compounds of vanadium(III) [(C5H5)2V-Re(CO)5 (THF)] and cyclopentadienylvanadyl complex to obtain the nanostructured catalytic systems on the surface of Al2O3. ASIA LIFE SCIENCES Supplement 19(1), pp.195-203, 2019.Scopus-0,29

РИНЦ və digər məlumat bazalara daxil olan impakt faktorlu jurnallar

75. Elvin J. Ahmadov, Dunya M. Babanly, Ziya S. Aliyev, Vladimir P. Zlomanov. Phase equilibria in the system SbTeI-BiTeI. New Materials, Compounds and Applications, Vol.3, No.2, 2019, pp.87-93. GAS-0.29.

76. Q.Z.Suleymanov, E.A.Guliyeva, A.M.Sardarly, İ.H.Suleymanova, T.A.Abbasova, A.İ.Rustamova, Z.H.Qurbanov.// ”Use of pentacarbonyl-containing heterobimetallic compounds of vanadium (III)[(C₅H₅)₂V-Re(CO)₅(THF)] and cyclopentadienyl vanadil complex to obtain the nanostructured catalytic systems on the surface of Al₂O₃”// Asia life sciences. The Asian International Journal of life Sciences. Supplement19(1) Auqust 2019. s.195-203.İF-0,075

77. Э.Э.Джабаров, Х.Н.Ильясова, Н.Ф.Махмудова, Т.А.Салимова, Э.М.Теймурова, А.И.Ягубов. Адсорбционные свойства некоторых катионзамещенных форм бентонитов. // «Science and world» International scientific journal №4, (68), 2019, Vol.I. pр.19-21.Global IF-0,325

78. Махмудов Ф.Т., Эфендиева Ш.З., Алиева В.Х., Рагимли М.А., Аббасов М.А. «Сорбционное равновесие обмена ионов некоторых цветных металлов на природных и синтетических сорбентах.» Science and World, Volgograd, 2019, №2(66), pр.28-31. Global İF-0,325

79. Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.Х., Ильясова Х.А., Аббасов М.А. «Сорбция сульфанол-токсиного компонента органической природы из растворов на твердом сорбенте.» Science and World, Volgograd, 2019, №(68), pр.23-26. Global İF-0,325

80. Mammadov E.Sh, Veliyeva D.S., Qulubəyova T.N., Safaraliyeva Z.S., Hüseynova S.E., Rushinaz İ.R. Growth stimulant of silkworm. İnternational Journal of Chemical Studies. İndia. 2019. v.7. № 3. pр.870-872. GIF -0,565

81. С.Н. Мустафаева, К.М. Гусейнова М.М. Асадов. Влияние состава твердых растворов (1–x)TlGaSe₂⋅xDy на их диэлектрические параметры. Металловедение и термическая обработка металлов. 2019. № 12.РИНЦ-0,998

82. Н.И.Исмаилов, С.Н.Османова. Азозамещенные этоксиакридина реагенты экстракционно-фотометрического определения галлия. Бутлеровские сообщения. Казань, N5, том 58, 2019, с 70-73. РИНЦ-0,427

83. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р. Диссипация энергии и реология структурированных дисперсныхсистем.// Журнал: Химическая технология, 2019, т.20, № 6, с.265–275. DOI : 10.31044/1684-5811.РИНЦ-0,402

84. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Тагиев Д.Б. Кристаллизация парафина из нефти и осаждение асфальто- парафинистых веществ на поверхности труб.// Журнал: Химическая технология, 2019, т.20, № 10. РИНЦ-0,402

85. Алиева А.М., Эфенди А.Дж., Магеррамова Л.Г., Кожарова Л.И., Меликова И.Г., Бабаев Э.М. Способы получения альтернативных видов топлив на основе метанола //Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2019, №2.c. 27–32. РИНЦ-0,293

86. Кожарова Л.И., Эфенди А.Дж., Алиева А.М., Насири Ф.М., Шихлинская Т.А., Рустамова Дж.Т. Некоторые кинетические закономерности процесса окислительного аммонолиза фурфурола в жидкой фазе. //Журнал нефтепереработка и нефтехимия. 2019, №6.c. 27–32. РИНЦ-0,293

87. А.М.Алиев, У.М.Наджаф-Кулиев, Т.И.Гусейнова, А.А.Сарыджанов, М.Ф.Бахманов, А.Р.Сафаров, Р.Ю.Агаева, В.М.Ярыев. Подбор активного модифицированного цеолитного катализатора и изучение кинетики и механизма реакции окислительного превращения пропилена в акролеин. Нефтепереработка и нефтехимия. Научно-технические достижения и передовой опыт. Москва, №5, 2019. РИНЦ-0,293

88. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Керимли В.И., Мустафаева Г.Р. Моделирование процессов разделения фаз при течении нефтяных дисперсных систем. //Оборудование и технология для нефтегазового комплекса, 2019, №1 (109). с.68–71. РИНЦ-0,180

PATENT İŞİ

Hesabat ilində İnstitutun 5 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi Patent və Əmtəə Nişanlarının Ekspertizası Mərkəzinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 6 patentini almışlar.

Carı ildə laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 5 iddia ərizəsinə ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.

İDDİA ƏRİZƏLƏRİ

Cədvəl 1

2018-ci ildə verilmiş iddia ərizələrindən 5-nə 2019-cu ildə ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır

2019-cu ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)

1. Lab. № 19, 29 – 2 patent (Lab. rəh. A.N.Məmmədov, F.M.Sadıqov)

2. Lab. № 18 – 1 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə)

3. Lab. № 10 – 1 patent (Lab. rəh. Ə.A.İbrahimov)

4. Lab. № 3 – 1 patent (Lab. rəh. A.Ş.Əliyev)

5. Lab. № 15 – 1 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)

Beləliklə İnstitutun 24 əməkdaşı 2019-cu ildə alınmış 6 patentin müəllifləridir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.

2019-cu ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən alınmış patentlər

Cədvəl 2

Azərbaycan Respublikası Əqli Mülkiyyət Agentliyi Əsərin Qeydiyyatı Haqqında Şəhadətnamə

Mineral gübrələrin bentonitlə birgə tətbiqinin qida elementlərinin itkisinin qarşısının alınması və mənimsənilən formalara çevrilmələrində əhəmiyyəti. M.İ.Məmmədov, S.A.Məmmədova. //Azərbaycan Respublikası; Əqli Mülkiyyət Agentliyi. “Şəhadətnamə” №10772.2019.Bakı.

İNSTİTUTUN TƏTBİQ VƏ TÖVSİYYƏ OLUNAN İŞLƏRİ

AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2019-cu ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat

Tətbiqə tövsiyə olunan işlər

– Etilen istehsalında əmələgələn yüngül və ağır qətranların emalı sxemlərinin işlənib hazırlanması (2018-2020);

– Çən dibi neft şlamlarının təmizlənməsi üçün deasfaltenləşdirici reagentlərin alınması və tətbiqi (2018-2020);

– Klatrat əmələgətirmənin neft qurğularının hasilatının artırılmasında tətbiqi (2018-2020);

– Hidrotexniki qurğularda polad avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyasının tədqiqi və mühafizə üsullarının seçilməsi (2019-2020).

– Alümosilikatlar və polimerlər əsasında nanokompozit materialların alınması və tətbiqi (2019-2020).

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

27.04.2019-cu il tarixində AMEA akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya institutunun təşkilatçılığı ilə Elm Gününə və Dövri Sistemin 150 İlliyinə həsr olunmuş Respublika Konfransı keçirilmişdir.

Tədbirdə Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitütinin müəllim, magistr və tələbələri, eləcə də Z.Əliyeva adına Lisey, BDU-nun nəzdindəki Gənc İstedadlar Liseyi, Avropa Liseyi, 160 saylı Klassik Gimnaziya və Bakı şəhəri 192 saylı tam orta məktəbin müəllim və şagirdləri iştirak etmişlər.

Konfransı AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev açaraq qeyd etmişdir ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən 2019-cu il kimyəvi elementlərin Dövri cədvəli Beynəlxalq ili elan edilmişdir. Bu hadisə, rus alimi D.İ. Mendeleyev tərəfindən kimyəvi elementlərin Dövri qanununun kəşf olunmasının 150 illiyinə həsr edilib və dünyanın bir sıra ölkələrinin universitet və elmi mərkəzlərində bununla bağlı tədbirlər keçirilir.

Sonra, akademik “Kimyəvi elementlərin Dövri sistemi təbiətin fundamental qanunu kimi” adlı məruzə ilə çıxış etmişdir.

Akademik qeyd etmişdir ki, Mendeleyevin Dövri qanununun kəşfi nəinki həmin dövrdə məlum olan elementlərin xüsusiyyətlərini sistemləşdirməyə, həm də hələ məlum olmayan elementlərin varlığını proqnozlaşdırmağa və xassələrini təsvir etməyə imkan vermişdir. Dövri qanunla müəyyən edilmiş konsepsiyaların nəzəri əsaslarının inkişafı və praktik tətbiqi bu gün də aktualdır. Qanun kimya proseslərini anlamaq və müasir kimyəvi texnologiyaların yaradılması üçün əsas verir. Kimyəvi elementlərin dövri sistemini nəzərə alaraq davamlı ərintilər və müəyyən xüsusiyyətləri olan maddələrin alınması, nüvə enerjisindən istifadə və s. məqsədi ilə işlər aparılır. Dövri qanun 20-ci əsrdə kimya və fizika sahəsində olunan bir sıra kəşflərin əsasında durur.

Daha sonra Bakı Dövlət Universitetinin Kimya Fakültəsinin dekanı professor Abdülsəid Əzizov “Dövri sistem kimyanın tədrisində” və Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin “Kimya və qeyri-üzvi maddələrin texnologiyası” kafedrasının professoru Minirə Ağahüseynova “Dövri sistemin yeni elementlərin kəşfində əhəmiyyəti” məruzələri ilə çıxış etmişlər.

Sonra AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinin akademik katibi, akademik Vaqif Fərzəliyev, Baki Dövlət Universitetinin prorektoru AMEA-nın müxbir üzvü Aydın Kazımzadə, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, 160 saylı klassik Gimnaziyanın kimya müəllimi Dilşad Kərimova, 192 saylı məktəbin kimya müəllimi Afət Neymətova məruzələr ətrafında çıxış etmişlər.

Sonda tədbirdə iştirak edən şagirdlərin "Fiziki-kimyəvi analiz", “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər”, “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” və s. laboratoriyalara ekskursiyalar təşkil olunmuş və onlar üçün “Analitik kimya” laboratoriyasında bir sıra maraqlı təcrübələr əyani olaraq göstərilmişdir.

1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat

İnstitut 2019-cu il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin, həmçinin Respublikanın bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki– İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və əməkdaşlar yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 60-a yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.

Hesabat ilində İnstituta xarici ölkələrdən bir sıra qonaqlar dəvət olunmuşlar.

08-09.04.2019-cu ildə AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan–İtaliya elmi seminarı” keçirilmişdir. Seminarı AMEA-nın vitse–prezidenti, İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev açmışdır. Akademik hazırda iki ölkənin siyasi, iqtisadi, elmi, mədəni və digər sahələrdə sıx əməkdaşlıq əlaqələrinin olduğunu və Azərbaycanla İtaliya arasında ticarət dövriyyəsinin getdikcə yüksəldiyini bildirmiş və qeyd etmişdir ki, İtaliyanın Maire Technimont şirkəti Dövlət Neft Şirkəti ilə bir sıra layihələrin reallaşmasında, o cümlədən Sumqayıt etilen-propilen zavodunun və Neft Emalı zavodunun yenidən qurulmasında əməkdaşlıq edir. Son illərdə iki ölkə arasında elmi əlaqələrin də gücləndiyini, AMEA ilə İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası arasında əməkdaşlıq sazişinin imzalandığını, birgə tədqiqat proqramlarının elan edildiyini vurğulamış və bu əməkdaşlıq çərçivəsində İnstitutla İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası arasında birgə tədqiqat işlərinin aparıldığını diqqətə çatdırmışdır.

Sonra akademik qeyd etmişdir ki, bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu və İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun birgə təşkilatçılığı ilə “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan – İtaliya elmi seminarı” öz işinə başlayır. Ötən ildə də, İnstitut və İtaliyanın Azərbaycandakı səfirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə belə bir tədbirin baş tutduğunu vurğulayan akademik qeyd etdi ki, bu cür seminarların keçirilməsi kimya sahəsində əlaqələrin gücləndirilməsi baxımından önəmlidir.

Daha sonra İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası, Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun direktor əvəzi, prof. Dr.Luigi Ambrosionun “Gələcək sağlamlıq üçün mütərəqqi biomateriallar və texnologiyalar”, həmin institutun elmi tədqiqatçısı Dr. Maria Grazia Rauccinin “Sümük regenerasiyası və bərpası üçün iynələnə bilən terapevtik materiallar” və AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Şamo Tapdıqovun “Xitozan-tibbdə bioaktiv molekulların mükəmməl daşıyıcısı kimi” məruzələri dinlənildi və məruzələr ətrafında geniş müzakirələr aparıldı. Seminarda AMEA Polimer Materialları, Neft –Kimya Prosesləri, Fizika və Biofizika instututlarının alim və mütəxəssisləri də, iştirak etmişlər.

Ertəsi gün AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan – İtaliya elmi seminarı” öz işini davam etdirmiş və seminarı AMEA-nın vitse –prezidenti, İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev açaraq qeyd etmişdir ki, bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu və İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun birgə təşkilatçılığı ilə “İnnovativ polimerlər üzrə Azərbaycan – İtaliya elmi seminarı” öz işini yekunlaşdırır. Seminarda iki İtaliyalı alim və institutumuzun bir əməkdaşının məruzəsi dinləniləcəkdir.

Daha sonra İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası, Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar Institutunun elmi tədqiqatçısı Dr.Giovanna Buonocorenin “Aktiv qablaşdırmalar üçün innovativ polimer materiallar”, həmin institutun əməkdaşı Dr.Marino Lavorgnanın “Quruluş və funksional tətbiqlər üçün qrafen-polimer nanokompozitlər” və AMEA Kataliz və Qeyti-üzvi Kimya İnstitutunun laboratoriya müdiri prof.Vaqif Əhmədovun “Tərkibində metal olmayan polimer

karbon nitrid üzərində kataliz” adlı məruzələri dinlənilmiş və məruzələr ətrafında geniş müzakirələr aparılmışdır.

Sonda akademik Dilqəm Tağıyev bildirmişdir ki, son vaxtlar AMEA-nın xarici ölkələrin elmi mərkəzləri və institutları ilə əlaqələri genişlənir. Bu baxımdan keçirilən tədbir önəmli əhəmiyyət kəsb edir və Azərbaycan-İtaliya elmi əlaqələrinin daha da genişləndirilməsinə təkan verir.

03-07 sentyabr 2019-cu il tarixlərində Bolqarıstan EA Ümumi yığıncağının sədri, akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutunun direktoru, prof. Evelina Slavcheva və institutun elmi işçisi, f.d. Elica Petkucheva Azərbaycan MEA və Bolqarıstan EA arasında imzalanmış elmi əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində qalib gəlmiş “Hybrid FeCh_x-Tio₂-MoS_x cathodes for electrochemical and photoelectrochemical applications” adlı layihəsi üzrə akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda işgüzar-elmi səfərdə olmuşlar.

Qonaqların AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyevlə görüş zamanı gələcək birgə elmi fəaliyyət barədə fikir mübadiləsi aparılmış, tərəflərin konkret görəcəyi işlər müzakirə edilmişdir. Sonra Bolqarıstanlı qonaqlar institutun laboratoriyaları ilə tanış olmuşlar.

05.09.2019-cu ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Bolqarıstan - Azərbaycan elmi seminarı keçirilmişdir. Seminarı giriş sözü ilə AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev açaraq bildirmişdir ki, Azərbaycan MEA və Bolqarıstan EA arasında imzalanmış elmi əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində qalib gəlmiş “Hybrid FeCh_x-Tio₂-MoS_x cathodes for electrochemical and photoelectrochemical applications” adlı layihəsi çərçivəsində 03-07 sentyabr 2019 cu il tarixlərində Bolqarıstan EA Ümumi yığıncağının sədri, akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutunun direktoru, prof. Evelina Slavcheva və institutun elmi işçisi, f.d. Elica Petkucheva akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda işgüzar elmi səfərdədirlər və səfər çərçivəsində bu günkü seminar keçirilir.

Akademik institutla BEA-nın Elektrokimya və Enerji sistemləri İnstitutu arasında son illər aparılmış birgə elmi-tədqiqatların əhəmiyyətini vurğulamış və məruzə üçün sözü prof. Evelina Slavchevaya vermişdir.

Professor E.Slavçeva BEA-nın yaranması, inkişaf yolları və son illərdə aparılmış köklü islahatlara, təmsil etdiyi institutda aparılan fundamental və tətbiqi xarakterli işlərə həsr olunmuş “Bolqarıstan Elmlər Akademiyası və Elektrokimya və Energetik

sistemlər institutundakı son nailiyyətlər” adlı məruzə ilə çıxış etmiş və bərk polimer elektrolitlərdə suyun elektrolizi prosesinin fundamental, elmi-praktik tərəfləri və alınmış nəticələr haqqında ətraflı məlumat vermişdir. Məruzə ətrafında geniş müzakirələr aparılmış, seminar iştirakçılarının çoxsaylı sualları cavablandırılmışdır.

Sonra BEA-nın Elektrokimya və Enerji sistemləri İnstitutunun elmi əməkdaşı, f.d. Elitsa Petkuchevanın “Suyun fotoelektrokimyəvi parçalanması prosesində FeSe-nin Fotoabsorber kimi tətbiqi” mövzusunda məruzəsi dinlənilmişdir. Məruzəçi alternativ enerji mənbələrindən istifadənin səmərəliliyi, ekoloji baxımdan təmizliyi, gələcəyin enerji mənbəyi olan hidrogenin fotoelektrokimyəvi yolla alınmasının elmi əsaslarını qeyd edərək alınmış nəticələri seminar iştirakçılarının diqqətinə çatdırmışdır. Məruzə ətrafında geniş fikir mübadiləsi aparılmış, məruzəçilərə seminar iştirakçıları tərəfindən müxtəlif suallar verilmiş və cavablar alınmışdır.

Seminarın sonunda AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi-işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı ətraflı və geniş elmi məruzə üçün bolqarıstanlı alimlərə seminar iştirakçıları adından təşəkkür edərək bildirmişdir ki, belə seminarların keçirilməsi və qarşılıqlı səfərlərin təşkili hər iki təşkilat üçün elmi əlaqələrin qurulması və inkişaf etdirilməsi baxımından faydalıdır.

01.10.2019-cu il tarixində “Clarivate Analytics” şirkəti AMEA-nın akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda təlim keçirmişdir. Təlimi giriş sözü ilə Elmi-informasiya və patent tətqiqatları şöbəsinin müdiri Esmira Qulu-zadə açaraq sözü “Clarivate Analytics” şirkətinin elmi informasiya resursları üzrə eksperti İneş Kenjinaya vermişdir.

Təlim zamanı İneş Kenjinaya iştirakçılara “Web of Science” bazasına necə daxil olmaq, mövzulara uyğun jurnalları seçmək, məqalələr qarşısında qoyulmuş tələblər, yırtıcı jurnalları və nəşriyyatları necə tanımaq və digər məsələlərlə bağlı informasiyanı iştirakçıların nəzərinə çatdırmışdır. Məruzəçiyə verilmiş suallar cavablandırılmışdır. İştirakçılar bu cür təlimlərin vacib olduğunu və tez-tez keçirilməsini təklif etmişlər.

Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişdir.

1.“Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi” laboratoriyasının e.i. Çimnaz Şabanova 04.02.2019-cu il tarixindən 3 gün müddətinə "ERBD Good Governance Policies Consultation" (Yaxşı idarəetmə siyasəti İctimai məsləhətləşmələr) mövzusunda beynəlxalq seminarda iştirak üçün Ukraynanın Kiev şəhərinə ezam edilmişdir.

2. 29.01-16.04.2019-cu il tarixində İnstitutumuzun “Ekoloji Kataliz” laboratoriyasının elmi işçisi Elmir Babayev SOCAR-ın Elm Fondunun dəstəyi ilə “V, P, Mo, Sb oksid katalizatorların fiziki-kimyəvi xassələri ilə katalitik aktivliyi arasında asılılığın müəyyən edilməsi” XL layihəsi çərçivəsində Almaniyanın Rostok şəhərində yerləşən Kataliz İnstitutunda (LIKAT, Rostock) uzunmüddətli elmi ezamiyyətdə olmuşdur. Ezamiyyət müddətində gənc alim LIKAT-ın Bioəsaslı Homo- və Heterogen Kataliz şöbəsində məruzə ilə çıxış etmişdir. O çıxışını Azərbaycanın Respublikasının dövlətçilik tarixi, ərazi bütövlüyü və Qarabağ gerçəkləri, həmçinin ölkəmizin turizm potensialı, gəzməli-görməli yerlərimiz, eləcə də milli bayramlarımız və mətbəximiz haqqında təqdimatla başlamışdır. E.Babayev AMEA akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun (KQKİ) yaranma tarixi haqqında da məlumat vermiş, LIKAT və KQKİ-nin strukturunda olan oxşar və fərqli tərəfləri göstərmişdir.

Daha sonra məruzəçi İnstitumuzun son illərdə əldə etdiyi elmi nailiyyətlər, görkəmli kimyaçı alimlərimiz, impakt faktorlu jurnallarda çap olunmuş elmi əsərlər, təhsil və tədqiqat imkanları barədə, həmçinin çalışdığı “Ekoloji Kataliz” laboratoriyasında aparılan elmi-tədqiqat işləri, o cümlədən öz elmi fəaliyyəti – KQKİ və LIKAT-da əldə etdiyi elmi nəticələr barəsində də geniş məlumat vermişdir. Təqdimat auditoriya tərəfindən maraqla qarşılanmış və məruzəçi ona ünvanlanan müxtəlif səpkili sualları cavablandırmışdır.

May ayının 18-25-də institutun elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı Tübingen Universitetinin Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Bərk cisim və nəzəri qeyri-üzvi kimya kafedrasının professoru H.Jürgen Meyerin dəvəti ilə Almaniyada elmi ezamiyyətdə olmuşdur.

DAAD proqramının sponsorluğu ilə baş tutan səfər zamanı topoloji izolyatorların kimyası sahəsində birgə tədqiqatların nəticələri və gələcək əməkdaşlıq istiqamətləri müzakirə edilmişdir.

4. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 19.06.2019-cu il tarixdən 5 gün müddətinə İnstitutumuzun nəzdində fəaliyyət göstərən "Kvant kompütinqi və Spintronika üçün qabaqcıl materiallar" beynəlxalq laboratoriyasının Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti ilə birgə aparılan elmi tədqiqatların nəticələrinin müzakirəsi və yaxın gələcək üçün əməkdaşlıq istiqamətlərinin müəyyən edilməsi məqsədilə, eyni zamanda həmin Universitetdə keçirilən "Kimyəvi termodinamika Rusiyada" XII beynəlxalq elmi konfransda iştirak etmək və elmi məruzə ilə çıxış etmək üçün Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.

5. AMEA-nın vitse-prezidenti İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev Sloveniya Respublikasının Portoroj şəhərində keçiriləcək “Perspektiv Oksidləşmə Proseslərinin Ekologiyada Tətbiqinə” həsr olunan 6-cı Avropa Konfransında elmi məruzə ilə çıxış etmək üçün 25.06.2019-cu il tarixdən 6 gün müddətinə Sloveniya Respublikasının Portoroj şəhərinə ezam edilmişdir.

6. “Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə” laboratoriyasının müdiri Eldar Zeynalov “Horizon 2020” Avropa Birliyinin Tədqiqat və İnnovasiya qrant müsabiqəsi çərçivəsində hərtərəfli təkliflərin hazirlanması və bununla bağlı yeni nanokarbon materiallarının sintezi və tətbiq sahələrinin araşdırılması, eləcədə müştərək iş proqramının tərtib edilməsi üçün 09.07.2019-cu il tarixdən 5 gün müddətinə Almaniyanın Berlin şəhərinin Texniki Universitetində ezamiyyətdə olmuşdur.

7. "Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər" laboratoriyasının baş elmi işçisi Etibar İsmayılov 05.09.2019- cu il tarixdən 7 gün müddətinə Avropa Komissiyasının Horizon 2020 proqramı çərçivəsində yerinə yetirilən "C123" layihəsi üzrə tərəfdaşımız olan SİNTEF şirkətinin tədqiqat mərkəzində AMEA KQÜK Institutunda sintez olunmuş katalizatorların testinin aparılması və bu layihə üzrə keçiriləcək iclasda iştrak etmək üçün Norveçin Oslo şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.

8. Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun kimya üzrə fəlsəfə doktoru “Beynəlxalq əlaqələr, qrant layihələri və innovasiyalar” şöbəsinin müdiri Məmmədova Ülviyyə və “Mineral sorbentlər” laboratoriyasının ap.e.i. Məmmədova Səadət 9 sentyabr 2019-cu il tarixindən 6 gün müddətinə Sankt-Peterburq şəhərinə REA-nın İ.V.Qrebenşekov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunda “Ümumi və tətbiqi kimya”ya həsr olunmuş XXI Mendeleyev qurultayında iştirak etmək üçün ezam olunmuşlar.

Əməkdaşlar “Каталитическое окисление н-гексана на металлополимерном катализаторе” və “Сорбция тяжелых металлов (Mn^2+, Pb²⁺⁾ из сточных вод на модифицированном бентоните” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, REA və digər ölkələrin alimləri ilə görüşmüş və gələcəkdə müştərək işlərin görülməsi haqqında razılıq əldə etmişlər.

9. İnstitutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev və “Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsinin müdiri, k.e.d. Asif Məmmədov 22-24 sentyabrda Türkiyənin İzmir bölgəsinin Çeşmə şəhərində keçirilən perspektiv materialların termofiziki və mexaniki xassələrinə həsr olunmuş 6-cı Beynəlxalq konfransda məruzəçi kimi iştirak etmişlər.

Konfransda Almaniyanın, Fransanın, Braziliyanın, Slovakiyanın, Hindistanın, Türkiyənin, Azərbaycanın, Rusiyanın və digər ölkələrin nümayəndələri iştirak edirdilər. Konfransda müxtəlif təyinatlı yeni materialların (istilik boruları, soyutma sistemləri, kompozitlər, ion mayeləri, alüminium panelləri və s.) xassələrinin eksperimental tədqiqi və nəzəri hesablamalarında, eləcə də müxtəlif kimyəvi proseslərin, o cümlədən, biodizelin mikroreaktorda sintezi, nanomayelərə maqnit sahəsinin təsiri, qeyri-xətti istilik və kütlə köçürmələrinin riyazi modelləşməsi üçün istifadə olunan yeni yaxınlaşmalar və üsullar haqqında məruzələr dinlənilmişdir.

Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşlarının təqdim etdiyi qeyri-səlis bayesian yaxınlaşmasında səthdə kristallaşmanın 3D modelinin qurulmasına və asiloxlorid-allil xlorid sistemlərində gedən reaksiyaların temperaturdan asılılığına həsr olunmuş təqdimatlar da maraqla qarşılanmışdır.Konfransın təşkilat komitəsi tərəfindən növbəti konfransın 2020-ci ildə Almaniyada, 2021-ci ildə isə Azərbaycanda keçirilməsi qərara alınmışdır.

10. Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi" laboratoriyasının müdiri Mirsəlim Əsədov 01.10.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə Moskva şəhərində keçiriləcək Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları Assosiyasının illik hesabat iclasında məruzə ilə çıxış etmək üçün Moskva şəhərində ezamiyyətdə olmuşdur.

11. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyasının müdiri , k.e.d., Akif Əliyev 16-19 oktyabr 2019-cu il tarixlərində Bolqarıstanın Sofiya şəhərində Bolqarıstan Elmlər Akademiyasının 150 illiyinə həsr edilmiş “SOFIA ELECTROCHEMICAL DAYS '2019” konfransında iştirak etmək üçün ezamiyyətdə olmuşdur. Akif Əliyev konfransın xüsusi dəvətli qonağı olaraq, konfransda təbrik nitqi ilə çıxış etmiş və öz hədiyyəsini onlara təqdim etmişdir. Alim gələcəkdə birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması üçün konfransda iştirak edən müxtəlif ölkələrdən olan alimlərlə elmi diskusiyalar apararaq, birgə layihələr təşkil edilməsi haqqında qarşılıqlı razılıqlar əldə etmişdir.

12.”Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər” laboratoriyasının baş elmi işçisi Etibar İsmayılov 25.10.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə Türkiyənin Sakarya şəhərinədə keçiriləcək V Beynəlxalq Türk Dünyası Kimya Elmləri və Texnologiyaları konfransında məruzə ilə çıxış etmək üçün ezam olunmuşdur.

13. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı 25.10.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə Türkiyənin Sakarya şəhərinədə keçiriləcək V Beynəlxalq Türk Dünyası Kimya Elmləri və Texnologiyaları konfransında iştirak etmək üçün ezam olunmuşdur.

14. “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” laboratoriyasının müdiri, k.e.d. Nizami Zeynalov 11.11.2019-cu il tarixindən 4 gün müddətinə “Polimer əsaslı nanogellərin alınması və onların dərman preparatlarının daşıyıcısı kimi xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində tətbiqi” adlı elmi-tədqiqat proqramı ilə əlaqədar Moskva şəhərinə Rusiya Elmlər Akademiyası akademik A.V.Topçiyev adına Neft Kimya Sintezi İnstitutuna ezam olunmuşdur.

15. “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” laboratoriyasının müdiri, k.e.d. Nizami Zeynalov 17.11.2019-cu il tarixindən 7 gün müddətinə “Polimer əsaslı nanogellərin alınması və onların dərman preparatlarının daşıyıcısı kimi xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində tətbiqi” adlı elmi-tədqiqat proqramı ilə əlaqədar Türkiyə İstanbul Universitetinə ezam olunmuşdur.

Cari il ərzində həmçinin İnsitutun “Koherent - sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyalari” şöbəsinin müdiri akademik Tofq Nağıyev xaricdə keçirilmiş bir sıra konfranslarda:

– 20-22 mayında İsveçrənin Sürix şəhərində “Materialşünaslız və kimya üzrə” keçirilən 12-ci Beynəlxalq konfarans və sərgi və 30-cu Dünya Nano konfransında poster məruzə ilə;

– 7-12 iyulda Fransanın Paris şəhərində Nəzəri və Tətbiqi Kimya üzrə 47-ci Beynəlxalq Konqres (IUPAC) və həmin qurumun yaranmasının 100 illiyinə həsr olunan 50-ci Baş Assambleyasının iclasları keçirilib.

“Kimyanın sərhədləri: gəlin gələcəyimizi quraq! IUPAC-la 100 il birlikdə” şüarı ilə keçirilən konqresdə ölkəmizi AMEA-nın vitse prezidenti, “Koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyaları” şöbəsinin müdiri akademik Tofiq Nağıyev təmsil etmişdir.

3500-dən çox kimyaçı alimin qatıldığı konqres çərçivəsində 30 simpozium, 9 bölmə, 8 plenar iclas keçirilib, 500-ə yaxın məruzə dinlənilib. Akademik T.Nağıyev tədbirdə iki məruzə ilə çıxış etmişdir. Alimin hər iki məruzəsi “Yaşıl kimya”nın tələblərinə cavab verən oksidləşdirici proseslərə, o cümlədən davamlı biomimetik katalizatorların yaradılması və işlənməsində yaxın elm sahələrinin birgə yanaşma prinsiplərinə həsr olunmuşdur. Bundan əlavə, konqresdə rus alimi D.Mendeleyevin 1869-cu ildə kəşf etdiyi kimyəvi elementlərin dövri cədvəlinin 150 illiyi təntənəli qeyd olunmuşdur. Qeyd edək ki, IUPAC kimyanın bütün aspektlərini əhatə edən kəskin qlobal problemlərin həllinə dair obyektiv elmi ekspertizaların verilməsi üzrə lider təşkilatdır.

– 2-5 sentyabr Slovakiyanın Bratislava şəhərində keçirilən Sensor və transdüsserlər üçün materiallar və vəsaitlər üzrə üzrə 8-ci Avropa Formunda şifahi məruzə ilə;

– 2-6 sentyabrda Portuqaliyanın Lissabon şəhərində keçirilən 1-ci Beynəlxalq Qeyri- kovalent qarşılıqlı əlaqə üzrə konfransda poster məruzə ilə.

– 2-3 dekabrda Hollandiyanın Amsderdam şəhərində keçirilən “Yaşıl oksidləşdirici maddələr” /Yaşıl, Davamlı və Ekoloji kimya üzrə konfransda şifahi məruzə ilə iştirak etmişdir

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2018-ci ilin qəbul planına əsasən) 2019-cu ildə 15 nəfər, doktorantura yolu ilə 6 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 1, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5), dissertantura yolu ilə 9 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 3, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6) qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində 62 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqatlar aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 13 nəfər təhsil alır, onlardan 13 əyani:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 3

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 3

2304.01-“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 1

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 10 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 3

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 3

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 2

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 1

İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 12 nəfər dissertasiya işi üzrə çalışır:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 4

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 5

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 2

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 1

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 27 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası - 9

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası - 7

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası - 2

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası - 5

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası - 4

ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:

Hesabat dövründə Elmi Şuranın 15 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2019-cu il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2020-ci ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasında təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2019-cu ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2019-cu il üçün təqvim planı, 2019-cu ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akademik M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata layiq görülən gənc alimlərin irəli sürülməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin (akademik Həbibulla Şahtaxtinskinin və AMEA-nın müxbir üzvü Paşa Rüstəmovun) yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, böyük elmi işçi vəzifələrini tutmaq üçün AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə, elmi işçi və kiçik elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və təsdiq üçün müvafiq sənədlər təqdim edilib.

Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2019-cu il ərzində xarici ölkələrdə ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.

İlin sonunda struktur bölmələrin 2019-cu il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

Şurada 2018-ci ildə dosent elmi adına irəli sürülən 8 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” (k.ü.f.d. S.İ.Bənənyarlı, k.ü.f.d. F.F.Cəlaləddinov, k.ü.f.d. L.F.Məşədiyeva, k.ü.f.d. Q.M.Səməd-zadə, k.ü.f.d. F.K.Paşayeva, k.ü.f.d. R.M.Muradxanov, k.ü.f.d. Z.M.Muxtarova, k.ü.f.d. Q.M.Cəfərov), 1 nəfərə 2306.01 – “Üzvi kimya” (k.ü.f.d. M.M.Ağamalıyeva), 1 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” (k.ü.f.d. N.V.Şakunova), 1 nəfərə 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” (t.ü.f.d. S.A.Əliyeva) və 1 nəfərə 2304.01 – “Makromolekullar kimyası” (N.Y.Melnikova) ixtisasları üzrə 2019-cu ildə dosent elmi adı verilib.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2019-cu ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.

Bu müqavilələr əsasında birgə aparılan elmi tədqiqatların əlaqələndirilməsi, elmi işlərin effektivliyinin artırılması və alınan nəticələrin mühüm olması müzakirə olunaraq təsdiq edilmişdir.

b) Elmi seminarların işi:

AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunda Dissertasiya Şurasının nəzdində 2316.01- “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”, 3303.01- “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Elmi Seminar fəaliyyət göstərir. Elmi seminarın tərkibi 20 nəfərdən ibarətdir (2 müxbir üzv, 10 elmlər doktoru, 8 fəlsəfə doktoru). Elmi seminarda hesabat ilində dissertasiya işləri müzakirə olunmamışdır.

c) Dissertasiya Şurasının işi:

İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru vəelmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə edilməmişdir.

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

	2018	2019
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	3626114.00	3401575.00
Orta aylıq əmək haqqı	445.00	381.00
o cümlədən - elmi işçilər	460.00	371.00
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi	1500.00	29383.00

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.

1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat

1. İnstitutun 1 gənc əməkdaşı – kimya üzrə fəlsəfə doktoru Sevinc Osmanova “Elm günü” ilə əlaqədar keçirilən AMEA Rəyasət Heyətinin “Gənc qadınlar elmdə” müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.

2. AMEA prezidentinin 31 yanvar 2019-cu il tarixli 58 nömrəli sərəncamına əsasən magistrantların elmi nailiyyətlərinin artırılmasına dəstək vermək, təhsildə və elmdə yüksək nəticələr göstərən magistrantların fəaliyyətini stimullaşdırmaq məqsədilə “Magistr-2019” müsabiqəsində İnstitutun I kurs magistrantı Rüstəmli Xədicə Mübariz qızı həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşdür.

3. Azərbaycanda kimya elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq və “Elm günü” ilə əlaqədar akademik Ağadadaş Əliyev, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlıy, k.ü.e.d.,prof. Asif Məmmədov, k.ü.e.d.,prof. Vaqif Əhmədov, kü.e.d.,dos. Əli Yaqubov, k.ü.e.d.,b.e.i. İltifat Lətifov, k.ü.f.d.,dos. Sima Zülfüqarova, k.ü.f.d.,dos. Vaqif Qasımov, k.ü.f.d. Sevinc Məmmədova və t.ü.f.d.,b.e.i. Manaf Manaflı AMEA Kimya Elmləri Bölməsinin “Fəxri Fərmanı” ilə təltif edilmişlər.

4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti

Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması	Elmin inkişaf etdirilməsi	Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdirilməsi	Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8.
		Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdirilməsi	İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir.
		Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması	Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür.
		Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmala-rın bazarın tələblərinə uyğunlaşdırılması	Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır.
		Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırılması	AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır.
		Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi	– Spintronika və kvant kompüterlərində informasiya daşıyıcısı kimi istifadə olunan yeni sinif qeyri-üzvi maddələrin – topoloji Dirak materialları yaradılıb. – Supramolekulyar birləşmələrin əsasında hazırlanmış kompozitlərin ağır neftlərə təsiri ilə onların dinamik özlüyünün 60%-dək azalması götürülüb. – Günəş enerjisinin çevirici kimi yeni nəsil elektrod materiallarının, korroziyaya davamlı və yaddaş effektli nanoquruluşlu örtükləri alınıb. – Dərman maddələrinin immobilizasiyası və nəzarətli ayrılması üçün polimer əsaslı nanogelləri yaradılıb. – Bir karbonlu birləşmələrin monomerlərə və digər qiymətli maddələrə çevrilməsi üçün yeni katalitik sistemləri işlənilib. – Etilen istehsalının yan məhsulu-yüngül qətranın emalı nəticəsində təmizliyi 98,5% olan benzolun alınma prosesi təklif edilib. Emal prosesində laboratoriyada işlənib hazırlanmış alüminium xlorid və toluol əsasında sintez olunmuş kompleks katalizatordan istifadə olunub. – Filizlərdən və onların emal tullantılarından sənaye əhəmiyyətli komponentlərin çıxarılması, kimya sənayesinin yan məhsullarının təkrar emalı və ekologiyaya ziyan vuran maddələrin utilizasiyası üçün texnologiyaları işlənilib.

4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi

Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.

4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması

Beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində cari ilin may ayından institutun gənc mütəxəssisi Elmir Babayev Almaniyanın Rostok şəhərində yerləşən Kataliz İnstitutunda (LIKAT, Rostock) 3 aylıq elmi ezamiyyətdə olmuşdur.

01 mart 2019-cu il tarixində İnstitutda Elm Gününə və Dövri Sistemin 150 İlliyinə həsr olunmuş Respublika Konfransı keçirilib. Tədbirdə Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitütinin müəllim, magistr və tələbələri, eləcə də Z.Əliyeva adına Lisey, BDU-nun nəzdindəki Gənc İstedadlar Liseyi, Avropa Liseyi, 160 saylı Klassik Gimnaziya və Bakı şəhəri 192 saylı tam orta məktəbin müəllim və şagirdləri iştirak ediblər. Sonda tədbirdə iştirak edən şagirdlərin "Fiziki-kimyəvi analiz", “Molekulyar maqnetiklər və keçiricilər”, “Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” və s. laboratoriyalara ekskursiyalar təşkil olunub və onlar üçün “Analitik kimya” laboratoriyasında bir sıra maraqlı əyəncəli təcrübələr əyani olaraq göstərilib. Müəllim və şagirdlər bu tədbirin onlarda və şagirdlərdə böyük təəssürat yaratdığını, nəzəri öyrəndikləri biliyin bilavasitə təcrübədə əyani gördüklərinin çox xoş olduğunu vurğulamışlar.

Cari ildə İnstitutda keçirilən bir sıra beynəlxalq tədbirlərin, o cümlədən Bolqarıstan – Azərbaycan (03.09.2019), Azərbaycan – İtaliya (09.04.2019) birgə elmi seninarlarının təşkilində və keçirilməsində İnstitutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası yaxından iştirak etmişdir.

2019-cu ildə bir sıra məktəblərin, o cümlədən Bakı İstanbul Liseyi, Yasamal rayonu 286 saylı orta məktəbinin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günləri və ekskursiyalar təşkil edilmiş,şagirdlər institutun laboratoriyalarında quraşdırılan müasir cihaz və avadanlıqlarla yaxından tanış olmuş,onlar üçün əyləncəli təcrübələr nümayiş etdirilmişdir.

Cari ildə Şura sədri Faiq Məmmədov Bakı şəhəri 298 və 151 saylı tam orta məktəblərində “Kiçik Akademiya”ların yaradılması və işinin təşkili prosesində iştirak etmişdir. Eləcədə 290 saylı məktəbdə yaradılan “Kiçik Akademiya”nın kimya bölməsinin rəhbəri və şagirdləri ilə institutda görüş təşkil edilmişdir.

Bakı Dövlət Universitetinin, Azərbaycan Texniki Universitetinin, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin "SABAH" qruplarının tələbələri cari ilin fevral-may aylarında İnstitutun bir sıra laboratoriyalarında təcrübə keçmişlər. Tələbələr heyəti ayrı-ayrı vaxtlarda İnstitutun laboratoriyalarında istifadə olunan müasir cihaz və avadanlıqlarla və onların iş pinsipləri ilə, həmçinin İnstitut əməkdaşları tərəfindən aktuallıq kəsb edən istiqamətlər üzrə yerinə yetirilən və əldə edilən elmi nəticələr ilə yaxından tanış olmuş.

Cari ildə İnstitut gənclərindən 1 nəfər (Ulduz Məmmədova) fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə, 1 nəfər (Səbinə Əliyeva) isə dosent elmi adına layiq görülmüş və onlara müvafiq diplomlar təqdim olunmuşdur.

İnstitutun 1 gənc əməkdaşı – kimya üzrə fəlsəfə doktoru Sevinc Osmanova “Elm Günü” ilə əlaqədar keçirilən AMEA Rəyasət Heyətinin “Gənc qadınlar elmdə” müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.

İnstitutun I kurs magistrantı Xədicə Rüstəmli “Magistr 2019” müsabiqəsinini həvəsləndirici mükafatına layiq görülmüşdür.

4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə

Wikipediya qlobal informasiya resursunda Azərbaycanın görkəmli kimyaçı alimlərinin həyat və yaradıcılıqları haqqında məlumatlar yerləşdirilmişdir. Azərbaycan tarixinin həqiqətlərinə həsr olunmuş tədbirlər keçirilmiş və onlar haqqında məlumatlar institutun internet səhifəsinə daxil edilir.

4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi

Bax 1.7

4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi

Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov

Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:

- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

- Spektral analiz qrupu

- Elektron mikroskopiyası qrupu

- Element analizi qrupu

Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

Rentgenefaza analizi - 387 nümunə
Termiki analiz - 42 nümunə

Spektral analiz qrupu

İQ spektr - 128 nümunə
UB spektr - 54 nümunə

4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

Kimya Problemləri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib. Azərbaycan Kimya Jurnalının da bu bazaya daxil olunması istiqamətində işlər aparılır.

Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü

Məhəmməd Babanlı

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2018-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Hal-hazırda İnstitutda 30 elmi-tədqiqat laboratoriya və 4 elmi yardımçı şöbə fəaliyyət göstərir.

Elmi-tədqiqat işləri 3 elmi istiqamət (3 problem) üzrə aparılıb, 8 mövzunun, 36 işi üzrə 76 mərhələsi yerinə yetirilmişdir. Elmi-yardımçı şöbələrdə 13 mərhələni əhatə edən 5 elmi iş aparılıb.

QEYRİ-ÜZVİ KİMYA

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

Bu problem üzrə (3 mövzu, 14 iş, 32 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Zəylik yatağının kasıb və orta tərkibli alunitləşmiş süxurlarının tam kimyəvi və mineroloji tərkibi müəyyənləşdirilmişdir. Onların müqayisəli analizi aparılmışdır. Alunitin tərkibi kasıb alunitləşmiş süxurda ̴ 35.3 ÷ 40% orta alunitləşmiş süxurda ̴ 44÷49% təşkil edir. Tədqiq olunan alunitləşmiş süxurun element tərkibinə əsasən onun texnoloji emal üsullarının seçilməsinə tövsiyyələr təklif olunmuşdur. Əvvəlki tədqiqatları təsdiqləyərək müəyyən olunmuşdur ki, alunitləşmiş süxurun 600-900⁰C temperatur intervalında termiki parçalanması əksər hallarda mərhələli olur. İlkin olaraq alunit süxurunun dehidratlaşması, daha sonra isə alüminium sulfatın parçalanması baş verir. Zəylik alunitləşmiş süxurlarının dehidratlaşması nəticəsində K-Na-Al tərkibli zəylərin alınması rentgenfaza və SEM analizləri ilə təsdiqlənib. Termoqravimetrik analiz üsulundan istifadə etməklə tədqiq olunan süxurun inert (N₂) və hava axını mühitində termiki parçalanması zamanı alunit süxurun dehidratlaşması və alüminium sulfatın SO₃-ün qovulması proseslərinin temperatur intervalları təyin edilmişdir.

– Süxurların tərkibinə daxil olmuş alunitin 600-900⁰C temperatur intervalında faza çevrilmələrinin sxemi verilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, alunit filizinin 600⁰C-də közərdilmiş nümunələrinin 3%-li H₂SO₄ ilə işlənməsi zamanı qələvi metalların tam məhlula keçməsi mümkündür. Alunit nümunəsi 800⁰C-də közərdildikdə Na⁺ və K⁺ ionlarının məhlula çıxımı azalır. Bu həmin temperaturda silikatların və alüminatların əmələ gəlməsi ilə bağlıdır.

– Dəmir və vanadium tərkibli filiz konsentratlarının təbii qazla reduksiyasının qeyri-tarazlıq Gibbs enerjisinin komponentlərin parsial təzyiqindən asılılığının analitik 3D modeli işlənilmişdir ki, bu da reduksiya prosesinin başlanğıc temperaturunu 100⁰C azaldan təzyiq parametrinin qiymətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir.

– Məhlullardan mis, sink, kobalt və manqan ionlarının monoetanolaminlə modifikasiya olunmuş təbii seolitlərlə sorbsiyasının qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. Məlum olmuşdur ki, monoetanolaminlə modifikasiya olunmuş seolit texnoloji məhlullardan Co²⁺, Cu²⁺, Zn²⁺ və Mn²⁺ ionlarını ayıran effektiv sorbent kimi istifadə oluna bilər. Metal ionlarının adsorbsion xassəsi həm məhlulun pH-ından, həm də metal ionlarının ilkin qatılığından asılıdır. Aminlə modifikasiya olunmuş seolitdə metal ionlarının sorbsiyasının seçicilik sırası aşağıdakı kimidir: Co²⁺>Cu²⁺>Zn²⁺>Mn²⁺. Adsorbsiya üzrə alınmış nəticələr Lənqmür və Freyndlix izotermlərinə görə araşdırılmışdır. Məlum olmuşdur ki, təcrübi nəticələr Lənqmür sahəsi ilə üst-üstə düşür.

– Molibdenin stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, tallium(III)-ün halogenid asidokomplekslərinin etoksiakridinin azotörəmələri ilə ion assosiatı tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

– (Ga₂S₃)_0,70(La₂S₃)_0,25(Nd₂S₃)_0,05 tərkibli şüşələr lifli rabitə sistemlərində-telekommunikasiya üçün 1,3 mkm dalğa uzunluqlu gücləndiricilərin hazırlanmasında lazer materialı kimi istifadə oluna bilər.

Y₂O₂S-Ga₂S₃- Tb₂O₂S sisteminin likvidus səthinin proyeksiyası qurulmuş və bərk məhlul sahəsində nümunələrin katodolüminessensiya spektri çəkilmışdir. İşıqlanmanın mexanizmi araşdırılmışdır.

– CaIn₂Te₄ birləşməsi əsasında alınmış 1,5; 2,5 və 3,5 mol% CaTe bərk məhlul ərintilərinin 293K temperaturda fotocərəyanın dalğa uzunluğundan asılılığının öyrənilməsi nəticəsində fotohəssas materiallar alınmışdır. Təsdiq edilmişdir ki, bu nümunələrin maksimal fotohəssaslığı spektrin görünən sahəsinə düşüb, uyğun olaraq 950, 992, 1048 nm təşkil edir. Maksimal fotocərəyan 2,5 mol% CaTe tərkibli nümunədə aşkar edilmiş və spektral həssaslıq sahəsi 800-1200 nm olmuşdur. Nümunələrin qaranlıqdakı müqavimətinin işıqdakı müqavimətə nisbəti uyğun olaraq, (100 lk-də) R_q/R_i=99,1; R_q/R_i=97,7 və R_q/R_i=97,27 olmuşdur. (CaIn₂Te₄)_1-x(CaTe)_x bərk məhlul ərintilərinin Lüks-Amper asılılığının öyrənilməsi də alınan nəticələri təsdiq edir. Bu ərintilər yüksək müqavimətli funksional xassəli fotohəssas materiallar olub, fotorezistorların hazırlanması üçün yararlıdır və CdS əsasında hazırlanan fotorezistorlardan spektral xarakteristikalarına görə daha əlverişlidir.

– İlk dəfə olaraq elektrolit kimi morfolin formiat ion mayesindən istifadə etməklə elektrik hərəkət qüvvəsi (EHQ) üsulu ilə M-X-I (M-Tl, Sb, Bi; X-S, Se, Te) sistemlərində əmələ gələn üçlü birləşmələrin parsial və inteqral termodinamik funksiyaları yüksək dəqiqliklə təyin edilmişdir. Bu yanaşma qeyri-üzvi sistemlərin termodinamik tədqiqatlarında EHQ üsulunun tətbiq imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirməyə imkan verir.

– Karbon turşularının tiosemikarbazonları və hidrazonları ilə birinci dövr keçid metallarının koordinasion birləşmələri sintez olunmuş, onların quruluşu öyrənilmiş və müəyyən edilmişdir ki, alınmış maddələr bəzi metabolik fermentlərə qarşı ingibitor xüsusiyyətlərinə malik olmaqla qlaukoma, Alzheymer xəstəlikləri üçün potensial preparatlardır.

– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodlarına qoyulan 7 təlabatın Me₈Fc+Me₈Fc⁺ cütünün homogen sistemdə araşdırılması nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu sistem Fc+Fc⁺ sisteminə nəzərən daha perspektivlidir və Me₈Fc+Me₈Fc⁺ cütünün heterogen sistemdə elektrokimyəvi tədqiqatlarının aparılması vacibdir.

– İlk dəfə olaraq ikivalentli platin və palladiumun bioloji sistemlərə xas olan funksional qruplara malik bioloji fəal merkamin və b-merkaptoetanol liqandları ilə çoxnüvəli koordinasion birləşmələri alınmış, onların strukturları öyrənilmiş, quruluş və bioloji fəallıq (radioprotektor, onkoloji, dermatoloji) arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir.

KİMYƏVİ-KİNETİKA VƏ KATALİZ, FİZİKİ-KİMYA

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

Bu problem üzrə (4 mövzu, 18 iş, 37 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Metanın hidrogen peroksidlə metanola oksidləşməsi prosesi üçün yeni biomimetik katalizator sintez olunmuş, onun aktivliyi və davamlılığının axınlı reaktorda eksperimental tədqiqi aparılır.

– Histidinlə FeCI₃^.6H₂O və CoCI₂^.6H₂O kompleks duzları alınmışdır. Bu komplekslər işıqa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar. Alınan komplekslərinin tərkibi İQ-spektroskopiyası ilə təsdiq olunmuşdur və onların quruluşunun ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir. Foliy turşusunun əsasında manqan və dəmir xloridlərlə reaksiyaları nəticəsində kompleks birləşmələri alınmışdir və İQ-spektroskopiyası ilə quruluşunun ehtimal edilən sxemi verilmişdir. Sintez edilmiş komplekslər bioloji aktiv maddələr kimi tədqiq edilmişdir və onların fizioloji və bioloji cəhətdən antimikrob, antibakterial xassələri aşkar olunmuşdur.

– İlk dəfə olaraq ferrosenin iştirakında tsikloheksanın katalitik pirolizi ilə alınan karbon nanoborularının tərkibində Fe₃C karbidin və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasının əmələ gəlməsi X-ray analiz üsulu ilə aşkar olunmuşdur. Fe-tərkibli karbon nanoboruların kumolun və etilbenzolun aerob oksidləşmə proseslərində yüksək katalitik aktivliyə malik olduğu müəyyən edilmişdir.

– Propilenin akroleinə oksidləşməsi reaksiyası üçün aktiv modifikasiya olunmuş seolit katalizatorunun seçilməsi reallaşdırılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, tərkibində 1%-li Ni²⁺ kationları olan klinoptilolit bu reaksiyada yüksək aktivlik göstərir. Bu katalizator üzərində 380⁰C temperaturda, həcmi sürəti - 1125 saat^-1, kontakt müddəti 3.2 saniyə olduqda, propilenin konversiyası - 82.7%, akroleinə görə selektivlik - 90.1%, çıxımı isə - 74.5% təşkil edir.

– Malein, mono- və dixlormalein anhidridlərinin alifatik C₁-C₄ spirtlərlə efirləşmə reaksiyasında bir sıra seolit katalizatorların (NaY, CaY, klinoptilolit, mordenit, KУ-2, Seokar, SVK, KMPS, HZSM) aktivlik göstəriciləri müəyyən edilmişdir. Bu seolitlərin H⁺ formaları daha yüksək aktivlik nümayiş etdirirlər. Efirləşmə reaksiyasında katalitik sistemlərin aktivlik sırası NaX< CaY etanol > propanol-1 > butanol-1 > propanol-2 >butanol-2 müəyyən edilmişdir. Həmçinin turşu anhidridlərinin aktivlik sırası MA < MXMA < DXMA olmuşdur.

– Alüminium oksid matrisdə keçid metallar ferritlərinin alınma metodu işlənib hazırlanıb. Metod üç mərhələdən ibarətdir: 1) bərk fazalı sintez ilə maqnetit və metal oksiddən mikrodalğa texnologiyası ilə ferritlərin alınması; 2) alınan ferritlərin alüminium oksid matrislə qarışdırılması; 3) qarışığın mikrodalğalı şüalanma sahəsində termiki emalı.

– Polistirol istehsalında benzolun etilenlə alkilləşmə prosesində zərərli aralıq məhsul kimi əmələ gələn fenilasetilenin selektiv hidrogenləşmə reaksiyasının tərkibində metal olmayan mezo-quruluşlu polimer karbon nitrid katalizatoru üzərində kinetik qanunauyğunluqları tədqiq edilmiş və prosesin riyazı modeli işlənilmişdir.

– Xitozanın qarışqa aldehidi və benzaldehid ilə reaksiyası nəticəsində alınmış, yüksək həll olma qabiliyyətinə malik N-metil-N-benzil törəməsinə L-tiroksin dərman preparatının inkapsullaşdırılması həyata keçirilmişdir. Alınan biokompleksin siçanlarda in vivo kəskin və xroniki toksikliyi yoxlanılmış və bir ay müddətində onlarda əks reaksiya müşahidə olunmamışdır.

– Üzvi liqandlı vanadium (III) və karboksilat-liqandlı vanadium (IV) tipli metalkomplekslərindən istifadə etməklə daşıyıcı - Al₂O₃ səthində nazik metaloksid nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemin alınması üçün əvvəlcə daşıyıcı səthinə müvafiq kompleks məhlullarının çökdürülməsi, sonra isə onun termiki işlənməsi yolu ilə müvafiq V₂O₃/Al₂O₃və ya V₂O₅/Al₂O₃ tərkibli katalitik sistemlər əldə edilir. Çən dibi neft şlamlarının daha effektiv təmizlənməsini təmin ferrosenildimetil karbinol C₅H₅FeC₅H₄C(CH₃)₂OH birləşmənin sulu məhlulun - metalüzvi birləşmə : su = 1:96 nisbətində olan qarışığın ən azı 2-3 atm təzyiq altında işlənməsi kifayət edir.

– Nazik elektrokatalitik xassəyə malik olan MoS₂ təbəqələrinin elektrokimyəvi yolla alınmasının şəraiti və məhlulun tərkibi işlənib hazırlanıb. Alınan təbəqələrin tərkibinə məhlulun tərkibinin, temperaturun, cərəyan sıxlığının təsiri öyrənilib, rentgen-faza və SEM analizləri MoS₂-nin alınmasını təsdiq edib.

– Ni-Mo ərintilərin alınmasına cərəyan sıxlığının temperaturun, məhlulun tərkibinin, pH-ın, qarışdırmağın alınan ərintilətin tərkibinə təsiri öyrənilmişdir. Qələvi mühitdə suyun elektrolizi alınmış Ni-Mo elektrokatalizatorunda aparılmışdır, müəyyən edilmişdir ki alınan ərintilərin elektrokatalitik xassələri platin katalizatorlarindan 2 dəfə artıqdır. Ərintilərin rentgen-faza və SEM analizləri aparılıb və qalınlığı ölçülüb, müəyyən edilib ki örtüklərin galınlığı 2-3mkm təşkil edir. Yarımkeçirici xassəyə malik olan Sb-Se nazik təbəqələrinin çökdürülməsi - qalvanostatik və qalvanodinamik üsulla tədqiq edilib və rentgenfaza, Sem analizlərinə verilib, birgə çökmə prosesi zamanı stexiometrik tərkibə uyğun Sb₂Se₃ kimyəvi birləşməsi əmələ gəldiyini təsdiqləyir.

– Aparılan tədqiqatlar nəticəsində elektrokimyəvi yolla qısa müddət ərzində, aşağı temperaturda və müxtəlif metallar üzərində lazımi tərkibdə renium-kükürd ərintisinin yarımkeçiricilər texnikasında istifadə edilə biləcək nazik nanotəbəqələrin almaq mümkündür. İlk dəfə olaraq Re-Cu-Te və Re-Cu-Se sistemində müxtəlif elektrodlar üzərində alınmış nazik nanotəbəqələrin kristallik quruluşu, qalınlığı, rentgenquruluşu, faza tərkibi, səthə yapışma möhkəmliyi, elektrolitin səpələnmə qabiliyyəti, voltamper xarakteristikası müasir cihazlarla öyrənilmiş və elektronikada perspektivli material kimi istifadə edilməsi tövsiyyə edilmişdir.

– Müəyyən olunmuşdur ki, ikili və üçlü etilaminli klinoptilolit və mordenitlə müqayisədə birli etilaminli klinoptilolit və mordenitdə keçid metal ionlarının (Co²⁺, Cu²⁺, Ni²⁺ ) diffuziya əmsalları 7–10 dəfə azdır, ona görə ki, kiçik aminli seolitlər daha kiçik hidrat təbəqəsinə malik olduqları üçün diffuziya sürətləri artıqdır.

KİMYA TEXNOLOGİYASI VƏ MÜHƏNDİSLİYİ

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

Bu problem üzrə (1 mövzu, 4 iş, 7 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakına diqqət yetirmək olar:

– Dispers neft mühitində kütlə köçürmə hadisələri və reoloji xassələr əsasında diffuziya və qravitasiya mexanizmləri, neftdə olan asfalt-qətran və bərk hissəciklərin çökmə və neft avadanlığının səthində hissəciklərin sıx layının yaranma modelləri təklif edilmişdir. Bu modellər neft avadanlıqlarının vəziyyətinin zamana görə proqnozlaşdırılmasına və onların istismar müddətinin artırılması üçün optimal şəraitin seçilməsinə imkan verir.

– Xromatoqrafik və eksperimental tədqiqatların nəticələri göstərdi ki, yüngül qətranın kompleks katalizatorun istifadəsi ilə emalı doymuş və doymamış alifatik karbohidrogenlərin azalmasına, benzolun və toluolun yüngül qətranın tərkibində çoxalmasına, etilbenzolun və stirolun az miqdarda artmasına gətirib çıxarır. Bu zaman aromatik karbohidrogenlərin iki-, üç alkil törəmələrinin, bitsiklik birləşmələrin miqdarı kəskin azalır. Pirokondensatda benzolun kütlə payı 34.9%-dən 43.5 %, toluolun 16.5%-dən 25.3%, etilbenzolun 5.0%-dən 5.8%, stirolun 8.9%-dən 11%-ə qədər artmışdır. Bütün təcrübələrdə neftpolimer qətran əmələ gəlir. Beləliklə, yüngül qətranın katalitik emalı zamanı alkilləşmə, dealkilləşmə, parçalanma, polimerləşmə reaksiyaları müşahidə olunur.

3.2. Ölkənin dayanıqlı və təhlükəsiz enerji təminatını saxlamaq üçün su elektrik stansiyalarının metal avadanlıqlarının korroziya davamlılığının monitorinqi və korroziyaya qarşı qabaqlayıcı tədbirlər bir başa su elektrik stansiyalarında aparılır.

– Ölkə ərazisində boksit yataqlarının qiymətləndirilməsi, habelə alüminium istehsalı prosesində yaranmış tullantı şlamın təkrar emal üçün yararlığı istiqamətində tədqiqatların aparılır (AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutu ilə birlikdə).

– Laylı alümosilikat nanokompozitlərin alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları və onların neft laylarının termiki effektivliyinin artırılmasında tətbiqi öyrənilir.

3.7. Ölkə ərazisində hidrotexniki qurğuların metal avadanlıqlarının istismar şəraitində korroziyaya davamlılığının proqnozlaşdırılması və mühafizəsinin təşkili məqsədilə orada baş verən fiziki-kimyəvi proseslər öyrənilir və alınmış nəticələr əsasında onların mühafizə sisteminin təşkili Azərbaycan Meliorasiya, Su Təsərrüfatı və Azərbaycan Respublikası “Azərenerji” ASC-i ilə birgə aparılır.

3.19. Ölkənin müdafiə qüdrətinin yüksəldilməsi istiqamətində İnstitutda bir sıra tədqiqatlar Müdafiə Nazirliyi və Hərbi Akademiya ilə müqavilələr əsasında aparılır.

– Alternativ yanacağın hazırlanmasında istifadə edilən metalüzvi birləşməli nanokompozit məhlulunun alınması texnologiyası işlənib hazırlanmışdır ki, bu da onun tüstüsüz yanmasını təmin edir.

3.24. İnstitutun “Keçid metallarının metal-üzvi birləşmələri” laboratoriyasının müdiri, k.ü.e.d. İ.Lətifov kimya fənni üzrə dərsliklərin hazırlanmasında yaxından iştirak edib.

3.26. İnstitutun sabiq əməkdaşı, hazırda Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev mütəmadi olaraq Bakıya dəvət olunaraq apardığı işlərlə əməkdaşları tanış edir.

3.27. Xaricdə yaşayan bir sıra kimyaçı həmvətənlərimiz (Camal Musayev, Nazim Muradov, Faiq Musayev (ABŞ), Sadiq Quliyev, Hacalı Nəcəfoğlu və Vəli Qasımov (Türkiyə), Hüseynqulu Sadıqov, Aftandil Mehdiyev və Eldar Dəhnəvi (Rusiya)) İnstitutun əməkdaşları ilə birgə tədqiqatlar aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər.

3.28. Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Probleri Jurnalının 1,2,3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrəsi isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Probleri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib.

3.29. Cari ildə İnstitutun əməkdaşları, kimya üzrə elmlər doktorları Z.Ağayeva, A.Qaşqay və Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiri S.Hacıyevanın “Экологический анализ некоторых антропогенных факторов загрязнения биосферы” adlı kitabı dərc olunub.

1.2. Elmi-tədqiqat işləri planlarının yerinə yetirilməsi haqqında alınmış mühüm nəticələr

Problem: Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi.

MÖVZU 1: Respublikanın filiz və qeyri-filiz mineral xammal ehtiyatlarının kompleks emal texnologiyasının elmi əsaslarının yaradılması

-Dəmir və vanadium tərkibli filiz konsentratlarının təbii qazla reduksiyasının qeyri-tarazlıq Gibbs enerjisinin komponentlərin parsial təzyiqindən asılılığının analitik 3D modeli işlənilmişdir ki, bu da reduksiya prosesinin başlanğıc temperaturunu 100⁰C azaldan təzyiq parametrinin qiymətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir:

Qeyri-tarazlıq Gibbs enerjisinin (DG) və filiz konsentratının reduksiya temperaturunun təzyiq parametrindən asılılığının 3D modeli

İcraçılar: k.ü.e.d.,professor Asif Məmmədov, k.ü.f.d. Afəridə Qasımova, k.ü.f.d. Qasım Səmədzadə

1. A.N.Mammadov, A.M.Gasimova. Reduction of the Adzhinaur titanomagnetite concentrates of Azerbaijan by natural gas for the production of iron powder and titanium dioxide. //Azerbaijan Chemical Journal. 2018, N.1, p.p37-44.

2. Шарифова У.Н., Мамедов А.Н., Гасымова А.М., Самедзаде Г.М. Термодинамика окислительно-восстановительных реакций ванадийсодержащих титаномагнетитовых концентратов при использовании природного газа. //Фундаментальные исследования. 2018. № 6. c.35-40.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Samirə İmaməliyeva

Aliev Z.S., Musayeva S.S. Imamaliyeva S.Z., Babanlı M.B. Thermodynamic study of antimony chalcoiodides by EMF method with an ionic liquid // J. Therm. Anal. Calorim., 2018, v.133, №2, p.1115-1120.
Babanly D.M., Aliev Z.S., Majidzade V.M., Tagiyev D.B., Babanly M.B. Experimental study of phase equilibria and thermodynamic properties of the Tl–Se–I system // J. Therm. Anal. Calorim., 2018, https://doi.org/10.1007/s10973-018-7677-x.

– İlk dəfə olaraq ikivalentli platin və palladiumun bioloji sistemlərə xas olan funksional qruplara malik bioloji fəal merkamin və b-merkaptoetanol liqandları ilə çoxnüvəli koordinasion birləşmələri alınmış, onların strukturları öyrənilmiş, quruluş və bioloji fəallıq (radioprotektor, onkoloji, dermatoloji) arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir.

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Əsmət Əzizova, kimya üzrə elmlər doktoru Xudayar Həsənov (Azərbaycan Tibb Universiteti)

Азизова А.Н., Тагиев Д.Б., Касумов Ш.Г., Гасанов Х.И. Шестиядерные комплексы платины (II) и палладия (II) с β-меркаптоэтанолом. Журнал общей химии. 2018, т.88, вып. 3, с. 478-481.
А.Н.Азизова, Д.Б.Тагиев, С.Н.Османова, Ш.Г.Касумов, Х.И.Гасанов. Кристаллическая и молекулярная структура комплекса платины с b-меркаптоэтиламин гидрохлоридом. Журн. Структурной химии, 2018. Т.59. №1. С.191–195.

Nikelin N-salisiloil –N-maleoil – hidrazinlə kompleksininmolekulyar (A) və

kristallik (B) quruluşu.

Tiosemikarbazon ilə qlioksal turşusunun qarşılıqlı təsirindən alınmış liqandla

misin əmələ gətirdiyi kompleksin molekulyar (A) və kristallik (B) quruluşları

İcraçılar: akademik Əjdər Məcidov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Pərizad Fətullayeva, doktorantlar Mənsurə Hüseynova, Gülnaz Qondolova (İş AMEA-nın Aşqarlar İnstitutu ilə birlikdə aparılıb)

1. Mansura Huseynova, Parham Talsimi, Ajdar Medjidov, Vaqif Farzaliyev, Mahizar Aliyeva, Gulnar Gondolova, Onur Sahin, Bahattin Yalçın, Afsun Sucayev, Efe Baturhan Orman, Ali Rza Özkaya, Ilhami Gulcin. Synthesis, characterization, crystal structure, electrochemical studies and biological evalution of metal complexes with thiosemicarbazone of glyoxylic acid. Polyhedron 2018, Vol. 155, pp. 25-33.

2. Gulnar Gondolova, Parham Taslimi, Ajdar Medjidov, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Mansura Huseynova, Onur Shahin, Bahattin Yalçın, Fikret Turkan, Ilhami Gulçin – “Synthesis, crystal structure and biological evaluation of spectroscopic characterization of Ni(II) and Co(II) complexes with N-salicyloil-N′-maleoil-hydrazine as anticholinergic and antidiabetic agents” Journal of biochemistry and molecular toxicology, 2018. DOI: 10.1002/jbt.22197.

Problem: Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

– İlk dəfə olaraq ferrosenin iştirakında tsikloheksanın katalitik pirolizi ilə alınan karbon nanoborularının tərkibində Fe₃C karbidin və dəmirin yüksək temperaturlu g-modifikasiyasının əmələ gəlməsi X-ray analiz üsulu ilə aşkar olunmuşdur. Fe-tərkibli karbon nanoboruların kumolun və etilbenzolun aerob oksidləşmə proseslərində yüksək katalitik aktivliyə malik olduğu müəyyən edilmişdir.

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Eldar Zeynalov, akademik Tofiq Nağıyev, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Mətanət Məhərrəmova

2. Zeynalov E.B., Magerramova M. Ya. Backminsterfullerene- pyrrolidines as promising antioxidants in polymer materials. In: Chemical Engineering of Polymers. Production of Functional and Flexible Materials. Apple Academic Press Inc., USA, Part 3: Materials and Properties; 2018, chapter 27, pp. 329-344.

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru,professor Vaqif Əhmədov, akademik Dilqəm Tağıyev, akademik Ağadadaş Əliyev, dissertant Vüsal Əhmədov

V.Akhmedov, A.Aliyev, M.Bahmanov, V.Ahmadov, D.Tagiyev. ″Kinetics of phenylacetylene selective hydrogenation to styrene over metal-free polymeric carbon nitrides″. Applied Catalysis A, General,2018.Vol. 565,p. 13-19.

İcraçılar: akademik Dilqəm Tağıyev,kimya üzrə elmlər doktoru Nizami Zeynalov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Şamo Tapdıqov

1. Sh.Z.Tapdigov S.F.Safaraliyeva N.A.Zeynalov D.B.Tagiyev A.I.Mammedova E.M.Gasimov, A.F.Nuraliyev.

Synthesis of N,N-diethyl, N-methyl chitosan chloride with certain quaternization degree, molecular spectroscopic and thermomorphological study of the alkylation. //Journal of Biomimetics,

Biomaterials and Biomedical Engineering, 2018, Vol. 39, p.77-88.

İcraçılar: kimya üzrə elmlər doktoru Əli Yaqubov, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Səadət Məmmədova

1. Джабаров Э.Э., Ягубов А.И., Махмудов Ф.Т., Мамедова С.А, Мамедова С.Р. Термодинамика обмена ионов Cr³⁺и Ni²⁺на природных и синтетических сорбентах. Science and World. International scientific journal. 2018, №10(62), стр.43-46.

2. С.А.Мамедова, А.И.Ягубов, П.А.Фатуллаева, А.А.Меджидов,М.Г.Аббасов Получение и ИК-спектроскопическое исследование полимерных композиционных материалов на основе модифицированных бентонитов. Известия Волгоградского Политехнического Университета, 2018, №4, с.235-240.

PROBLEM: Kimyəvi proseslərin texnologiyası və modelləşdirilməsi

İcraçılar: AMEA-nın müxbir üzvü Qüdrət Kəlbəliyev, texnika üzrə elmlər doktoru, professor Sakit Rəsulov (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti)

1. Келбалиев Г.И.,Расулов С.Р., Мустафаева Г.Р. Вязкость структурированных дисперсных систем. //Теор. Осн. Хим. Техн., 2018, т. 52, № 3, с.352–360.

2. Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Ильюшин П.Ю., Мустафаева Г.Р. Кристаллизация парафина из нефти и осаждение асфальто-парафинистых веществ на поверхности труб. //Инж.-Физ. журнал, 2018, т. 91, № 5. с.1–6.

1.3. Müqavilələr üzrə aparılan işlər

İnstitut tərəfindən bir sıra təşkilatlarla müqavilələr bağlanmış və birgə işlər yerinə yetirilmişdir. Onların arasında Bolqarıstan Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmi Mərkəzi “Kurçatov İnstitutu”, Gürcüstan Elmlər Akademiyasının Qeyri-üzvi və Elektrokimya İnstitutu, Rusiya Federasiyasının Metallurgiya və Metalşünaslıq İnstitutu, Rusiya EA-nın İ.B.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunun “Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası” laboratoriyası, Tomsk Dövlət Universiteti, Moskva Dövlət Universiteti, Belarusiya Dövlət Informatika və Radioelektronika Universitetinin kimya kafedrası, Sumqayıt Etilen-Polietilen zavodu, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti “Azdövsutəslayihə” H.Əliyev adına Neft Emalı zavodu, Bakı Ovuntu Metallurgiya Zavodu, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Nazirliyi Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyini, qeyd etmək olar.

İnstitut alimləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu, Radiasiya Problemləri İnstitutu, Neft Kimya Prosesləri İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti və onun nəzdində olan “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Azərbaycan Dövlət Universiteti, Az.Texniki Universitetinin “Fizika” kafedrası, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti və başqa elmi mərkəzlərlə birgə əməkdaşlıq edirlər.

Bundan əlavə 2018-ci il ərzində Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İtaliya, İcveç, Hollandiya, Danimarka, Türkiyə, Tayvan və s. ölkələrin elmi-tədqiqat müəssisələri və Universitetləri ilə elmi əməkdaşlıq davam etmişdir.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tədbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

1.4. Elmi-tədqiqat proqramlarının müsabiqəsində iştirak

2018-ci ildə maliyyələşdirilmiş qalib qrant layihələri

Layihənin adı	İnnovativ metallurgiya texnologiyası əsasında yayma istehsalatında yüksək xassələrə malik bimetallik valın işlənməsi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihə rəhbəri: t.e.d.,prof. Sübhan Namazov (Azərbaycan Texniki Universiteti); həm rəhbər: k.e.d., prof. İxtiyar Bəxtiyarlı (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu)
Layihənin məbləği	60 000 man.

Layihənin adı	Yüksək texnologiyalar üçün yeni topoloji izolyatorların və Raşba yarımkeçiricilərinin alınması, kimyəvi dizaynı və tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. İmaməliyeva Samirə (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər k.ü.f.d. Əliyev Ziya (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti)
Layihənin məbləği	80 000 man.

Layihənin adı	İnterkalyasiya olunmuş laylı quruluşlu birləşmələr və polimerlər əsasında hazırlanmış yeni hibrid nanokompozitlərin sorbsiya və katalitik xassələrinin tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. Abdulsəyid Əzizov (Bakı Dövlət Universiteti); həmrəhbər: k.ü.f.d. Natalya Melnikova (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu)
Layihənin məbləği	80 000 man

Layihənin adı	Mis və gümüşün çoxkomponentli xalkogenidləri əsasında yeni superion keçiricilərinin və termoelektrik materiallarının alınması və tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: k.e.d., prof. İmir Əliyev (AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər: Yusibov Yusif (Gəncə Dövlət Universiteti)
Layihənin məbləği	60 000 man.

Layihənin adı	Acınohur titanmaqnetit superkonsentratının məhsullarından istifadə etməklə litium titanatların sintezi və xassələrinin funksiyalaşdırılması
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Məmmədov Asif (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər: Məmmədov Elman (Azərbaycan Texniki Universiteti)
Layihənin məbləği	50 000 man.

Layihənin adı	Triazapentadien əsaslı komplekslərin sintezi və katalizdə tətbiqi imkanları
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: Şıxaliyev Namiq (Bakı Dövlət Universiteti); həmrəhbər: Cəlaləddinov Fidail (Kataliz və Qeyri - üzvi Kimya İnstitutu)
Layihənin məbləği	55 000 man.

Layihənin adı	Ətraf mühitə atılan tullantılarda yüngül karbohidrogenlər (C₁-C₄), metanol və xloraromatik karbohidrogenlərin zərərsizləşdirilməsi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu “Elm-Təhsil İnteqrasiyası” məqsədli qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2016
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: Arif Əfəndi (Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu); həmrəhbər: Şəmilov Nazim (Bakı Dövlət Universiteti)
Layihənin məbləği	60 000 man.

Layihənin adı	Misin mürəkkəb xalkogenidləri ortatemperaturlu termoelektrik materialları kimi: sintezdən və faza tarazlıqlarından "tərkibquruluş-xassə" əlaqəsinə doğru
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 1-ci Azərbaycan- Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2020
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin həmrəhbəri: Məhəmməd Babanlı (AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu; AMEA Fizika İnstitutu; Bakı Dövlət Universiteti), həmrəhbər: k.e.d., prof. Andrey Şevelkov (M.V.Lomonosov adına MDU)
Layihənin məbləği	175 000 man.

Layihənin adı	Nanoelektronikada tətbiq üçün t ərkibind ə III qrup xalkogenidləri saxlayan bərk məhlullar, qrafen və ifrat nazik silisium təbəqələri əsasında alınmış 2D sistemlərdə defekt əmələgəlmənin mexanizmi və kvant halları
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 1-ci Azərbaycan- Rusiya birgə beynəlxalq qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2020
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin iştirakçısı: Mirsəlim Əsədov (AMEA KQÜKİ) AMEA Fizika İnstitutu (AMEA Fizika İnstitutu; AMEA KQÜKİ), REA Fizika-Texnologiya İnstitutu
Layihənin məbləği	75 000 man.

Layihənin adı	L-tiroksinin xitozanın N-trimetil yodlu törəməsinə enkapsullaşdırılması və onun uzun müddət nəzarətli ayrılmasının in vivo bioloji tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat müsabiqəsinə təqdim edilmiş layihələr
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2020
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Nizami Zeynalov (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: prof. Maria Grazia Raucci (İtaliya Sosial Respublikası “Polimerlər, kompozitlər və Biomateriallar İnstitutu”)
Layihənin məbləği

Layihənin adı	FeCh_x-TiO₂-MoS_xhibrid katodlarının elektrokimyəvi və fotoelektrokimyəvi tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Elmi Əməkdaşlıq” Müştərək Elmi Tədqiqat müsabiqəsinə təqdim edilmiş layihələr
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2020
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev (KQÜKİ); layihənin həmrəhbəri: t.e.d., prof. Evelina Slavçeva (Bolqarıstan Respublikasının akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutu)
Layihənin məbləği

Layihənin adı	Laylı quruluşlu birləşmə və polimerlər əsasında sintez olunmuş nanokompozitlərin katalitik və sorbsiyon xassələrinin tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2018-2020-ci illər üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2018
Layihənin həyata keçirildiyi illər	36 ay
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: akademik Abel Məhərrəmov (Bakı Dövlət Universiteti); Layihənin həmrəhbəri: k.e.d., prof. Vaqif Əhmədov (AMEA KQÜKİ)
Layihənin məbləği	525 550 man.

Layihənin adı	Polimer əsaslı nanogellərin alınması və onların dərman preparatlarının daşıyıcısı kimi xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində tətbiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 2018-2020-ci illər üçün elmi tədqiqat proqramlarının işlənməsi, seçilməsi və maliyyələşdirilməsi məqsədilə keçirilən respublika müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2018
Layihənin həyata keçirildiyi illər	36 ay
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev (AMEA KQÜKİ) (AMEA-nın Biofizika İnstitutu, Milli Onkologiya Mərkəzi)
Layihənin məbləği	360 000 man.

Layihənin adı	Mikroelektronika üçün tərkibində nadir torpaq elementləri saxlayan tallium-bismut telluridləri əsasında yeni maqnit materialların sintezi, tədqiqi və xassələrinin modelləşdirilməsi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 2-ci Azərbaycan- Belarus birgə qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2020
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin həmrəhbəri k.e.d., prof. Mirsəlim Əsədov (AMEA KQÜKİ) (Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) Научно-практический центр НАНБ по материаловедению
Layihənin məbləği	60 000 man.

Layihənin adı	Qeyri-tarazlıqlı heterofazalı neft-kimya proseslərinin və neft-qaz sistemlərinin riyazi və fiziki-kimyəvi modelləşdirilməsi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2020
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri:k.e.d. Mirsəlim Əsədov (AMEA KQKİ)
Layihənin məbləği	60 000man

Layihənin adı	Koordinasion birləşmələrin neftin reoloji xassələrinə təsirinin tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: k.e.d. Mina Munşiyeva (AMEA KQÜKİ)
Layihənin məbləği	45 000 man.

Layihənin adı	Biratomlu fenolların karbon dioksidlə karboksilləşdirilməsi reaksiyasının nanostrukturlu oksid əsaslı katalizatorlarının hazırlanması texnologiyasının işlənilməsi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu və Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin birgə təşkil edərək keçirdiyi Gənc alim və mütəxəssislərin 4-cü xüsusi – “Mənim ilk qrantım”- qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	2018-2019 (12 ay)
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin həmrəhbəri: k.ü.f.d. Sevinc Osmanova (AMEA KQÜKİ); (AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu)
Layihənin məbləği	35 000man.

Layihənin adı	Zob əleyhinə istifadə olunan L-tiroksin preparatının daşınması üçün sintez olunmuş N- trimetilyod xitozanın reoloji və spektral tədqiqi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	30 gün
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: k.ü.f.d. Şamo Tapdıqov
Layihənin məbləği	16 386 man.

Layihənin adı	V, P, Mo, Sb oksid katalizatorların fiziki-kimyəvi xassələri ilə katalitik aktivliyi arasında kollerasiyanın müəyyən edilməsi
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	-
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: Elmir Babayev
Layihənin məbləği	12 000 man.

Layihənin adı	Ağır metalların xalkogenidlərinin, xalkohalogenidlərinin və onlar əsasında yeni funksional materialların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları
Təqdim edildiyi Fond (yerli və beynəlxalq)	Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Elm Fondu”nun elmi tədqiqat, innovativ layihələrin maliyyələşdirilməsi məqsədilə qrant müsabiqəsi
Təqdim edildiyi il	2017
Layihənin həyata keçirildiyi illər	-
Layihə rəhbəri (adı, soyadı, elmi dərəcəsi)	Layihənin rəhbəri: Dünya Babanlı
Layihənin məbləği	5 000 man.

2018-ci ildə digər (xarici) müsabiqələr və müraciət edən

əməkdaşların qrant layihələrinin

S İ Y A H I S I

Müsabiqənin adı	AMEA və TÜBİTAK birgə müsabiqə
Layihənin adı	Developing new nanoelectrocatalysts on base of combining Co, Ni, Mo metals for water electrolysis (Suyun elektrolizi üçün Co, Ni, Mo metalları saxlayan yeni nanoelektrokatalizatorların hazırlanması)
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: k.e.d. Akif Əliyev Layihənin həmrəhbəri: prof. Hilal Demir Kıvrak
İl	2018
Müsabiqənin adı	AMEA və TÜBİTAK birgə müsabiqə
Layihənin adı	Establishment and organization of chitosan-based nano-gel biocomposites for biomedical application (Biotibbi tətbiqlər üçün xitozan əsaslı nano-gel biokompozitlərin sintezi və təşkili)
Müraciət edən	Layihənin həmrəhbəri: akademik Dilqəm Tağıyev Layihənin həmrəhbəri: prof. Zeyneb Aydoğmuş
İl	2018

1.5. Fundamental elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsi

2016/2017- ci tədris ilində magistraturaya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisaslaşması üzrə qəbul olunmuş Oruclu Elnur Nəcəf oğlu və Ağazadə Aytən İsmət qızı magistra təhsil proqramını başa vurmuş və yekun dövlət attestasiyasından müvəffəqiyyətlə keçərək fərqlənmə diplomu almışlar.

2017/2018-ci tədris ilində İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz” və “Fiziki-kimya” ixtisaslaşması üzrə 7 bakalavr qəbul olmuşdur. Magistrlar I kursu müvəffəqiyyətlə başa vuraraq yüksək təqaüdə layiq görülmüşlər. Hal-hazırda II kursun III semestrində təhsil alırlar.

2018/2019-cu tədris ilidə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 12.09.2018-ci il tarixli № 570 sərəncamı ilə İnstitutun magistraturasına “Qeyri-üzvi kimya”, “Kimyəvi kinetika və kataliz”, “Fiziki-kimya”, “Yüksək molekullu birləşmələr kimyası”, “Neft-kimya proseslərinin riyazi modelləşdirilməsi” ixtisaslaşması üzrə 6 bakalavr qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində institut əməkdaşları tərəfindən yüksək impakt faktorlu xarici jurnallarda məqalələr dərc olunmuşdur: Applied Catalysis A, General, Journal of Alloys and Compounds, Physica status solidi (RRL) - Rapid Research Letters, Nanotechnology, Journal of Solid State Electrochemistry, Inorganica Chimica Acta, Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, Polyhedron, Journal of Molecular Structure, Journal of biochemistry and molecular toxicology, Acta Chimica Slovenica, Materials Research-Ibero-american Journal of Materials, Chemie Ingenieur Technik, Physics of the Solid State, Russian Journal of Electrochemistry, Crystallography Reports, Russian Journal of Inorganic Chemistry, Inorganic Materials, Semiconductors, Журнал общей химии, Журнал физической химии, Materials Testing, Журнал Структурной Химии, Теоретические основы химической технологии, Журнал прикладной химии, Химия и технология топлив и масел.

Ümumiyyətlə bu il 196 məqalə, o cümlədən xaricdə 121, respublikada 75 məqalə çap olunmuşdur. Cari il ərzində 70 məqalə Web of Science, 10 məqalə SCOPUS, 34 məqalə isə digər bazalara daxil olan İmpakt faktorlu jurnallarda dərc olunmuşdur.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Probleri Jurnalının 1,2,3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrəsi isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Probleri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib. 2018-ci ildə institut əməkdaşları respublikada və bir sıra xarici ölkələrdə keçirilmiş konfranslarda məruzələrlə çıxış etmiş, 252 tezis (onlardan 109 xaricdə) çap olunmuşdur.

İnstitutun əməkdaşları İspaniyanın Donostia-San Sebastian, Almanıya Federativ Respublikasının Berlin və Frankfurt, Bolqarıstanın Sofiya, Ukraynanın Kiyev, Rusiyanın Moskva, Voronej, Dağıstan, Belarusiyanın Minsk və s. xarici ölkələrin şəhərlərinə müxtəlif məqsədlər üçün (konfranslarda, konqreslərdə, seminarlarda iştirak, elmi işlərin müzakirəsi, beynəlxalq laboratoriyalarda alınan nəticələrin müzakirəsi, gələcəkdə əməkdaşlıq məsələləri və qrant layihəsi çərcivəsi nəticəsində birgə aparılmış elmi işlərin müzakirəsi və s.) ezam olunmuşlar.

Hesabat ilində 4 kitab nəşr edilmişdir:

- Tofiq M. Nağıyev “Sinxron reaksiyalara koherent baxış”. “Şərq-Qərb”. ASC-nin mətbəəsi. Bakı, 2018, 216 s.

- Dilqəm Tağıyev, Manaf Manafov, Asif Məmmədov. “Kimyada informasiya texnologiyalarının tətbiqi”. Bakı, 2018 , “Elm” nəşriyyatı, 358s.,

- З.Р.Агаева, А.М.Кашкай, С.Р.Гаджиева «Экологический анализ некоторых антропогенных факторов загрязнения биосферы». Баку, 2018, 320 с.

- Eldar Zeynalov. Biblioqrafik göstərici. Bakı: 2018 “Elm və təhsil” nəşriyyatı , 344 s.

Web of Science (Clarivate Analytics) məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

V.Akhmedov, A.Aliyev, M.Bahmanov, V.Ahmadov, D.Tagiyev. ″Kinetics of phenylacetylene selective hydrogenation to styrene over metal-free polymeric carbon nitrides″. Applied Catalysis A, General Vol.565, pp. 13-19,(2018), https:doi.org/10.1016/j.apcata.2018.07.033. CA-4.521
Aliev Z.S., Amiraslanov I.R., Record M-C., Tedenac J-C., Babanly M.B. The YbTe-SnTe-Bi₂Te₃ system. Journal of Alloys and Compounds, 2018, Volume 750, Pages 887-89. CA-3.779
D. Pacile, S. V. Eremeev, M. Caputo, M. Pisarra, O. De Luca, I. Grimaldi, J. Fujii, Z. S. Aliev, M. B. Babanly, I. Vobornik, R. G. Agostino, A. Goldoni, E. V. Chulkov, and M. Papagno. Deep insight into the electronic structure of ternary topological insulators: A comparative study of PbBi₄Te₇ and PbBi₆Te₁₀. Physica status solidi (RRL) - Rapid Research Letters, р.1800341-8. CA-3.721
Flammini R., Colonna S., Hogan C., Mahatha S., Papagno M., Barla A., Sheverdyaeva P., Moras P., Aliev Z., Babanly M.B. Evidence of β-antimonene at the Sb/Bi₂Se₃ interface. Nanotechnology. 2018 10;29(6):065704. CA- 3.404.
Babanly N.B., Imamaliyeva S.Z., Yusibov Y.A., Taghiyev D.B., Babanly M.B. Thermodynamic study of the Ag-Tl-Se system using the EMF method with Ag₄RbI₅ as a solid electrolyte . Journal of Solid State Electrochemistry, 2018, v.22, pp.1143-1148. CA-2.509
Rayyat Huseyn Ismayilov,Fuad Famil Valiyev, Dilgam Babir Tagiyev, You Song, Nizami Vali Israfilov, Wen-Zhen Wang, Gene-Hsiang Lee, Shie-Ming Peng, Baghir A.Suleimanov. Linear pentanuclear nickel(II) and tetranuclear copper(II) complexes with pyrazine-modulated tripyridyldiamine ligand: Synthesis, structure and properties. Inorganica Chimica Acta,Vol. 483, 2018, pp. 386-391. CA-2,264
D.M. Babanly, Z.S. Aliyev, V.A. Majidzade, D.B. Tagiyev, M.B. Babanly. Experimental study of phase equilibria and thermodynamic properties of the Tl-Se-I system. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 2018, pp.1-9. https://doi.org/10.1007/s10973-018-7677-xCA-2.209
Aliev Z.S., Musayeva S.S. Imamaliyeva S.Z., Babanlı M.B. Thermodynamic study of antimony chalcoiodides by EMF method with an ionic liquid. // Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, 2018, v.133, №2, pp.1115-1120.CA-2.209
Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Mammadov A.N. Thermodynamic assessment of phase diagram and concentration–temperature dependences of properties of solid solutions of the GaS–GaSe system. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 2018. V. 133. № 2. pp. 1135–1141.DOI 10.1007/s10973-018-6967-7. CA-2.209
Mansura Huseynova, Parham Talsimi, Ajdar Medjidov, Vaqif Farzaliyev, Mahizar Aliyeva, Gulnar Gondolova, Onur Sahin, Bahattin Yalçın, Afsun Sucayev, Efe Baturhan Orman, Ali Rza Özkaya, Ilhami Gulcin. Synthesis, characterization, crystal structure, electrochemical studies and biological evalution of metal complexes with thiosemicarbazone of glyoxylic acid. Polyhedron 2018, Vol. 155, pp. 25-33. CA-2.067
Mansura Teyfur Huseynova, Mahizar Nacaf Aliyeva, Ajdar Akber Medjidov, Onur Şahin Bahattin Yalçın. Cu(II) complex with thiosemicarbazone of glyoxylic acid as an anion ligand in a polymeric structure. Journal of Molecular Structure, 2019, Vol. 1176, pp. 895-900. CA- 2.011
Gulnar Gondolova, Parham Taslimi, Ajdar Medjidov, Vagif Farzaliyev, Afsun Sujayev, Mansura Huseynova, Onur Shahin, Bahattin Yalçın, Fikret Turkan, Ilhami Gulçin. Synthesis, crystal structure and biological evaluation of spectroscopic characterization of Ni(II) and Co(II) complexes with N-salicyloil-N′-maleoil-hydrazine as anticholinergic and antidiabetic agents. Journal of biochemistry and molecular toxicology. 32(9):e22197. doi: 10.1002/jbt.22197. CA-1.837
Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Mahmudova M.A., Amiraslanov I.R., Babanly M.B. Phase equilibria in the Tl₄PbTe₃-Tl₉SmTe₆-Tl₉BiTe₆section of the Tl-Pb-Bi-Sm-Te system. Acta Chimica Slovenica, 2018, v.65, pp.365–371. CA-1.104
Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Gasymov V.A., Babanly M.B. Experimental study of the Tl₄PbTe₃-Tl₉TbTe₆-Tl₉BiTe₆section of the Tl-Pb-Bi-Tb-Te system. Materials Research-Ibero-american Journal of Materials. 2018; 21(4): e20180189. CA – 1.103
P.A.Muradova, S.M.Zulfugarova, E.Graser, A.S.Strekov, Y.N.Litvishkov. Microwaves induced thermolysis of petroleum under contact with heterogenous catalysts. Chemie Ingenieur Technik. 2018, p. 393-399. CA-1.1
Asadov S.M., Mustafaeva S.N. Dielectric Losses and Charge Transfer in Antimony-Doped TlGaS2 Single Crystal. Physics of the Solid State. 2018. V. 60. № 3. pp. 504-508. CA-0.925
L.F.Mashadieva, Sh.G.Mansimova, Yu.A.Yusibov, and M.B.Babanly. Thermodynamic Study of the 2PbTe–AgSbTe₂ System Using EMF Technique with the Ag₄RbI₅ Solid Electrolyte. Russian Journal of Electrochemistry, 2018, Vol. 54, No. 1, pp. 106–111. CA – 0.880
Алвердиев И. Дж., Аббасова В. А., Юсибов Ю. А., Тагиев Д. Б., Бабанлы М. Б. Термодинамическое исследование соединения Cu₂GeS₃ и твердых растворов Cu_2-xAg_xGeS₃ методом электродвижущих сил с твердым электролитом Cu₄RbCl₃I₂ . Электрохимия, 2018, том 54, № 2, с. 224–230. CA – 0.880
Mustafaeva S.N., Asadov S.M., Guseinov D.T. Dielectric relaxation and conductivity of CdGa2S4 single crystal grown by the CTR method. Crystallography Reports. 2018. V. 63. № 7. pp. 1–3. CA-0.762
Mustafaeva S.N., Asadov S.M. Dielectric behavior and conductivity of TlIn1-xSbxSe2 . Crystallography Reports. 2018. V. 63. № 7. pp. 1–4.CA-0.762
Aliev O.M., Asadov M.M., Azhdarova D.S., Mamedov Sh.G., Ragimova V.M. Polythermal Section FeSb2S4–FeSm2S4 of the FeS–Sb2S3–Sm2S3 System. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2018. V. 63. № 6. pp. 833–836. CA-0.709
Алиев О.М., Аждарова Д.С.,Рагимова В.М., Максудова Т.Ф. Синтез и физико-химические свойства лантансодержащего минерала бертьерита. Журнал неорганической химии. 2018, Т.63. № 3, c.1-4.CA-0.709
Asadov M.M., Akhmedova N.A. Т–х Diagram of Section BiB3O6–YbBO3. Russian Journal of Inorganic Chemistry. 2018. V. 63. № 12. pp. 1617-1621. CA-0.709
Бахтиярлы И.Б., Фатуллаева Г.М., Керимли О.Ш. Стеклообразование в тройной системе Ln₂O₃-As₂S₃-Er₂O₃. Журнал неорганической химии 2018, Т-63, №7, с.962-965.CA-0.709
Yu.A.Yusibov, I.Dzh.Alverdiev, L.F.Mashadiyeva, A.N.Mamedov, D.B.Tagiev, M.B. Babanly.Study and 3D Modeling of the Phase Diagram of the Ag–Sn–Se System. Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2018, Vol. 63, No. 12, pp. 1622-1635. CA-0.709
S.Z.Imamaliyeva, D.M.Babanly, D.B.Tagiev, M.B.Babanly. Physicochemical Aspects of Development of Multicomponent Chalcogenide Phases Having the Tl₅Te₃ Structure: A Review. Russian Journal of Inorganic Chemistry, 2018, №13, pp.1704-1730. CA – 0.709
Имамалиева С.З., Гасанлы Т.М., Садыгов Ф.М., Бабанлы М.Б. Фазовая диаграмма системы Tl₂Te-Tl₅Te₃-Tl₉GdTe₆ . Журнал неорганической химии, 2018, т.63, №2, с.262-269.CA – 0.709
Asadov S.M., Mustafaeva S.N., Guseinov D.T., Kelbaliev K.I. Dependence of the X-Ray Dosimetric Parameters of AgGaS2xSe2–2x Single Crystals on Their Composition . Technical Physics. 2018. V. 63. № 4. pp. 546-550. CA-0.707
Mashadieva L.F., Gasanova Z.T., Yusibov Yu.A., and Babanly M.B. Phase Equilibria in the Cu₂Se–Cu₃AsSe₄–Se System and Thermodynamic Properties of Cu₃AsSe₄. Inorganic Materials, 2018, Vol. 54, No. 1, pp. 8–16. CA- 0.699
Mustafaeva S.N., Asadov S.M., Kerimova E.M. Dielectric Properties and Electrical Conductivity of (1–x)TlGaSe2 · xTm Crystals. Inorganic Materials. 2018. V. 54. № 7. P. 627-631. CA-0.699
Mustafaeva S.N., Asadov S.M., Kerimova E.M. Dielectric Properties and Conductivity of Ag-Doped TlGaS2 Single Crystals . Semiconductors. 2018. V. 52. № 2. pp.156-159. CA-0.672
Niftiyev N.N., F. M. Mamedov, Quseynov V. I., Kurbanov S.Sh. AC Electrical Conductivity of FeIn₂Se₄ Single Crystals. Semiconductors. 2018, Volume 52, Issue 6, pp. 683–685. CA-0.672
С.З.Исмаилова, А.А.Меджидов, П.А.Фатуллаева, Р.Дж.Гасымов Получение полимера конденсацией о-фенилендиамина и п-ксилилендибромида и его свойства. Журнал общей химии. 2018. Т. 88. Вып. 5, c.800-804. CA- 0.658
Джавад-заде A.A., Меджидов А.А., Ялчин Б., Агаева С.А., Фатуллаева П.А., Османова С.Н. Гидротермальный редокс синтез шпинелей кобальта и марганца с использованием нитратов металлов. Журнал общей химии. №.8, 2018, c.59-63. CA – 0.658
Азизова А.Н., Тагиев Д.Б., Касумов Ш.Г., Гасанов Х.И. Полиядерный комплекс палладия (II) с β-меркаптоэтанолом. Журнал общей химии. 2018, т.88, вып. 5, с.870-873. CA-0.658.
Азизова А.Н., Тагиев Д.Б., Касумов Ш.Г., Гасанов Х.И. Шестиядерные комплексы платины (II) и палладия (II) с β-меркаптоэтанолом. Журнал общей химии. 2018, т.88, вып. 3, с. 478-481. CA-0.658
С.А.Агамамедова, И.Т.Нагиева, Л.М.Гасанова, Т.М.Нагиев. Kогерентно-синхронизированное биомиметическое монооксидиро-вание циклогексана пероксидом водорода. Журнал физической химии. 2018, том 92, №12, c.1935-1943. CA – 0.549
Алиев А.М., Бахманов М.Ф., Агаев Ф.А., Агаев В.Ш., Шабанова З.А., Сафаров А.Р. Кинетика и механизм реакции окислительного превращения н-амилового спирта в валериановую кислоту на модифицированном цеолитном катализаторе. Журнал Физической Химии, Том: 92 Номер: 4 Год: 2018. с.362-366. CA – 0.549
Imamalieva S.Z., Babanly D. M., T. M. Gasanly, D. B. Tagiev, and M. B. Babanly. Thermodynamic Properties of Tl₉GdTe₆ and TlGdTe₂. Russian Journal of Physical Chemistry A, 2018, Vol. 92, No. 11, pp. 2111–2117. CA –0.549
Zeynalov E.B., Friedrich J.F., Tagiyev D.B., Huseynov A.B., Magerramova M.Ya., Abdurehmanova N.A. Nanostructures from catalytic pyrolysis of gas and liquid carbon sources (a review). Materials Testing (Materials Synthesis) 60(7-8), 783-793(2018). CA – 0.521
А.Н.Азизова, Д.Б.Тагиев, С.Н.Османова, Ш.Г.Касумов, Х.И.Гасанов. Кристаллическая и молекулярная структура комплекса платины (II) с β- меркаптоэтиламин гидрохлоридом. Журнал Структурной Химии, 2018, Т.59. № 1.c.191-195. CA-0.521
А.М.Алиев, А.Р.Сафаров, И.И.Османова, А.М.Гусейнова, Э.М.Мамедов. Оптимальное проектирование химико-технологического комплекса по совместной переработке газов крекинга и пиролиза. Теоретические основы химической технологии. Москва, 2018, т. 52, №6, c.628-635. CA – 0.515
Келбалиев Г.И.,Расулов С.Р., Мустафаева Г.Р., Вязкость структурированных дисперсных систем. Теоретические основы химической технологии, 2018, т.52, №3, с.352–360. CA-0.515
S.I.Abasov, S.B.Agayeva, M.T.Mamedova, E.S.Isayeva, A. A.Imanova, A.A.Iskenderova, A.E.Aliyeva, R.R.Zarbaliyev, D.B.Tagiyev. Conversion of n-Heptane, n-Butane, and Their Mixtures on Catalytic Systems Al₂O₃/WO₄^2– ∙ZrO₂ and HMOR/WO₄^2– ∙ZrO₂. Russian Journal of Applied Chemistry. 2018, Volume 91, Issue 6, pp. 964–971.CA-0,494
K.G.Guliyev, A.I.Sadygova, G.Z.Ponomareva, A.M.Aliyeva, Ts.D.Gulverdashvili, D.B.Tagiyev. Synthesis of 2-Chloromethyl-1-(p-vinylphenyl)cyclopropane and Its Copolymerization with Styrene. Russian Journal of Applied Chemistry. 2018, Volume 91, Issue 2, pp. 304–309.CA-0,494
Ю.Н.Литвишков, С.М.Зульфугарова, З.Ф.Алескерова, Н.М.Гасангулиева, А.Г.Аскеров, Н.В.Шакунова. Микроволновый синтез ферритов (Co, Ni, Cu, Zn). Журнал прикладной химии. 2018, том 91, вып. 5, с. 679 – 687. CA-0.494
Келбалиев Г.И.,Расулов С.Р., Мустафаева Г.Р., Моделирование явлений коалесценции капель в процессах разделения нефтяных эмульсий. Химия и технология топлив и масел, 2018, №2, с. 12–16. CA- 0.360
Рзаев А.Г., Келбалиев Г.И., Мустафаева Г.Р., РасуловС.Р. Моделирование процессов образования и разрушения эмульсии при термохимической подготовке нефти. Химия и технология топлив и масел, 2018, №3, с.11–18.
Safa I. Abasov, Suraya B. Aghayeva, Hafiz M. Alimardanov, Dilgam B. Taghiyev, Firuza M.Veliyeva, Malahat T. Mammadova, Aytan A. Iskenderova, Arzu A. Imanova, Yegana S. Isayeva. Kinetic features of low-temperature catalytic conversion of straight-run gasoline on Co-HZSM-SO₄^2- 2- /ZrO₂. Processes of petrochemistry and oil refining. PPOR, Vol. 19, No. 2, 2018, pp. 191-197.Web of Science (Clarivate Analytics)
Vusala A.Majidzade., Parvin H.Guliyev., Yasin N.Babayev., Mahmoud Elrouby., Akif Sh.Aliyev., Dilgam B.Tagiyev. «Electrochemical behavior of selenite ions in tartaric electrolytes», Journal of Electrochemical Science and Engineering, 8(3) (2018) 197-204.Web of Science (Clarivate Analytics)
Т.Л.Кулова, И.И.Николаев, В.Н.Фатеев, А.Ш.Алиев. Современные электрохимические системы аккумулирования энергии. Kimya Problemleri, 2018, № 1, s. 9 34. Web of Science (Clarivate Analytics)
A.Sh.Aliyev, R.G.Guseynova, U.M.Gurbanova, D.M.Babanly, V.N. Fateev, I.V.Pushkareva, D.B.Tagiyev. Electrocatalysts for water electrolysis. Kimya Problemleri, 2018, № 3, s. 283 – 306.Web of Science (Clarivate Analytics)
D.M.Babanly, D.B.Tagiyev. Рhysicochemical aspects of ternary and complex phases development based on thallium chalcohalides. Kimya Problemleri, 2018.
Aliyev A.Sh., Majidzade V.A., Soltanova N.Sh., Tagiyev D.B., Fateev V.N. Some features of electrochemically deposited CdS nanowires. Kimya Problemleri, 2018, № 2, s. 178 – 185.Web of Science (Clarivate Analytics)
В.Н.Фатеев, О.К.Алексеева, С.В.Коробцев, Е.А.Серегина, Т.В.Фатеева, А.Ш.Алиев. Проблемы Аккумулирования и хранения водорода. Kimya Problemləri, 2018, 16, №4, Web of Science (Clarivate Analytics)
V.A.Majidzade, S.F.Cafarova, A.Sh.ALiyev, N.B.Farhatova, D.B.Tagiyev. Electrochemical deposition of thin semiconductive Mo-S films. Kimya Problemləri, 2018, 16, №4, Web of Science (Clarivate Analytics)
V.A.Majidzade. The effect of various factors on the composition of electrolytic thin films Sb-Se. Kimya Problemleri, 2018, № 3, s.331–336.Web of Science (Clarivate Analytics)
N.V.Yusifova, A.M.Pashajanov, A.A.Heydaraov M.M.Ahmadov, T.M.Ilyasly. //Kinetics of thermal decomposition of Dashkasan cobalt ore. Chemical Problems. pp.205-210, 2018(16)2. Web of Science (Clarivate Analytics)
Əliyev A.M, Sarıcanov Ə.Ə, Ağayev V.Ş. Müxtəlif silikat modullu H-mordenit seolitləri üzərində toluolun benzol və ksilollara disproporsionlaşması . Kimya Problemləri . № 2 2018. s.239-244.Web of Science (Clarivate Analytics)
Gondolova G.H., Medjidov A.A., Fatullayeva P.A., Israfilov A.I. Synthesis and spectroscopic characterization Fe(III), Mn(II) and Cu(II) complexes with N’-maleoil- salicylic-hydrazid- məqalə,Kimya Problemləri, 2018 c.44-50.Web of Science (Clarivate Analytics)
А.А.Гейдаров, Л.Т.Тагиева, Э.А.Теймурова, А.А.Гулиева. Жидкостная экстракция галлия (III) из сульфатных сред раствором ди(2-этилексил) фосфорной кислоты в керосине. Kimya Problemləri. 2018. Web of Science (Clarivate Analytics)
Imamaliyeva S.Z., Alakbarzade G.I., Salimov Z.E., Izzatli S.B., Jafarov Ya.I., Babanly M.B.The Tl₄PbTe₃-Tl₉GdTe₆-Tl₉BiTe₆isopleth section of the Tl-Pb-Bi-Gd-Te system. Chemical Problems, 2018, №4, pp.Web of Science (Clarivate Analytics).
Zeynalov S.B., Sharifova S.K., Huseynov E.R., Sultanzade S.S., Khocayev H.Kh., Hashimov F.A. Esters of 2-mercapto-benzoic asid on the basis of chlorohydrin derivatives (Эфиры 2-меркаптобензойной кислоты на основе хлоргидриновых производных). Processes of petrochemistry and oil refining. PPOR, Vol.19, №1, 2018, p.94-99.Web of Science (Clarivate Analytics)
Gadziyeva K.I., Alizade I.E., Khalilova M.I., Abbasova N.I. Hamidov R.H., M.M.Əhmədov, Ə.A.İbrahimov, R.M.Vəkilova, R.H.Həmidov. “Az qatılıqlı kükürd qazlarının xlorlu əhənglə absorbsiyası” Kimya Problemləri. №3(16), 2018, s.369-375. Web of Science (Clarivate Analytics)
Меликова Н.Н., Али-заде Н.И., Нагиев Т.М. Исследование каталазной активности биомиметичкских сенсоров. Химические Проблемы 2018, №3. c.271-274. Web of Science (Clarivate Analytics)
Нагиев Т.М., Али-заде Н.И.,Гасанова Л.М., Нагиева И.Т., Мустафаева Ч.А., Меликова Н.Н., Абдуллаева А.А., Бахрамов Э.С. Пилотная установка с секционной подачей жидких реагентов для процесса окислительной фиксации молекулярного азота. Химические проблемы. 2018. №2. с.271-274.Web of Science (Clarivate Analytics)
Ş.Z.Tapdiqov, N.A.Zeynalov, D.B.Taghiyev, U.M.Akhmedova, A.I.Mammadova, M.Kh.Hasanova, M.A.Amirov. Research into properties and structure of basic polysaccharide in prunus domestica (cherry). Chemical Problems, 2018, v.16, No 1, pp.35-43.Web of Science (Clarivate Analytics)
S.F.Hümbətova, S.M.Məmmədova, Ş.Z.Tapdiqov, N.Ə.Səfərov, M.H.Abbasov, N.A.Zeynalov. Müxtəlif polimerlər mühitində alınmış gümüş nanohissəciklərinin quruluşlarının öyrənilməsi. Kimya Problemləri, Bakı-2018, v.16, No1, pp.78-85.Web of Science (Clarivate Analytics)
S.M.Mammadova, Sh.Z.Tapdigov, S.F.Humbatova, N.A.Zeynalov, A.R.Guliyeva, E.M.Gasımov. Investigation the Sorption Properties and Structures of Polymer Hydrogel Immobilized Doxorubicin . Chemical Problems, 2018, v.16, No 3, p.316-322.Web of Science (Clarivate Analytics)
Ş.Z.Tapdıqov, N.A.Zeynalov, D.B.Tagıyev, E.M.Qasımov, A.İ.Məmmədova, A.F.Nurəliyev ,C.A.Sultanov. N-vinilpirrolidon və 4-vinilpiridinin xitozana calaq radikal sopolimerləşməsinin optimal şəraitinin tədqiqi. Chemical Problems, 2018, v.16, No 4, pp.Web of Science (Clarivate Analytics)

SCOPUS məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

71. Асадов С.М., Мустафаева С.Н. Влияние электронного облучения на перенос заряда в 2D моносульфиде галлия. Электронная обработка материалов. 2018. T. 54. № 1. c. 51-57. SCOPUS – 0.62

72.Келбалиев Г.И., Расулов С.Р., Ильюшин П.Ю., Мустафаева Г.Р. Кристаллизация парафина из нефти и осаждение асфальто-парафинистых веществ на поверхности труб. Инженерно-Физический журнал, 2018, т.91, №5. с.1–6. SCOPUS – 0.48

73. Азизова А.Н., Тагиев Д.Б., Касумов Ш.Г., Гасанов Х.И. Серомостиковые полиядерные комплексы платины (II) и палладия (II) . Вестник Московского Университета. Серия Химия, 2018, т.59, №6, с. 433-438. SCOPUS-0.41

74. А.А.Гейдаров, А.А.Гулиева, М.К.Махмудов, Н.М.Касумова. Сорбционное концентрирование ионов кобальта, меди, цинка и марганца из техногенных растворов модиф ицированными природными цеолитами. Металлы, Москва 2018, №4, с. 3-12. SCOPUS – 0.23

75. V.H.Mirzoev, CH.K.Rasulov, A.A.Gasanov, M.R.Manafov. Synthesis of p-(Cyclohexene-3-yl-ethyl)phenol and Characteristics of its Phosphatization with Phosphorous Trichloride. Asian Journal of Chemistry, vol.30, No.4(2018),

76. Sh.Z.Tapdigov, S.F.Safaraliyeva, N.A.Zeynalov, D.B.Tagiyev, A.I.Mammedova, E.M.Gasimov, A.F.Nuraliyev. Synthesis of N,N-diethyl, N-methyl chitosan chloride with certain quaternization degree and molecular spectroscopic and thermomorphological study of the alkylation. Journal of Biomimetics, Biomaterials and Biomedical Engineering, 2018, Vol. 39., pp.77-88. SCOPUS – 0.35

pp. 762-766, https://doi.org/10.14233/ ajchem.2018.20938 SCOPUS – 0.21

77. G.A. Bagirzade, D.B. Tagiyev, F.A. Guliyev and M.R. Manafov, Preparation of Phthalimide and Kinetics of Vapour Phase Ammoxidation of o-Xylene on V-Sb-Bi-Cr/γ-Al2O3 Oxide Catalyst-III. Asian Journal of Chemistry,vol.30,No.2(2018),pp. 305-308, https://doi.org/10.14233/ ajchem. 2018. 20915. SCOPUS – 0.21

78. Asadov M.M., Mustafaeva S.N., Mammadov F.M., Aliev O.M., Yanushkevich K.I., Nikitov S.A., E.S.Kuli-zade. Thermodynamics of FeS–PbS–In2S3 and Properties of Intermediate Phases. Defect and Diffusion Forum. 2018. V. 385. pp.175-181. SCOPUS – 0.19

79.Gahramanova Sh.I., Jalaladdinov F.F., Munshieva M.K., Khudaverdiev R.A., Hamidov R.H., Abdullaev A.S., Shamilov E.N., Azizov I.V ., Gahramanov T.O. Synthesis and Investigation of Complex Compounds of Divalent Manganese, Copper, Cobalt and Zinc with Tryptophan and their Biological Activity. International Journal of Chemical Sciences, 2018, vol. 16 (3) DOI: 10.21767/0972-768X.1000286 SCOPUS – 0.17

80.Guliyeva E.A., Suleimanov G.Z. “ Synthesis, structure and thermal properties of rhenium carbonyl containing heterobimetallic derivatives of vanadium(III)”. Periódico Tchê Química Journal, Volume 15, Issue 2(30), 2018, pp.193-200. SCOPUS – 0.10.

Digər məlumat bazalarına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, K.F.Ibragimova, A.M. Asgarova. «Morphology of Thin Films Obtained in Re-Te-Cu System by Electrochemical Method». International Journal of Trend in Research and Development (IJTRD). Volume 5, Issue 3, 2018. pp. 504-506. I2oR (International Institute of Organized Research) - 4.004
E.A.Salakhova, D.B.Tagiyev, P.E.Kalantarova, A.M. Askerova. «Electrodeposition rhenium-tellurium alloys from chloride acid electrolytes». Journal of Advances in Chemistry. Volume 15, Issue 02, 2018. pp. 6199-6205. Google IF - 1.131
А.М.Pashajanov, G.G.Abbasova., Alyzarine yellow R as reagent of the determination of manganese by extraction-photometric method. Journal of Materials Science and Chemical Engineering Vol.6, №10, 2018.Google IF - 0.98.

Mammadov E.Sh, İbrahimova F.M., Safaraliyeva Z.S., Huseynova S.E., Dadashova S.D., Rushinaz İ.R. Synthesis methods of orqanoselenium compounds. İnternational Journal of Chemical Studies. 2018. v.6. №2. pp.1294-1295. Global IF – 0.565
E.Şh.Mammadov, D.S.Valiyeva T.N.Gulubeyova, A.E.Mammadov, F.M.Aliyeva. Study and Ways of using off-grade propellant Samin unused directly for intended purposes. İnternational Journal of Chemical Studies. 2018. v. 6. № 3. pp.1999-2000.Global IF – 0.565
Veliyeva D.S., Mammadov El.Sh., Gulubeyova T.N., Safaraliyeva Z.S., Huseynova S.E., Gulakhmedova S.A. New about uraciles. International Journal of Chemical Studies. 2018. v. 6. №5. pp.2540-2541.Global IF – 0.565
Ya.M.Nagıyev. “ Synthesis of new halogen- containing norbornene adducts based on of n-substituted imides of 2,3-dichlorobicyclo[2.2.1] hept-5-ene-2-3-dicarboxylic acid and hexachlorocyclopentadiene “.Organic Chemistry: Current Research. 2018. Vol. 7(2): pp.190-195. Google Scholar IF – 0.53

Насири Ф.М., Кулиев Ф.А., Эфенди А.Дж., Абдуллаева Ф.А., Кожарова Л.И., Рустамова Дж.Т., Исмаилова Т.А., Шихлинская Т.А. Синтез метил-2,5-дигидроксифенилсульфида и исследование его антиоксительного действия. Science and World. International Scientific journal. 2018, №6 (58), V. 11, pp.40–42. Global IF – 0.325
Рагимли М.А., Махмудов Ф.Т., Джаббарова З.А., Эфендиева Ш.З., Алиева В.Х., Нуриев А.Н. Особенности синтеза смешанных гидроксидных сорбентов и их сорбционные свойства относительно катионов цветных металлов. Science and World, International Scientific journal. 2018. N 6(58). V.11. pp.43–50 .Global IF – 0.325
Рагимли М.А., Махмудов Ф.Т., Ильясова Х.Н., Солтанова С.М., Гаджиев М.А., Аскерова Т.Н., Нуриев А.Н. Сорбции цветных металлов (Co²⁺, Cu²⁺, Ni²⁺) аминированным природным клиноптилолитом. //Science and World, International Scientific journal. 2018. N 7(59). pp.16–18 .Global IF – 0.325
Джаббаров Э.Э., Ягубов А.И., Махмудов Ф.Т., Мамедова С.М., Мамедова С.Р. Термодинамика обмена ионов Cr³⁺ и Ni²⁺ на природных и синтетических сорбентах. Science and World, International Scientific journal. 2018. N 10(62). pp.43–46.Global IF – 0.325
Исмаилова В.А., Махмудов Ф.Т., Ягубов А.И., Мурадова Н.М., Нуриев А.Н. Динамика сорбции ионов Pb²⁺ и Mn²⁺ из растворов моделирующих состав производственных жидких отходов на модифицированных природных сорбентах. Science and World, International Scientific journal. 2018. N 10(62). pp. 47–51.Global IF – 0.325
Т.Л.Гусейнзаде, К.И.Гаджиева, Й.Э.Ализаде, Я.А.Нуриев, «Модифицированная противокоррозионная полимерная композиция», Science and World, International Scientific journal, №7(59), 2018, с.12-16. Global IF – 0.325
Мамедова С.А, Мамедова С.Р. Термодинамика обмена ионов Cr³⁺и Ni²⁺на природных и синтетических сорбентах. Science and World. International scientific journal. №10,(62), 2018, с.43-46, Vol.1, 2018.Global IF – 0.325
Курбанова Л.Г., Ягубов А.И., Салимова Т.А. Кинетика сорбции ионов Fe³⁺ и Mn²⁺ из канальных вод на Na- бентоните. Science and World. International scientific journal. №10,(62), 2018, с.53-56, Vol.1, 2018.Global IF – 0.325

РИНЦ məlumat bazasına daxil olan impakt faktorlu jurnallar

Шарифова У.Н., Мамедов А.Н., Гасымова А.М., Самедзаде Г.М. Термодинамика окислительно-восстановительных реакций ванадийсодержащих титаномагнетитовых концентратов при использовании природного газа. Фундаментальные исследования. 2018. № 6. c. 35-40 РИНЦ – 1.252
Юсифова Н.В., Пашаджанов А.М., Гейдаров А.А., Алиев И.И., Получение кобальта из сульфоарсенидных руд использованием процессов обжига с хлоридом аммония и выщелачивания Международный журнал прикладных и фундаментальных исслeдований. №1 2018. с.58-63. РИНЦ – 0.618
Махмудов Ф.Т., Рагимли М.А., Алиева С.А., Ильясова Х.Н., Джаббарова З.А,, Нуриев А.Н. Термодинамика сорбции токсичных компонентов органической природы из растворов на твердых сорбентах. Сорбционные и хроматографические процессы. 2018, т.18, №3, с. 338-345. РИНЦ –0.436
Н.И.Исмаилов, М.В.Мамедова, С.Н.Османова., Экстракционно-фотометрическое определение индия с азозамещенными этоксиакридина. Бутлеровские сообшения, 2018 том 53 № 2. с. 100-103. РИНЦ – 0.416

100. Н.И.Исмаилов, С.Н. Османова, М.В. Мамедова, М.М. Агамалиева., Экстракционно-фотометрическое определение ртути с азозамещенными этоксиакридина //Бутлеровские сообшения, 2018,т.55,№7, с.78-82.РИНЦ – 0.416

101. А. Н. Мамедов, Н. Я. Ахмедовa, Н. Б. Бабанлы, Э.И. Мамедов. Термодинамический расчет и 3D-моделирование T-x-y и P(Se₂)-T-x диаграмм в системе Cu–Pb–Se по ликвидусу PbSe . Конденсированные среды и межфазные границы, 2018., том 20, № 1, c. 84–92 РИНЦ –0.300

102. Имамалиева С.З. Фазовые диаграммы в разработке теллуридов таллия-РЗЭ со структурой Tl₅Te₃ и многокомпонентных фаз на их основе. Конденсированные среды и межфазные границы, 2018, т. 20, № 3, c. 332–347. РИНЦ –0.300

103. Мамедов Ф.М.,Имамалиева С.З.,Амирасланов И.Р., Бабанлы М.Б., Фазовая диаграмма системы FeGa₂Se₄-FeIn₂Se₄ и кристаллическая структура FeGaInSe₄. Конденсированные среды и межфазные границы, 2018, т. 20, № 3 c. 332-347. РИНЦ –0.300

104. Алиев А.М., Керимов А.И.,Шабанова З.А. Окислительное превращение спиртов на модифицированных цеолитах. Нефтепереработка и нефтехимия, №2. 2018, с.40. РИНЦ –0.271

105. А.М.Кашкай, Н.М.Гасангулиева, Н.В.Шакунова. Химические превращения и кинетика ингибирования. компьютерное моделирование. Нефтепереработка и нефтехимия. 2018, №3, с. 35-39.РИНЦ –0.271

106. Ф.М.Садыгов, З.Ю.Магеррамова, Г.Н.Гаджиев, И.Г.Мамедова, Г.Г.Гасан-заде,Э.Т.Меликова.Технологический режим установки термического пиролиза углеводородов в сочетании с качественном составом тяжелой смолы. Нефтепереработка и Нефтехимия. 2018. № 5, с.11-15.РИНЦ –0.271

107. Рустамова Дж.Т., Эфенди А.Дж., Алиев С.А., Меликова И.Г., Кожарова Л.И., Шихлинская Т.А., Алиева А.М. Изучение адсорбции хлорокислов азота на основе природного цеолите-клиноптилолита. Нефтепереработка и нефтехимия. 2018, №7. c. 35–37.РИНЦ –0.271

108. Зейналов Э.Б., Алиева А.З., Насибова Г.Г., Нуриев Л.Г., Алиева Н.М., Салманова Ч.К. Окисление нафтено-парафинового концентрата в присутствии KBr и KBrO₃_.Нефтепереработка и нефтехимия. 2018.3, c.21-24 РИНЦ –0.271

109. Шарифова С.К., Гусейнов Э.Р., Ходжаев Х.Г., Абдуллаева Ф.А., Зейналов С.Б. Синтез гидроксиамино-замещенных эфиров тиосалициловой кислоты на основе моно- и дихлоргидриновых производных. Нефтепереработка и нефтехимия. Москва. 2018, № 1, с.24-27.РИНЦ –0.271

110. С.А.Мамедова, А.И.Ягубов, П.А.Фатуллаева, А.А.Меджидов, М.Г.Аббасов Получение и ИК-спектроскопические исследования полимерных композиционных материалов на основе модифицированных бентонитов. Известия Волгоградского Политехнического Университета, 2018, №4, с.135-140. РИНЦ –0.259

111. Бахтиярлы И.Б., Фатуллаева Г.М., Керимли О.Ш. Стеклообразование в тройной системе La₂S₃-As₂S₃-Pr₆O₁₁ . Извесия вузов серия химия и химическая технология. 2018.Т.61. вып. 4-5. с. 43-48. РИНЦ – 0.240

112. Ч.К. Расулов, В.Г. Мирзоев, А.А. Гасанов, З.З. Агамалиев, М.Р. Манафов, Cинтез пара-(циклогексен-3-ил-этил)-фенола и его аминометилированных производных, Мир нефтепродуктов, ( World of Oil Products The Oil Companies’ Bulletin),1,2018, с.22-27.РИНЦ –0.217

113. Джафаров Р.П., Насибова Г.Г.. Зейналов Э.Б., Эфендиева Л.М., Искендерова С.А., Садиева Н.Ф., Асадова Ш.Н. Исследование процесса получения диэтиленгликолевого диэфира синтетических нефтяных кислот на математической модели. Мир Нефтепродуктов. Вестник Нефтяных Компаний, раздел Математическое моделирование 4, 29 – 34(2018).РИНЦ –0.217

114. Salmanova N.I., Zeynalov E.B., Agaguseynova M.M. Nature of 3d-transition metals chemical bond of in carbon nanotubes.Тенденции развития науки и образования, часть 4, раздел 10, изд-во НИЦ «Л-журнал», с. 29-33(2018) РИНЦ –0.092

PATENT İŞİ

Hesabat ilində İnstitutun 15 ixtiraya dair iddia ərizəsi Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyinə göndərilmişdir və İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan Respublikasının 5 patentini almışlar.

Aşağıda qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşları tərəfindən göndərilən 15 iddia ərizəsindən 10-a ilkin ekspertizanın müsbət rəyi alınmışdır.

İDDİA ƏRİZƏLƏR Cədvəl 1

2018-ci ildə verilmiş iddia ərizələrindən 5-i ekspertizadadır

2018-ci ildə alınan patentlərin müəllifləri aşağıdakı qeyd olunan laboratoriyaların əməkdaşlarıdır. (Cədvəl 2)

Lab. № 2 – 1 patent (Lab. rəh. G.Z.Süleymanov)
Lab. №17 – 1 patent (Lab. rəh. E.Ə.Salahova)
Lab. № 18 – 1 patent (Lab. rəh. N.İ.Əli-zadə)
Lab. № 6 – 1 patent (Lab. rəh. M.M.Əsədov)
Lab. № 15 – 1 patent (Lab. rəh. A.M.Əliyev)

Beləliklə, İnstitutun 18 nəfər əməkdaşı 2018-ci ildə alınmış 5 patentin müəllifləridir. Qeyd olunan ixtiralar üzrə iddiaçı və patent sahibi AMEA-nın Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutudur.

2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun əməkdaşları

tərəfindən alınmış patentlər

Cədvəl 2

№

Lab.

İxtiranın adı

Müəlliflər

Patentin №-si və Dövlət reyestrində qeydiyyat tarixi

“Ferrosenin tullantısız texnologiya ilə alınması üsulu və onun həyata keçirilməsi üçün qurğu”

G.Z.Süleymanov

D.B.Tağıyev

Q.İ.Kəlbəliyev

T.İ.Hüseynova R.M.Muradxanov

F.S.İbrahimova

İ 2018 0015

02.05.2018

“Renium əsasında nazik təbəqəli örtüyün alınma üsulu”

D.B.Tağıyev

E.Ə.Salahova

Ə.F.Heybətova

P.Ə.Kələntərova

K.F.İbrahimova

İ 2018 0016

02.05.2018

“Biomimetik elektrodun hazırlanma üsulu”

N.N.Məlikova

N.İ.Əli-zadə

T.M.Nağıyev

İ 2018 0017

02.05.2018

“Az həll olan duzların və həll olan kompleks birləşmələrin reaksiyalarının tarazlıq sabitlərinin təyini üsulu”

D.B.Tağıyev

M.M.Əsədov

Ə.N.Əzizova

S.R.İmamverdiyeva

İ 2018 0029

11.06.2018

“Valerian turşusunun alınma üsulu”

A.M.Əliyev F.A.Ağayev

İ 2018 0030

11.06.2018

26 aprel 2018-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən təşkil olunan ixtiraçılıq sahəsində nailiyyətlərə görə “İlin Patenti” nominasiyası üzrə V Respublika Müsabiqəsi keçirilmişdir. İnstitutun təqdim etdiyi 10 patentdən:

– İ 2017 0056 “Kristallaşma prosesinin idarə olunması üsulu” müəllifləri D.M.Babanlı, D.B.Tağıyev, S.Z.İmaməliyeva, İ.M.Babanlı, M.M.Əsədov – 2-ci yerə;

– İ 2017 0025 “1-Metiltsikloheksodien-1,3-ün alınma üsulu” müəllifləri A.M.Əliyev, Z.A.Şabanova, Ə.İ.Kərimov, Ü.M.Nəcəf-Quliyev - həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşlər.

İNSTİTUTUN TƏTBİQ VƏ TÖVSİYYƏ OLUNAN İŞLƏRİ

AMEA-nın akademik M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 2018-ci ildə nəzərdə tutulmuş innovasiya xarakterli işlərin yerinə yetirilməsi haqqında hesabat

Tətbiq olunan iş

– “Korroziya əleyhinə modifikasiya olunmuş bitum-polimer kompozisiya örtükləri” – Bikoplast elmi-tədqiqat işi.

Şəki-əyri-çay suvarma sistemləri idarəsinin təsərrüfatlarında ümumi həcmi 3200 metr olan metal boruların xarici səthinə “Bikoplast” mastikası vurulub. (tətbiq aktları var). İş 2014-cü ildən hal-hazıradək davam edir.

Tətbiqə tövsiyə olunan işlər

– Dəmir yol qəzası nəticəsində fenolla çirklənmiş Padar məntəqəsi ərazisinin ekoloji monitorinq və bərpa layihəsi; (2014 il)

– Neft şlamları və neftlə çirklənmiş torpaqqruntların utilizasiya texnologiyası; (2014 il)

– Metalüzvi karbinol birləşmələri əsasından hazırlanmış kompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan dib neft şlamlarından təmizlənməsi texnologiyasının işlənib hazırlanması; (2016 il)

– Klatrat əmələ gətirmənin neft qurğularının hasilatlarının artırılmasında tətbiqi; (2016-2018 illər)

– Kimya sənayesində əmələ gələn yan məhsulların emal texnologiyasının işlənib hazırlanması. (2017 il)

1.7. Keçirilmiş konfranslar, sessiyalar, seminarlar və yubileylər haqqında məlumat

1. 2018-ci noyabrın 30-31-də Azərbaycanin görkəmli alimi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı akademik Murtuza Nağıyevin anadan olmasının 110 illiyinə həsr olunmuş “Nağıyev qiraətləri” elmi konfransı keçirilmişdir.

AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinin qərarı ilə yubileylərə həsr olunmuş 3 Elmi Şura keçirilmişdir:

Akademik Ə.Məcidovun anadan olmasının 80 illiyi
AMEA-nın müxbir üzvü E.Zeynalovun anadan olmasının 70 illiyi
AMEA-nın müxbir üzvü Ə.Nuriyevin anadan olmasının 90 illiyi

1.8. Beynəlxalq əlaqələr haqqında məlumat

İnstitut 2018-ci il ərzində Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveç, Hollandiya, İsveçrə, Türkiyə, Rusiya və s. ölkələrin, həmçinin Respublikanın bir sıra elmi-tədqiqat müəssisələri və universitetləri ilə elmi əməkdaşlığı davam etdirmişdir. İnstitutda 2015-ci ildə yaradılmış iki beynəlxalq laboratoriya – İspaniyanın Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzi (DİPC) ilə birgə "Kvant Kompütinq və Spintronika üçün Qabaqcıl Materiallar" və Almaniyanın Berlin Texniki Universiteti, Böyük Britaniyanın Huddersfild Universiteti və Belarusiyanın Minsk İstilik və Kütlə Dəyişməsi İnstitutu ilə "Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar" (İNTERLABCAT) beynəlxalq laboratoriyaları öz fəaliyyətlərini uğurla davam etdirmiş və yüksək İMPAKT FAKTORLU jurnallarda 50-ə yaxın birgə elmi məqalə çap etdirmişlər.

İNTERLABCAT laboratoriyasında karbohidrogenlərin oksidləşməsində universal katalizator kimi tətbiq olunan nanokarbon katalizatorlarının fundamental aspektləri tədqiq olunmuşdur.

Hesabat ilində İnstituta xarici ölkələrdən bir sıra qonaqlar dəvət olunmuşlar:

31.05.2018-ci il tarixində Monqolustan Elmlər Akademiyasının prezidenti akademik Duger Reqdel gəlmişdir. Görüşdə akademik təmsil etdiyi qurum barədə məlumat vermiş, 60 ilə yaxın fəaliyyət göstərən akademiyada müxtəlif elm sahələri üzrə elmi tədqiqat işlərini yerinə yetirildiyini qeyd edərək, Monqolustan Elmlər Akademiyası ilə AMEA, eləcədə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu arasında kadr və təcrübə mübadiləsinin aparılmasının məqsədə uygun olduğunu vurğulamışdır. Sonra birgə əməkdaşlığa dair müzakirələr aparılmış, əlaqələrin davamlı inkişafı istiqamətində müvafiq qərarlar qəbul edilmişdir.

Bu görüşdə Monqolustan Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Tarix İnstitutunun direktoru, professor Çulluun Sampildondov, Monqolustanın Ankaradakı səfirliyinin birinci katibi Solonqa Batsaixan, AMEA Beynəlxalq əlaqələr idarəsinin “Xarici ölkələrin akademik qurumları ilə əlaqələr “ şöbəsinin rəhbəri Bunyamin Seyidov da iştirak ediblər.Görüşün sonunda instututun direktoru akademik Dilqem Tağıyev İnstitutun yaranma tarixi və Azərbaycan elminin inkişafında rolu haqqında məlumat vermiş, instututun fəaliyyət göstərdiyi illərdə ölkə elminin beynəlxalq aləmə inteqrasiyasında mühüm rol oynadığını və bir çox nailiyyətlərə imza atdığını söylədi. Sonra D.Tağıyev rəhbərlik etdiyi qurumda gənc alimlərin beynəlxalq aləmə inteqrasiyası baxımından dünyanın qabaqcıl elmi mərkəzlərində təcrübəyə yiyələnməsinin əhəmiyyətini vurğulamış, iki qurum arasında müxtəlif elmi layihələrin həyata keçirilməsi və tədqiqatçıların qarşılıqlı olaraq ezam olunmasının vacib oldugunu qeyd etmişdir.

22.06.2018-ci il tarixində Macarıstan Milli Saglamlıq İnstitutunun bölmə rəhbəri, professor Geza Safrani gəlmişdir. Professor Safrani “ Şişlərin gen terapiyası” mövzusunda elmi məruzə ilə çıxış etmişdir.

Məruzəçi qeyd etmişdir ki, siçanlar üzrə aparılan tədqiqatların nəticəsi olaraq şiş xəstəliklərində, xüsusi ilə də beyin şişlərində gen terapiyası effektli nəticələrə səbəb olmuşdur. Gen terapiyası immun sisteminin şiş əleyhinə olan müqavimətini artırır və kimya terapiyası ilə eyni zamanda tədbiq ediləndə daha effektli olur.

Bu tədbir Ukrayna Elm Texnologiya Mərkəzinin “ Triptofanın bəzi biogen metallarla komplekslərinin sintezi və radioqoruyucu xassələrinin tədqiqi “ layihəsi cərcivəsində , Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu, Biofizika İnstitutu və Radiasiya Problemləri İnstitutlarının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilmişdir.

20.11.2018-ci il İngiltərə Haddersfild Universitetinin professoru Vladimir Mixayloviç Vişnyakov gəlmişdir. Universitetin direktoru və “Materials Research” laboratoriyasının müdiri Vladimir Mixayloviçin Bakıya dəvət olunmasında məqsəd Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu ilə Haddersfild Universiteti arasında elmi əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi olmuşdur.

O “Nanoquruluşlu materialların analitik tədqiqatları” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmişdir. İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev Haddersfild Universiteti haqqında məlumat verərək bildirdi ki, bu universitetin “Materials Research” laboratoriyası Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun “Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar” beynəlxalq laboratoriyası ilə birgə tədqiqat işləri aparır. Bu görüşdə Kimya Elmləri Bölməsinin digər institutlarının əməkdaşları da iştirak etdilər.

18.04.2018-ci ildə AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında “Kimyanın davamlı inkişafda rolu” mövzusunda Azərbaycan İtaliya Beynəlxalq elmi seminarı keçirilmişdir.

Tədbir AMEA Rəyasət Heyəti aparatının Beynəlxalq əlaqələr idarəsi, M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (KQKİ) və İtaliyanın Azərbaycandakı səfirliyinin təşkilatçılığı ilə baş tutmuşdur.

Seminarı akademiyanın vitse-prezidenti, KQKİ-nin direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev açaraq tədbirin AMEA və İtaliyanın müvafiq elmi müəssisələri arasında kimya sahəsində əlaqələrin gücləndirilməsi baxımından önəmli olduğunu bildirib. O, seminarın əlamətdar zamanda baş tutduğunu və hazırda dünyada İtaliya Tədqiqatlar Gününün qeyd edildiyini söyləmişdir.

D.Tağıyev bu gün iki ölkənin siyasi, iqtisadi, elmi, mədəni və digər sahələrdə sıx əməkdaşlıq əlaqələrinin olduğunu və 2017-ci ildə Azərbaycanla İtaliya arasında ticarət dövriyyəsinin 4 milyard avroya yüksəldiyini bildirib. Akademik qeyd etdi ki, İtaliyanın Maire Technimont şirkəti Dövlət Neft Şirkəti ilə bir sıra layihələrin reallaşmasında, o cümlədən Sumqayıt etilen-propilen zavodunun və Neft Emalı zavodunun yenidən qurulmasında əməkdaşlıq edir.

Akademik son illərdə iki ölkə arasında elmi əlaqələrin də gücləndiyini, AMEA ilə İtaliya Milli Tədqiqatlar Şurası arasında əməkdaşlıq sazişinin imzalandığını, birgə tədqiqat proqramlarının elan edildiyini diqqətə çatdırıb, bu il qalib olan 4 layihə üzrə birgə tədqiqat işlərinə start veriləcəyini qeyd etdi.

Sonra çıxış edən İtaliyanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Auqusto Massari qeyd edib ki, beynəlxalq səviyyədə təcrübələrin bölüşdürülməsi olmadan innovasiya və mühüm nəticələr əldə oluna bilməz və dayanaqlı inkişafa nail olmaq çətin olar.Bu mənada hər iki ölkənin elmi mərkəzləri arasındakı əlaqələrin müxtəlif istiqamətlərdə, o cümlədən kimya sahəsində inkişaf etdirilməsi önəmlidir. Səfir hazırda AMEA ilə İtaliyanın elmi müəssisələri arasında 5 istiqamətdə birgə elmi tədqiqat işlərinin aparılması barədə Rəyasət Heyəti aparatı Beynəlxalq əlaqələr idarəsinə yeni təklif verdiklərini diqqətə çatdırmışdır.

Daha sonra Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlı “Topoloji izolyator materiallarının dizaynının kimyəvi aspektləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. M.Babanlı bildirib ki, son illərdə kimya, fizika və materialşünaslığın qovşağında multidissiplinar elmi araşdırmaların prioritet istiqamətlərindən biri yeni nəsil qeyri-üzvi funksional materialların–topoloji izolyatorların yaradılması və tədqiqidir. Topoloji izolyator materiyanın xüsusi kvant halı olub həcmdə izolyatordur, səthdə isə yüksək spin polyarlaşmış elektrik keçiriciliyinə malikdir. Bu unikal xassə topoloji izolyatorlar əsasında keyfiyyətcə yeni elektronikanın – spintronikanın və topoloji kvant kompüterlərinin yaradılmasına geniş imkanlar açır.

Bu materialların, həmçinin tibbdə və təhlükəsizlik sistemlərində istifadə olunan "terahers" detektorlarda və kvant kompütinqi əsasında işləyən digər yeni nəsil cihaz və qurğularda istifadə olunacağı gözlənilir. Alim qeyd edib ki, Azərbaycanda topoloji izolyator materialları sahəsində sistemli tədqiqatlar 2011-ci ildən aparılır. Bu müddətdə Avropa Birliyinin və Yaponiyanın topoloji izolyatorların nəzəri və təcrübi tədqiqi ilə məşğul olan aparıcı elmi mərkəzləri ilə geniş beynəlxalq əlaqələr qurulmuşdur. Həmin əməkdaşlıq çərçıvəsində İtaliyanın bir sıra elmi müəssisələri ilə birgə tədqiqatlar aparılır və onların nəticələri Web of Science sisteminə daxil olan yüksək impakt faktorlu jurnallarda çap edilmiş 10-dan artıq müştərək elmi məqalədə öz əksini tapmışdır.

Sonra Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun laboratoriya müdiri, kimya üzrə elmlər doktoru, professor Nizami Zeynalov “Polimer nanogellər – dərman maddələrinin immobilizasiyasında daşıyıcı kimi” mövzusunda məruzəsini diqqətə çatdırıb. Professor bildirib ki, son illər nanogellərin sintezi və onların iştirakı ilə dərman preparatlarının uzun müddətli təsirə malik olmaları tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir. Bu mənada polimerlərdən istifadə olunması müasir üsullar arasında dərman preparatlarının lazımı orqanlara çatdırılmasında əsas yer tutur.

Polimerlər bu halda matrisa olub, dərman preparatlarını özündə uzun müddət saxlayır və orqanizmdə onların tədricən ayrılmasına köməklik göstərirlər. Belə ki, polimer makromolekullar lazım olan hüceyrəyə daxil olmayana qədər dərman preparatları polimerdən azad oluna bilməz. Bununla əlaqədəar olaraq təbii və sintetik əsaslı polimer nanogellərdən istifadə edilməsi məqsədə uyğundur.

Tədbirin davamında İtaliyanın “Kinetics Technology” şirkətinin innovasiya strategiyası üzrə vitse-prezidenti Qaetano İaquaniellonun “İnkişafın davamlılığının və tərəqqinin təmin olunmasında kimya və kimya mühəndisliyinin rolu nədir?” və Roma Tor Verqata Universitetinin professoru Massimiliano Barlettanın “Bioplastik materialların təkmilləşdirilməsi və onların emalı” mövzularında məruzələri dinlənilmişdir.

Seminarda, həmçinin dünyanın aparıcı elmi təşkilatları ilə beynəlxalq əməkdaşlıq perspektivlərindən danışılıb, qarşılıqlı münasibətlərin inkişafı və yeni əməkdaşlıq mexanizmlərinin yaradılması imkanlarından bəhs olunmuşdur.

04.12.2018-ci il tarixində saat 11-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutunda keçirilən elmi seminarı giriş sözü ilə AMEA-nın vitse-prezidenti, institutunun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev açdı. O, Türkiyənin “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkəti haqqında məlumat verərək bildirdi ki, bu şirkətin araşdırmaçısı, professor Sadiq Quliyevin Bakıya dəvət olunmasında məqsəd Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu ilə adı qeyd olunan şirkət arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsidir.

Sonra Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev “Qatı oksid yanacaq elementləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi. Məruzəçi kimyəvi enerjinin elektrik enerjisinə çevrilməsini reallaşdıran yanacaq elementlərindən, bu sahədə apardıqları tədqiqat işlərindən ətraflı danışdı. Məruzə ətrafında geniş müzakirələr aparıldı, birgə elmi tədqiqatların aparılmasının mümkünlüyü qeyd olundu.

Hesabat ilində institutun bir sıra əməkdaşları xarici ölkələrə ezam edilmişdir.

1. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” laboratoriyasının müdiri Akif Əliyev və b.e.i. Vüsalə Məcidzadə 20.06.2018-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Bolqarıstan Respublikasının Sofiya şəhərində akad. Yevgeni Budevski adına Elektrokimya və Energetik sistemlər İnstitutuna ezam edilmişlər. Məqsəd müştərək layihə üzrə görüləcək iş planlarının və elmi işlərin gələcək perspektivlərinin müzakirəsindən, elmi tədqiqat laboratoriyaları ilə tanışlıqdan ibarət olunmuşdur.

2. AMEA-nın vise-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 23.06.2018-ci il tarixlərindən 7 gün müddətinə, AMEA akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu ilə İspaniya Krallığının Donostia Beynəlxalq Fizika Mərkəzinin təşkil etdiyi müştərək “Kvant kompütinqi və spintronika üçün qabaqcıl materiallar” beynəlxalq laboratoriyasının birgə tədqiqatlarının nəticələrini müzakirə etmək və növbəti mərhələnin proqramını tərtib etmək məqsədi ilə İspaniyanın Sebastian şəhərinə ezam edilmişdir.

3. İnstitutun “Nanokarbon katalizatorları iştirakında hidrogen peroksidlə oksidləşmə“ laboratoriyasının müdiri Eldar Zeynalov 19.08.2018- il tarixindən 17 gün müddətinə Almaniyanın Berlin şəhərinə “Neft mənşəli kaustobiolitlərdən alınan nanokarbon materialları əsasında katalizatorların sintezinə və tətbiqinə dair fundamental tədqiqatlar (İNTERLABCAT)” beynəlxalq laboratoriyasının proqramında nəzərdə tutulmuş işləri müzakirə etmək, alınmış nəticələri seminarda təqdim etmək və Berlin Texniki Universitetinin laboratoriyasında bir sıra eksperimentlər aparmaq üçün ezam edilmişdir.

4. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini müxbir üzv Məhəmməd Babanlı 07.09.2018-ci il tarixindən 8 gün müddətinə Kiyev Milli Universitetində tədqiqatların nəticələrini müzakirə etmək, gələcək əməkdaşlıq istiqamətlərini müəyyən etmək və Kiyevdə keçiriləcək IV Beynəlxalq Kimya və Kimya Texnologiyası üzrə Türk konqresində məruzəçi kimi iştirak etmək üçün Kiyev şəhərinə ezam edilmişdir.

5. İnstitutun “Mineral xammalın kompleks emalı” şöbəsinin müdiri Mübariz Əhmədov 20.09.2018-ciil tarixindən 7 gün müddətinə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti ilə gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək üçün Moskva şəhərinə ezam edilmişdir.

6. “Fiziki-kimyəvi texnologiyalar və onların modelləşdirilməsi” lab. müdiri Mirsəlim Əsədov 23.09.2018-ci il tarixindən 7 gün müddətinə Minsk şəhərinə (Belarus MEA Elmi-Praktiki Materialşünaslıq Tədqiqat Mərkəzin – EPMTM) ezam edilmişdir. Ezamiyyətin məqsədi Belarus MEA EPMTM ilə AR Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun (EİF) (Layihənin adı: "Mikroelektronika üçün tərkibində nadir torpaq elementləri saxlayan tallium-bismut telluridləri əsasında yeni maqnit materialların sintezi, tədqiqi və xassələrinin modelləşdirilməsi") qrant layihəsi çərçivəsində birgə aparılmış elmi işlərin müzakirəsi olmuşdur.

7. İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini Məhəmməd Babanlı 08.10.2018-ci il tarixindən 5 gün müddətinə Voronej Dövlət Universitetinin Qeyri-üzvi kimya kafedrası ilə qeyri-üzvi materialşünaslıq sahəsində birgə tədqiqatların bəzi nəticələrini, gələcək elmi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə etmək və Rusiya –Azərbaycan birgə qrant layihəsi çərçivəsində elmi işlər aparmaq üçün Voronej şəhərinə ezam edilmişdir.

8. “Nanoelektrokimya və elektrokataliz” lab. müdiri Akif Əliyev 17.10.2018-ci il tarixindən 4 gün müddətinə Rusiya Federasiyasının Mahaçqala şəhərində "Kimya, Kimya texnologiyası və ekologiya" üzrə keçirilən3 Beynəlxalq elmi-praktik konfransda iştirak etmək üçün ezam edilmişdir. Konfransın təşkilat komitəsinin üzvü olaraq, “Yarımkeçirici Mo-S təbəqələrinin elektroçökdürülmə-sinə müxtəlif faktorların təsiri” mövzusunda plenar məruzə ilə çıxış etmiş, Dağıstan Dövlət Universitetinin müxtəlif kafedralarında fəaliyyət göstərən elmi- tədqiqat laboratoriyaları ilə və orada aparılan elmi işlərlə tanış olmuş, gələcəkdə birgə elmi-tədqiqat işlərinin aparılmasının mümkünlüyünü, qeyri-üzvi kimya kafedrasının müdiri prof. U.Hacıyev və innovasiyalar üzrə rektorun köməkçisi, nanomateriallar üzrə problem laboratoriyasının rəhbəri F.Orucovla ətraflı şəkildə müzakirə etmişdir.

9. Şamo Tapdıqov 18.10.2018 tarixindən 28.10.2018-dək Almaniyanın Karlsruhe Texnologiya İnstitutunda elmi ezamiyyətdə olmuşdur. Ezamiyyət dövründə Texnoloji və Polimerlər Kimyası departamentinin rəhbəri prof. Patrick Theatonun tədqiqat qrupunda olmuş, seminar mühazirələri, hidrogellərin sintezi və onların dərman preparatlarının daşınmasında rolu mövzusunda müzakirələrə qatılıb, magistr və doktorantların həftəlik dinləmələrində iştirak etmişdir. Həmçinin o, xitozan əsaslı qısa zəncirli polipeptid daşıyıcıların sintezi (zədələnmiş DNT fraqmentlərinin bərpası üçün) təcrübələrində iştirak etmiş və onların molekulyar-strukturunun müəyyən edilməsi üçün əsas fiziki analiz metodlarının tətbiqi ilə maraqlanmışdır. Bundan başqa Şamo Tapdıqov Karlsruhe Texnologiya İnstitutunda Azərbaycanımız, AMEA akad. M.Nağıyev ad. KQÜKİ-nun elmi fəaliyyəti, hazırki yerli və beynəlxalq elmi-tədqiqat layihələrimiz, nəticələrimiz, elmi nəşrlərimiz barəsində məruzə etmişdir.

10. AMEA-nın vitse-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 20.10.2018-ci tarixindən 7 gün müddətinə Almaniya Federativ Respublikasının Frankfurt şəhərində keçirilmiş 8-ci Dünya Kimya Konqresində təşkilat komitəsinin üzvü və məruzəçi kimi çıxış etmək üçün Almaniyanın Frankfurt şəhərinə ezam edilmişdir.

11. AMEA-nın vitse-prezidenti, İnstitutun direktoru, akademik Dilqəm Tağıyev 22.11.2018-ci il tarixindən 6 gün müddətinə İtaliya Respublikasının Roma şəhərində keçiriləcək kimya mühəndisliyi üzrə 8-ci Beynəlxalq Konfransda məruzə ilə çıxış etmək üçün İtaliya Respublikasının Roma şəhərinə ezam edilmişdir.

12. “Nanokompozit katalizatorlar ” lab. müdiri Əhmədov Vaqif Məlik oğlu 26.11.2018-ci il tarixindən 7 gün müddətinə “Laylı quruluşlu birləşmə və polimerlər əsasında sintez olunmuş nanokompozitlərin katalitik və sorbsion xassələrinin tədqiqi” elmi tədqiqat proqramı ilə bağlı məsələlərin müzakirəsi üçün Moskva şəhərinə Rusiya Elmlər Akademiyasının Element Üzvi Birləşmələr İnstitutuna ezam edilmişdir.

13. Nanostrukturlaşdırılmış metal-polimer katalizatorları” lab. müdiri Nizami Zeynalov və ap.e.i. Şamo Tapdıqov 03.12.2018-ci il tarixindən 5 gün müddətinə layihə çərçivəsində xitozan əsaslı hidrogellərinin FTİR, Rentgenfaza, SEM və TEM üsulları ilə morfoloji xarakteristikaları, sitotoksiki və bioloji tədqiqatlarını həyata keçirmək üçün İtaliyanın Polimerlər, Kompozitlər və Biomateriallar İnstitutuna ezam edilmişlər.

14. Cari il ərzində həmçinin İnsitutun “Koherent - sinxronlaşdırılmış oksidləşmə reaksiyalari” şöbəsinin müdiri akademik Tofq Nağıyev xaricdə keçirilmiş bir sıra konfranslarda: 1-3 martda Londonda (BK) 4-cü Avropa Üzvi Kimya Konqresində Təşkilat Komitəsinin üzvü kimi “Piperidinin H₂O₂ və N₂O ilə koherent-sinxronlaşdırılmış qaz fazalı oksidləşməsi” mövzusunda şifahi məruzə ilə; 25-29 avqustda Praqada (Çexiya) keçirilən Kimya və Proseslərin Texnologiyası sahəsində 23-cü Beynəlxalq Konqresdə “Piperidinin azot -1 oksidlə 2,3,4,5-tetrahidropiridinə qaz fazalı oksidləşməsi” mövzusunda şifahi məruzə ilə; 17-19 sentyabrda Yaşıl Kimya və Texnologiya üzrə Amsterdamda (Niderland) 9-cu Dünya Konqresində “Tsikloheksanın hidrogen peroksidlə biomimetik oksidləşməsinin mexanizmi” mövzusunda poster məruzə ilə; İyun ayında Reaksiyaların Kinetikası, Mexanizmi və Katalizatorlar üzrə Budapeştdə (Macarıstan) keçirilən 1-ci Beynəlxalq Konqresdə “Biomimetik katalizatorun tsikloheksanın onun törəmələri ilə qarışıqda oksidləşməsi prosesində seçiciliyi” mövzusunda poster məruzə ilə; 14-17 oktyabrda Nitsa (Fransa) şəhərində keçirilən Biotərkibli və Bioəsaslı Kimya və Materiallar üzrə 4-cü Beynəlxalq Konfransda “3-pikolinin azot-1oksidlə koherent-sinxronlaşdırılmış oksidləşməsi” mövzusunda poster məruzə ilə iştirak etmişdir.

1.9. Elmi kadrların hazırlanması

İnstitutun doktorantura və dissertanturasına (2017-ci ilin qəbul planına əsasən) 2018-cı ildə 18 nəfər, doktorantura yolu ilə 8 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 2, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 6), dissertantura yolu ilə 10 (elmlər doktoru hazırlığı üzrə 5, fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 5) qəbul olmuşdur.

Hesabat ilində 57 doktorant və dissertant müxtəlif ixtisaslardan dissertasiya işləri üzrə elmi tədqiqatlar aparırlar. İnstitutun doktoranturasında fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə 17 nəfər təhsil alır, onlardan 14 əyani və 3 qiyabi:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -5

2304.01-“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1

Elmlər doktoru hazırlığı üzrə 9 nəfər büdcə hesabına təhsil alır.

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -3

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -2

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -2

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

İnstitutun dissertanturasında elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 9 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -3

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -4

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -1

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -1

Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün 22 nəfər:

2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası -6

2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası -5

2304.01 -“Makromolekullar kimyası” ixtisası -3

2307.01-“ Fiziki kimya” ixtisası -4

3303.01-“Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası -4

dissertasiya işi üzrə çalışırlar.

ELMİ-TƏŞKİLATİ FƏALİYYƏT

a) Elmi Şuranın fəaliyyəti:

Hesabat dövründə Elmi Şuranın 12 iclası keçirilmiş və bu iclaslarda 2018-ci il üçün struktur bölmələrin işçi proqramları, 2019-cu ildə keçiriləcək elmi-tədqiqat işlərinin planı, İnstitutun doktorantura, dissertantura və magistraturasına təhsil alanların attestasiyasının nəticələri, 2018-ci ildə qəbul olunanların fərdi iş planları, Elmi Şuranın 2018-ci il üçün təqvim planı, 2018-ci ildə İnstitutun gənc əməkdaşlarının elmi fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədi ilə akademik M.Nağıyev adına təsis edilmiş mükafata layiq görülən gənc alimlərin irəli sürülməsi, Şuraya təqdim olunmuş monoqrafiyaların çapa tövsiyəsi və İnstitutda işləyən görkəmli alimlərin yubileylərinin keçirilməsi haqqında AMEA-nın qarşısında vəsatətlərin qaldırılması və s. məsələlər müzakirə olunmuşdur. 2018-ci ildə İnstitutda AMEA-nın müxbir üzvləri Əli Nuriyevin 90 illik, Eldar Zeynalovun 70 illik, akademik Murtuza Nağıyevin 110 illik və akademik Əjdər Məcidovun 80 illik yubileyləri təntənəli şəkildə keçirilib.

Elmi Şura iclaslarında əməkdaşların baş elmi işçi, aparıcı elmi işçi, böyük elmi işçi vakant vəzifələrini tutmaq üçün keçirilən müsabiqənin nəticələri müzakirə olunub və AMEA-nın Kimya Elmləri Bölməsinə təsdiq üçün müvafiq sənədlər təqdim edilib.

Elmi Şuranın iclaslarında müntəzəm olaraq 2018-ci il ərzində xarici ölkələrdə ezamiyyətdə olmuş əməkdaşların hesabatları dinlənilmiş və təsdiq edilmişdir.

İlin sonunda struktur bölmələrin 2018-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati hesabatları prezentasiya şəklində aparılmış, “direktorluq hesabatı” təsdiq edilmiş və elmi işlərdə əldə edilən mühüm nəticələr müzakirə edilmişdir.

Şurada 8 nəfərə 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. S.İ.Bənənyarlı, k.ü.f.d. F.F.Cəlaləddinov, k.ü.f.d. L.F.Məşədiyeva, k.ü.f.d. Q.M.Səməd-zadə, k.ü.f.d. F.K.Paşayeva, k.ü.f.d. R.M.Muradxanov, k.ü.f.d. Z.M.Muxtarova, k.ü.f.d. Q.M.Cəfərov), 1 nəfərə 2306.01 – “Üzvi kimya” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. M.M.Ağamalıyeva), 1 nəfərə 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə (k.ü.f.d. N.V.Şakunova), 1 nəfərə 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” (t.ü.f.d. S.A.Əliyeva) və 1 nəfərə 2304.01 – “Makromolekullar kimyası” (N.Y.Melnikova) dosent elmi adı verilməsi məsələsi müzakirə olunmuş və sənədlər AAK-na təqdim edilmişdir.

Elmi Şuranın iclaslarında elmi əməkdaşlıqla bağlı yeni müqavilələr müzakirə olunub təsdiq edilmişdir, həmçinin 2018-ci ilə qədər bağlanılmış və fəaliyyətdə olan müqavilələr əsasında aparılan elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə baxılmışdır.

Elmi Şuranın genişləndirilmiş iclaslarında Macarıstan Milli Sağlamlıq İnstitutunun bölmə rəhbəri, professor Geza Safrani “Şişlərin gen terapiyası”, İngiltərə Haddersfild Universitetinin professoru Vladimir Mixayloviç Vişnyakov “Nanoquruluşlu materialların analitik tədqiqatları” və Türkiyə Cümhuriyyəti “Vestel” Müdafiə Sənayesi şirkətində araşdırmaçı, professor Sadiq Quliyev “Qatı oksid yanacaq elementləri” mövzusunda maraqlı məruzələrlə çıxış etmişlər.

b) Elmi seminarların işi:

1. 08.01.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun a.e.i., t.ü.f.d. Səfərov Aqil Rafiq oğlunun “Krekinq və piroliz qazlarının birgə emalı kimya texnoloji kompleksinin optimal layihələndirilməsinin elmi əsaslarının yaradılması” mövzusunda 3303.01 “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №1

2. 16.01.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Qurbanov Zaur Həmzə oğlunun “Tsiklopentadienil, metalkarbonil və metalüzvi liqandlı iki və çox nüvəli, klaster tipli d - və f - element tərkibli metalkomplekslərin sintezi və onlar əsasında yeni katalitik sistemlərin yaradılması” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №2

3. 01.02.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı Məmmədova Zülfiyyə Məmməd qızının“ Ferrosen əsaslı bir- və çoxnüvəli metalkomplekslərin sintezi və tədqiqi” mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №3

4. 28.02.2018- ci ildə Bakı Dövlət Unversitetinin “Fiziki və kolloid kimya” kafedrasının doktorantı Eminova Sənəm Fərxad qızının “Modifikasiya olunmuş pentasil seolitlərin iştirakında etilbenzolun metanolla selektiv alkilləşməsi” mövzusunda 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №4

5. 15.03.2018- ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı İsmayılova Bilqeyis Adil qızının “Seolit katalizatorlarının iştirakında malein anhidridi və onun xlorlu analoqlarının aşağı molekullu doymuş spirtlərlə efirləşmə reaksiyası” mövzusunda 2316.01–“Kimyəvi kinetika vəkataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №5

6. 03.04.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Hüseynova Şəfəq Ənvər qızının “As-Mn(Cr)-Se üçlü sistemlərində faza tarazlığı, şüşəəmələgəlmə və alınan yeni fazaların xassələrinin tədqiqi" mövzusunda 2303.01 – "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №6

7. 02.05.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Qəhrəmanova Yeganə Balami qızının “Tullantı qazların kükürdtərkibli birləşmələrindən təmizlənməsi üçün əlvan metallurgiyanın dəmirtərkibli tullantıları əsasında katalizator və adsorbentlərin işlənib hazırlanması” mövzusunda 2303.01 – "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №7

8. 01.06.2018-ci ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin Kimya kafedrasının dissertantı Babayeva Nigar Yasin qızının “Parağaçay molibdenit filizi əsasında molibdenit konsentratının, ammonium molibdatın, molibden (VI) oksidin, mis, gümüş, talliumun tiomolibdatlarının alınması və onların fiziki və kimyəvi tədqiqi” mövzusunda 2303.01 – "Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №8

9. 06.06.2018-ci ildə AMEA-nın akad. M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Babayev Elmir Məqsəd oğlunun “Xlortoluolların katalitik oksidləşməsi reaksiyasının kinetikasının öyrənilməsi” mövzusunda 2316.01– “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №9

10. 27.06.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Məmmədova Ulduz Vidadi qızının “Etilenin hidrogen peroksidlə etil spirti və asetaldehidə biomimetic katalitik monooksidləşməsi” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №10

11. 27.06.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorant Məlikova Nuranə Nəhməd qızının “Yarımkeçirici katalaz-mimetik sensor” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi Protokol №11

12. 10.10.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı Ağayev Fuad Allahverdi oğlunun “Seolitlər əsasında alifatik spirtlərin oksidləşməsi reaksiyası üçün məqsədyönlü katalizatorların sintezi və aktivliklərinin öyrənilməsi” mövzusunda 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya" ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №12

13. 17.10.2018-ci ildə Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun kiçik elmi işçisi Allazova Nigar Mahmud qızının “CuInSe₂-Ge(Sn,Pb)–Se sistemlərinin tədqiqi və alınmış fazaların xassələri” mövzusunda 2303.01 –“Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə dissertasiya işinin müzakirəsi. Protokol №13

Cari il ərzində seminarda 13 dissertasiya işinin (2 elmlər doktoru və 11 fəlsəfə doktoru) müzakirəsi keçirilmişdir.

c) Dissertasiya Şurasının işi:

İnstitutun nəzdində 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya“, 2316.01 – “Kimyəvi kinetika və kataliz”, 3303.01 – “Kimya texnologiyası və mühəndisliyi” ixtisasları üzrə Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir. Hesabat ilində Dissertasiya Şurasında 15 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru və1 nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.

1. Əliyeva Mahizər Qafar qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun elmi işçisi “Modifikasiya olunmuş seolitlər üzərində tsikloheksanolun oksidləşdirici dehidrogenləşməsi” - mövzusunda 2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz” ixtisasında kimya üzrə fəlsəfə doktoru 12.01.2018

2. Məmmədova Sevinc Rəhim qızı – Kataliz və Qeyri üzvi Kimya İnstitutunun dissertantı “Uran və toriumun bis-(2-hidroksi-5-alkilbenzil) amin və xlornaften turşuları ilə ekstraksiyası”- mövzusunda 2303.01- “Qeyri-üzvi kimya”. 26.01.2018

3. Səfərova Lalə Nizami qızı - Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin doktorantı “Benzoy turşusunun aminli və nitro törəmələrinin metal komplekslərinin sintezi və tədqiqi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya”. 09.02.2018

4. Həsənli Turan Mirzalı qızı - Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsinin doktorantı “Tl-Gd (Tb) telluridlərinin və onlar əsasında bərk məhlulların alınmasının fiziki-kimyəvi əsasları” - mövzusunda 2303.01 – “Qeyri-üzvi kimya”. 23.02.2018

5. Səfərov Aqil Rafiq oğlu - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun doktorantı “Krekinq və piroliz qazlarının birgə emalı kimya texnoloji kompleksinin optimal layihələndirilməsinin elmi əsaslarının yaradılması” - mövzusunda 3303.01–"Kimya texnologiyası və mühəndisliyi". 16.03.2018

6. Süleymanova Turac İbrahim qızı- AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun doktorantı “Arsenin ikili və mis, gümüş, talliumla üçlü halkogenidlərinin su və üzvi mühitdə yeni alınma metodlarının işlənməsi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya”. 27.04.2018

7. Məmmədova Zülfiyyə Məmməd qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun dissertantı “Ferrosen əsaslı bir- və çoxnüvəli metalkomplekslərin sintezi və tədqiqi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya”. 11.05.2018

8. Eminova Sənəm Fəxrad qızı - Bakı Dövlət Unversitetinin “Fiziki və kolloid kimya” kafedrasının doktorantı “Modifikasiya olunmuş pentasil seolitlərin iştirakında etilbenzolun metanolla selektiv alkilləşməsi” - mövzusunda 2316.01 - “Kimyəvi kinetika və kataliz”. 25.05.2018

9. İsmayılova Bilqeyis Adil qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutun doktorantı “Seolit katalizatorlarının iştirakı ilə malein, mono- və dixlormalein anhidridlərinin aşağı molekullu (C₁-C₄) alifatik spirtlərlə efirləşmə reaksiyasının kinetika və mexanizmi” - mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”. 14.06.2018

10. Hüseynova Şəfəq Ənvər qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı “As-Mn(Cr)-Se üçlü sistemlərində faza tarazlığı, şüşəəmələgəlmə və alınan yeni fazaların xassələrinin tədqiqi" - mövzusunda 2303.01 –“Qeyri-üzvi kimya” 29.06.2018

11. Babayev Elmir Məqsəd oğlu - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun doktorantı “Qaz fazada xlortoluolların heterogen katalitik oksidləşməsi reaksiyalarının kinetikası və mexanizmi” - mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz”. 21.09.2018

12. Babayeva Nigar Yasin qızı - Naxçıvan Dövlət Universitetinin Kimya kafedrasının dissertantı “Parağaçay molibdenit filizi əsasında molibdenit konsentratının, ammonium molibdatın, molibden (VI) oksidin, mis, gümüş, talliumun tiomolibdatlarının alınması və onların fiziki-kimyəvi tədqiqi” - mövzusunda 2303.01 - “Qeyri-üzvi kimya” 19.10.18

13. Qəhrəmanova Yeganə Balami qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun elmi işçisi, doktorantı “Əlvan metallurqiyanın dəmirtərkibli tullantıları üzərində kükürd dioksidin qazvari reduksiyaedicilərlə reduksiyası” - mövzusunda 2303.01– "Qeyri-üzvi kimya" 26.10.18

14. Məmmədova Ulduz Vidadi qızı - Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun elmi işçisi, doktorantı “Etilenin hydrogen peroksidlə etil spirti və asetaldehidə biomimetic katalitik monooksidləşməsi ” mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” 16.11.18

15. Məlikova Nuranə Nəhməd qızı - Kataliz və Qeyri üzvi Kimya institutunun elmi işçisi, doktorantı “Yarımkeçirici katalaz-mimetik sensor”- mövzusunda 2316.01 –“Kimyəvi kinetika və kataliz” 30.11.18

1.10. Maddi-texniki təchizat və maliyyə məsələləri

	2017	2018
AMEA tərəfindən büdcə maliyyələşdirilməsi	3250593.0	3626114.00
Orta aylıq əmək haqqı	358.0	445.00
o cümlədən - elmi işçilər	447.0	460.00
Büdcədən əlavə vəsaitin həcmi	14322.0	1500.00

1.11. Sosial sferada fəaliyyət

İnstitut əməkdaşlarına bayramlarda mükafatlar verilir və ehtiyacı olan əməkdaşlara müəyyən sosial yardımlar göstərilir.

1.12. Təltiflər və mükafatlar haqqında məlumat

Akademik Ə.Məcidov-80, AMEA-nın müxbir üzvləri – E.Zeynalov -70 və Ə.Nuriyev-90 illik yubileyi münasibətilə AMEA-nın Kimya Elimləri Bölməsinin Fəxri Fərmanı ilə təltif edilmişlər.
AMEA prezidentinin 35 yaşadək elmlər doktoru elmi dərəcəsi almış gənc alimlər üçün mükafatın təsis edilməsi barədə sərəncamına əsasən İnstitutun əməkdaşı kimya üzrə elmlər doktoru Dünya Babanlıya institut rəhbərliyi tərəfindən 5(beş) min manat məbləğində pul mükafatı verilmişdir.
İnstitutun magistraturasının məzunu, kiçik elmi işçi Nigar İbrahimova AMEA-nın magistraturasında təhsil alan tələbələr arasında keçirilən “Magistr-2017” müsabiqəsinin 1-ci dərəcəli diplomuna layiq görülmüşdür
Oktaybrın 31-də elmi işçi İlahı Mehdiyeva elmi fəaliyyətdə fərqləndiyinə görə “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın diplomuna, 4 gənc isə (S.Səfərəliyeva, N.Abdurəhmanova, E.Bəhrəmov, V.Kərimli) həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşdür.

– İ 2017 0056 “Kristallaşma prosesinin idarə olunması üsulu” müəllifləri D.M.Babanlı, D.B.Tağıyev, S.Z.İmaməliyeva, İ.M.Babanlı, M.M.Əsədov 2-ci yerə;

– İ 2017 0025 “1-Metiltsikloheksodien-1,3-ün alınma üsulu” müəllifləri A.M.Əliyev, Z.A.Şabanova, Ə.İ.Kərimov, Ü.M.Nəcəf-Quliyev- həvəsləndirici mükafata layiq görülmüşlər.

4.1. İnstitutun elmi istiqamətləri üzrə problem şuralarının fəaliyyəti

İnstitutun nəzdində fəaliyyət göstərən “Qeyri-üzvi, analitik, fiziki kimya“ və “Kataliz” üzrə Problem Şuraları 2018-ci ildə müntəzəm olaraq bütün dissertant və doktorantların elmi-tədqiqat işlərinin mövzularını müzakirə edib.

4.2. - “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələri rəhbər tutaraq AMEA-nın 2020-ci ilədək İnkişaf Konsepsiyası ilə bağlı məlumat aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:

Bilik iqtisadiy-yatın formalaş-ması	Elmin inkişaf etdiril-məsi	Elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdiril-məsi	Hal-hazırda İnstitut qabaqcıl xarici ölkələrdə istehsal olunmuş 40 yaxın müasir cihazlarla təchiz olunmuşdur. Bax 4.3.8.
		Elmin informasiya təminat sisteminin təkmilləşdiril-məsi	İnstitutun saytı müasir proqramlardan olan HTMH, CSS və PHP proqram paketləri vasitəsi ilə hazırlanır. İnstitut haqqında Wikipedia bazasında olan informasiyanın yerləşdirilməsi məqsədi ilə yaradılmış işçi qrupu bu məlumatları həmin bazaya yerləşdirir. İnstitutun saytında və AMEA-nın “SCİENCE.AZ” saytında olan İnstitutun səhifəsi mütəmadi olaraq yenilənir.
		Elmin maliyyələşdirilməsi işində diversifikasiyanın aparılması	Elmi proqramların yerinə yetirilməsi ilə büdcədənkənar vəsaitin həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür.
		Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmaların bazarın tələblərinə uyğunlaşdırıl-ması	Tətbiqi elmdə aparılan araşdırmalar bilavasitə bazarın (Respublikanın iqtisadiyyatının) tələblərinə uyğunlaşdırılır.
		Milli İnnovasiya Sisteminin formalaşdırıl-ması	AMEA-nın Elmi İnnovasiya Mərkəzi və Rəyasət Heyətinin İnnovasiya şöbəsi ilə birgə araşdırmalar aparılır.
		Elm və istehsal arasında əlaqələrin gücləndirilməsi	– Karbon turşularının tiosemikarbazonları və hidrazonları ilə bir sıra keçid metallarının komplekslərinin bəzi xəstəliklər (qlaukoma, Alzheymer) üçün potensial dərman preparatları olduğu müəyyən edilmişdir. – Kondensləşmə üsulu ilə polimer karbon nitrid və grafen oksid əsasında tərkibində metal olmayan foto- və elektrokataliz üçün multiplet katalizator və elektrod kimi istifadə potensialına malik hibrid kompozit materiallar hazırlanmışdır. – Sintetik polivinilpirrolidon və orqano-bentonit əsasında alınmış kompozit materialın ağır metal ionlarının (Cr³⁺, Pb²⁺və s.) filiz emalı tullantı sularından, kationaktiv, anionaktiv və qeyri-ionogen boyaların isə toxuculuq sənayesinin tullantılarından çıxarılmasında yüksək sorbsiya tutumuna malik olması müəyyən edilmişdir. – İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə bir sıra metallarının ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir. – Ferrosen törəmələri əsaslı nanokompozit məhlullarından istifadə etməklə müxtəlif təyinatlı tutumlarda formalaşan şlamların təmizlənməsi üçün Bakı ş. “EKOL Mühəndislik Xidmətləri” QSC-nın Ekoloji Monitorinq Departamentinin Kompleks Tədqiqatlar laboratoriyasında sınaq tədqiqatları aparılmışdır. – Keçid metalların komplekslərinin Azərbaycanın ağır neftlərinin hasilinə və nəqlinə təsiri öyrənilib. Bu komplekslər əsasında hazırlanmış kompozit ilə asfalten və qətranların miqdarı çox olan Muradxanlı neftinin dinamik özlülüyünün 61% azalması müəyyən edilmişdir. – EP-300 qurğusunda (Sumqayıt şəh.) etilen istehsalının yan məhsulu – ağır qətranın emalı nəticəsində yüksək təmizliyi olan (98,9%) naftalinin alınma prosesi təklif edilir. .

4.3.2. AMEA-nın fəaliyyətini tənzimləyən bir sıra zəruri normativ-hüquqi sənədlərin təkmilləşdirilməsi

Cari ildə zəruri normativ-hüquqi sənəd təkmilləşdirilməyib.

4.3.3. Gənc alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinin stimullaşdırılması

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası AMEA Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının Rəyasət Heyəti tərəfindən təstiq olunmuş fəaliyyət planına uyğun olaraq İnstitut rəhbərliyinin dəstəyi ilə 2018-ci ildə bir sıra elmi-ictimai tədbirlər həyata keçirmişdir.

Cari ilin aprel ayının 5-də İnstitutda Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə 195 saylı tam orta məktəbin şagirdləri üçün “Açıq qapı” günü keçirilmişdir. Hazırda ölkəmizdə elmin, təhsilin inkişafı və onların müasir səviyyədə inteqrasiyası üçün böyük imkanlar yaranmışdır və bu istiqamətdə Akademiyada mühüm işlər görülür. Bu cür tədbirlərin keçirilməsində məqsəd şagirdlərin dünyagörüşünün formalaşdırılması, onlarda kimya elminə marağın artırılmasıdır.

Tədbir çərçivəsində şagirdlər üçün kimya fənni üzrə viktorina keçirilmiş və qaliblər tərifnamə ilə təltif olunmuşlar. Bundan başqa açıq qapı çərçivəsində məktəbli uşaqlar üçün Şura üzvlərindən Samirə Məmmədova, Gülşən Nəhmətova və Sevinc Osmanova tərəfindən müxtəlif maraqlı əyləncəli elmi şoular göstərilmiş, onların müxtəlif laboratoriyalara ekskursiyası təşkil olunmuşdur. Sonda İnstitutun gənc alimi Sevinc Osmanova məktəblilər qarşısında “Zülallar, aminturşuları və onların təbiətdə rolu” mövzusunda məruzə ilə çıxış etmiş, uşaqları maraqlandıran sualları cavablandırmışdır. 19 sentyabr 2018-ci il tarixində M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının bir qrup tələbəsi üçün institut rəhbərliyinin dəstəyi və Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə İnstitutda ekskursiya təşkil olunmuşdur.

Tələbələri qəbul edən AMEA-nın vitse-prezidenti, institutun direktoru akademik Dilqəm Tağıyev öncə institutun qısa tarixi, əsas elmi istiqamətləri, aparılan tədqiqat işləri və əldə olunan nailiyyətləri haqqında, eləcə də burada çalışmış görkəmli alimlər haqqında danışdı. Sonra akademik qeyd etdi ki, bu gün Azərbaycan təhsili və elmi qarşısında duran əsas vəzifə - təhsilin və elmi tədqiqatların keyfiyyətinin yüksəldilməsi, ixtisaslı mütəxəssislərin və elmi kadrların hazırlanmasının təmin olunmasıdır.

Son illər AMEA-da həyata keçirilən islahatların mühüm istiqamətlərindən birini elm və təhsilin inteqrasiyası təşkil edir. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının tələbələrinin institutda olmasından məmnun olduğunu bildirən akademik qeyd etdi ki, adı çəkilən Universitet sayılıb –seçilən təhsil ocaqlarından biridir və təhsil sahəsində böyük nüfuza malikdır. Sonra tələbələr institutda bir sıra laboratoriyalarda aparılan elmi-tədqiqat işləri ilə, müasir cihaz və avadanlıqların iş prinsipi ilə tanış olublar.

Bundan başqa cari ildə BDU və Texniki Universitetin tələbələri üçün institutda yay təcrübəsi təşkil olunmuşdur.

Ötən ildə olduğu kimi cari ildə də İnstitutda Şuranın təşəbbüsü ilə “Fiziki-kimyəvi analiz üsullarından” seminarlar təşkil olunmuşdur. Seminarlarda gənc mütəxəssislər, doktorantlar və magistrlər fəal iştirak etmişlər.

04-09 iyul 2018-ci il tarixdə AMEA Kimya Elmlər Bölməsi və Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının birgə təşkilatçılığı ilə kimya sahəsində tədqiqatlar aparan gənclər üçün “Gənc kimyaçıların yay məktəbi – 2018” adlı tədbir keçirilib.

Həmin tədbirdə İnstitutumuzun 10 fəal gənci iştirak etmiş, sertifikatla təltif olunmuşlar. Tədbir çərçivəsində kimyanın aktual mövzularına həsr olunan interaktiv müzakirələr təşkil olunub. Bir panel üzrə təşkil olunan müzakirədə İnstitutun aparıcı elmi işçisi, Şamo Tapdıqov “Xitin və Xitozan: təbiətdən müasir biotexnologiya və gen mühəndisliyinə qədər” mövzusunda məruzə etmiş və gənclərin suallarını cavablandırmışdır.

AMEA Rəyasət Heyətinin müvafiq qərarına uyğun olaraq institutda gənc mütəxəssislər, eləcə də doktorant və magistrlər üçün xarici dildən hazırlıq kurslarının təşkilində Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası fəal iştirak etmişdir.

Institutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının təşkilatçılığı ilə cari ilin oktyabr ayının 1-dən 20- dək İnstitutda “Akademik Murtuza Nağıyev” adına mükafatın verilməsi üçün gənc alim və mütəxəssislər arasında müsabiqə elan edilmiş, 5 nəfər gənc tədqiqatçı müsabiqədə iştirak üçün sənədlərini təqdim etmiş və onların elmi məruzələri dinlənilmişdir. İnstitut rəhbərliyinin əmri ilə yaradılan müsabiqə komissiyasının qərarına əsasən bu mükafata şura üzvü İlahə Mehdiyeva layiq görülmüşdür. Digər 4 gəncə isə həvəsləndirici mükafat verilmişdir.

Gənc alim Şamo Tapdıqov AMEA-nın elmi-tədqiqat proqramı çərçivəsində 18.10.2018 tarixindən 28.10.2018-dək Almaniyanın Karlsruher Texnologiya İnstitutunda elmi ezamiyyətdə olmuşdur.

Cari ildə Institut gənclərindən 2 nəfər SOCAR Elm Fondunun elan etdiyi müsabiqədə Xüsusi Layihələr (XL) istiqaməti üzrə, bir nəfər isə HM- Gənc alimlər üçün nəzərdə tutulan “həvəsləndirici mükafat” istiqaməti üzrə qalib olmuşdur.

İl ərzində İnstitut gənclərindən 2 nəfər fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir.

Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurası “20 yanvar”, ”Xocalı soyqırımı“ kimi respublika əhəmiyyətli anım günlərinin İnstitutda qeyd edilməsinin təşkilində aktiv iştirak etmişdir.

4.3.4. Elmi fəaliyyətdə informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi barədə

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun göndərdiyi formalar (1A, 1B, 6, 7, 8 (A,B)) 3 dildə (azərbaycan. Rus. ingilis) doldurulmuş, 2173 səhifəlik material hazırlanıb elektron variantda həmin instituta göndərilmişdir.

4.3.5. Təşkil olunmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi

Bax 1.7

4.3.6. AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələrinin genişləndirilməsi barədə

4.3.8. AMEA-da elmi-müəssisələrin maddi-texniki bazasının və elmi cihaz parkının gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davam etdirilməsi

Şöbə müdiri: k.ü.f.d., b.e.i. Vaqif Qasımov

Şöbənin nəzdində aşağıdakı qruplar fəaliyyət göstərir:

- Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

- Spektral analiz qrupu

- Elektron mikroskopiyası qrupu

- Element analizi qrupu

Quruluş kimyası, rentgen və termiki analiz qrupu

Rentgenefaza analizi - 456 nümunə
Termiki analiz - 73 nümunə

Spektral analiz qrupu

İQ spektr - 136 nümunə
UB spektr - 42 nümunə

Elektron mikroskopiya qrupu

SEM analizi - 12 nümunə

Avtomatik rentgen difraktometri Derivatoqraf

İnfraqırmızı və Ultrabənövşəyi Atom qüvvə mikroskopu spektrometrlər

Kütlə spektrometrli qaz xromotoqrafı İnduktiv birləşmiş plazmalı kütlə spektrometr

4.3.9. AMEA-da nəşriyyat fəaliyyətinin müasir tələblərə uyğun qurulması üçün xüsusi proqramın hazırlanması

Azərbaycan Kimya jurnalının və Kimya Problemləri jurnalının müasir tələblərə uyğun buraxılışları təşkil olunub.

Dövri nəşrlər sahəsində Azərbaycan Kimya Jurnalının və Kimya Problemləri Jurnalının 1, 2, 3 nömrələri çap olunmuş, 4-cü nömrələri isə nəşrə təqdim olunmuşdur. Kimya Problemləri Jurnalı 2017-ci il oktyabr ayından Web of Science bazasına daxil edilib.

Elmi işlər üzrə direktor müavini AMEA-nın müxbir üzvü

Məhəmməd Babanlı

Akademik M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun

2017-ci il üzrə elmi və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında

H E S A B A T

(direktorluq hesabatı)

Hesabat dövründə İnstitutda elmi-tədqiqat işləri aşağıda göstərilən 3 problem üzrə aparılmış 8 mövzunun, 32 işi üzrə 42 mərhələsi yerinə yetirilmişdir.

Qeyri-üzvi kİmya

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem:

Mineral və bərpa olunan xammal emalının fiziki-kimyəvi əsasları və yeni qeyri-üzvi funksional materialların sintezi

Bu problem üzrə (3 mövzu, 13 iş, 16 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, qırmızı şlam (QS) suspenziyası SO₂ –nin müxtəlif qatılıqlarında tutulması və zərərsizləşdirilməsi üçün yararlıdır.Bunun sayəsində 25⁰C-də bir mərhələdə Al₂O₃-ün 36-52%-ni məhlula kecirmək olur. QŞ-ın tərkibindəki metal birləşmələrinin məhlula keçirilməsi çıxımını artırmaq üçün temperaturu və SO₂ –nin məhluldakı qatılığını nisbətən yüksək səviyyədə saxlamaq lazım olduğundan, növbəti təcrübələrin avtoklavda aparılması qərara alınmışdır.

– Acınohur titanmaqnetit konsentratının təbii qazla reduksiyası vasitəsilə və bioaktiv xitozan (0,01%) modifikatorundan istifadə etməklə titan 4-oksidin rutil və anataz formalarının istiqamətli sintezinin optimal rejimi və parametrləri müəyyən edilmiş və prosesin texnoloji sxemi hazırlanmışdır.

– Daşkəsən kobalt filizi və tullantıların emal prosesində alınan məhsullarda arsenin təlabata uyğun həddə qədər çökdürülməsi şəraiti tapılmışdır.

– Titanın stilbazo və səthi aktiv maddə setilpiridinlə müxtəlifliqandlı kompleksi, dəmir xlorid asidokompleksinin isə etoksiakridinin azotörəməsi ilə ion assosiatı tədqiq edilmişdir. Hər iki elementin müxtəlif nümünələrdə təyininin fotometrik, ekstraksiyalı-fotometrik və ekstraksiyalı atom-absorbsiya üsulları işlənmişdir.

– Lantanoidlərin qallium sulfid tərkibli şüşələri alınmış, onlarda həyəcanlanma (l=976 nm) zamanı şüalanmanın infraqırmızı sahədən görünən sahəyə keçməsi müşahidə edilmişdir ki, bu da həmin maddələrdən antistoks lüminofor kimi optiki lifli rabitə xətlərində və gecə görmə cihazlarında istifadə edilməsini mümkün edir.

– Günəş batareyalarında istifadə edilən CdS birləşməsinin fotohəssaslığından daha yüksək fotohəssaslığa və daha geniş spektr sahəsinə malik Cd₃As₂S₃Se₃ birləşməsi sintez edilmiş, onun optiki və fotoelektrik xassələri öyrənilmiş və fotorezistor kimi günəş batareyalarında istifadə olunmasının perspektivliyi göstərilmişdir.

– SnTe-Sb₂Te₃ və SnTe-Bi₂Te₃ sistemlərinin faza diaqramları yeni yanaşma tətbiq etməklə təkrar tədqiq edilmiş, onlarda SnSb₂Te₄, SnSb₄Te₇, SnSb₆Te₁₀, SnBi₂Te₄, SnBi₄Te₇ və SnBi₆Te₁₀tərkibli tetradimitəbənzər quruluşlu üçlü birləşmələr əmələ gəlməsi göstərilmişdir. Həmin birləşmələrin hamısının peritektik reaksiya üzrə parçalanmaqla əriməsi müəyyən edilmiş və peritektik tarazlıqların koordinatları təyin edilmişdir. EHQ üsulu ilə bu sistemlərin bərkfaza tarazlıqları diaqramları dəqiqləşdirilmiş, üçlü birləşmələrin standart parsial və inteqral termodinamik funksiyaları hesablanmışdır. Bi₂O₃-GeO₂-B₂O₃üçlü sistemində şüşəəmələgəlmə sahəsinin sərhədləri müəyyən edilmişdir.

– Üzvi batareyalarda istifadə oluna bilən birləşmələrin alınması istiqamətində tədqiqatlar aparılmışdır. Üçlü asetoamin əsasında nitroksil radikalları alınmışdır.Üzvi batareyaların hazırlanmasında faydalı olan yeni birləşmələrin alınması üzrə tədqiqat işləri aparılmışdır. Benzidin törəmələri N,N,N^׳,N^׳ - tetrabenzil, N,N,N^׳,N^׳ – tetraaseto-benzidin və onların p-dibromksilolla polimerleri sintez olunmuşdur. Alınan birləşmələrin quruluşu və xassələri öyrənilmişdir. Sintez olunmuş birləşmələrin Co(II), Ni(II), Cu(II) və Mn(II) kompleksləri alınmışdır. EPR üsulu ilə onların kation radikal əmələ gətirmək qabiliyyəti öyrənilmişdir. Dördəvəzli benzidin-sink kation radikalının elektrod olaraq bərk səthli elektrik batareyalarının alınmasinda istifadə edilməsinin mümkünlüyü göstərilmlşdir.

– Elektrokimyəvi müqayisə elektrodlarına qoyulan 7 təlabatdan altısının homogen Me₆Fc+Me₆Fc⁺ sistemi üzərində araşdırılması nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, bu sistem Fc+Fc⁺ sisteminə nəzərən daha perspektivli sistemdir və onun heterogen sistemdə elektrokimyəvi tədqiqatlarının aparılması vacibdir.

– Manqan(II),mis(II)-in yeni liqandlarla -histidin, arginin, karbamid, tiokarbamid [MnL₂(H₂O)₂]Cl₂, [MnL₂Cl₂], reniumun(ІV) α-amin ß-oksipropion turşusu (serin) ilə ([MLH][ReX₆], [MLH][Re₂X₈] və [LH]₂[ReX₆], [LH]₂[Re₂X₈](HX, X=Cl^-,Br^-)), vanadium(III) xloridin natrium pentakarbonilin renium Na⁺Re(CO) ^-₅ ilə bir sıra koordinasion birləşmələrinin sintez metodikaları işlənib hazırlanmışdır. Alınmış kompleks birləşmələrin tərkibi, quruluş və xassələri müasir fiziki-kimyəvi metodlarla öyrənilmişdir (kimyəvi, İQ spektroskopiya, rentgen faza, termoqravimetrik və işığın dinamik səpilməsi.

– İki valentli platin və palladiumun kükürd-oksigen və heterotsiklik azot atomu saxlayan aromatik karbohidrogenlərlə bir və altı nüvəli kompleks birləşmələr alınaraq, quruluşları İQ və RQA üsulları ilə öyrənilmişdir.

Kimyəvi kinetika və kataliz, fiziki kimya

Bu istiqamət üzrə elmi-tədqiqat işləri 1 problem üzrə aparılmışdir.

Problem:

Katalizin fundamental əsaslarının inkişaf etdirilməsi, yeni katalizatorların və adsorbentlərin yaradılması.

Bu problem üzrə (4 mövzu, 15 iş, 21 mərhələ) alınan nəticələrdən aşağıdakılara diqqət yetirmək olar:

– Perflüorlaşdırılmış dəmirtetrafenilporfirin (per-FTPhPFe(III)OH/Al₂O₃) biomimetik katalizatorunun tsikloheksan və metiltsikloheksan qarışığının hidrogen peroksidlə oksidləşməsində tsikloheksana qarşı yüksək seçiciliyi müəyyən edilmiş və göstərilmişdir ki, 200⁰C-də 11.3% tsikloheksanon və 230⁰C-də - 23.2% tsikloheksen alınır.

– Triptofanla CoCI₂^.6H₂O və MnCI₂^.4H₂O kompleks duzları alınmışdır. Komplekslərin alınma prosesinin reaksiyası göstərilmişdir. Bu komplekslər işıqa və havaya qarşı davamlıdırlar, spirtlərdə və üzvi həlledicilərdə həll olmurlar, lakin otaq temperaturunda suda yaxşı həll olunurlar. Alınan triptofan kobalt(II)xlorid və manqan(II)xlorid komplekslərinin tərkibi İQ- və UB-spektroskopiyaları ilə təsdiq olunmuşdur və onların quruluşunun ehtimal edilən sxemi göstərilmişdir.

– H₂O₂-nin termiki parçalanması zamanı (60^оС) alınan oksigenin əmələ gəlmə sürətinin qiymətləri müəyyən olunmuşdur. Alınmış göstəricilər standart qazometrik qurğunun vasitəsi ilə karbohidrogenlərin oksidləşməsi prosesi zamanı oksigenin udulma sürətinin dəqiq ölçülməsinə imkan yaradır.Parçalanma zamanı oksigenin əmələ gəlmə sürəti hidrogen- peroksidin qatılığı ilə düz mütənasibdir. H₂O₂-in termiki parçalanması bir tərtibli reaksiyaya uyğun baş verir.Fullerenlərin katalitik təsiri nəticəsində hidrogen peroksidin parçalanma prosesi dəfələrlə sürətlənir.Fulleren dudası hidrogen peroksidin parçalanma prosesində fulleren C₆₀-a nisbətən daha aktiv katalitik təsirə malikdir.

– Metanın 8% Mn²⁺, 7% Li⁺ və 8% Ni²⁺ ionları ilə modifikasiya olunmuş təbii klinoptilolit üzərində 1,4-butandiola oksidləşdirici çevrilmə reaksiyası işlənib hazırlanmışdır. Reaksiya ikipilləli reaktorda 16000-25200 saat^-1həcmi sürətlərdə, birinci reaktorun temperaturu T₁= 670-800⁰C, metanın, =0,267-0,536 mol/saat, oksigenin,=0,178-0,267 mol/saat molyar sərfiyyatları ilə aparılır, belə ki birinci reaktorun çıxışında kontakt qazına 0,116-0,267 mol/saat molyar sərfiyyat ilə oksigen verilir və reaksiya məhsulları ikinci reaktorda T₂=600-700⁰C temperaturda oksidləşdirilir. Optimal şəraitdə 1,4-butandiolun çıxımı 23% təşkil edir.

– Mo, P modifikasiyalı və SiO₂ yaxud Al₂O₃ daşıyıcılı oksovanadium sistemlərinin xlortoluolun qaz fazalı selektiv oksidləşmə prosesində ən aktiv və selektiv sistemlər olduğu qeyd edilmişdir. Katalizatorlar yüksək regenerasiya qabiliyyətli olub, dəfələrlə istifadəyə yararlıdırlar. Katalizatorların aktivlik və selektivliklərinə əsasən reaksiyanın optimal şəraiti seçilmişdir. p- və m-xlortoluollar yüksək selektivlik göstərir (72–92%), p-Xlor toluol m-xlor toluol törəmələrindən daha çox reaksiya qabiliyyətinə malikdir. Xlorbenzol, xlortoluolların tərkibindəki xlor atomlarının miqdarı və vəziyyəti ilə katalitik oksidləşmə reaksiyasının konversiya, selektivliyi arasında korrelyasiya müəyyən edilmişdir ki, bu da oksidləşmə məhsullarının paylanmasını proqnozlaşdırmağa imkan verir.

– İlk dəfə olaraq bir mərhələli bərk fazalı reaksiya ilə mikrodalğa texnologiyasından və yerli xammal olan Daşkəsən maqnetitindən istifadə etməklə Ni, Co, Zn və Cu metallarının ferritləri alınmış və onların karbon monooksidin oksidləşməsində yüksək aktivliyi müəyyən edilmişdir.

– Qrafit oksid və polimer karbon nitridlər əsasında potensial kimyəvi və foto- aktivliyə malik oksigen və azot tərkibli funksional qruplarla zəngin hibrid-kompozit material yaradılmışdır.

– Polimer karbon nitridin yeni mezoməsaməli quruluşlu (mg-C₃N₄) və PCl₅ ilə modifikasiya olunmuş analoqları sintez edilmiş və karbohidratların qiymətli texniki məhsullar olan 5-hidroksimetilfurfurala (HMF) və levulin turşusuna çevrilməsi prosesində aktivliyi tədqiq edilmişdir. Hazırlanmış katalizator nümunələri D-fraktozu nisbətən aşağı temperaturlarda (100-120⁰C) qiymətli texniki məhsullara – hidroksimetilfurfurala və levulin turşusuna yüksək çıxımla (63-75%) çevirməyə imkan verir.

– Nanoölçülü gümüş hissəcikləri saxlayan kvaternizə olunmuş poli-4-vinilpiridin hidrogeli əsasında sintez olunmuş kompozitlərdə doksisiklin antibiotiki immobilizə olunmuş və müəyyən edilmişdir ki, doksisiklin nanokompozitin tərkibində bioloji aktivliyini uzun müddət saxlayır və onun daşıyıcıdan tədricən ayrılması azı 48 saat ərzində müşahidə olunur.

– Vanadium üzvi liqandlı birləşmələrinin termiki işləmə yolu ilə Al₂O₃səthinə çökdürülməklə əldə olunmuş V₂O₃/Al₂O₃ və V₂O₅/Al₂O₃ nanostrukturlaşdırılmış katalitik sistemlərin köməyi ilə izobutan misalında V-Sb-O_xmövcud katalitik sistemlərlə müqaisədə onların daha mülayim şəraitidə oksidləşdirici dehidrogenləşdirici xassəyə malık olmaları müəyyən edilmişdir. Çən dibi şlamların daha effektiv t

150. Алиев И.И., Мамедов Э.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф.,.Шахбазов М.Г Фазо­обра­­­зование и свойства полученных фаз в системе Sb2S3-Cr3Te4 .Sciences of Europe. 2022, 103, рр.153-158 İF-COSMOS- 3.637

150. Алиев И.И., Мамедов Э.И., Юсубов Ф.В., Масиева Л.Ф.,.Шахбазов М.Г Фазообразование и свойства полученных фаз в системе Sb₂S₃-Cr₃Te₄.Sciences of Europe. 2022, 103, рр.153-158 İF-COSMOS- 3.637