Noy 12, 2025 | 12:30 / Maraqlı məlumatlar
Müasir işıqlandırma sistemləri və displeylərin çoxunda işıq diodları istifadə olunur. Onların effektiv fəaliyyəti və tənzimlənməsi (məsələn, işığın soyuq tonundan isti tona keçməsi) üçün işığı çevirməyə qadir materiallar tələb olunur. Bu sahədə ən perspektivli birləşmələrdən biri — perovskit kvant nöqtələridir. Onlar çox təmiz və parlaq işıq saçan nanokristallardır və onların spektrinə asanlıqla nəzarət etmək mümkündür. Lakin perovskitlər nəmin və oksigenin təsirinə qarşı çox həssasdır: bu təsirlər altında materiallar dağılır və işıq saçma qabiliyyətini itirirlər. Bu problemi həll etmək üçün alimlər kvant nöqtələrini polimer örtüklə “qorumağa” çalışırlar.
Saratov Milli Tədqiqat Dövlət Universitetinin (N. G. Çerniševski adına, Saratov) tədqiqatçıları, Sankt-Peterburqdakı A. F. J. Alferov adına Rusiya Elmlər Akademiyasının Akademik Universiteti və İTMO Universitetinin alimləri ilə birlikdə floroplast polimeri və perovskit kvant nöqtələri əsasında sabit, parlaq, material sintez ediblər.
Müəlliflər elektroformalaşma texnologiyasından istifadə ediblər. Bu üsul eyni anda həm polimer liflərinin yaranmasına, həm də onların daxilində perovskit kvant nöqtələrinin sintezinə imkan verir. Materialın əsasını sabit və möhkəm flor tərkibli polimer – floroplast təşkil edib. Alimlər bu maddənin məhluluna sezium və qurğuşun brom duzlarını əlavə etməklə onların əsasında perovskit nanokristallar yetişdirmişlər.
Belə ki, əldə edilən qarışıq yüksək gərginlikli kameraya yerləşdirilib. Bu zaman polimer ən incə liflər şəklini alıb. Həmin şəraitdə sezium və qurğuşun duzlarından 4–13 nanometr ölçülü kvant nöqtələri formalaşıb ki, bu da virusların ölçüsündən onlarla dəfə kiçikdir.
Elektron mikroskop vasitəsilə alimlər müəyyən ediblər ki, perovskit kristalları liflərin həcmi boyunca bərabər paylanıb. Ultrabənövşəyi işıqla işıqlandırıldıqda material yaşıl işıq saçıb və onun parıltısı laboratoriya şəraitində 2,5 il saxlandıqdan sonra belə zəifləməyib. Alimlər həmçinin müəyyən ediblər ki, sintez üçün məhlulun hazırlanma vaxtını və onun gərginliyə məruz qalma müddətini dəyişməklə, kvant nöqtələrinin ölçüsünə və onların işıq spektrinə (507–517 nanometr aralığında) nəzarət etmək mümkündür.
Tədqiqatlar nəticəsində alimlər polimer və yaşıl işıq saçan perovskit nanokristallar əsasında möhkəm və uzunömürlü material sintez ediblər. İşıq saçan hissəciklər ultrasəthin polimer lifləri şəbəkəsində yaradılıb ki, bu da kompozit materialın parıltısına və sabitliyinə rekord səviyyə qazandırıb. Yeni tədqiqatlar elastik displeylərin, geyilə bilən tibbi cihazların və dayanıqlı işıq mənbələrinin əsasını təşkil edə bilər.
Rusiya Elmi Fondunun qrantı ilə dəstəklənən tədqiqatın nəticələri Journal of Semiconductors jurnalında dərc olunub.
